مرکبات

مركبات

يكي از مهم ترين محصولات مازندران مركبات است كه اين مركبات نياز كشور را بر طرف ميكند.

مركبات انواع گوناگون داردوچند نوع است كه عبارت اند از:تامسون-نارنگي معمولي-سانگين-يافا-تانجيلا-ليمو-پرتغال محلي-نارنگي ژاپني-نارنج-سيترنج-پژ

طرز تهيه ي نهال مركبات

يك نهال اصلاح شده ي مركبات در واقع در همان ابتداي رويش به صورت يك نهال خوب و دلخواه نيست بلكه به صورت نهال همان گونه اي از مركبات مي شود كه ما هسته ي(دانه)آن را كاشته ايم . وهمه ي گونه هاي مركبات داراي هسته نيستند بلكه تعداد اندكي از آن ها داراي هسته هستند كه از انواع مركبات ذكر شده فقط نارنج وسيترنج داراي هسته هستند البته گونه هاي ديگر به طور كامل بدون تخم نيست وفقط حدود 1/0درصد از گونه هاي ديگر داراي هسته اند كه بدليل تعداد كم هسته براي پرورش مناسب نيستند .اما دريك ازميوه ي نارنج وسيترنج

حدود 20عدد هسته وجود دارد .پرورش دهندگان هسته ي نارنج يا سيترنج را به تعداد زياد به طورمثال 000/100 عدد جمع آوري كرده و آنها را در اوايل زمستان در زمين مي كارند و در فصل بهار هسته ها جوانه زده سر از خاك بيرون مي آورند .اين نهال هاي كوچك از هسته ي نارنج يا سيترنج است وبعد چند سال ميوه شان نارنج و سيترنج ميشود و نهال را از طريق پيوند به گونه ي دلخواه تغيير مي دهيم .در پيوند پوست نهال مرغوب مورد نظر را با چا قويي گرفته وبا برش در پوست نهال نارنج پوست نهال مرغوب را داخل برش قرار داده و آن را مي بنديم وبعد از چند ماه پوست نهال مرغوب جوانه زده و به نهال دلخاه تبديل ميشود.مدت زما ن براي رشد كافي جوانه حد اقل 5ماه بوده نهال در فصل پاييز در زمين كاشته مي شود .

نهال بعد از 4سال ميوه ميدهد وبه درخت تبديل ميشود .

روش نگهداري از نهال از زمان كاشت تا 4سالگي

نهال درهنگام كاشت بايد در گودالي به ارتفاع 50سانتي متر وشعاع 20 سانتي متر قرار گيرد و محتواي خاك بايد مخلوطي از كود حيواني وماسه سياه و كمي خاك رس باشد ودر سال اول هر 20روز آبياري شود وسموم شيميايي مختلف براي تقويت نهال وجلو گيري از آفات 2الي4 بار درسال تكرار شود .

درسال دوم نهال بايد در هر 25روز آبياري شود ودومرتبه كود فسفر دار ونيترات وپتاسيم در هنگام آبياري به آن داد تا نهال رشد بيشتري بكند

درزمستان همين سال بايد تنه ي نهال را از جايي كه از خاك بيرون است تا آن جايي كه نهال شروع به شاخه زدن مي كند (قسمت صاف و بدون شاخه ي فرعي) را بايد كات كبود زد .اين ماده مثل رنگ است ورنگ آن قرمز است وبراي جلوگيري از رشد يك نوع لايه ي سبز رنگ شبيه جلبك و ترميم خراش ها و صدمات روي پوست درخت آن را ميزنيم . درسال سوم هم مثل سال دوم بايد به نهال رسيدگي كرد البته بايد تعداد دفعات سمپاشي را به1يا2بار افزايش داد زيرا نهال در اين سال بزرگ تر از سال قبل شده ونياز به تقويت بيشتر است و بيشتر مورد حمله ي آفات قرار ميگيرد .

درسال چهارم كه نهال به اندازه ي كافي بزرگ شده وكم كم در حال تبديل شدن به يك درخت جوان است بايد به شدت تلاش كنيم تا آن رااز هرگونه صدمه حفظ كنيم آن را براي محصول دهي در سال بعد آماده كنيم .

اين 4سال از سال هاي مهم وضروري رشد يك نهال مركبات است واگر در اين سال ها به خوبي از آن مراقبت كنيم در پنجمين سال از آن محصول خوبي خواهيم گرفت حتي نهال شايد در سال چهارم هم مقداري ميوه بدهد كه اين خود بستگي به مراقبت مادارد .

مراقبت در سال هاي اوليه چنان مهم است كه اگر شخصي در اين سال ها از نهال كم مراقبت كند و در سال هاي بعد حتي چندين برابر از آن مراقبت كند درخت و ميوه ي آن نسبت به درخت هاي ديگر از كيفيت كمتري برخوردار است

مراحل توليد ميوهميوه 40روزه

بعد از سال چهارم در بهار درخت مركبات شكوفه ميكند كه به شكوفه ي آن بهار مي گويند بهار بعد از 15الي20روز به ميوه ي مركبات تبديل ميشود كه اين ميوه ها كوچك هستند .ميوه ها براي رشد كافي ورسيده شدن نياز به حداقل 6ماه زمان دارند .

