خواب های آشفته

تصویراول
    بی خوابی آمد. افکار خاکستری با تیرگی شب گره خورد. سقف خانه از تحمل خیرگی نگاهش خسته شد.
    صدایی آمد. می دانست سرانجام کسی می آید. «تپانچه» زیربالش بود، از خیلی وقت پیش.
    سایه ای عبور کرد. بیمناک شد. چرک گوشه پلک بر بیداری خواب نیمه کاره نشست.
    – سایه را بزن!
    این فریاد ناشناس درون بود.
    سایه را زد.
    سایه ای دیگر آمد، سایه ای کوچکتر.
    سایه را بزن…
    سایه را زد. صدای شیون بلندشد.
    اما، سایه ها دزد نبودند، برای بردن جان و مال او نیامده بودند. سایه اول زنی و سایه کوچک تر فرزندش بود.
    زن آمده بود تا لیوانی آب بردارد که جان داد، کودک زنده ماند. با پدری روان پریش و دارای «اختلال خواب»!
    این را روانپزشکی قانونی کشور تأیید کرد، ده سال پیش…
    تصویر دوم
    مه و کولاک جاده را پشت سر گذاشتند. سه فرزند روی صندلی عقب و همسر در کنارش همسفر تونل های تودرتوی جاده چالوس بودند.
    – «چیزی تا صبح نمانده برو!»
    این را همسر گفت.
    «خواب جلوی چشمانم را گرفته، نمی توانم برانم. بگذار گوشه ای بایستم و استراحت کنم.»
    صدای خمیازه هایش در سکوت خواب بچه ها می پیچید که همسر گفت: «برو تا زودتر برسیم.»
    مرد با چشمان بسته می رفت. انگار صدسال بی خوابی کشیده بود، رفت و رفت اما نه درجاده، نه در راه رسیدن، رفت در دل آهن پاره های ماشینی بزرگتر که همه ذوق رسیدن را با طعم تلخ مرگ در کام خود فروبرد.
    علت تصادف، خواب آلودگی هنگام رانندگی است.
    این را پلیس راه اعلام کرد. شش سال پیش، و هنوز هم اعلام می کند، هرچند دقیقه یک بار!
    تصویر سوم
    بی خوابی شب های امتحان و کنکور را خدا نصیب گرگ بیابان هم نکند.
    تصویر چهارم
    بدترین و سخت ترین روزهای زندگی ام، وقتی بود که شب قبل شیفت کاری داشتم.
    پزشکان، پرستاران، آتش نشانان، مأموران پلیس، خبرنگاران، کارگران و رانندگان عمدتاً این را می گویند.
    تصویر خواب
    و تصویر دیگر راز معمای چندهزار ساله خواب آدمیان است که اختلال در آن این گونه آنان را به ورطه نابودی می کشاند.
    دکتر مهدی صابری، متخصص اعصاب و روان، عضو هیأت علمی و رئیس بخش روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی کشور در تشریح این تصویرها خواب را دارای دو مرحله عمیق و غیرعمیق می داند. شرایطی که فرد هوشیاری و ارتباط با واقعیت ها را ازدست می دهد. سطح هوشیاری در خواب عمیق آنقدر کم است که تمام اختلال ها و مشکل های قانونی آدمیان درآن حالت رخ می دهد.
    راه رفتن در خواب، نداشتن هوشیاری کامل در ابتدای بیداری از خواب و ناآشنا به نظرآمدن محیط ازجمله این اختلال ها است.
    این متخصص اعصاب و روان مرحله «رم» (Rem) خواب را تصویر هوشیاری نزدیک به مرحله بیداری و (nRem) را مرحله عمیق خواب می داند.
    درحالت هوشیاری نزدیک به مرحله بیداری، تنفس و ضربان قلب و نبض تندتر از شرایط بیداری کامل است.
    اما در مرحله عمیق خواب (مرحله رؤیا دیدن) افراد دچار اختلال خواب، راه می روند، حرف می زنند و ممکن است درگیر بیماری هایی همانند صرع و حالت تشنج شوند.
