کمرویی

کمرویی وعوامل بوجود آورنده ،درمان و تاثیر آن برعملکردهای مختلف انسان (زندگی ، تحصیل ، روابط اجتماعی )

کم رویی یک پدیده پیچیده روانی - اجتماعی است. کم رویی یک صفت یا ویژگی ارثی (ژنتیکی) نیست، بلکه اساسا در نتیجه روابط نادرست بین فردی وسازش نایافتگی های اجتماعی در مراحل اولیه رشد (در خانه و مدرسه) پدیدار می گردد. با این که برخی از روان شناسان نظیر کتل (cattel) [1983 ] بر این عقیده اند که بعضی افراد با زمینه کم رویی متولد می شوند، اما باید توجه داشت که بحث درباره زمینه کم رویی و استعداد بیش تر بعضی از کودکان در ابتلا به کم رویی، به معنای ارثی بودن آن، مثل رنگ چشم و پوست نیست. بدیهی است کودکان کم رو عموما متعلق به والدینی هستند که خودشان کم رویی دارند. لیکن این بدان معنی نیست که این قبیل کودکان کم رویی را از طریق ژن های ناقل از والدین خود به ارث برده اند، بلکه اساسا بدین معناست که کم رویی را از آنها یاد گرفته اند.كمرویی مقوله ای است كه هرچه بیشتر بدان بپردازیم ، تنوع بیشتری را در آن مشاهده می كنیم. بنابراین قبل از آنكه حتی بتوانیم درباره ی نحوه ی مقابله با آن فكر كنیم، می باید از مضمون كمرویی شناخت بیشتری داشته باشیم. فرهنگ لغت انگلیسی آكسفورد می گوید كه اولین استفاده ی ثبت شده از این لغت در یك شعر آنگلوساكسون بوده است كه حدود هزار سال بعد از میلاد مسیح سروده شده است . در آن شعر معنی این لغت " به سهولت ترسانده شده " است. " كمروبودن " نشانگر صفت فردی است كه " به خاطر ترسویی ، احتیاط كاری و بی اطمینانی ، نزدیك شدن به او مشكل است . " فرد كمرو" هشیارانه از مواجهه با افراد یا چیزهایی مشخص یا انجام كاری همراه آنان بیزار است. " در گفتار یا كردار خود ملاحظه كار است ، از ابراز وجود بیزار است و به طور محسوسی ترسو است. ممكن است فرد كمرو " كناره گیر یا بی اعتماد باشد و یا شخصیتی پرسش انگیز ، بی اعتماد و مشكوك داشته باشد." فرهنگ لغت و " بستر " كمرویی را به عنوان " ناراحت بودن در حضور دیگران " تعریف می كند.

كمرویی در میان دانش آموزان خردسال شایعتر از بزرگسالان است . بسیاری از بزرگسالانی كه خود را غیر كمرو می بینند با برنامه ریزی ، بر كمرویی دوران كودكی خود غلبه كرده اند ، معهذا تحقیق ما مؤكداً این باور را كه كمرویی فقط عارضه ی دوران كودكی است ، رد می كند. ممكن است این پدیده در میان كودكان آشكارتر باشد ، زیرا آنان عموماً نسبت به بزرگسالان در معرض بررسی دقیق تر روزانه اعمالشان قرار دارند. اما كمرویی در میان بخش قابل ملاحظه ای از جمعیت بزرگسالان ادامه می یابد.

¤ علایم جسمانی كمرویی

1- ناراحتی های ترشحی (عرق کردن به خصوص در نوک انگشتان )،داشتن دستهای مرطوب2- سرخ شدن چهره به دلیل اتساع عروقی که منجر به سرخ شدن صورت می شود.3- تشدید ضربان قلب،اختلال در آهنگ تنفس وسرفه کردن هنگام صحبت4- خشک شدن بزاق دهان وگرفتن گلو، سفت وسخت شدن تارهای صوتی که در آن ناگهان قدرت تکلم از بین می رود ، نفس می گیرد وکودک به لکنت می افتد(به خصوص در موقعیتهای اجتماعی)5- تنفس سنگین وتغییر در تن صداکه سبب می شود گاه لحن گفتار نا محسوس ونا مفهوم شود.6- تنش وانقباض عضلانی وبه هم فشردگی عضلات وماهیچه های بدن ،رعشه ها واز دست دادن تعادل وخونسردی 7- خستگی شدید ،دلتنگی وبی حسی وعرق ریختن بعد از احساس خجالت(کم رویی)8- اتساع عروق ودرد های معده ناشی از انقباضات معده ودرد در ناحیه قلب ودر نتیجه انقباضات عضلات قلب9- عقب ماندگی جسمانی نسبت به همسالان واختلال در کنشهای بعضی از غدد درون ریز و برون ریزافراد كمرو در سطح فیزیولوژیك نشانه های بالا را گزارش داده اند. جالب توجه است كه همه ی ما این واكنش های جسمانی را با احساسی بسیار قوی تجربه كرده ایم ، حتی اگر در آن لحظه عصبانی ، هراسان ، تحریك شده یا خشنود باشیم. بدن ما در تمایز میان این احساسات ماهیتاً متفاوت كمك زیادی به ما نمی كند. اگر ما مجبور به اتكا بر نشانه های جسمانی بودیم هیچ گاه نمی دانستیم چه موقع بگوییم " بله " یا " خیر" ، آیا دوست باشیم یا بجنگیم. یكی از علایم جسمانی كه افراد خجالتی نمی توانند پنهان كنند و بخشی از انگیختگی عمومی نیست، سرخ شدن است.

