خلاصه کتاب مقدمه ای بر انقلاب اسلامی دکتر سعید زیبا کلام

بسمه تعالی

جامعه شناسی انقلاب اسلامی

خلاصه کتاب مقدمه ای بر انقلاب اسلامی

نویسنده : صادق زیبا کلام

استاد: دکتر ذوالفقاری

ساجده مقدمی

ارشد نیمسال اول 91

مسئله اصلی

نویسنده با دو نگرش ــ یعنی عدم توسعه سیاسی کشور و بنیادگرایی اسلامی ــ درصدد رد سایر نظریات و تبیین واقعگرایانه انقلاب اسلامی ایران برآمده و موضوعات مربوط به انقلاب را طی شش فصل جداگانه، به‏شرح زیر، بررسی و تحلیل کرده است:

فصل اول: چرا انقلاب اسلامی به‏وقوع پیوست؟ که در پاسخ به این سؤال، نظریات عمده در تبیین و تحلیل انقلاب ایران بررسی شده است؛

فصل دوم: پایان عصر سراب. در این فصل، خطای شاه و متحدان غربی او در ارزیابی موقعیت رژیم پهلوی بررسی شده است؛

فصل سوم: بحران چگونه آغاز می‏شود؟ در این فصل، درباره تأثیر تحولات ناشی از پیروزی حزب دمکرات در انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا بر روابط تهران و واشنگتن بحث شده است؛

فصل چهارم: کارتر، حقوق بشر و ایران. در این فصل، راجع به واکنش تهران دولتمردان رژیم پهلوی در برابر سیاست‏های کارتر، یعنی رعایت حقوق بشر و ایجاد محدودیت در صدور تسلیحات به کشورهای ناقض حقوق بشر بحث شده است؛

فصل پنجم: فضای باز سیاسی. در این فصل، پیامدهای سیاسی ناشی از سیاست‏های امریکا در برابر ایران ارزیابی شده است؛

فصل ششم: تصویری از مخالفین رژیم، مقارن با انقلاب اسلامی. در این فصل، گروه‏ها و جریانات سیاسی مخالف با رژیم شاه معرفی شده‏اند.

فصل اول : چرا انقلاب اسلامی به وقوع پیوست ؟

1. فرضیه های توطئه

2. مدرنیزه کردن عامل انقلاب

3. نظریه اقتصاد عامل بروز انقلاب اسلامی

4.نظریه مذهب عامل انقلاب

حرف اصلی تمام نظریات این است که در سال های آخر رژیم یا حد اکثر در 10-15 سال آخر ان کم و کاستی هایی بروز می کند که سرانجام سقوط شاه را به بار می آورد .

اما به نظر نویسنده

1. بدون درک کل تحولات سیاسی اجتماعی و مذهبی معاصر ایران نمی توان به علل پیدایش انقلاب اسلامی پی برد .

۲. انچه در سال 56 اتفاق افتاده ریشه درر دل تاریخ معاصر ایران دارد .

3.رژیم شاه همواره مورد اعتراض و مخالفت بوده و در عرض 37 سال سلطنتش همواره مبارزه علیه او به شکلی وجود داشته است.

فصل دوم : پایان عصر سراب

نکاتی که نویسنده در این فصل به بیان آن می پردازد :

-شاه نه مهره غرب و نه خادم غرب بوده است بلکه او یک متحد برای واشنگتن به حساب می امده است .

- در واقع نویسنده در این فصل تصورات غرب از شاه را به یک سراب یا ارزیابی غیر واقع بینانه تشبیه می کند و به بیان این امر می پردازد که :

مجموعه ای از ملاحظات استراتژیک از یک سو و تصورات در مورد یک رهبر مدرن اصلاح طلب از سوی دیگر دست به دست یکدیگر داده بودند و از شاه چهره ای ساخته بودند که نه چندان تناسبی با واقعیت نداشت بلکه چندان واقعیتی هم با جامعه ایران نداشت.

-اگر بخواهیم واکنش غربی ها بالاخص واشنگتن را در قبال بحران انقلاب ایران خلاصه کنیم :

فقدان اطلاعات ، ندانم کاری ، تصمیمات ضد و نقیض و بالاخره امیدهای زیاد و واهی به شاه و رژیم او

فصل سوم : بحران چگونه آغاز می شود ؟

دلایل نگرانی شاه در مورد نظر و برخورد واشنگتن نسبت به خود او و رژیمش:

1.احساس وابستگی روزافزون شاه به واشنگتن که عمدتا ناشی از اشتهای سیری ناپذیر وی به تسلیحات آمریکایی بود .

2.ترس بنیادی شاه از اتحاد شوروی و خطر بالقوه کمونیزم

3. برنامه های توسعه اقتصادی شاه ( در واقع اساس و زیر بنای برنامه های صنعتی ، کشاورزی و الگوهای توسعه ایران در استفاده از تکنولوژی و همکاری با غرب خلاصه می شد .)

