شاه توت

شناسنامه

تیره توت: Moraceae
نام لاتین: Moras nigra L.
نام انگلیسی: Black mulberry – Persian mulbery
نام فارسی: توت سیاه – درخت شاه توت
نام عربی :توث شانی – توث اسود

شرح گیاه

درخت شاه توت را بومی ایران وترکیه می دانند. درختی است به ارتفاع 4 تا 10 که به حالت طبیعی به ارتفاع 20 متر نیز می رسد. رنگ پوست آن قهوه ای تا قهوه ای سیر ولی شاخه هایش تا اندازه ای سبز روشن و با دانه دانه های فراوان روی پوست آن است جوانه هایش نسبتاً قوی و کلفت ( قویتر از جوانه های درخت توت سفید) و براق به شکل بیضی مخروطی و به رنگ قهوه ای بنفش هستند. طول برگهایش 7 تا 18 سانتی متر و عرض آن حدود 8 سانتی متر است فرم آنها بیضی تا قلبی شکل با حاشیه ای دندانه دار ونوک تیز و کوچک هستند. برگها در سطح بالایی سبز تیره رنگ بوده و تعدادی مونیز رویشان دیده می شوند. سطح پائینی آن سبز روشن با موهای زیادتری هستند طول دسته برگ حدود 2 سانتی متر و کمی کلفت با موهایی نسبتاً زیادتر از برگ است از برگهای توت سیاه ( شاه توت) در پرورش کرم ابریشم استفاده نمی کنند چون کرمها باخوردن مقدار زیاد آن بیمار شده اسهال می گیرند و تلف می شوند. گل نر کوتاه و کلفت و به رنگ سبز تیره است گل ماده از گل نر هم کوتاهتر است. گوشت میوه ها از دیواره گلها بوجود می آیند که رنگ آنها قرمز تیره یا آبی سیاه می شود. تنها کمی قبل از افتادن از درخت قابل خوردن می شوند. چون تا کمی پیش از رسیدن مزه ترشی دارند که برای خوردن جالب نیستند. زمان گلدهی آن معمولاً اردیبهشت ماه است. میوه های شاه توت را خشک نمی کنند و تنها به صورت تازه مصرف می شوند. درخت شاه توت اغلب پررشدتر و بلندتر از درخت توت سفید است. درخت شاه توت تا ارتفاع 1500 متر از سطح دریا و بیشتر هم می تواند بخوبی رشد کرده و میوه بدهد. تذکر: دو نوع توت سیاه وجود دارد یکی درست مثل توت سفید بوده که تمام خواص و شکل و فرم آنرا دارد و حتی مزه اش هم مانند توت سفید شیرین بوده تنها رنگش سیاه است. این توت و درختش در ایران نادر است. نوع دیگر که نه تنها در از لحاظ رنگ میوه با توت سفید شباهتی ندارد بلکه مزه اش هم با آن بکلی فرق داشته و در اغلب نقاط ایران بنام شاه توت معروف و در یزد توت سیاه و درهمدان توت شرابی نامیده می شود.

خواص شاه توت:

1- شامل ویتامین های آ-A ، ب1-B1، ب2-B2 ،ث-C و همچنین پروتیین ، چربی ، آهن ،

کلسیم ،گلوکز، مواد قندی واملاح معدنی از جمله تانن میباشد

2- طیعتی سرد دارد و صفرا و گرمی را از بین میبرد

3- میوه ای مغذی و نیرو بخش می باشد

4- مصرف آن خون را تصفیه میکند

5- میوۀ نرسیده آن اثر ضد اسهال (قابض) دارد

6- اگر صبح ناشتا رسیده آن را بخورید ملیّن است ومانند مسهل عمل کرده و یبوست را از بین میبرد

7- به علت دارا بودن ویتامین های «آ-A» و «ث-C» در رفع خستگی ناشی از فعالیتهای فکری مفید است

