|
وقتی با سردرد به پزشک مراجعه می کنید، معمولا از شما سوال هایی در مورد تیرکشنده بودن، همراهی با ضعف، بی حسی و سرگیجه و ضربان دار بودن یا نبودن آن، مدت سردرد ، احساس تهوع و استفراغ، تاری دید و... می پرسد...
گاهی تشخیص نوع سردرد چندان آسان نیست، اما توصیف درست ویژگی های سردردتان کمک می کند پزشک بتواند زودتر بیماری تان را تشخیص دهد. درباره انواع سردرد، نحوه تشخیص و درمان آنها با دکتر ابراهیم رزم پا و دکتر شهریار یحیوی، متخصصان گوش وحلق وبینی و اعضای هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت وگو کرده ایم.
آمارها نشان می دهد از هر ۱۰ بیماری که با شکایت سینوزیت به پزشک مراجعه می کنند، فقط یک نفر به سینوزیت مزمن مبتلاست. بیشتر بیمارانی که به مدت طولانی دچار درد ناحیه سر و صورت هستند به اشتباه تصور می کنند دچار سینوزیت شده اند در صورتی که این طور نیست. دکتر شهریار یحیوی، جراح گوش وحلق وبینی به سلامت می گوید: «مبتلایان به سینوزیت مزمن معمولا دچار ترشح از بینی و پشت حلق می شوند و احساس می کنند فشار زیادی بر سینوس هایشان وارد می شود. برخلاف تصور عامه، فقط تعداد اندکی از بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن دچار سردرد هستند.»
● افتراق سینوزیت از سردردهای عصبی و آلرژی
دکتر ابراهیم رزم پا، جراح سر و گردن نیز معتقد است، سینوزیت فقط در مواقع نادری باعث ایجاد درد می شود و ۲ بیماری مهمی که با سینوزیت اشتباه گرفته می شوند؛ آلرژی و سردردهای عصبی هستند. او می گوید: «گاهی بیماران مبتلا به آلرژی با وزیدن باد به ناحیه سر و صورت دچار سردرد می شوند. آلرژی می تواند در اثر تماس با گرده گیاهان، گرد و خاک، پرزهای قالی، بوی تند یا هر گونه ذرات ریز معلق در هوا بروز کند و شایع ترین علامت آن عطسه و آبریزش بینی است که گاه با سردرد توام می شود.» این جراح سر و گردن به دو خطر عمده آلرژی نیز اشاره می کند: «آلرژی به زمینه ژنتیکی فرد برمی گردد و اگر از دوران کودکی آغاز شود، خطر ابتلا به آسم حدود ۱۵ ۱۰ درصد افزایش می یابد. خطر دوم، ابتلا به پولیپ بینی است. پولیپ ها در واقع تومور نیستند بلکه التهاب و تورم مخاطی به حالت پیشرفته اند و این التهاب گاه آنقدر شدید است که به یک توده شبیه می شود. پولیپ در مراحل اولیه به درمان دارویی جواب می دهد ولی در مراحل پیشرفته حتما باید با جراحی خارج شود.»
● سردردهای عصبی چند نوع اند
شایع ترین سردردهای عصبی، «میگرنی»، «تنشی» و «خوشه ای» هستند که هر کدام نشانه های خاص خود را دارند. دکتر رزم پا با بیان این مطلب به شرح هر کدام از آنها می پردازد: «سردردهای میگرنی اغلب یک طرفه و ضربان دارند و در مورد شدید بیمار دچار تهوع و استفراغ می شود. معمولا میگرن در سن ۴۵ ۲۰ سالگی بروز می کند و با مصرف بعضی مواد غذایی و تغییرات هورمونی در زنان (سیکل ماهیانه) شدت می یابد.» گاهی سردرد میگرنی ۴ ۳ روز طول می کشد و بعضی بیماران هم قبل از سردرد دچار مشکل دید می شوند.» او می افزاید: «نوع دوم سردرد تنشی است که برخلاف سردرد میگرنی دوطرفه است و نشانه های مشخصی هم ندارد؛ درد مبهم پیشرونده است و با رفع استرس کمتر می شود. سردرد نوع سوم، یعنی خوشه ای، برعکس میگرن در آقایان شایع تر است و درد آن حالت تیرکشنده دارد. فرد دچار سردرد خوشه ای ممکن است دچار ریزش اشک، آبریزش بینی و برافروختگی صورت شود.»