ميوه در اين مدت 3بار بايد سمپاشي شود تا از كيفيت مورد نظر برخور دار باشد .بعد از 6ماه وزرد شدن رنگ ميوه آن راتوسط دست مي چينند وداخل سبد پلاستيكي مي گذارند و به ميدان هاي تره بار وميوه ي استان هاي مختلف فرستاده ميشوند .

رنگ آوري مصنوعي ميوه

ما قبل از اين فصل برداشت ميوه و زرد شدن آن برسد در بازار ميوه ي رسيده مي بينيم امااين ميوه ها به طور طبيعي زرد نشدند بلكه به صورت مصنوعي زرد شدند.

ميوه اي كه به اندازه ي كافي روي درخت بماند در اواسط فصل پاييز كلروفيل موجود در پوست ميوه كه عامل سبز بودن ميوه است به طور طبيعي از بين ميرود و رنگ ميوه زرد مي شود ومزه ي آن كمي شيرين تر مي شود واز كيفيت بيشتري برخوردار است .ولي در روش مصنوعي مركبات قبل از زرد شدن از درخت چيده مي شوند و به مكاني كه از قبل براي رنگ آوري ميوه درست شده است برده مي شود .اين مكان اتاقي است كه تاجران نسبت به نيازشان آن را با ظرفيت هاي مختلف درست مي كنند كه به آن اتاق رنگ آوري ميگويند ويك اتاق متوسط ظرفيت 10000 كيلوگرم مركبات را دارد .رطوبت اتاق بايد بالا باشد به همين منظور در اتاق چندين شير آب قرار مي گيرد كه آب از آن چكه مي كند و رطوبت اتاق بالا ميرود .

ميوه 3تا4روز در اين اتاق باقي مي ماند ويك دستگاه مايع اتيلن كه باعث از بين رفتن كلروفيل وزرد شدن مركبات در روش مصنوعي ميشود را بخار مي كند و يك فن(پنكه) در جلو ي اين دستگاه قرار مي گيرد و بخار را در تمام اتاق پخش مي كند و بخار روي ميوه مي نشيند وباعث زرد شدن آن مي شود .ميوه ي زرد شده ي مصنوعي درست مثل ميوه ي رسيده است ولي آن را مي خوريم كمي ترش است

خزانه ها

اغلب در خزانه ها بیماری هایی پیدا می شود که روی درختان مسن بروز نمی کند . گاهی بیماری گیاهچه میری به خزانه ها حمله میکند که مخصوص گیاهچه های تازه روییده است . گاهی بیمارگرهایی به پایه های بذری حمله می کنند که به ارقام بخش پیوندی درختان حمله نمی کنند . عملیات زراعی مانند آبیاری مکرر ، مصرف کودهای شیمیایی زیاد به منظور رشد سریع گیاهان و هرس گاهی باعث بروز تشخیص بیماری هایی می شود که معمولا در باغ ها نادر است .

اولین قدم در تشخیص بیماری ها ، بررسی چگونگی عملیات باغبانی مانند منبع خاک مورد استفاده در گلدانها ، تیمارهایی که روی خاک قبل از کاشت در باغ می شود ، سمپاشی های انجام شده و رویداد های آب و هوایی اخیر است . به علاوه ، سیستم ریشه های درختان کم رشد ، در حال مرگ ، یا سبزرد را باید مورد توجه قرار داد تا دلیل آسیب های احتمالی به تنه ، ریشه های سطحی و ریشه های افشان به دست آید .

باغ های جوان مرکبات

به طور کلی قدرت رشد درختان جوان مرکبات ( 1 تا 5 ساله ) بالاست و مورد حمله ی بیماری های زیادی که به درختان مسن حمله می کند قرار نمی گیرند . با این همه باغ های جوان ممکن است مورد حمله ی تعداد زیادی از بیماری ها قرار می گیرند که منشا بعضی از آن ها خزانه است . یکی از شایع ترین مشکلات باغ های جوان این است که سرعت رشدشان به اندازه ی انتظار نیست .

نخستین مرحله در تشخیص بیماری بررسی ریشه های افشان و برگ ها از نظر سلامت و همچنین وجود بافت های مرده در ریشه های اصلی ، تنه ، و شاخه های اصلی است . گاهی لازم است پوست اندام ها را کمی تراشید تا از سلامت پوست مطلع شد . عواملی نظیر مواد مغذی ، خسارت علف کش ها ، شرایط نامناسب خاک و آسیب های مشهود روی تنه ، مجموعه ی ریشه و شاخه های اصلی را در قدم اول باید مشخص و درمان کرد تا دلایل احتمالی پیشرو حذف شوند .