    صابری ادامه می دهد: « خواب های بد، اضطراب، فشار و استرس های روزانه، می تواند در هنگام خوابیدن ضمیرناخودآگاه افراد را دچار ترس کند.
    برداشته شدن کنترل ارادی و کابوس دیدن، نتیجه تجارب ناخوشایند روزانه است.
    به طور کلی، خواب، راحتی اساسی برای رفع خستگی های جسمی و روانی بوده و اختلال درآن می تواند فردای پرتنشی برای افراد به وجود آورد.
    «وقتی از خواب بیدار می شوم خیلی عصبی هستم. حتی نزدیک ترین افراد خانواده و دوستانم دلشان نمی خواهد نزدیکم بیایند، باید چند ساعت از بیداری ام بگذرد تا آرام شوم.»
    این گفته بسیاری از مردم دنیاست.
    رئیس بخش روانپزشکی سازمان پزشکی قانونی در این باره می گوید: «خواب باید در زمان مناسبی که فرد کاملاً خسته است اتفاق بیفتد. بیداری اجباری، نامناسب بودن محیط آزار روحی ناشی از نور، صدا و ناآرامی در اطراف موجب بروز اختلال در خواب طبیعی می شود.
    بنابراین خستگی و روان پریشی، آرامش سیستم عصبی و عضلانی (جسمی و فیزیکی و روانی) انسان ها را برهم می زند. پس، نداشتن خواب کافی شبانه افراد را سخت عصبی می کند.
    همچنین احساس خستگی بیش از اندازه، تحریک پذیری، نداشتن تمرکز و استرس های روزانه پیامد خواب نامطلوب به شمار می رود.»
    «عادت دارم بعد از خوردن غذا حتماً بخوابم، اگر نخوابم دیوانه می شوم.»
    دکتر صابری درباره این گونه اظهارات مردم می گوید: خواب های بعد از غذا، کار، تحصیل و غیره کاملاً جنبه عادتی دارند و با رفتار جدید بدن به ساعت های خاص خواب کنار می آید.
    او برای افراد «عادی» ۶ تا ۸ ساعت خواب شبانه روزی را طبیعی، زیر ۵ ساعت خواب را کم خوابی و بیش از ۹ ساعت خواب را پرخوابی اعلام می کند.
    وی دردهای عصبی، حالت های روان پریشی، اضطراب و افسردگی بسیاری از انسان ها را ناشی از کم خوابی می داند.
    خواب دیدن
    « من هر شب خواب می بینم…»
    «من اصلاً خواب نمی بینم…»
    این روانپزشک خواب ندیدن مطلق افراد را رد کرده و می افزاید: «کم تحرکی و خسته نشدن می تواند مانع خواب دیدن افراد شود.
    مکان و زمان صحیح و معمول، استراحت مناسب ستون فقرات، سروگردن، اندیشیدن به مشکلات و یادآوری آنها افزون بر دوری یا نزدیکی اضطراب های خاص می تواند در خوب یا بدخوابیدن و دیدن و ندیدن خواب (رؤیا و کابوس) آدمیان مؤثر باشند.»
    وی ادامه داد: «بهانه های روان پریشی و اختلال خواب در بسیاری از موارد مورد سوءاستفاده قاتلان و دیگر مجرمان قرارمی گیرد. از همین رو ظرافت کار تشخیص روانپزشکان و روانشناسان تنها راه تشخیص تظاهر و واقعیت این نوع اختلال ها است.»
    تعدادی از مردم «خواب گردی» می کنند و به گفته دکتر صابری این اختلال نیز در صورت شناخته نشدن می تواند عواقب وخیمی به دنبال داشته باشد.
    همان گونه که چندی پیش و بعد از مشکلی که در یکی از جاده های کشور به وجود آمد، مرد «خواب گردی» شبانه در میان مسافران در راه مانده شروع به گردش کرد و به اتهام سرقت موردحمله سایرین قرارگرفت!
    تیپ های جغد و چکاوک
    «بچه ام مثل «جغد» است. شب ها خواب ندارد، روزها می خوابد.»
