کاخ موزه های ایران (!)

کاخ مرمر

کاخ مرمر

اطلاعات کلی
نام	کاخ مرمر
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	تهران
اطلاعات اثر
نام‌های دیگر	ساختمان قدس
نوع بنا	کاخ
سال‌های مرمت	1387
کاربری	کاخ سلطنتی، موزه، دفتر کمیته امداد دفتر مجمع تشخیص مصلحت نظام
کاربری کنونی	ساختمان قدس
دیرینگی	پهلوی اول
دورهٔ ساخت اثر	پهلوی
بانی اثر	رضا پهلوی
مالک اثر	دولت ایران
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	1606
تاریخ ثبت ملی	30/3/1357
اطلاعات بازدید
امکان بازدید	وجود ندارد

این کاخ در محل تقاطع خیابان امام خمینی (سپه) و خیابان ولیعصر (پهلوی) واقع شده است. بنای این کاخ به دستور رضا شاه پهلوی و به دست معماران معروف آن زمان ساخته شده است. گفته می‌شود که نقشه اصلی این کاخ توسط خود رضا شاه طرح شده بود اما معمارانی که دست اندر کار ساخت آن بودند خیلی زود از کار اخراج شدند و ادامه کار به دست لئون تادوسیان معمار ایرانی-ارمنی معروف آن زمان داده شد و به سرانجام رسید. زمین این بنا متعلق به شاهزادگان قاجاری و از جمله خاندان فرمانفرماییان بود که با به قدرت رسیدن رضا شاه مصادره شد. گنبد زیبای این بنا برگرفته از گنبد مسجد شیخ لطف الله اصفهان است که به وسیله استاد حسین لرزاده کاشی کاری شده است. ساختمان کاخ مرمر در سال ۱۳۱۶ به پایان رسید و در ساختن آن اساتید معماری و هنرهای تزیینی سنتی مانند استاد محمدکاظم صنیع‌خاتم و حسین طاهرزاده بهزاد مشارکت داشتند.[۱][۲]

مساحت ساختمان آن ۲۸۷۰ متر مربع است و در زمینی به وسعت ۳۵۴۶۲ متر مربع ساخته شده است.[۳]

این کاخ در ابتدا به عنوان محل کار رضاشاه مورد استفاده قرار گرفت و تا پیش از تدوین قانون خزانه ملی، جواهرات سلطنتی از کاخ گلستان به این کاخ منتقل شده و در زیر زمین آن نگهداری میشد.

در دوره محمدرضا شاه، از این کاخ به عنوان دفتر رسمی شاه و محل برگزاری ملاقات‌ها و شرفیابی‌ها استفاده میشد. مراسم ازدواج محمدرضا شاه با فوزیه و نامزدی او با فرح پهلوی در این کاخ برگزار شده است. با وقوع حادثه ترور شاه در محوطه این کاخ و انتقال دفتر کار شاه به کاخ صاحبقرانیه، این کاخ در سال ۱۳۵۵ به موزه تبدیل شد و تا سال ۵۷ با عنوان موزه پهلوی قابل بازدید برای عموم مردم بود. از جمله موارد به نمایش آمده در این موزه، لباس افسری و کلاه گلوله خورده شاه در واقعه ترور ۱۵ بهمن ۱۳۲۷ بود.[۴]

پس از انقلاب، موزه تعطیل شد و از این کاخ مدتی به عنوان مقر کمیته انقلاب اسلامی استفاده می‌شد. پس از مدتی این کاخ متروک ماند تا در اواسط دهه ۱۳۷۰ خورشیدی، مجمع تشخیص مصلحت نظام به این کاخ نقل مکان کرد. امروزه از این بنا در مکاتبات دولتی به عنوان ساختمان قدس یاد می شود. بخش هایی از کاخ مرمر در سال ۱۳۸۷ مرمت و بازسازی شد.[۵]

کاخ موزه سعد آباد

کاخ سعدآباد

اطلاعات کلی
نام	کاخ سعدآباد
کشور	ایران
استان	تهران
شهرستان	شمیرانات
اطلاعات اثر
نوع بنا	دارای بناهای متفاوت
سال‌های مرمت	1370
کاربری	کاخ
کاربری کنونی	موزه
دورهٔ ساخت اثر	قاجار
اطلاعات ثبتی
شمارهٔ ثبت	1957
تاریخ ثبت ملی	24/10/1376

مجموعه فرهنگی-تاریخی سعدآباد در شمالی‌ترین، مرتفع‌ترین و خوش آب و هواترین محله تهران، در مساحتی حدود ۳۰۰ هکتار واقع شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه‌سارها، قنات‌ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌های پوشیده از درخت و گل است. رودخانه جعفرآباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد.