وجود بیماری زمانی تایید می شود که درخت به افزایش کود شیمیایی یا مراقبت های ویژه ی دیگر واکنش نشان ندهد . اطلاع از ارقام پایه و پیوندک یا آگاهی از منبع تهیه ی پیوندک ها موضوع مهمی است که می تواند به روشن شدن بیماری کمک کند . در تشخیص بیماری ها ، اطلاع از انواع بیماری هایی که به شرایط ویژه آب و هوایی نیاز دارند نیز اهمیت دارد . به عنوان مثال بیماری ریز برگی ( استابورن ) از بیماری هایی است که در مناطق خشک ، مانند جنوب غربی آمریکا ، آفریقای شمالی و خاور نزدیک به طور کلی شیوع دارد ولی در مناطق دیگر معمولا شایع نیست . در درختانی که پیوندک از منابع نامطمئن تهیه شده باشد احتمال آلودگی به عوامل بیماریزای سیستمیک بیشتر از درختانی است که پیوندک آن ها از نوع ثبت شده و از خزانه های شناسنامه دار تهیه شده اند .

باغ های مسنمرکبات

درخت مرکبات اگر به بیماری مبتلا نشود عمر طولانی دارد ؛ باغ های تجاری 30 تا 50 ساله فراوان یافت می شوند . در باغ های مسن ممکن است درختان واکاری شده یا سرشاخه کاری شده ( به منظور تغییر رقم یا واریته ) وجود داشته باشد . با افزایش سن درختان مشکلاتی نیز برای آن ها پیش می آید که معمولاً برای درختان جوان یا نهال ها پیش نمی آید . این بیماری ها عبارتند از : انواع زوال درختان ، بیماری های میوه و شاخساره ای و انواعی از بیماری های دیگری که منجر به کاهش نیروی حیاتی درخت و محصول آن ها می شود . یکی از بیماری های معمول در باغ های مسن ، زوال درختانی است که قبلاً نیروی حیاتی و اندازه ی طبیعی مطلوب داشته اند .

در اینجا به عنوان اولین قدم در تشخیص بیماری ها ، رقم پیوندک و پایه و عملیات باغبانی و شرایط خاک باید مشخص شود که هر یک از آن ها می تواند منشا عوامل مخرب باشند ؛ همچنین چگونگی و الگوی انتشار درختان بیمار باید مورد توجه خاص قرار بگیرد . حتی اگر مطمئن باشیم که درخت به بیماری شاخساره ای مشخصی دچار شده است بررسی همه ی بخش های درخت از جمله مجموعه ی ریشه ، تنه ، شاخه های اصلی ، شاخه های کوچکتر و برگ ها می تواند سودمند باشد . بریدن و برداشتن بخش کوچکی از پوست تنه در محل اتصال پایه و پیوندک می تواند موضوع ناسازگاری آن ها را روشن سازد .

مرکباتی که در حیاط خانه کاشته می شوند

در مناطقی که آب و هوای آن ها مناسب است صاحبان خانه در باغچه های خود انواع مرکبات زینتی یا مرکباتی که از میوه ی تازه ی آن استفاده می کنند ، می کارند . این درختان نیز به تعداد زیادی از بیماری ها دچار می شوند که بیشتر آن ها در باغ های مرکبات تجاری هم دیده می شود . با وجود این ، گاهی مسائلی در درختان میوه بروز میکند که در باغ های تجاری شایع نیستند .

درختان کاشته شده در خانه بیشتر به مسائل مرتبط با مواد غذایی و عملیات باغبانی دچار می شوند و مبارزه با بیماری ها در این درختان به آن اندازه نیست که در باغ های تجاری رواج دارد . درختان کاشته شده در خانه ها اغلب با آسیب های مکانیکی مواجه هستند . گاهی باغهای مرکبات را برای ساختمان سازی تبدیل می کنند که بر اثر فعالیت های ساختمانی ممکن است درختان آسیب ببینند ( امری که در مازندران بسیار شایع است ) .

در مورد رقم و پایه ی درختانی که در خانه کاشته می شوند معمولا اطلاعاتی در دسترس نیست و لذا مقایسه ی آن ها با درختانی که در نواحی مجاور کاشته شده اند دشوار است . با وجود این ، ضوابط و مراحلی که قبلا گفته شد در مورد این درختان صادق است و باید برای تشخیص بیماری های این گونه از درختان اعمال شود .

در وهله ی اول به مسائل خاک و تغذیه ی درختانی باید توجه شود که همراه با نشانه های بیماری هستند . ریشه های اصلی ، تنه و شاخه های اصلی از نظر آسیب های وارد شده به آن ها بازبینی و وضعیت ریشه های افشان و برگ ها نیز باید بررسی شود .

و نکته آخر : قبل از این که بیماری را به درخت خود نسبت دهید باید همه ی جوانب گفته شده در بالا بررسی گردد و اگر در موارد بالا مشکلی نبود و حالت طبیعی را داشت شروع به جستجوی بیماری کنید .

مرکبات

مطالب مشابه :

خواص بهار نارنج

مرکبات

پرتقال

داننستنی هایی در باره نارنج و بهار نارنح . به نقل از دکتر محمد خورشیدی

نارنج

بهار نارنج

بهار نارنج و خواص دارویی آن

آفات درختان مرکبات

پرتقال

قلع و قمع، خشکاندن و نابودی اسفناک درختان نارنج ورودی شهر جهرم از سمت شیراز + عکس