نکات طلایی در باره نهاد و گزاره

نکته طلایی 1 : هر جمله از دو قسمت نهاد و گزاره تشکیل می شود.

اشکِ این سیل روان ، صبرو دل حافظ برد .

سیل این اشک روان ( نهاد ) صبر و دل حافظ برد ( گزاره )

نکته طلایی 2 : گزاره گاهی فقط یک فعل است. پرستو های زیبای دریایی مهاجرت کردند. مهاجرت کردند = گزاره

نکته طلایی 3 : گاهی گزاره علاوه بر فعل اجزای دیگری هم دارد. او زندگی اش را دوست. زندگی اش را دوست- دارد. (گزاره )

نکته طلایی 4 : داشتن یا نداشتن اجزا در قسمت گزاره بستگی به فعل جمله دارد.

نکته طلایی5 : اگر فعل جمله ناگذر باشد، دیگر نیازی به مفعول و مسند و متمّم ندارد.

بنابراین افعال ناگذر، افعالی هستند که معنای آن ها با نهاد تمام می شودو به هیچ وجه نیازی به مفعول و مسند و متمّم ندارند. فعل هایی مانند : آمد ، رفت ، دوید ، خشکید ، جهید ، خوابید ، نشست ، برخاست ، بالید ( رشد کرد )

پرید و ... این فعل ها هیچ گاه مفعول پذیذ نیستند ودر جواب چه کس را ؟ و یا چه چیز را ؟ نمی آیند.

روزی ز سر سنگ عقابی به هوا خاست.

نکته طلایی 6 : با فعل ناگذر امکان دارد قید یا متمّم قیدی همراه شود امّا جزءِ اجزای جمله به حساب نمی آیند.

امروز پدرم به اداره می رود. ( امروز : قید زمان / به اداره : متمّم قیدی )

نکته طلایی 7 : هرگاه فعل جمله ناگذر باشد، آن جمله دو جزئی است. ( نهاد + فعل ناگذر ) قید ها و متمّم های قیدی در شمارش اجزا به حساب نمی آید.

نکته طلایی 8 : نام دیگر فعل ناگذر فعل لازم است.

نکته طلایی 9: می توان بعضی از فعل های ناگذر را تبدیل به فعل گذرا به مفعول کرد به این نوع گذرا ، گذرای سببی گویند. فرمول گذرای سببی : بن مضارع از فعل ناگذر + ان + شناسه د یا ید ( اند ، انید )

مثال : دوید ( دواند ) اسب دوید. او اسب را دواند. پرید ( پراند ) جهید ( جهاند )

نکته طلایی 10 : اگر بخواهیم از دو فعل نشست و شکست گذرای سببی بنا سازیم، فقط از دو حرف اوّل بن مضارع آن استفاده می کنیم. نشست ( نش + ان + د یا ید ) نشاند شکست ( شک + ان + د یا ید ) شکاند

نکته طلایی 11 : بعضی از فعل ها گاهی ناگذر و گاهی گذرا به مفعول هستند. به این نوع افعال ، افعال دو وجهی یا ذو وجهین گویند. فعل هایی مانند : شکست ، ریخت ، گداخت ، افزود ، گسست دو وجهی هستند.

نکته طلایی 12 : بعضی از فعل ها علاوه بر نهاد در قسمت گزاره نیاز به مفعول دارند ، به این نوع افعال گذرا به مفعول یا فعل متعدّی گویند. فعل هایی مانند : زد، خورد ، نوشید ، چشید ، خواند ( قرائت کرد ) کاشت ، دوخت ، پراند ، پوشید ، دید و ... افعال گذرا به مفعول در جواب چه کس را ؟ یا چه چیز را ؟ می آید.

او درسش را خواند. او چه چیز را خواند ؟ درسش را ( درس : مفعول / ش : وابسته به مفعول ، مضاف الیه )

نکته طلایی 13 : مفعول گاهی با نشانه ( را ) و گاهی بدون نشانه می آید.

نکته طلایی 14 : اگر فعل جمله ی ما گذرا به مفعول باشد، آن جمله سه جزئی است. ( نهاد + مفعول + فعل )

نهاد و مفعول می توانند ، وابسته داشته باشند امّا این وابسته ها جزءِ اجزای اصلی به حساب نمی آیند.

مادر غذ ا را پخت. مادرِ مهربان ِ دوست داشتنی ِ من غذایِ لذیذِ خوشمزه ای را پخت.

نکته طلایی 15 : بعضی از فعل ها در قسمت گزاره فقط نیازمند به یک خبر هستند تا رفع ابهام از نهاد نماید. به این نوع افعال، افعال اسنادی یا افعال گذرا به مسند گویند. افعال اسنادی عبارتند از : است ، بود ، شد ، گشت ، گردید

نکته طلایی 1۶ : فعل های اسنادی اگر تغییر معنا دهند، دیگر اسنادی نیستند.

هوا سرد است. نان در سفره است. ( وجود دارد )

او عاقل گشت. او در پارک گشت ( جست و جو کرد ، گردش کرد )

آب سرد شد. شد حکیمی پیش حاکم وقت. ( رفت )

او درس خوان بود. آب در کوزه بود. ( وجود دارد )

نکته طلایی 17 : اگر فعل ما اسنادی باشد جمله سه جزئی است و از ( نهاد + مسند + فعل اسنادی ) تشکیل می شود. مسند ، یک خبر یا یک حالت و یا یک خصوصیّتی است که به کمک فعل اسنادی به نهاد جمله نسبت می دهیم.

مسند در جواب سوال جه ؟ چی ؟ می آید. تن زنده والا به ورزندگی است. تن زنده والا چه است ؟ ( به ورزندگی است .)

نکته طلایی 18- مسند در جملات اسنادی به سه شکل دیده شده است.

الف - مسند به شکل اسم مانند : این جا رشت است. ( رشت : مسند )

ب – مسند به شکل صفت مانند : پدرم مهربان است. ( مهربان : مسند )

پ - مسند به شکل ( حرف اصافه + اسم ) این نوع مسند را با متمّم اشتباه نگیریم.

مثال : انگشتر مادر از طلا است. ( از طلا : مسند ) این لباس از ابریشم بود. ( از ابریشم : مسند )

نکته طلایی 19 : گاهی مسند برای کامل شدن معنای خود نیازمند به یک متمّم است. این متمّم همراه با مسند یک جزء را تشکیل می دهد. به این نوع متمّم؛ متمّم برای مسند گویند.

مثال : دلش لبریز از محبّت است. دلش : نهاد لبریز: مسند از محبّت : متمّم برای مسند

مثال : دشت پر از سبزه است. دشت : نهاد پر : مسند از سبزه : متمّم برای مسند

نکته طلای 20 : فعل های است ، بود ، شد ، گشت و گردید زمانی اسنادی هستند که به تنهایی بیایند.

هوا سرد است. ( اسنادی ) او غذا خورده است. ( خورده است : غیر اسنادی )

او عاقل بود. ( اسنادی ) او خفته بود. ( خفته بود : غیر اسنادی )

نکات طلایی در باره نهاد و گزاره

مطالب مشابه :

نکاتی طلایی در طراحی مدارس

نکاتی طلایی در طراحی مدارس

نکات طلایی در باره نهاد و گزاره

معجزه ای از قرآن : نسبت طلایی محل کعبه در کره زمین