برای اكثر ما مواقعی پیش آمده است كه از شرم سرخ شده ایم و یا احساس تپش قلب و دلشوره كرده ایم . افراد غیر كمرو این واكنش ها را به عنوان ناراحتی مختصر می پذیرند و به جوانب مثبت آنچه بعداً اتفاق می افتد می نگرند ، داشتن یك گفتگوی خوب با یك رهبر مذهبی – اجتماعی یا گرفتن نشانی صحیح از یك پلیس خارجی. اما افراد كمرو فكر خود را بر این نشانه های جسمانی متمركز می كنند. در واقع گاهی اوقات حتی قبل از وارد شدن به موقعیتی كه ممكن است در آنان احساس كمرویی ایجاد نماید ، دچار كمرویی می شو ند. آنان ابتدا علایم را تجربه می كنند و فقط به مصیبت می اندیشند تصمیم می گیرند از ملاقات با رهبر مذهبی – اجتماعی یا شركت در تور پاریس پرهیز كنند.

¤ جلوه های رفتاری شامل:

1- آهسته صحبت کردن : فرد کمرو از بلند صحبت کردن در حضور جمع ناتوان است ودر کلاس درس یا سایر موقعیت های اجتماعی اغلب ساکت وآرام می ماند. 2- داشتن دوستان کم( این فرد به دلیل استفاده نکردن از مهارت های اجتماعی وپیش قدم نبودن در محاورات اجتماعی اغلب دوستان کمی دارد به یک تا دو نفر محدود می شود) 3 - عبوس بودن : به دلیل نگرانی ، تشویش، اضطراب وخود مشغولی هایی که دارد ،کمتر لبخند می زند و بیشتر اوقات عبوس است4- پافشاری نکردن روی عقیده: شخص کمرو به دلیل داشتن شخصیت انفعالی وتلقین پذیر ی از پافشاری بر عقاید خود ناتوان است و برای ابراز عقیده جرات کافی ندارد. 5- نداشتن ارتباط بصری: یکی از رفتارهای آزار دهنده برای کودک کمرو نگاه کردن مستقیم به مخاطبان است.6-بازی با ا نگشتان یکی از ویژگیهای بارز این کودکان بازی با انگشتان است حرکات بیش از اندازه دستها ومشغولیت با آنها و وررفتن با لباس حاکی از اضطراب وتنش روانی فرد کمرو است.

¤ جلوه های روانی

1-ضعف در اعتماد به نفس(احساس بی کفایتی در ار تباطات اجتماعی در مقایسه با همسالان واهمیت دادن به ارزشیابی دیگران در مورد نحوه ی عملکرد خویش)2- تردید ونداشتن اطمینان ( ناتوانی در تصمیم گیری وتردید فراوان همراه با نا مطمئن بودن از شیوه های ز ندگی از اضطراب وکمرویی در فرد حکایت دارد) .

در این جا به طور خلاصه به اصلی ترین زمینه های کم رویی اشاره می شود:

¤ کم رویی ناشی از ترس

کم رویی ناشی از ترس عموما از سال اول زندگی نوزاد مشاهده می شود. مطالعات انجام شده روی نوزادان، حاکی از این است که در اواسط سال اول زندگی (غالبا در 6 ماهه دوم از اولین سال زندگی کودک) کم رویی به عنوان یک پدیده همگانی در همه نوزادان و نسبت به غریبه ها و افراد آشنایی که به خاطر تغییر لباس و آرایش ظاهر متفاوت به نظر آیند، دیده می شود. به عبارت دیگر، در این شرایط اضطراب برخورد با بیگانه ها و ناآشناها وجود کودک را فرا می گیرد. در حقیقت، کودک خردسال از این رو کم رو است که مردم برایش ناآشنا بوده، از او بزرگتر، قوی تر، قدرتمندتر و مقتدرترند و او نمی دا ند که در شرایط گوناگون چگونه با وی برخورد خواهند کرد.

کودکان خردسال، پس از شش ماهگی، به تدریج به لحاظ رشد ذهنی و عاطفی می توانند افراد آشنا را از غریبه ها تشخیص دهند. همراه با افزایش دامنه ارتباطات کودک با دیگران، کم کم بر تجارب خوشایند و دوست داشتنی وی افزوده می شود و کودک از ارتباط و هم نشینی با دیگران ، به خصوص آشنایان لذت برده و ترسش فرو می ریزد. این حالت مقدمه لازم و مطلوبی برای اجتماعی تر شدن کودک است.اما اگر برخوردهای اطرافیان و محیط هم چنان که پیش تر اشاره کردیم غلط باشد، کم رویی طبیعی کودک خردسال به کم رویی پایدار و غیر طبیعی تبدیل می شود.

¤ کم رویی ناشی از اضطراب اجتماعی

بسیاری از محققان و متخصصان، ریشه اصلی کم رویی را در ترس یا اضطراب اجتماعی می دانند و بس. بنابراین، لازم است اشاره مختصری به اضطراب اجتماعی داشته باشیم.اضطراب اجتماعی نتیجه ای است از احتمال یا وقوع نوعی ارزیابی شخصی در موقعیت های مختلف اجتماعی. به دیگر سخن، فردی که دچار اضطراب اجتماعی است، هیچ گونه تمایلی به آغاز ارتباط با دیگران ندارد و با احساسی از ترس و پایداری غیر معقول، از هر موقعیتی که ممکن است در معرض داوری دیگران قرار گیرد ، اجتناب می ورزد. برداشت یا تصور شخص از موقعیت های اجتماعی که ا حتمال دارد شخصیت او مورد سنجش و ارزیابی قرار گیرد، می تواند واقعی یا خیالی باشد. در واقع، شخصی که به شدت دچار اضطراب اجتماعی است، تصور می کند که در هر موقعیت یا شرایط اجتماعی، فرد یا افرادی به محض مواجه شدن با او رفتار و شخصیتش را مورد نقادی و ارزیابی قرار خواهند داد.