8- مصرف این میوه خوش طعم ، بدن را ضد عفونی می کند

9- غرغره کردن آب شاه توت نارس برای درمان برفک ، آنژین ، ورم دهان ، درد گلو ،

آفت (جوشهای دهان) و التهاب مخاط دهان مفید است

10- طعم ترش آن سبب رفع عطش میگردد

11- ضماد شاه توت به تنهایی و یا مخلوط با سرکه طبیعی می تواند ترکهای جلدی و ترک بین انگشتان و کف پا را از بین می برد

12- اگر شیره میوه کاملا نرسیده آن را هر روز به مقدار یک یا دو استکان بخورید ،

اسهال های ساده و بعضاً اسهال های خونی را درمان می کند

13- اگر 15 گرم پوست ریشۀ درخت شاه توت را در 250 گرم آب بجوشانید و هر صبح

ناشتا میل کنید برای دفع کرم و انگل روده مفید است

14- برای درمان تبهای متناوب می توانید جوشاندۀ 40 تا 80 گرم برگ درخت شاه توت در یک لیتر آب مصرف کنید

15- جوشاندۀ برگ درخت شاه توت به مقدار 60 گرم در یک لیتر آب درد دندان را هر قدر که شدید باشد ، تسکین داده و آرام می کند ؛ برای این منظور باید در چند نوبت جوشانده را به صورت گرم مدتی در دهان نگاه داشت سپس بیرون ریخت

16- مرهم و ضماد ساییدۀ برگ درخت شاه توت با روغن زیتون جهت التیام زخم های پوستی و سوختگی آتش مفید است

17- ضماد برگ له شدۀ درخت آن برای درمان گزش حشرات مفید است

توجه :

1- اگر شاه توت را با شکم پر بخورید ، تولید گاز و نفخ می کند

2- اگر شاه توت را روی غذایی مانند ماست بخورید تولید اسهال میکند

3- بعد از خوردن شاه توت ، غذا و خوراکی های ترش میل نکنید

4- مالیدن برگ شاه توت ، رنگ حاصل از میوۀ آن را از بین می برد .

نیازهای اکولوژیکی

آب و هوا

از آنجائیکه درختان توت واریته های مختلفی دارند در آب و هوای متفاوت از نسبتاً گرم تا معتدل و حتی نزدیک به سرد کاشته می شوند در شرایط ایران مرکزی از 10 درجه بالای صفر و در گیلان مازندران از حدود 12 درجه بالای صفر در بهار رشدش را آغاز می کند و بهترین گرما در جریان بهار و تابستان برای آنها بین 25 تا 35 درجه سانتی گراد است. در سرمای 2 تا 4 درجه سانتی گراد زیر صفر برگهای توت یخ زده و می ریزند درخت توت گیاهی نور پسند است نور خورشید باعث تقویت رشد و افزایش شاخ و برگ درخت شده تابش نسبتاً شدید باعث کوتاهتر شدن فاصله میان گره ها و کوچکتر شدن برگها می شود ولی وزن خشک گیاه را افزایش می دهد.

آبیاری

همه گونه های توت از نظر مصرف آب پرنیازند در نقاطی که کاشته می شوند باید سالیانه حداقل 600 میلی متر باران، آن هم به صورت یکنواخت در طول سال وجود داشته باشد تا به آبیاری مصنوعی نیاز نباشد. نهالها در ابتدای کشت و زمان جوانی به آب بیشتری نیاز دارند و باید هر هفته یک الی 2 بار آبیاری شوند ولی بتدریج با بالا رفتن سن درختان نیاز آبی آنها کمتر می شود. در نقاط کم آب درختان مسن باید حداقل هر 10 الی 15 روز یکبار آبیاری شوند.