    «برعکس پسر بزرگ من مثل «چکاوک» است صبح خیلی زود از خواب بیدار می شود و مثل مرغ سر شب به خواب می رود.»
    این ها شکوه های گاه و بی گاه بسیاری از مردم است.
    دکتر «الهام شیرازی» فوق تخصص روانپزشکی کودکان و نوجوانان در این باره می گوید: «خواب آدمیان واقعاً به دو دسته «جغد» و «چکاوک» تقسیم بندی می شود.
    مغز تعدادی از افراد مانند چکاوک ، صبح های زود فعال است و برخی دیگر ترجیح می دهند کارهای خود را در سکوت شب انجام دهند.
    به اعتقاد استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران و مرکز تحقیقات بهداشت و روان نمی توان درباره تمام انسان ها قانونی کلی صادرکرد، زیرا هردوگروه در صورت طبیعی بودن اعمال و رفتار، انسان هایی عادی محسوب می شوند.
    «صدای گریه نوزاد همسایه، آرامش شبانه خانواده ما را گرفته است.»
    این واژه های کنار هم چیده شده، اعتراض قدیمی اطرافیان تمام کوچولوها است.
    دکتر شیرازی، در این باره می گوید: «دوره های خواب عمیق و غیرعمیق در افراد عادی هر ۹۰ دقیقه یک بار و به نسبت ۲۰ به ۸۰ درصد تغییر می کند.
    اما این تحول در نوزادان نصف به نصف است. یعنی فرزندان کوچولو مراحل چهارگانه و طبیعی خواب را ندارند و تا ۶ ماهگی به دلیل ناهماهنگی خواب خود و والدین، مشکلاتی برای آنان به وجود می آورند.»
    وی برای نوزادان تازه متولدشده ۱۶ ساعت خواب و نوزادان ۶ ماهه (ابتدای تولد) ۱۴ ساعت خواب را مناسب می داند.
    او تأکید می کند: «کودکان تا ۲ سالگی به ۱۳ ساعت خواب نیازدارند و تا پایان دوره دبستان مانند سایر اعضای خانواده می خوابند.»
    دنیای جدی خواب
    توجه به خواب از اواسط دهه ۸۰ میلادی و با بررسی های فیزیولوژی انسان ها در خواب، پدیدآمد و هنوز هم تعدادزیادی از مردم اطلاع چندانی از دنیای خواب و تفاوت های آن با لحظه های بیداری ندارند.
    در این میان، بیماران مبتلا به فشارخون ۴۰درصد و مردم عادی ۲ تا ۴ درصد اختلال خواب دارند. حدود ۲۰ درصد تصادف های رانندگی نیز به دلیل خواب آلودگی رانندگان رخ می دهد.
    این درحالی است که براساس تحقیقات انجام شده، افسردگی، پرکاری تیروئید، اضطراب ناشی از استرس، مشکلات جنسی (ناتوانی جنسی)، انواع آلرژی و خس خس های قفسه سینه می تواند ریشه های کم خوابی و بی خوابی ها باشد.
    به گفته دکتر شیرازی، درصد افسردگی افراد پرخواب معمولاً بیش از کم خواب ها است.
    همچنین انسان های دچار کم خوابی های مفرط بیش از سایرین از «کوره درمی روند» و به شکل بیمارگونه ای خلق شان تنگ است. بنابراین ارتباط تنگاتنگی میان خواب و رفتار افراد جامعه وجوددارد.
    وی می گوید: «نوارخواب شب تا صبح بسیاری از بیماران دچار اختلال خواب، نشان از کمبود اکسیژن افراد دارد. به طوری که مشکلات تنفسی (خرخر) گاه خواب انسان را تا ۵۰ بار دچار اختلال می کند بی آن که این تغییرات به شکل محسوس ظاهر شود.
    از همین رو بازسازی نشدن انرژی مغز پرخاشگری، کم حوصلگی، خلق پائین، کم تحملی، کم تمرکزی و خستگی های ذهنی را به وجود می آورد.»
    چرت های گاه و بی گاه