کسانی که همه موقعیت های اجتماعی و تعامل بین فردی را صحنه های ارزیابی و انتقاد تلقی می کنند، رفتاری نامناسب دارند. ا لبته، حضور در جلسات مصاحبه و گزینش تحصیلی و شغلی، دیدار با فردی مسؤول یا مقتدربرای اولین بار ، صحبت ، سخنرانی و ارائه گزارش در حضور مخاطبان برجسته، مصاحبه در برنامه پخش مستقیم رادیو یا تلویزیون ، ورود به اطاقی مملو از آدم های غریبه و موقعیت هایی از این قبیل، تقریبا همه افراد را تا حدودی مضطرب می کند، لیکن بعضی از کودکان، جوانان و بزرگ سالان این گونه رفتار را برای همیشه حفظ می کنند و تکرار مواجهه، در رفتار آن ها تغییری ایجاد نمی کند و در بعضی اوقات از طرف اطرافیان هم تقویت می شود; این همان ایجاد کم رویی است که باید با آن مقابله کرد.به عبارت دیگر، در این افراد، اضطراب یک ویژگی شخصیتی محسوب می شود که کم رویی را هم به دنبال دارد. اما، این موقعیت ها و رفتارها برای افرادی که رشد اجتماعی خود را به طور صحیح پشت سر گذاشته اند، یک وضعیت موقت و گذرا خواهد بود و با تکرار و تمرین و چندبار مواجهه، رفع خواهد شد و هرگز پدیده نامطلوب کم رویی شکل نخواهد گرفت.

به طور خلاصه می توان گفت، اضطراب اجتماعی و به تبع آن کم رویی، در شرایط زیر بیش تر مشاهده می شود:

1- ترس از عدم تایید یا انتقاد توسط دیگران

2- ترس از قرار گرفتن در موقعیتی که می بایست مصمم و قاطع جواب داد یا اظهار نظر کرد

3- ترس از مقابله کردن با شرایط خاص اجتماعی، عصبانیت ها و پرخاشگری ها

4- ترس از مواجهه شدن و هم کلامی با جنس مخالف

5- ترس از ناتوانی در برقراری و حفظ روابط بسیار صمیمی بین فردی

6- ترس از بروز جدی تعارض در خانواده و طرد شدن توسط والدین

¤ خانواده و فرزندان کم رو

محیط خانواده و تجارب اولیه کودک به خصوص در سنین پیش دبستانی و سال های آغازین مدرسه، اصلی ترین نقش را در شکل گیری شخصیت کودک دارد. در این دوران الگوهای رفتاری بزرگ سال، برنامه های تلویزیونی، نحوه و میزان ارتباطات عاطفی، کلامی و اجتماعی خردسالان با والدین و بزرگ سالان خانواده، بیش ترین تاثیر را در رشد مطلوب اجتماعی و یا پدیدایی اضطراب و کم رویی کودکان می تواند داشته باشد. ( 2) زمانی که الگوهای بزرگ سال (مثل والدین) خودشان عموما مضطرب بوده و از مهارت برقراری روابط عاطفی - اجتماعی مطلوب و خوشایند با دیگران، به ویژه با فرزندان خود بی بهره اند، طبیعی است که فرزندان این خانواده نیز بیاموزند که کم رو باشند. به همین دلیل بعضی از روان شناسان مثل واتسون کم رویی کودکان را در نتیجه یادگیری و تقویت آن در خانه و مدرسه می دانند.

کمال جویی و آرمان گرایی فوق العاده والدین و انتظارات نامعقول آنان از فرزندان در شرایط گوناگون و وادار کردن آن ها به رفتارهای کلیشه ای و عکس العمل های تصنعی در موقعیت های مختلف اجتماعی، سخت گیری بیش از حد بر کودکان و نوجوانان و داشتن توقعات زیاد، رفتار خصمانه و عصبی با ایشان، تهدیدها و تنبیه ها، تحقیرها و تهدیدهای ناروا و حمایت های افراطی و غیر ضروری از فرزندان، از اصلی ترین زمینه های رشد عیوب اجتماعی کودک و بروز کم رویی به شمار می آیند.

برای مثال، اگر والدین با حمایت افراطی از کودک خود در سنین قبل از دبستان، مانع مواجه شدن او با سختی ها و ناخوشی ها شوند، طبیعی است وقتی این کودک وارد مدرسه می شود و مشاهده می کند که دیگر از حمایت های افراطی والدین خبری نیست و رفتار بچه ها و هم سالان او با رفتار والدین متفاوت است، دچار نگرانی شده و به خاطر نداشتن قدرت سازگاری، از آن ها کناره گرفته و گریزان می شود. بنابراین، باید دانست که حمایت افراطی از کودکان، زمینه ساز بسیاری از ناهنجاری های رفتاری و اجتماعی است و باید تعدیل شود.