4.فقدان اعتماد به نفس در شاه

5. تغییر در حکومت واشنگتن (روی کار آمدن کارتر)و مواجهه شاه با شخصیت هایی که او کمتر سابقه آشنایی با آنها را داشت .

6.سیاست های جدید واشنگتن که فضاییی از سردر گمی ،احتیاط و بالاخره عدم اطمینان به واشنگتن را در درون شاه به وجود آورده بودند .(از جمله سیاست حقوق بشر)

7. گستردگی ، عمق ، ظهور ناگهانی مخالفین که برای شاه قابل پیش بینی نبود .

سیاست حقوق بشر واشنگتن

از بخت بد رژیم ایران ، سیاست حقوق بشر درست در زمانی وارد صحنه سیاست خارجی آمریکا شده بود که :

اولا : به دلیل تصویری که از اقتدار و نیرومندی شاه در غرب به وجود آمده بود استدلال می شد که برای چنین رژیم مقتدر و باثباتی اندکی کاستن از فشار علیه مخالفین نمی توانست مشکلی به وجود آورد .

ثانیا : افزایش شمار زندانیان سیاسی در ایران طی سال های نیمه اول دهه 1350 از یک سو و کاربرد متداول شکنجه از سوی دیگر باعث شد که رژیم شاه به عنوان یکی از سرکوبگرترین رژیم ها در نزد محافل مرتبط با حقوق بشر شهرت یابد .

فصل چهارم: کارتر، حقوق بشر و ایران

بیشتر واکنش ها در قبال انتقاد از وضعیت حقوق بشر در ایران خلاصه می شد در

- هدف غرب از حمله به ایران که با طرح مسئله حقوق بشر شروع شده بود این بود که الگوی خود را به همراه ارزش ، ملاک و معیارهایش تحمیل نماید .(در واقع ایران الگوی خاص خود را دارد که نه از شرق و نه از غرب الهام نگرفته بلکهاز طرف شاه و براساس ویژگی های ایران شکل گرفته )

- ایران به سبب سیاست های نفتی خشم شاه را برانگیخته

- غربی ها از پیشرفت صنعتی ایران به خشم آمده اند

فصل پنجم : فضای باز سیاسی

محدوده آزادی : محدوده آزادی را قانون مشخص می کند

مرز آزادی : مرز آزادی را خیانت روشن می کند .

در واقع مادام که فعالیت های سیاسی منجر به خیانت به کشور و نظام نمی گردید فعالین از آزادی برخوردار بودند .

در اصل دموکراسی فضای باز سیاسی در اجرا نامشخص و در محتوا گنگ و مبهم بود .

فصل ششم: تصویری از مخالفین رژیم، مقارن با انقلاب اسلامی.

مخالفین شاه در آستانه1356 1.حزب توده

1.آنان که قبل از 1342 هم وجود داشتند 2.ملی گرایان

3.ملی _مذهبی ها

نقطه ضعف : فقدان رهبری ، ضعف تشکیلات ، عدم انسجام فکری وانشعابات ،و سرگردانی در قبال سوال «چه باید کرد ؟»

2.مخالفینی که ازسال 42 به بعد ظهور یافتند. 1.روحانیون

2.مبارزین درخارج

نقطه قوت : وجود امام و دارا بودن شبکه

نقاط قوت کتاب

1. بیان انتقادات وارده به کتاب در مقدمه و پاسخ دهی به آنها

2. طرح فرضیه های توطئه

3. .سعی در ارائه تحلیل چند عاملی با نگاهی جامع و وسیع به مسئله (هرچند که در انجام آن چندان موفق نبوده است )

نقد کتاب

1. ساماندهی به چارچوب نظری کتاب و رفع آشفتگی روش‏شناختی آن؛

2. جامعیت‏بخشیدن به توصیف وتحلیل حوادث و تبیین جامع انقلاب‏اسلامی

3. بررسی کامل ابعاد مغفول انقلاب اسلامی

4. پرهیز از تحلیل تک‏عاملی انقلاب اسلامی

5. رفعِ تناقض مطالب کتاب؛

6. ارائه استدلال و براهین کافی برای اثبات ادعاهای مطروحه؛

7. مدّنظر قرار دادن ارزش‏های اسلامی، انسانی، اخلاقی، اعتقادی و... انقلاب اسلامی، برای آنکه بی‏طرفی ارزشی رعایت شده باشد؛

خلاصه کتاب مقدمه ای بر انقلاب اسلامی دکتر سعید زیبا کلام

مطالب مشابه :

مقاله ای زیبا

مقدمه ای بر عکاسی دیجیتال

خلاصه کتاب مقدمه ای بر انقلاب اسلامی دکتر سعید زیبا کلام

چند شعر و مقدمه برای انشا

مقدمه ای در باب تربیت کودکان

یک مقدمه بسیار زیبا برای انشای نماز

مقدمه ای بر نمایشنامه زیبا و حکیمانه و معنوی شکونتلا

مقدمه ای در ابتدا وعرض ادب

مقدمه اي بر انقلاب اسلامي دکتر زيباكلام در يك نگاه

جهاد در راه خدا بدون ترس از دشمن خواست خداوند متعال است