● سینوزیت چگونه تشخیص داده می شود؟
دکتر شهریار یحیوی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران علاوه بر توجه به شواهد و علایم بالینی، انجام اندوسکوپی بینی را برای تشخیص تکمیلی توصیه می کند و ادامه می دهد: «اندوسکوپی بینی روش بسیار راحتی است و در مطب انجام می شود. اگر در معاینه خروج ترشحات چرکی از دهانه سینوس ها مشاهده شود، تشخیص سینوزیت مزمن قطعی است. قدم بعدی، درخواست سی تی اسکن از سینوس هاست. سی تی اسکن ضخامت مخاط یا اندازه پولیپ را نشان می دهد و با این کار می توان شدت بیماری را تخمین زد. سی تی اسکن محل سینوزیت و تعداد سینوس های درگیر را هم مشخص می کند.»
● افتراق سردردهای عصبی و سردرد ناشی از آلرژی
دکتر رزم پا می گوید: «تشخیص این ۳ نوع سردرد، با انجام شرح حال و معاینه بیمار، در نظر گرفتن سن، جنس، محل درد و نحوه آغاز سردرد امکان پذیر است.» این متخصص گوش وحلق وبینی خاطرنشان می کند: «در بیماران مبتلا به سینوزیت، سردرد وجود ندارد ولی بیماران دچار سینوزیت های شدید از درد پیشانی شکایت دارند.»
وی انواع دیگر سردرد را که کمتر شیوع دارند، مربوط به مشکلات چشمی یا گاهی تومورها می داند و تاکید می کند: «در هر حال همه سردردها باید جدی گرفته شوند به خصوص در مورد تومورها باید به علایم پیشرونده درد و ظاهر شدن نشانه های تدریجی توجه و با دقت موضوع را پیگیری کرد. در سردردهای توموری، علایم حتی بهبود نسبی هم ندارند. در بیماران مبتلا به آلرژی، بیمار را حساسیت زدایی یا در اصطلاح علمی ایمونوتراپی می کنند و از این طریق ماده آلرژی ای که در بدن فرد حساسیت ایجاد کرده، پیدا و درمان خاص آغاز می شود.
● سینوزیت قابل درمان است؟
سینوزیت مزمن با پیشرفت دانش پزشکی، قابل درمان شده است. دکتر یحیوی مراحل ابتدایی درمان را دارویی ذکر می کند و می گوید: «تجویز یک دوره ۳ هفته ای آنتی بیوتیک و اسپری های کورتونی بسیار کمک کننده است ولی اگر بعد از پایان این دوره بیمار همچنان دچار علایم باشد، جراحی آندوسکوپیک سینوس ها ضرورت می یابد.» این متخصص گوش وحلق وبینی ادامه می دهد: «با این روش دهانه سینوس ها باز، محتویات سینوس بررسی و در همان هنگام شستشو می شود. با بازکردن دهانه تک تک سینوس ها، به تدریج مخاط غیرطبیعی به حالت عادی تبدیل می شود. این روش فوق العاده عالی، یعنی جراحی اندوسکوپیک سینوس، باعث شده تا روش باز و سنتی به دست فراموشی سپرده شود.» دکتر رزم پا درباره درمان آلرژی، سردردهای تنشی، خوشه ای و میگرنی بیان می کند: «همه این موارد (غیر از تومورهای مغزی)، با دارو قابل درمان هستند مگر در مواقعی که آلرژی با پولیپی همراه باشد که به درمان دارویی پاسخ ندهد؛ در این صورت جراحی ضروری است.» | 