¤ کم رویی در تک فرزندها و فرزندان اول خانواده

کم رویی در میان فرزندان اول خانواده و تک فرزندها بیش از سایر فرزندان خانواده دیده می شود، به خصوص زمانی که والدین قادر نباشند زمینه تربیت و رشد اجتماعی مطلوب و هماهنگ ایشان را مطابق با نیازهای عاطفی و اجتماعی آنان فراهم آورند. به طور کلی در غالب موارد، فرزندان اول خانواده و تک فرزندها با بزرگ ترها بیش تر همانندسازی می کنند و تمایل ایشان در برقراری ارتباط با بزرگ سالان، بیش از هم سالانشان است. به دیگر سخن، فرزندان اول خانواده و تک فرزندها در برقراری ارتباط با هم سالان و هم کلاسی های خود بیش تر با مشکل مواجه می شوند تا با افراد بزرگ سال، چرا که عموما والدین انتظارات و توقعات متنوعی از تنها فرزند و یا فرزند اول خود دارند; اعمال فشارهای روانی از طرف والدین و آرمان خواهی های فراوان ایشان و نیز ناتوانی این قبیل فرزندان در تحقق بخشیدن به خواسته های والدین، به تدریج باعث ایجاد احساس بی کفایتی و خودپنداری بسیار ضعیف در آن ها شده و از این رو، زمینه اضطراب فراگیر و کم رویی در شخصیت ایشان به وجود می آید. به خاطر چنین وضعیت عاطفی - روانی است که فرزندان اول در مقایسه با سایر فرزندان خانواده به توفیقات کم تری در پیشرفت تحصیلی دست می یابند.

¤ مدرسه ، تقویت کم رویی یا رشد اجتماعی

مدرسه به عنوان اولین جایگاه رسمی تجربه کودکان می تواند نقش تعیین کننده ای در تقویت کم رویی یا مهارت های اجتماعی آنان ایفا کند. متاسفانه در بعضی مدارس، رفتار انفعالی و آرام و سکوت مضطربانه کودک یا کودکان کم رو و ناتوان به عنوان یک صفت پسندیده و ویژگی رفتاری مطلوب تلقی شده و حتی با تایید و تشویق های بی مورد، تقویت نیز می گردد. جای بسی تعجب و تاسف است که در بسیاری از مدارس، گاهی بالاترین نمره انضباط از آن معلولین اجتماعی، یعنی دانش آموزان کم رو است! این مساله زمانی بیش تر مشاهده می شود که کودک نیز به دلایل عدیده از جمله کمبودهای عاطفی و تعارضات خانوادگی، شدیدا تمایل دارد رفتارش مورد توجه و تایید معلم واقع شود و به طورپی درپی ازطرف وی مورد تشویق قرار گیرد.

¤ کمرویی درکودکان نزدیک شدن به اضطراب اجتماعی

کاوش در دنیای پر از شگفتی کودکان، نیاز به کسب اطلاعات در زمینه های مختلف روانشناختی کودک و آگاهی از تمایزات شخصیتی آنها دارد. کودکان نیز مانند بزرگسالان دارای شخصیت های روحی متفاوتی بوده و با شناخت ابعاد مختلف شخصیتی کودک، رفتار و شیوه تربیتی متفاوت خواهد داشت و کنترل آنها در مسیر صحیح میسر خواهد بود.کمرویی در کودکان نوعی ابعاد شخصیتی محسوب شده و بروز آن در کودک، به عوامل متعددی نظیر مسائل ژنتیکی، طبقه اجتماعی و فرهنگی والدین و شیوه رفتار و تربیت پدران و مادران بستگی دارد.محققان حوزه علوم اجتماعی ویژگی خجالتی بودن در کودکان را مسئله ای طبیعی دانسته و معتقدند درصد زیادی از علائم کمرویی با گذشت زمان و تغییر شیوه های تربیتی در محیط خانواده برطرف می شود، اما در صورتی که مدت زمان بروز علائم یا شدت آن از میزان طبیعی بیشتر شود، کمرویی دیگر بعد شخصیتی کودک محسوب نشده و یک اختلال جدی به شمار می رود که باید برای درمان آن اقدام کرد و کودک تحت نظر معالجات پزشکی قرار گیرد.به کودکان مبتلا به این اختلال از دیدگاه روانشناسی کمرویی اطلاق نشده و در اصطلاح آنها به فوبیای اجتماعی مبتلا هستند.

ترس از برقراری ارتباط با گروه های همسال یا بزرگسالان یا وحشت از قضاوت اطرافیان از شیوه سخن گفتن، راه رفتن و بازی کردن منجر به انزوا و گوشه نشینی کودکان مبتلا به اضطراب اجتماعی شده و توانایی انجام فعالیت های روزانه مثل انجام تکالیف مدرسه یا رفتن به مدرسه و زندگی عادی را از این بیماران سلب می کند. وقتی این بیماری شدیدتر می شود، علائم حادی نظیر امتناع کودک از سخن گفتن با افراد بیگانه تظاهر می کند که در اصطلاح روانشناسی به این بیماری لالی انتخابی گفته شده و باعث افت شدید کودک در زمینه آموزشی و تحصیلی و قطع برقراری ارتباط و تعاملات اجتماعی او با دنیای خارج می شود.

¤ شیوع

مطابق با آمار اعلام شده ، ۵ درصد از افراد از این اختلال رنج می برند و درصد ابتلا به این بیماری در دختران و پسران کوچکتر از۱۲ سال یکسان گزارش شده است، اما تحقیقات نشان می دهد دختران بیشتر از پسران مستعد ابتلا به این اختلال بوده و تشخیص بیماری در دختران مشکل تر است و علائم آن دیرتر از پسران ظهور می کند.

