شهرستان همدان

همدان‌يكي‌ازديدني‌ترين،باستاني‌ترين و معروف‌ترين نواحي گردشگري ايران است. بنای‌همدان را به‌دياآكو پادشاه ماد (حدود 700 سال قبل از ميلاد) نسبت می‌دهند كه در دوره باستان؛ بانام هگمتانه و اكباتان موجوديت داشته است. وسعت منطقه‌ي باستانی هگمتانه محدود به منطقه‌ای می‌شود كه اكنون به نام تپه هگمتانه معروف است. اگر چه محدوده باستانی اين منطقه، هنوز تعيين نشده اما اين دو محل در گذشته بخش‏ هايی از يک شهر بزرگ بوده ‏اند. فاصله اين دو تپه، يعنی هگمتانه و پيسا، تقريباً دو و نيم كيلومتر است كه تپه هگمتانه به كوه‌های الوند نزديک تر است و نسبت به تپه پيسا گسترده‌تر است. شهرستان همدان از شمال به استان قزوين و زنجان، از خاوربه استان مرکزی، از جنوب به شهرستان های ملاير و تويسركان، از باختر به اسد آباد و از شمال باختري به كبودر آهنگ محدود می‌شود. شهرستان باستانی همدان از ديرباز در رشته های كشاورزی، دام‌پروری و صنايع دستی فعاليت چشم‌گير داشته و در سال‌هاي اخير صنايع كارخانه‌ای نيز به توسعه‌ي زير بنای اقتصادی آن كمك شايانی كرده است. پوست، چرم، سراميك، شيشه، قالی، تره بار، بنشن، فرآورده های دامی، انگور، سيب، گلابی و گردو و بادام اقلام مهم صادراتی همدان را تشكيل می دهد. توليدات پوست، پشم و چرم در رونق صنايع دستی اين شهرستان تاثير داشته و در نتيجه صنايع چرم‌سازی، كفاشی، پوستين دوزی و قالي‌بافی رشد و توسعه زيادی يافته است. قالی های همدان نيز كه اغلب با طرح های همدان و ساروق و با پشم مرغوب يا گل ابريشم بافته شده از جمله صادرات با ارزش همدان به شمار می رود. گيوه بافی، سراميك سازی، سفال‌گری، فلزكاری از قبيل : طلا سازی و توليد ابزارهای مختلف فلزی و صنايع چوبی از ديگر صنايع دستی شهرستان همدان به شمار مي‌آيند. از اين ميان صنعت سراميك سازی همدان كه به ويژه در شهر لالجين تمركز بيش‌تری يافته، اهميت و شهرت فوق العاده ای دارد تا آن‌جا كه جهت توسعه و اعتلای اين صنعت دانشكده‌ای در رشته سراميك سازی در شهر لالجين احداث شده است. گنج‌ نامه كه در يكي از دامنه‌هاي كوهستان الوند، در انتهاي دره باصفاي عباس‌آباد و به فاصلة 5 كيلومتري جنوب باختري همدان قرار گرفته و در آن دو سنگ نبشته حاوي پيام‌هاي داريوش و پسرش خشايار شاه (دو تن از شاهان هخامنشي) به يادگار مانده است، آرامگاه دانشمند بزرگ ايراني ابوعلي سينا، مقبره استر و مردخاي كه بنايي متعلق به قرن هفتم هجري است،آرامگاه عارف وارسته باباطاهر همداني، شهر باستاني و موزه هگمتانه كه تپه‌اي به وسعت بيش از 25 هكتار در دو سوي خيابان اكباتان همدان است و در گذشته‌هاي دور مركز اين شهر بوده است، برخي از مهم‌ترين آثار تاريخي و باستاني شهرستان همدان را تشكيل‌مي‌دهند. علاوه برآن غار معروف عليصدر، مجتمع سياحتي و تفريحي تپه عباس‌آباد، برج قربان كه از آثار قرن هفتم يا هشتم هجري است، گنبد علويان كه در چهارباغ علويان واقع شده، ميدان ميشان، پيست اسكي تاريك دره و ده‌ها اثر تاريخي، ديگر ديدني‌هاي اين ناحيه باستاني ايران را تشكيل مي‌دهند.