خاک

خاکهای شنی لومی برای رشد درختان توت بسیار مناسبند مخلوط بودن خاک با مواد پوسیده گیاهی مثل برگ یعنی هوموس به خاک امکان تنفس و به باکتری های موجود در آن امکان فعل و انفعالات زیادتر و بهتری را می دهد. زمینهایی که قابل نفوذ آب نبوده و رطوبت را مدت زیادی در خود نگهدارند و با تلاقی شوند مطلقاً استعداد کاشت درختان توت را ندارند همچنین در خاکهایی که در اثر تابش خورشید سله بسته و شکاف بردارند نباید توت کاشت. در زمینهای رسی که قابلیت نفوذ هوا در آن کم است ( زمینهای سرد) رشد و نمو درختان توت غیرمنظم و بسیار کند می شود. درخت توت درخاکهای خنثی رشد مناسبی نشان می دهد بطوریکه میتوان آنرا جزو گیاهان خنثی پسند بحساب آورد. بهترین PH برایش بین 6 تا 7 می باشد.

کود

کودها علاوه بر اینکه قدرت مقاومت درختان را در مقابل سرمای شدید به بالا می برند در مقابل آفات و بیماریها آنها را مقاوم تر می کنند. کود کافی و صحیح گل دادن و تبدیلشان به میوه را در بهار تسریع و تولید میوه به مقدار زیاد را مطمئن می کند. به منظور آگاهی از مقدار کود مورد نیاز باید اولاً نوع خاک شناسایی شود ثانیاً مقدار کود موجود در آن را به کمک تجزیه شیمیایی معلوم کرده و مقداری را که باید به خاک اضافه شود نیز محاسبه کرد. مقدار کود ازته 100 کیلوگرم درهکتار به صورت N و همچنین 100 کیلوگرم در هکتار کود فسفر به صورت P2O5 می باشد این کودها را نه یکبار بلکه در چند بار و در فواصل معین همه ساله به باغ توت می دهند. بطوریکه جمع سالیانه آنها 100 کیلو از هر کود در هکتار شود.

ازدیاد

ازدیاد درخت توت به دو طریق صورت می گیرد: 1- جنسی 2- غیر جنسی 1- ازدیاد جنسی: میوه های واریته های مختلف توت بین خرداد الی مرداد می رسند درختان توت تقریباً از 5 سالگی شروع به میوه دادن می کنند برای بذرگیری میوه های رسیده را از روی درخت یا بهتر از زیر آن جمع آوری کرده روی غربال با فشارآب بیشتر بذرها را از گوشت جدا و در سایه یا گرمای طبیعی اطاق خشک می کنند. روشی که بیشتر توصیه می شود اینست که میوه های رسیده چیده شده را 4 الی 5 روز داخل ظرفی در گرمای اطاق می گذارند تا خوب تخمیر شوند. آنگاه آنها را روی غربالی ریخته به کمک فشار آب شیرودست بذرها را از گوشت جدا کرده و دوباره در داخل اطاق و دور از تابش مستقیم نور خورشید خشک می کنند بهتر است بذر توت را در همان سال اول بکارند زیرا قوه نامیه اش بطور طبیعی تنها 3 ماه حفظ می شود. هرگاه آنرا در دمای پائین تر از 10 درجه سانتی گراد نگهدارند قدرت خود را تا یکسال و حداکثر حتی تا 2 سال حفظ می کنند ولی درصد رشد بذرها به شدت پائین می آید. قوه نامیه بذر توت بسته به واریته های مختلف بین 20 درصد تا 90 درصد متغیر است. هر 100 کیلو میوه توت 2 تا 3 کلو بذر می دهد. در هر کیلو بذر توت حدود 520000 عدد بذر وجود دارد. مقدار بذر لازم برای کاشت آن در هر هکتار حدود 12 کیلوگرم است بذرها را در بهار یا پائیز می کارند مدت لازم برای جوانه زدن بذرهای کاشته شده در گرمای 20 درجه سانتی گراد بین 15 تا 20 روز است. بشرط آنکه در این مدت بستر آن مرطوب نگهداشته شود قبل از کاشت باید به زمین کودهای لازم را داد. پس از جوانه زدن بسترها به یک الی دو هفته سایه بان نیاز دارند. ازدیاد درختان توت به وسیله بذر بسیار ساده و کم هزینه تر از روشهای دیگر است. نکته ضعف تفرق صفات نهالهای حاصله است که یکدست نخواهند بود. 2- ازدیاد غیر جنسی: به منظور حفظ خواص مادری آنرا از راههای غیرجنسی زیاد می کنیم. مهمترین راههای ازدیاد غیرجنسی عبارتند از: الف) پیوند: عبارتست از انتقال بخش یا جوانه ای از گیاهی که میوه های عالی دارد. بر روی پایه ای ریشه دار با این منظور که گیاه بدست آمده تنها از همان میوه های عالی همه ساله تولید کند. مهمترین انواع پیوند در توت عبارتند از: پیوند شکمی- پیوند اسکنه ای- پیوند مجاورتی- پیوند لوله ای- پیوند روی ریشه که معمولاً پیوند ریشه از همه متداولتر بوده و حدود 90 درصد پیوندها به این روش است که در پیوند ریشه، ریشه های یکساله را در بهار در ارتفاع 8 الی 10 سانتی متر بریده و پیوندک را نیز مورب از زیر یک جوانه قطع کرده و بسرعت بین پوست و چوب ریشه فشار می دهند تا خوب در آنجا جای گیرد. آنگاه محل بریدگیها را نوارپیچ می کنند این کار برای ایجاد تماس بین مرسیستم ریشه در نقطه برخورد؛ پیوندک انجام می گیرد.