¤ تشخیص بموقع

باید توجه داشت بهترین زمان برای تشخیص اختلال فوبیای اجتماعی در کودکان در سن هشت سالگی است و در سنین پائین تر از آنجایی که انتقال احساسات در کودکان دشوارتر است، تشخیص بیماری مشکل تر خواهد بود و نیاز به بررسی های بیشتری دارد.اهمیت تشخیص بموقع این بیماری و اقدام به منظور رفع علائم و کنترل بیماری به اندازه ای اهمیت دارد که جدی نگرفتن علائم یا تمایز قائل نشدن میان ویژگی های کودک کمرو با کودکان مبتلا به فوبیای اجتماعی، منجر به ریشه دواندن اختلال جدی روانی در کودک شده و زندگی تحصیلی و اجتماعی او را دستخوش آسیب های متعدد قرارخواهد داد.عوامل متعددی در بروز علائم فوبیای اجتماعی نقش دارد. مطابق با مطالعات انجام شده ، در کودکانی که بستگان درجه یک یا دو آنها به این اختلال مبتلا هستند، احتمال شیوع بیماری به میزان قابل توجهی افزایش پیدا می کند.

والدین مبتلا به این اختلال یا پدر و مادرانی که شخصیت غیر اجتماعی داشته یا درونگرا و انزوا طلب هستند، باید توجه داشته باشند کودکان آنها بیشتر از کودکان دیگر در معرض خطر ابتلا به اختلال فوبیای اجتماعی قرار دارند و احتمال پاسخ منفی به محرک های محیطی و امتناع از قرار گرفتن درمحیط های نا آشنا در آنها بیشتر از همسالانشان است . عوامل محیطی ـ اکتسابی مانند اختلالات گفتاری و تکلم کودک، شیوه نادرست تربیتی والدین یا آموزگاران با کودکان مبتلا به اختلالات روانی مانند بیش فعالی یا دیگر ناهنجاری های رفتاری، اختلالات رفتاری پدر و مادر و استفاده از تنبیهات بدنی یا تحقیر کردن کودک در تشدید علائم و تبدیل شدن کمرویی به اختلال نقش دارد.

¤ فوبیای اجتماعی

نشانه های اختلال در کودکان مبتلا به این بیماری از سال های اولیه پس از تولد بروز پیدا کرده و تا سنین نوجوانی در قالب های مختلف رفتاری تظاهر پیدا می کند. این کودکان در سنین قبل از دبستان، تمایلی به حضور در محیط های اجتماعی حتی مکان های بازی ندارند.گاهی اوقات علائمی که در کودکان مبتلا به بیش فعالی مشاهده می شود، در این بیماران وجود دارد. هیجانی شدن هنگام مواجهه با اتفاقات جدید، وحشت زیاد از صحبت کردن یا ترس غیر طبیعی هنگام ملاقات افراد جدید از دیگر علائم کودکان مبتلا به این اختلال است. این کودکان در دوران تحصیل از روخوانی کتاب های درسی با صدای بلند واهمه دارند. هیچ وقت آغاز کننده یک مکالمه حتی با نزدیکترین اعضای خانواده خود نیستند ، جرأت درخواست کمک در زمینه تحصیلی از آموزگار یا همکلاسی های خود را ندارند و در مواردی در حضور دیگران غذا نمی خورند یا با تلفن نیز صحبت نمی کنند.گاهی اوقات حضور این گونه کودکان، آنقدر در محیط خانواده یا مدرسه کمرنگ می شود که به طور ناخودآگاه نادیده گرفته می شوند و شدت علائم تا حدی زیاد می شود که منجر به بروز علائم افسردگی یا اختلالات شدید رفتاری می شود.در برخی مواقع این ترس در قالب اضطراب جدایی از والدین تظاهر پیدا می کند و در مواردی ترس بیش از حد از تاریکی، مرگ، بلندی، غرق شدن، رعد و برق، حشرات، جراحت و... ممکن است از علائم اختلال فوبیای اجتماعی در کودکان باشد که باید جدی گرفته شود. در برخی کودکان ظهور علائم بالینی مانند دردهای شکمی ، حالت تهوع و استفراغ ، سردرد یا سرگیجه هنگام قرار گرفتن در محیط های اجتماعی یا کلاس درس از نشانه های این اختلال است.مرگ یا جدایی والدین در تشدید علائم بیماری مؤثر بوده و گاهی اوقات کودکان را در معرض خطر ابتلا به این اختلال قرار می دهد.