مکان های دیدنی و تاریخی

گنج‌ نامه كه در يكي از دامنه‌هاي كوهستان الوند، در انتهاي دره باصفاي عباس‌آباد و به فاصلة 5 كيلومتري جنوب باختري همدان قرار گرفته و در آن دو سنگ نبشته حاوي پيام‌هاي داريوش و پسرش خشايار شاه (دو تن از شاهان هخامنشي) به يادگار مانده است، آرامگاه ابوعلي سينا، مقبره استر و مردخاي كه بنايي متعلق به قرن هفتم هجري است،آرامگاه عارف وارسته باباطاهر همداني، شهر باستاني و موزه هگمتانه كه تپه‌اي به وسعت بيش از 25 هكتار در دو سوي خيابان اكباتان همدان است و در گذشته‌هاي دور مركز اين شهر بوده است، برخي از مهم‌ترين آثار تاريخي و باستاني شهرستان همدان راتشكيل‌مي‌دهند. علاوه برآن غار معروف عليصدر، مجتمع سياحتي و تفريحي تپه عباس‌آباد، برج قربان كه از آثار قرن هفتم يا هشتم هجري است، گنبد علويان كه در چهارباغ علويان واقع شده، ميدان ميشان، پيست اسكي تاريك دره از ديگر ديدني هاي اين ناحيه باستاني ايران را تشكيل مي‌دهد. مسجد جامع همدان، امام‌زاده محسن (امام‌زاده كوه)، امام‌زاده عبدالله،امام‌زاده شاه‌زاده حسين و بازارهاي قديمي همدان از ديگر مكان‌هاي ديدني شهرستان همدان به شمار مي‌آيند.

صنايع و معادن

در زمينه صنايع كارخانه‌ای در سطح شهرستان فعاليت زيادی وجود دارد كه عمده ترين آن ها عبارتنداز: كارخانه‌های شيشه‌سازی، كشت و توليد قارچ، توليد قارچ، توليد موكت، چرم‌سازی، ريسندگی و بافندگی، نساجی، توليد لوازم خانگی، ( از قبيل اجاق گاز و آبگرمكن ) توليد انواع مواد غذايی و دارويي، لوازم چوبی، توليد لوازم برقی، كاغذ سازی و لاستيك سازی.
معادن مهمی در شهرستان همدان وجود دارد كه مورد استخراج و بهره برداری قرار گرفته و توسعه صنايع همدان نقشی حساس را ايفا می كنند:
1- معادن آهك ( 5 معدن با استخراج ساليانه نزديك به 306 هزار تن )
2- چهار معدن سيليس ( به ميزان استخراج ساليانه بيش از 20 هزار تن كه تماما به مصرف كارخانه شيشه سازی همدان می رسد )
3- دو معدن ديوريت ( به ميزان 20 هزار تن )
4- يك معدن تراورتن ( به ميزان 7 هزار تن )

کشاورزی و دام داری

اين شهرستان به دليل آب كافی و زمين قابل كشت و حاصل‌خيز در زمينه كشاورزی رونق قابل ملاحظه‌ای دارد. نوع كشت آبی و ديمی است و مهم ترين اقلام كشاورزی در سطح شهرستان عبارتند از : گندم، جو، تره بار، بنشن، ذرت و نباتات علوفه ای. هم چنين باغداری در شهرستان همدان رواج زيادی دارد و شامل پرورش انگور، گردو، بادام، سيب، گلابی، انار و … می‌شود كه بيش‌تر آن‌ها جزو اقلام صادراتی همدان به شمار می‌روند. دام‌داری و دام‌پروری‌از دوران های بسيار دور در تاريخ همدان رواج زيادی داشته و علاوه بر عشاير منطقه، روستاييان نيز در رونق آن كوشا بوده اند. در حال حاضر در سطح شهر همدان نزديك به 2 ميليون راس دام به صورت سنتی يا صنعتی وجود دارد كه بازدهی آن ها در اقتصاد منطقه نقش بسزائی ايفا می كند.