قلمه

در ازدیاد به وسیله قلمه تمام خواص گیاه مادری حفظ می شود. قلمه زدن 2 نوع است: قلمه زدن چوبی و قلمه زدن سبز

قلمه زدن چوبی

از سر شاخه های یکساله به قطر تقریبی 1 تا 3 سانتی متر درهنگام خواب زمستانی قلمه گرفته و در سردخانه ها درگرمای 5 درجه نگهداری می کنند تا گرمای خاک در بهار به 14 درجه برسد. آنگاه آنرا در زمین می کارند هر قلمه باید 4 تا 5 جوانه در حال خواب داشته و طول آن به 15 تا 20 سانتی متر برسد.

قلمه سبز

شاخه های درختانی که برای قلمه گیری سبز انتخاب شده اند در زمستان طوری هرس می کنند که برایشان تنها 6 تا 7 جوانه باقی بماند این جوانه ها در بهار آینده تولید برگهایی سبز به طول 30 تا 40 سانتی متر و بیشتر می کنند آنها را به طول 15 تا 20 سانتی متر بریده بجز دو برگ انتهایی بقیه برگها را می چینند و در اردیبهشت یا خرداد روی زمین می کارند. ج) خوابانیدن

کاشت

درخت توت را می توان در بهار یا پائیز کاشت. درنقاط سرد یا یخبندانهای زمستانی معمولاً آنرا در بهار می کارند تا نهالها از آسیب سرمای شدید زمستانی در امان باشند. زمان کاشت در بهار هنگامی است که هنوز جوانه نزده باشند در مناطق معتدل و گرمسیر خطر سرمازدگی ریشه ها در زمستان وجود ندارد و در پائیز میتوان نهالها را کاشت در ایجاد باغ توت باید نوع درخت، نوع و اندازه و طعم میوه، تعداد نهالها در واحد سطح، موقعیت جغرافیایی محل کاشت و نوع خاک و PH آنرا مورد توجه قرار داد. پس از کود دادن و شخم زدن و آماده کردن زمین ومشخص شدن فواصل درختها از هم ( معمولاً 3 در3 متر) گودالهای 50 در 50 در 50 سانتی متری حفر و نهالها داخلشان کاشته می شوند. هرگاه PH خاک اسیدی بود قبل از حفر گودالها و شخم زدن مقداری آهک روی زمین می ریزند تا PH آن خنثی شود. هنگام کاشت باید دقت کرد تا ریشه ها بطور آزاد داخل گودال جای گیرند. پس از خاک ریزی اطراف آنرا با پا می فشارند تا تماس لازم بین ریشه و خاک صورت گیرد. گودال را پس از کاشت نهال فوری آبیاری شدید می کنند.