¤ كمرویی چگونه بر افراد تأثیر می گذارد

كمرویی پیوستار روانی گسترده ای را در بر می گیرد : می تواند از احساس عدم كفایت در حضور دیگران تا حوادث آسیب زای ناشی از اضطراب كه كاملاً زندگی یك فرد را ویران می كند را در برگیرد. به نظر می رسد كمرو بودن اسلوب ترجیحی برخی افراد در زندگی است ؛ اما برای دیگران به منزله ی محكومیت تحمیلی زندگی بدون احتمال وجود عفو می باشد. در انتهای این پیوستار افرادی قرار دارند كه با كتاب خواندن ، فكر كردن و كاركردن با اشیاء یا حضور در طبیعت ، احساس راحتی بیشتری می كنند تا معاشرت با افراد دیگر. نویسندگان ، دانشمندان ، مخترعین ، جنگلبانان و مكتشفین احتمالاً شیوه ای از زندگی را برگزیده اند كه آنان را قادر می سازد بیشتر وقت خود را در دنیایی بگذرانند كه انسانها فقط به طور پراكنده در آن حضور دارند. آنان بسیار درون گرا هستند و همراهی با دیگران در مقایسه با نیاز آنان به تنهایی و داشتن خلوت ، جذابیت محدودی دارددر حقیقت امروزه افراد بسیاری جذابیت زندگی تنها در جزیره ای دور افتاده را دوباره در می یا بند .اما حتی در درجاتی از این بخش كوچك از پیوستاركمرویی ، افرادی جای گرفته اند كه می توانند به آسانی هر زمان كه لازم باشد با دیگران ارتباط برقرار كنند ؛ یا افرادی كه به دلیل عدم توانایی در پیشبرد یك گفتگوی ساده ، كنش متقابل را دشوار می یابند می توانند گروهی از مردم را مخاطب قرار دهند یا یك میهمانی رسمی را در كمال آرامش برگزار كنندطیف میانی پیوستار كمرویی شامل بخش اعظم افراد كمرو است ، یعنی كسانی كه در موقعیت های مشخص با افراد خاصی احساس بی كفایتی و ترس می كنند. ناراحتی آنان آنقدر شدید است كه به زندگی اجتماعی آنان آسیب وارد شده و عملكرد آنان مختل می گردد، و ابراز این مطلب كه چه فكر می كنند و دوست دارند چه كار كنند را دشوار یا غیر ممكن می سازد. از آنجا كه منبع واحدی از كمرویی – ترس از مردم – موجب بروز واكنش های مختلف می شود ، رفتار بیرونی یك فرد همیشه شاخص قابل اطمینانی برای تعیین میزان كمرویی واقعی او به شمار نمی رود. كمرویی همیشه بر طرز رفتار ما تأثیر می گذارد اما لزوماً این تأثیر گذاری آشكار یا مستقیم نیست. درنهایت می توان گفت اگر شما فكر می كنید خجالتی هستید پس هستید ، بدون در نظر گرفتن این كه در انظار چگونه رفتار می كنید افرادی كه در پیوستار كمرویی در طیف میانی قرار دارند عموماً به خاطر عدم تسلط بر مهارت های اجتماعی و یا فقدان اعتماد به نفس ، كمرو هستند . برخی افراد بر مهارت های اجتماعی لازم جهت تداوم بخشیدن به حركت نرم و روان ماشین ارتباطات بشری تسلط ندارند. آنان نمی دانند كه یك گفتگو را چگونه آغاز كنند یا در كلاس درس چگونه از سخنران بخواهند كه بلندتر صحبت كند . بقیه هم برای انجام كاری كه می دانند صحیح است اطمینان لازم را ندارند در انتهای پیوستار كمرویی افرادی قرار دارند كه ترس آنان از افراد دیگر هیچ حد و مرزی نمی شناسد ، افراد مطلقاً كمرو. این افراد هر زمان كه برای انجام كاری در حضور مردم صدا زده می شود بینهایت می ترسند و به قدری به واسطه اضطراب پدید آمده احساس ناامیدی می كنند كه تنها راه را فرار و پنهان شدن می یابند. این پیامد حاكی از عدم صلاحیت ، كه در افراد بی نهایت كمرو پدید می آید به افراد جوان یا دانش آموزان محدود نمی گردد ، و حتی بر اثر مرور زمان نیز ناپدید نمی گردد در بدترین حالت ، كمرویی می تواند به روان رنجوری حاد مبدل گردد، یك بیماری ذهنی كه می تواند موجب افسردگی شده و حتی در نهایت تأثیر بسیاری در اقدام به خودكشی داشته باشد.

¤ روش های درمان کم رویی

پیش از این اشاره شد که کم رویی یک پدیده پیچیده و مرکب ذهنی - روانی، اجتماعی است که به دلایل مختلف در طول دوران رشد به تدریج پدیدار می شود. بنابراین، در بحث درمان نیز باید اذعان داشت که برای کم رویی، یک درمان فوری وجود ندارد.کم رویی با دارو برطرف نمی شود و اقدامات پزشکی و استفاده از داروهای آرام بخش و تقویت کننده (مولتی ویتامین ها) تاثیر مستقیمی بر درمان کم رویی فرد ندارد. کم رویی اساسا رفتاری اکتسابی و آموخته شده است که برای درمان و برطرف کردن آن باید رفتار نامطلوب حذف گردیده و رفتار تازه و مطلوب اجتماعی در فرد فراگیر شود. اساس درمان کم رویی، تغییر در حوزه شناختی و تحول در شیوه عملی زندگی و حیات اجتماعی فرد است; تغییر در شیوه تفکر، یافتن نگرش تازه نسبت به خود و محیط اطراف ، برخورداری از قدرت انجام واکنش های نو در برابر اطرفیان و تعامل بین فردی ، تغییر در باورها و نظام ارزش هایی که کم رویی را تقویت می کند، کاهش اضطراب در فرد کم رو، تقویت انگیزه و افزایش مهارت های اجتماعی و توانایی های تحصیلی، شغلی و حرفه ای، اصلی ترین روش درمان کم رویی است.

