گزارشی کوتاه از طبیعت زیبای قره سو و کلات نادری

اشاره : رقص آبشارهای هشت گانه و افسانه‌ای قره‌سو که از دل کوه‌های کوپه داغلاری (هزار مسجد! ) سرچشمه می‌گیرد چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌کند؛ این آبشارها که در جنوب غربی کلات نادری (نادرین که له ته سئ) و در 5 کیلو متری آن قرار دارد، در لابلای دره‌های تنگ؛ منظره بدیعی ایجاد کرده و روزگاری دور نادرشاه افشار دستور داد با لوله‌کشی این مسیر با استفاده ازلوله های ازجنس سفال کوزه ای، آب آنها را برای مصرف مردم کلات تا به عمارت خورشیدی برسانند.

سفر به کلات نادری

«کلات نادری یا نادرین که له ته سئ»، در دامنه کوه «کوپه داغلاری یا هزار مسجد»، مانند گنجینه ای است که طبیعت سخت از آن حفاظت می کند. در این میان کاخ خورشید همچون نگینی در میان کلات پنهان مانده و این عطر شالیزارهاست که هر گردشگری را به سوی نماد کلات هدایت می کند.

شهر کلات نادری در فاصله 145کیلومتری شمال شهر مشهد در مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد. علت نام گذاری آن به کلات یا که له ته (دژ) به خاطر این است که دورتادور آن را رشته کوه های کوپه داغلاری یا هزار مسجد فراگرفته است. کوه هایی بلند و تسخیرناپذیر که شهر را همانند دژی محکم ساخته اند که در زمان نادرشاه از آن به عنوان پناه گاهی در برابر تاخت و تاز دشمن استفاده می شده است. هیچ کس به راحتی نمی توانسته از این کوه ها بگذرد و آنجا را فتح کند.

تنها راه ارتباطی کلات از طریق تونلی بطول 750 متر است که احداث آن پیش از انقلاب اسلامی آغاز شده و بعد از انقلاب به پایان رسیده است. نکته عجیب درباره این تونل این است که ابتدای آن فراخ تر است و هر چه به انتهای آن نزدیک می‌شوید تنگ تر می‌شود.

بعد ازتونل شهر کلات نادری به شکلی مستطیلی در کنار رود کلات ساخته شده است. همان رودی که در ادامه به دشت خاوران - قره قوم – می رسد و پس از طی مسافتی به آمودریا می‌ریزد.

کلات آنقدر بزرگ نيست که آدرس ‌دهي دقيق براي آثار تاريخي لازم باشد. اگر به جاي عبور از تونل جديد از راه قديم يا دربند وارد شويد، برخي آثار از همان بدو ورود قابل مشاهده‌اند.

«کتيبه ترکی نادري» یا "نادیر داش یازی سی" در مدخل بند ارغونشاه واقع شده و به دستور نادرشاه در دل کوه کنده شده است که گويا با مرگ شاعر وي نيمه کاره مي‌ماند. کتيبه با شعري به زبان ترکي از «گلبن افشار» آغاز مي شود و با توصيف صفات نادر ادامه مي‌يابد. به دليل آن که اين کتيبه حدود 15 متر از زمين ارتفاع دارد، خواندن آن به آساني ممکن نيست.

متن کتیبه ترکی نادر شان را در لینگ زیر می توانید بخوانید:

http://salariyan.blogfa.com/post-1632.aspx

«برج و باروي نادر» كه بر بلنداي کوه به چشم مي خورد، از گل و سنگ و آجر ساخته شده است و از بستر رودخانه چيزي حدود 40 متر ارتفاع دارد. در گذشته نگهبانان شهر ورود و خروج را از اين محل کنترل مي‌ کردند. در تصویرفوق کتیبه و برج و بارو دیده می شوند.

البته علاوه بر برج و بارو، قورخانه و قراول خانه نیز وجود داشت که محافظت از کلات را مستحکم تر می کرد و اکنون آثار ان از بین رفته است.

قديمي‌ترين اثر تاريخي کلات، مسجد « کبود گنبد» متعلق به دوره سلجوقي است و در کنار مسجد، حمام نادري قرار دارد که متعلق به دوره نادري است و امروزه به مرکز صنايع دستي تبديل شده است.

«کاخ یا قصر خورشيد» مهم‌ترين اثر تاريخي و نماد کلات است. درست است که در زمان نادرشاه افشار بنا شده اما شواهد حاکي است بر بنايي قديمي‌تر متعلق به دوره ايلخاني ساخته شده است. ساختمان سه طبقه در ميان باغي قرار دارد که در زمان خود بسيار زيبا بوده است.

قره سو کلات :

قره سو : قره سو واژه ای است ترکی و به معنی " آب سیاه " است و چون بستر و کف رودخانه را سنگ‌های سیاه پوشانده، وقتی آب روی آنها حرکت می‌کند، مسیر رودخانه سیاه دیده می شود.

قره سو، دهی است که تمام " المان های زیبای روستایی " را در خود دارد و حال در جوار این ده زیبا آبشارهای چشم نواز و گوش نواز، می تواند خاطر مسافران و گردش گران را آسوده و آرامش را به آنان که خسته زندگی شهر نشینی هستند هدیه کند.