داشت

هرس

درهرس درختان توت اولاً همه شاخه های خشک شده و بیمار را باید بریده و فوراً سوزاند ثانیاً همه شاخه هایی که به سمت داخل تاج رشد کرده اند و ما آنرا نرک می نامیم به دلیل بی بار بودن و بی جهت مصرف کردن مواد غذایی باید هرس شوند. از همین نرکها درازدیاد درختان توت می توان استفاده نمود. ثالثاً همه شاخه هایی که تاج درخت را بی جهت شلوغ کرده و مانع رسیدن نور به میوه ها می شوند باید حذف نمود. بهترین زمان برای هرس هنگامی است که برگها ریخته و درخت در حالت خواب زمستانی باشد ولی در صورت لزوم در سایر مواقع نیز می توان درخت توت را هرس نمود.

مبارزه با بیماریها و آفات

بیماریها: بیماری موزائیک توت که عامل ویروسی دارد راه پیشگیری آن اینست که در خزانه مبتلایان به آن را حذف کرده و فوراً سوزانده شوند و از بیماریهای قارچی می توان از بلایت سفیدک سطحی توت، بیماری مرگ سرشاخه توت و بالاخره زنگ توت، پوسیدگی بنفش ریشه، پوسیدگی ریشه را نام برد که همگی بوسیله سموم قارچ کش مبارزه می شوند. همچنین بیماری باکتریایی توت را می توان نام برد از انگلها انواع شپشکها و کنه ها می باشند که به درختان توت خسارت وارد می آورند.

برداشت

توت به صورت خام یا خشک شده مصرف می شود. درخت توت درسال پنجم شروع به میوه دادن می کند و معمولاً از سال هشتم یا نهم به حداکثر میوه دهی خود می رسد و مدتها در این سطح باقی می ماند زمان برداشت محصول هنگامی است که میوه ها از حالت سبزی بیرون آمده مثل شیشه براق می شوند. اغلب همه میوه ها با هم نمی رسند لذا باید آنرا در چند نوبت چید برای چیدن چادر روی زمین در سایه انداز درخت پهن کرده و درخت را اگر تنومند نباشد با دست تکان داده تا میوه های رسیده از شاخه ها جدا شده روی چادر بریزند میوه توت سریعاً باید مصرف شود چون در سردخانه بیش از 2 تا 3 روز قابل نگهداری نیست و اگر بخواهند خشک کنند فوری باید در آفتاب پهن شود تا مقدار زیادی از آبش را از دست بدهد . میوه خشک شده را بیش از یکی دو سال هم می توان نگهداری نمود. زمان برداشت میوه توت، با شرایط جوی مناطق مختلف تغییر کرده و از نیمه دوم خرداد تا اوایل مرداد ماه است. در مناطق گرم زودتر و در مناطق سرد میوه ها را دیرتر می چینند.

دامنه انتشار

در آذربایجان غربی و در حوالی دره قاسملو ارومیه بحالت وحشی دیده می شود و در کرمانشاهان در کوههای برناج و پرودر ییلاقات بیرجند هم یافت شده است. همچنین در شمال و غرب ایران کوهستانهای شمال تهران

شاه توت

شرح گیاه

مطالب مشابه :

شاه توت

شاه توت‌ (BLACKBERRY)

شاه توت

آموزش کاشت درخت توت

انواع درخت توت

توت سیاه (شاه توت)

درخت توت نحوه و روش پیوند درخت توت

شاه توت

درخت توت نحوه و روش پیوند درخت توت