میانگین دمای سالانه منطقه سعداباد ۱۲,۹ درجه سانتیگراد است . [۱]

کاخ‌های سعدآباد را دودمان پهلوی در منطقه شمیران، تهران بنا کرده‌اند. در این مجموعه ابتدا خاندان قاجار و خاندان سلطنتی ساکن بودند، اما پس از توسعهٔ محوطه رضا شاه در سال‌های ۱۳۰۰ در آنجا می‌زیست و پسرش محمدرضا نیز در سال‌های ۱۳۵۰ به این‌جا نقل مکان کرد.

پس از پیروزی انقلاب ۵۷ این مجموعه به شکل موزه در آمد ولیکن کاخ فعلی ریاست جمهوری در جوار این مجموعه قرار دارد.از کاخ ملکه مادر نیز که متعلق به ارگان ریاست جمهوری است برای پذیرایی از مهمانان خارجی استفاده می‌شود.

محتویات

فهرست کاخ-موزه‌های موجود در مجموعه سعدآباد

ویژگی‌های جغرافیایی [ویرایش]

مجموعه سعدآباد، در مساحتی حدود ۳۰۰ هکتار واقع شده‌است. این مجموعه دارای حدود ۱۸۰ هکتار جنگل طبیعی، چشمه سارها، قنات ها، باغستان‌ها، گلخانه‌ها و خیابان‌های پوشیده از درخت و گل است. رودخانه جعفر آباد، از وسط محوطه کاخ می‌گذرد. این مجموعه، از شمال با کوه‌های البرز، از مشرق با گلابدره، از مغرب با ولنجک و از جنوب با تجریش همسایگی دارد.

از باغ‌هایی که اراضی آنها به اراضی مجموعهٔ سعدآباد اضافه شد، می‌توان به باغ آقا محمدجواد گنجه‌ای، که قسمتی از روستای جعفرآباد بود و باغ امام جمعه وقت جعفرآباد، و باغ‌های سپهبد امان‌الله میرزای مستوفی‌الممالک (سالار جنگ)، شکرالله قوام‌الدوله، همدم‌السلطنه (خواهر مستوفی) و محمود بدر اشاره کرد. خانه‌های جنوبی مجموعه، که مربوط به دوره قاجار بود و در دوران پهلوی اول به عنوان سربازخانه کاخ سعدآباد، مورد استفاده قرار می‌گرفت، از نصیرالدوله خریداری گردید.

در دوران پهلوی اول، سراسر باغ سعدآباد از رودخانهٔ دربند، که توسط رضا شاه خریداری شده بود، مشروب می‌شد.ولی در دوران پهلوی دوم، به دلیل بخشیدن دوازده ساعت از آب رودخانه به رعایا، و کافی نبودن این میزان آب رودخانه، برای آبیاری سراسر مجموعه، از دوازده رشته قنات قدیمی و جدیدالاحداث استفاده گردید.

مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد در ارتفاع ۱۶۵۰ تا ۱۸۰۰ متری از سطح دریا قرار دارد.

تاریخچه [ویرایش]

مجموعه سعدآباد، چهار دوران تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب، را شامل می‌شود. این مجموعه، در دوران قاجار، محل استقرار و سکونت تابستانی شاهان این سلسله بوده است. پس از کودتای ۱۲۹۹ و الحاق باغ‌ها و خانه‌های گوناگون، در وسعتی تازه، به اقامتگاه تابستانی رضاخان اختصاص یافته و کاخ‌ها و کوشک هایی به مناسبت و ضرورت‌های گوناگون در جایجای این پهنهٔ برتافته از درختان چنار و سپیدار و سرو، با فاصله‌ای نسبت به بناهای بازمانده از دوران قاجار، سربرآورده، که طی سالیان به هیجده کاخ کوچک و بزرگ، و تعدادی تاسیسات دیگر، رسیده است. قدیمی‌ترین کاخ این مجموعه، کاخ (کوشک) احمدشاهی بوده است، که در دوران اوایل سلطنت او، ساخت آن به پایان رسیده است. جدیدترین کاخ این مجموعه، کاخ لیلا پهلوی، کاخ تابستانی کوچکترین دختر محمدرضا پهلوی بوده است.

فهرست کاخ-موزه‌های موجود در مجموعه سعدآباد [ویرایش]

فهرستی از کاخ-موزه‌های موجود در مجموعه سعدآباد را در زیر مشاهده می کنید. لازم به ذکر است، که مراحل نهایی افتتاح دو موزه با عنوان‌های موزه یادمان و مجموعه موزه‌های سیار (قابل حمل) مجموعه سعدآباد، در حال اجرا است و همچنین کاخ غلامرضا (ساختمان تبصره ۳۶ فعلی)، کاخ ملکه مادر (ســــاختمان جمهور)، کاخ فریده دیبا و کاخ اختصاصی و کاخ احمدشاهی و ساختمان عبدالرضا (امور اداری سعدآباد)، به دلایل سیاسی-امنیتی، و یا تعمیرات و بازسازی، در حال حاضر، قابل بازدید، برای عموم نیستند.