¤ راهکار

روش های روان درمانی یا دارودرمانی به منظور کاهش یا رفع نشانه های بیماری در کودکان مؤثر است. علاوه بر این تغییر در شیوه زندگی و رفتار والدین با کودک در بهبود این اختلال مفید شناخته شده است.تحقیقات نشان می دهد رژیم غذایی کودکان مبتلا به فوبیای اجتماعی باید عاری از مواد کافئین دار مانند شکلات، چای و نوشابه باشد. مواد غذایی بسیار شیرین نیز در تشدید علائم نقش دارد. برای مقابله با واکنش اجتنابی کودکان و کمک به برقراری همزیستی مسالمت آمیز با محیط اطراف، یکی از راهکارها استفاده از روش تشویق و پاداش است.بسیاری از کودکان مبتلا به این اختلال از مواجهه با مکان های نا آشنا یا مکان هایی که از آن تجارب یا خاطرات بدی دارند، واهمه دارند، تعیین کردن پاداش یا تشویق کردن کودک پس از برقراری ارتباط یا پیدا کردن جرأت کافی برای ورود به گروه های غریبه یا محل های نا آشنا، در کاهش علائم بیماری مؤثر خواهد بود.یکی از مشکلات شایع کودکان مبتلا به فوبیای اجتماعی، صحبت نکردن با افراد غریبه است.این کودکان فقط با پدر و مادر یا خواهر و برادرانشان صحبت می کنند و مکالمه آنها تنها به صحبت با این افراد یا با اسباب بازی هایشان محدود می شود.بدترین راهکار، هیجانی کردن این کودکان و اجبار آنها برای قرار گرفتن در محل های پرجمعیت است کودک کمرو از این که ده ها جفت چشم به او خیره شود و از او بخواهد تا صحبت کند، واهمه دارد.در مراحل اولیه درمان بهتر است کودک در جمع های خانوادگی با حضور تعداد محدودی از دوستان یا دو نفر از افرادی که برای کودک غریبه هستند، قرار گیرد و توصیه متخصصان بی توجهی آنها به کودک است تا اینکه او امنیت را در محیط احساس کند ، در صورت مشاهده علائم بهبودی ، می توان تعداد افراد حاضر در جلسه را به نفرات بیشتری افزایش داد .باید توجه داشت روش های روان درمانی کودکان مبتلا به فوبیای اجتماعی مستلزم صرف وقت کافی و توجه است .در مراحل حاد بیماری، تجویز دارو با توجه به سوابق ژنتیکی و بیماری کودک پیشنهاد می شود.در صورتی که علائم افسردگی در کودکان مبتلا به فوبیای اجتماعی مشاهده شود، روش های درمان و نوع داروهای تجویزی متفاوت خواهد بود.باید توجه داشت، رها کردن کودک در غار تنهایی اش و تلاش نکردن برای برقراری ارتباط و کمک به او برای آشتی با اجتماع، باعث تشدید علائم خواهد شد. والدین مبتلا به این بیماری یا پدران و مادرانی که خود خجول یا کم صحبت هستند، باید از روش های روان درمانی یا افراد فعال و پویا برای درمان بیماری کودک خود کمک بگیرند.گفتنی است، تماشای بیش از حد برنامه های تلویزیونی، صرف مدت زمان طولانی برای بازی و... از عواملی هستند که باعث تشدید بیماری می شود.

¤ چند پیشنهاد برای کمک به کودکان کمرو

1- توجه خاص اولیا ومربیان به مبانی تربیت اجتماعی وتقویت مهارتهای ارتباطی از اساسی ترین مسائل در پیشگیری ودرمان این کودکان است.2- تشویق کودکان کمرو به شرکت در برنامه های نمایشی وایفای نقش های موثر ، به گونه ای که فشار روانی چندانی متوجه آنان نباشد.3- ترغیب آنان به مشارکت در فعالیت های دسته جمعی وبازی های گروهی تاثیر بسیار زیادی در کاهش اضطراب وافزایش مهارتهای اجتماعی آنان دارد .4- حمایت کردن بدون قید وشرط این کودکان حتی اگر بعضی از رفتارهای آنان مورد قبول نباشد.زیرا آنان باید احساسات خود را ابراز بدارند وآنگاه به تغییرآنها بپردازند.5- باید یه آنان یاد داد که خود را نه با شکست بلکه با موفقیتهای خود بسنجند.6- تغییر در شیوه ی تفکر ،یافتن نگرش تازه نسبت به خود ومحیط اطراف ، برخورداری از قدرت انجام دادن واکنشهای تازه.

¤ تست کمرویی

کمرویی یکی از مشکلات شایع در جوامع امروزی است. اولین قدم برای حل مشکل کمرویی تشخیص آن است، این پرسشنامه به شما کمک می کند تشخیص دهید که آیا مشکل کمرویی دارید یا خیر. پرسشنامه شامل 44 سوال است. هر سوال را بخوانید و گزینه ای که با شرایط شما مطابقت دارد را انتخاب کنید. برای ا طلاع از نتیجه تست می توانید به آدرس http://www.beheshtiyan.ir/tests/kamroo'ee-2.html در اینترنت مراجعه نمایید.