    «پدرم در هر ساعت شبانه روز که اراده کند می تواند چرت بزند و به خواب عمیق فروبرود.»
    این حرف بسیاری از آدم هایی است که اطرافیان خود را درطول روز، پشت میز و صندلی کار و کلاس، روی صندلی مترو، اتوبوس و تاکسی درحال «چرت» زدن می بینند.
    اما به عقیده استادیار دانشگاه علوم پزشکی ایران یک فرد عادی نباید در طول روز چرت بزند.
    او با استناد به تحقیقات انجام شده ادامه می دهد: «خیلی وقت ها تصادف های رانندگی به دلیل کافی نبودن خواب شبانه ناشی از مشکلات تنفسی و مصرف موادغذایی نامناسب درطول روز اتفاق می افتد.
    همچنین انواع موادغذایی مانند ماست، سیر، پیاز (خواب آورها) و قهوه (بی خواب کننده ها) می توانند مانند واسطه های شیمیایی مغز عمل کرده و درخواب و بیداری افراد تأثیرگذار باشند.
    به اعتقاد دکتر «شیرازی» سرنخ های بیرونی در خواب انسان ها نقش مهمی بازی می کنند. بنابراین بهتر است افراد (بویژه شاغلان) بدن خود را به یک ساعت خواب و استراحت یکسان عادت دهند زیرا زیاد خوابیدن در روزهای تعطیل سلامت بدن را به خطر می اندازد.
    «همسرم پرستار است و به همان اندازه که برای بیماران دلسوزی می کند برای ما بدخلقی دارد.»
    و این واقعیت تلخ زندگی پرستاران و روی دیگر سکه زندگی بسیاری از مشاغل دارای شب کاری به شمار می رود.
    شیرازی با تأکید بر اشتباه های جبران ناپذیر تقسیم شیفت های کاری شبانه می گوید: «برای افزایش کارایی و کاهش اشتباه کاری تمام شاغلان به ۸ ساعت کار روزانه در ۵ روز کاری نیاز دارند.
    بنابراین طبق پژوهش های انجام شده، شیفت های شبانه باید طوری تقسیم شوند که تحمل کشیک های شبانه برای افراد قابل پذیرش باشد.
    حال آن که هنوز توقعات بی جا و خارج از توان آدمیان در مشاغلی همچون پزشکی، پرستاری، رانندگی، نگهبانی و غیره در کشورمان وجوددارد.
    از سوی دیگر براساس نتایج تحقیقات، افت های تحصیلی بویژه در دوران راهنمایی و دبیرستان همواره با اختلال های خواب همراه است.
    شب های امتحان شلوغی افکار، درد و خستگی، بدخوابی و بی خوابی تصویر آشفته شبانه ای را می سازند که ممکن است تداوم آن منجر به بیماری های قلبی شود.
    اما در این تصویر «نور» معنایی ندارد زیرا به گفته دانشمندان خوابیدن در کنار «نور» جسم را هم دچار آسیب جدی می کند.
    تصویر آخر
    «صدای زمزمه ای دل شب را آرام می کرد. دست بر آسمان برده و زیرلب دعا می خواند. دلش قرارگرفت، خوابش برد، خوابی راحت و بی دغدغه.»
    و این تصویر شفافی است. زیرا به اعتقاد روانشناسان و روانپزشکان «دعا و نیایش» ترشح هورمون های ترس و اضطراب را در افراد کاهش داده و در هر موقعیتی آدمیان را به آرامش می رساند

خواب های آشفته

مطالب مشابه :

نوزاد دختری به دنیا آورده بودم که در گهواره حرف می زد

حرف س

تعبیر خواب قسمت اول

بچه ها از کی و چگونه به حرف می آیند؟(تکامل تکلم)

موارد زیر را برای حس و حال خوب داشتن انجام دهید

حواس پنجگانه و نوزاد تازه‌ متولد‌ شده شما

روشهای ثابت شده تعیین جنسیت فرزند بدون سونوگرافی

بازتاب های نوزاد و آزمودن آن ها

رشد زبان

خواب های آشفته