مشخصات جغرافيايي

شهرستان همدان از شمال به استان قزوين و استان زنجان، از خاوربه استان مرکزی، از جنوب به شهرستان های ملاير و تويسركان، از باختر به اسد آباد و از شمال باختري به كبودر آهنگ محدود می‌شود. به طور كلی اين شهرستان از آب و هوای نسبتا سرد و خشك برخوردار است. شهرهمدان مركز شهرستان و استان همدان در فاصله 337 كيلومتری جنوب غربی تهران و در مسير جاده اصلی غرب كشور ( تهران – كرمانشاه ) قرار گرفته است. شهرستان همدان در سرشماری سال 1375 تعداد 563466 نفر جمعيت داشت. مردم اين شهرستان به زبان فارسی و تركی صحبت می كنند. مردم همدان مسلمان و شيعه مذهبند. ايلات و عشاير مهمی كه منصوب به اين شهرستان هستند عبارتند از : تركاشوند، جمير، يارم و تاقلو که تابستان ها را در نقاط ييلاقی همدان به سر می برند و در نتيجه جمعيت اين شهرستان در نيمه اول سال به نحو چشم‌گيری افزايش می يابد. چون علاوه بر ايلات ياد شده و عشاير ساير نواحی نيز به نقاط خوش آب و هوای همدان كوچ و تردد می كنند.
1- راه همدان – قزوين به سمت شمال شرقی به طول 186 كيلومتر كه از اين طريق همدان به طول 337 كيلومتر با پايتخت مرتبط می شود.
2- راه همدان – اسدآباد به سمت جنوب غربی به طول 52 كيلومتر كه همدان از اين طريق به شهرهای غربی كشور متصل می گردد. از اين طريق همدان به طول 177 كيلومتر با شهر سنندج ( مركز استان كردستان ) و به طول 189 كيلومتر با شهر كرمانشاه ( مركز استان كرمانشاه ) مرتبط می شود.
3- راه همدان – ملاير به سمت جنوب شرقی به طول 83 كيلومتر كه از طريق همدان به شهرهای جنوبی كشور ارتباط پيدا می كند.

وجه تسميه و پيشينه تاريخي

بنای همدان را به دياآكو پادشاه ماد ( حدود 700 سال قبل از ميلاد ) نسبت می دهند. هرودت می گويد پادشاه ماد اين محل را كه اكباتان و هگمتانه ناميده می شد به پايتختی برگزيد. گويا در كتيبه تيكلات پالاسر اول ( پادشاه آشور ) كه مربوط به 11 قرن قبل از ميلاد است، نام آنادانا يا « همدانا » نوشته شده است. كلمه ايرانی هگمتانه به معنی محل اجتماع و كلمه عيلامی « هل مته نه » به معنی سرزمين مادهاست.
همدان در زمان فرامان‌روايی بخت النصر ( بنوكد نصر ) ويران شد و بعدها داريوش بزرگ آن را مرمت كرد. در زمان اشكانيان، كه تيسفون پايتخت كشور بود، همدان پايتخت و اقامتگاه تابستانی شاهان اشكانی شد. بعد از اشكانيان، ساسانيان نيز قصرهای تابستانی خود را در اين شهر بنا كردند. خرابه های باروی قلعه اشكانی بر فراز تپه مصلی و مجسمه شير سنگی يكی از دروازه های همدان، از آثار اين دوره است.
در سال 23 هجری با جنگ نهاوند، همدان به تصرف اعراب درآمد و از آن زمان به بعد گاهی كانون آبادی و ثروت و زمانی دچار چپاول و فقر و ركود بوده است. همدان در زمان ديلميان ( 319 هجری ) لطمات فراوانی ديد. در قرن ششم هجری،‌ سلجوقيان مركز خود را از بغداد به اين شهر منتقل کردند و مدت 50 سال اين شهر قديمی پايتخت سلجوقيان بود، تا اين كه در اين قرن با حمله مغول به تصرف آن ها درآمد و به ويرانه ای مبدل گرديد. بايدوخان مغول پس از تاج گذاری در اين شهر آن را مرمت و بازسازی كرد. اما اين شهر كه هميشه مورد تاخت و تاز سلاطين و سلسله های شاهی بود، باز هم در زمان تسلط تيموريان بر ايران به دست آن ها ويران شد.
در زمان سلاطين صفوی شهر همدان از نعمت آبادانی بهره مند گرديد. پس از انقراض صفويه و بروز هرج ومرج در سال 1138 هجری قمری، همدان به تصرف احمد شاه، والی عثمانی، درآمد، ‌ولی شش سال بعد به همت نادر شاه افشار از نيروهای مهاجم عثمانی تخليه و باز پس گرفته شد. پس از اين دوره نيز همدان بارها مورد تهاجم و تسلط اقوام مختلف بود، تا اين كه طبق قرارداد 1145 هجری كاملا به ايران تعلق گرفت. شهر همدان به علت قرار گرفتن در مسير جاده ابريشم، و هم چنين راه های اصلی منطقه غربی ايران، همواره از نظر بازرگانی مورد توجه بوده است.

شهرستان همدان

مطالب مشابه :

قطار، سال 92 در همدان

قطار همدان سوت نزد

شهرستان همدان

گزارش صعود به قله بینالود به ارتفاع 3250 متر

مسيرهاي گردشگري عمومي استان همدان

مسجد جامع همدان

تاريخچه همدان (هگمتانه)

مدير عامل سازمان اتوبوسراني همدان:از احداث مونوريل در همدان استقبال مي‌كنيم

حضور پر شور

هوشیار باشید