هرگز به ندرت گاهی اوقات بیشتر اوقات همیشه

1- آیا به راحتی می توانید برای افراد تازه وارد صحیت کنید؟

2- آیا تداوم صحبت کردن برای شما مشکل است؟

3- آیا موقع روبرو شدن با غریبه ها، هیجانی می شوید؟

4- آیا موقع صحبت کردن با کسی که او را خوب نمی شناسید، زبانتان خشک می شود ؟

5- آیا در زمانی که مطمئن بودید چیزی برای گفتن دارید، نتوانستید حرف بزنید؟

6- آیا بعد از اینکه فرصت از دست رفته است، عنوان صحبت را پیدا کرده اید؟

7- آیا هرگز حس کرده اید که شما عضوی از گروهی که در آن هستید نمی باشید؟

8- آیا حس می کنید که مردم شما را جدی، سرد و کسل کننده می دانند؟

9- آیا شما تصمیم می گیرید که از گروه ها بپرهیزید، تا تنها باشید؟

10- وقتی مجبورید رفتار غیر از رفتار خودتان داشته باشید، احساس گناه می کنید؟

11- آیا به راحتی می توانید در مقابل جمع صحبت کنید؟

12- آیا شما از داشتن صدای مناسب که می خواهید محرومید؟

13- آیا به راحتی می توانید به دیگران لبخند بزنید؟

14- آیا در برقراری ارتباط چشمی به صورتی که خودتان می خواهید، ناتوانید؟

15- آیا به راحتی می توانید دوست پیدا کنید؟

16- آیا شما خیلی کم بیرون می روید؟

17- آیا در پیدا کردن شخصیت مشکل دارید؟

18- آیا به راحتی با شخص زرنگی که می خواهد شما را فریب دهد، برخورد می نمایید؟

19- آیا به راحتی می توانید از دیگران در مورد علایق و سلیقه هایشان سوال کنید؟

20- آیا در پاسخگویی به شکایات و شکایت کردن از دیگران مشکل دارید؟

21- آیا شما راحت می توانید پیشنهادی که مورد علاقه تان نیست را رد کنید؟

22- اگر کسی شما را نگاه کند، فکر می کنید که چیزی را اشتباه انجام داده اید؟

23- آیا به راحتی می توانید یک گفتگو را به طور دوستانه به پایان برسانید؟

24-آیا فکر می کنید که بیشتر مردم وقتشان را با حرف های بیهوده پر می کنند؟

25- احساس می کنید که افراد دیگر بیشتر از شما لذت می برند؟

26- آیا بعضی اوقات احساس تنهایی می کنید؟

27- هنگام وارد شدن به محیط جدید، احتمال می دهید که به شما توجه نکنند؟

8 2-آیا به سهولت می توانید با دیگران قرار ملاقات بگذارید؟

29- آیا از این نگرانید که حوصله دیگران را سر ببرید؟

30- وقتی دیگران به شما واکنش منفی نشان می دهند، در مورد خودتان قضاوت منفی می کنید؟

31- وقتی به تفاوت هایتان با دیگران پی می برید، احساس شرمندگی می کنید؟

32- آیا جلب رضایت (موافقت) دیگران، برای شما خیلی اهمیت دارد؟

33- وقتی کارها آن طور که می خواهید پیش نمی رود، احساس تقصیر می کنید؟

34- آیا از خودتان ناامید هستید؟

35- آیا گاهی در بعضی موقعیت های اجتماعی احساس شرمندگی و خجالت می کنید؟

36- آیا ریسک کردن در موقعیت های اجتماعی را دوست دارید؟

37-آیا فکر می کنید وقتی افراد در مورد شما چیزهای زیادی بدانند، پشت سرتان غیبت می کنند؟

38- آیا فکر می کنید خواهش کردن از دیگران لازم است؟

39- آیا مایلید بیشتر با افرادی در ارتباط باشید که در بیشتر زمینه ها، شبیه شما باشند؟

40- آیا از اینکه دیگران شما را به طور منفی ارزیابی کنند ، نگرانید؟

41- آیا به راحتی می توانید با دیگران صمیمی شوید؟

42- آیا هنگام برقراری ارتباط اجتماعی با دیگران، احساس بی کفایتی می کنید؟

43- آیا عموماً از برخورد و ارتباط با افراد جدید اجتناب می کنید؟

44- اگر بدانید کانون توجه فردی مهم یا گرهی خاص هستید، احساس نارضایتی می کنید؟

¤ پی نوشتها

1- وقتی صحبت از وراثت یا ارث می شود. منظور مجموعه صفات یا ویژگی هایی است که از اجداد گذشته توسط والدین و از طریق ژن ها به فرزند انتقال می یابد. نقش ارث (عامل ژنتیکی) با تشکیل نطفه آغاز می شود و تقریبا در همان زمان با فاصله بسیار اندک پایان می پذیرد.

2- معمولا وقتی که تک فرزندها وارد مدرسه می شوند، بیش تر دوست دارند با معلم ارتباط داشته باشند تا با هم سالان خود و اگر از طرف معلم و خانواده هدایت نشوند و ارتباط متعادلی با هم کلاسی های خود پیدا نکنند، به تدریج با مشکل جدی در رشد شخصیت اجتماعی مواجه می شوند.

¤ منابع برای مطالعه

1- افروز، غلامعلی، روان شناسی تربیتی کاربردی، انتشارات انجمن اولیا و مربیان جمهوری اسلامی ایران، 1373.

2-افروز، غلامعلی، روان شناسی کم رویی و روش های درمان، انتشارات دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1374.

3-کلارس.ج، راو، مباحث عمده در روان پزشکی، ترجمه جواد وهاب زاده، انتشارات آرش، 1370.

4- ابراهام اچ، مزلو، انگیزش و شخصیت، ترجمه احمد رضوانی، مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی، 1372.

5-تینگلی،جودیت ،سخن گفتن بدون ترس وخجالت ،ترجمه مهدی مجرد زاده کرمانی،تهران

6-زیم باردو ،فیلیپ،چرا خجالت می کشیم ،ترجمه تور اندخت ملکی

7-ژاگو ،پل،غلبه بر کمرویی(مطمئن ،استوار ،پر جرات شوید واعتماد به نفس پیدا کنید)،ترجمه حسین بنی احمد،تهران

8-شارتیه ،ژان ،درمان خجالت در سه هفته ،ترجمه ساعد زمان

9-مجله رشد آموزش ابتدایی، فروردین 81 ، شماره 41

10 - اینترنت ، مقالات مربوط به کمرویی

تهیه کننده : فرزانه خالدی

کمرویی

مطالب مشابه :

آموزش گفتار اثر پل ژاگو

کمرویی

سوال وجواب های در مورد مشکلات جنسی جوانان(بهمراه راهنمایی)(8)

جوان و تمركز فكر

بیماری خاموش

خود ارضایی بیماری خاموش

روش ترک خود ارضائی

استمنا یا اونانیسم یا ماستور باسیون یا خود ارضایی