در قره سو، تا چشم کار می کند درختان را در دل خود جا داده است که بر فرشی سبز در بهار و زرد در پاییز ایستاده اند. مرغ و خروس های محلی از دل هرحیاط بیرون می زنند و لابلای کله های گاو و گوسفندها مخفی می شوند. درون حیاط هرخانه ای تنوری وجود دارد که زنان روستایی درآن نانهایی شیرین محلی بنام فطیر و گرد می پزند که مزه ای فراموش نشدنی دارند. می گویند در زمان نادر شاه افشار، زنانی در اینجا نان می پختند و به صورت زنجیره انسانی دست به دست نانهای داغ را تا عمارت خورشید حمل می کردند تا به دست نادر شاه برسانند.

LinkClick.aspx?fileticket=EVkpjFqYjLQ%3D

آنچه اینجا را بسیار زیباتر ساخته وجود دره های تنگ لابلای کوه های سربه فلک کشیده است. از یک جایی به بعد دیگر راهی ندارید جز اینکه به آب بزنید و از درون آن راه خود را باز کنید. البته هرچه جلوتر می رویم مقدار آب زیاد تر می شود و شما بیشتر درون آن فرو می روید.

چاره ای نیست جز اینکه لباس شلوارتان را بالا بزنید و یا اینکه مثل خیلی از جوانها از خود یک تیپ زیبا!!! درآورید و پاچه شلوارتان را در جورابتان فرو کنید و پا درون آب بگذارید. اینجا سنگهای بسیار لیز و خزه بسته هستند و اگر کفش و جورابتان را در بیاورید امکان به زمین خوردن برایتان وجود دارد. بنابراین بیخیال کفش هایتان شوید.

به غیر از ما کسان دیگری هم بودند که پا به زلالی آب داده بودند و دره های تنگ و پیچ در پیچ را بالا می آمدند. مناظر آنقدر زیبا بود که میرزید حتی چهار دست و پا روی سنگ ها بخزید و بالا بیایید. در پشت هر تکه سنگ منظره ای زیباتر در کمین و هر لحظه ممکن بود ما را غافلگیر کند و پا لیز بخورد و باعث خنده و شادی دیگران و ما بالا و بالاتر می رفتیم.

بالاخره به اولین آبشار رسیدیم. قطرات آب مانند بارش باران بر سر ما فرو میامد. کوه با شیبی نود درجه ایستاده بود. جالب بودن پله کانهایی فلزی 5، 10، 15، 25، 50 پله ابی بود که می توانستید از آنها بالا بروید. البته در این قسمت دیگر هر کسی داوطلب نمی شد. پله ها خیس و لیز و باریک بودند و اگر خدای ناکرده کسی سقوط کند با کله روی تخته سنگ های تیز و خارا می افتد.بالا رفتن برای بسیاری هیجان انگیز و بدیع بود. جای همه شما ها خالی. یکی از زیباترین آبشارهایی که در تمام عمرمان دیده ایم همین آبشار قره سو است.

متاسفانه در طی سال های اخیر که ایران دچار خشک سالی شده است. این آبشار هم از این قاعده مستثنی نبوده و فشار و حجم آب بسیار کاهش یافته است. آنچه در روی کوه مشاهده می کنید ردی بوده که در طی قرن ها آبشارهای پرآب بر دیواره کوه به جا گذاشته اند که امروز تنها ساییدگی آب برجا مانده است.

پس بالا رفتن از پلکان در بالای کوه به محیط سرسبز می رسیم که قله اوچ چینگ از دور و از روبرو نمایان می شود. به گفته کارشناسان بلندترین قله منطقه کلات است.

در پایان گزارش قسمتی از شعر زیبا و جاودانه مرحوم شیخ علی اصغر باقری در مورد کلات را در نظر گرفته ایم امید که مورد توجه قرار گیرد :

مژده یاران که دگر هجر به پایان آمد

لطف حق یار شدو بهر تو مهمان آمد

مقدم خیر عزیزان مبارک باشد

خدمت خلق خدا خیر و سعادت باشد

هموطن خوش آمدی بین چه هوا دارد کلات

مردمانی مهربانو با صفا دارد کلات

قصر نادر جلوه گر در پیش روی دوستان

یادمان از نادر کشورگشا دارد کلات

......

گنبد سبزش نگر در کاشیش نام علی

مسجد جامع کنارش باصفا دارد کلات

کوه هایش چون حصاری دور تا دور کلات

پر گل و ریحان گیاه کیمیا دارد کلات

آبشارش در قره سو چشمه سارش کوه ژرف

آب شیرین آبهایی بس گوارا دارد کلات

معدن نفتش بود در نفطه و گچ در کلات

سنگ آهن سنگ هایی بربها دارد کلات

معدن سنگ نمک باشد به زیر کوه خشت

هم زغال سنگ را در خود نهان دارد کلات

آسیاب بادی آن حوض های نادری

گنج نادر را درون خود نهان دارد کلات

بند نادر سد محکم حافظ سیلاب ها

یادگار از نادر کشورگشا دارد کلات

قلعه رستم دژی بودست در مرز کلات

برج وبارویش نشان از پهلوان دارد کلات

فخر کن بر زادگاهت باقری و شاد باش

بیش از اینها گفتنی در دل نهان دارد کلات.

گزارشی کوتاه از طبیعت زیبای قره سو و کلات نادری

مطالب مشابه :

واقعیت های دره های عمیق قله زو

آشنائی با عمارت خورشید (کلات نادری-مشهد)

گزارشی کوتاه از طبیعت زیبای قره سو و کلات نادری

گنج ها و دفینه های ایران

درباره ی کلات نادری بیشتر بدانیم

گزارشی کوتاه از طبیعت زیبای قره سو و کلات نادری

سفر به سرزمین نادرشاه - نادر جهانگشا