معرفی انواع نژاد گاو

تقسیم بندی نژادهای گاو از نظر نوع تولید:

نژادهای گوشتی

1- آنگوس (Angus)

نام اهلی این نژاد آبردین آنگوس (Aberdeen Angus) و منشاء آن اسکاتلند است. گاوهای آنگوس به رنگ سیاه می باشند. پوشش مویی بدن آنها نرم بوده و بدون شاخ هستند. این نژاد دارای بدنی تنومند بودن و از نظر پرواربندی مناسب می باشد. این گاوها بسیار مقاوم بوده و به آسانی به شرایط گوناگون خو می کنند. از این رو برای بهبود گوشت در بیشتر نقاط جهان ، برای آمیزش با گاوهای بومی برگزیده شده اند. چون بی شاخی صفتی غالب است گوساله های نسل اول بدون شاخ خواهند بود که از نظر آسان کارکردن ، زخم نکردن پوست و زیان نرساندن به گوشت دارای اهمیت است. تعدادی از این نژادها حامل ژن مغلوب بوده و در بعضی مواقع گوساله قرمز رنگ از والدین سیاه رنگ به دنیا می آیند. گوساله معمولاً به آسانی و بدون نیاز به کمک زاده می شوند و به همین دلیل است که در بسیاری از تلیسه های گاوهای شیری را با گاوهای نر این نژاد جفتگیری می دهند.
2- آنگوس قرمز (Red Angus)

گله های این نژاد حاصل تلاقی گاوهای قرمز اصلاح شده با گاوهای قرمز حاصل از آنگوس سیاه می باشند. فرزندان حاصل از تلاقی های آنگوس قرمز همیشه قرمز رنگ می باشند . در حالیکه ژن قرمز مغلوب می باشد.این نژاد به غیر از رنگ از سایر جهات شبیه آنگوس سیاه است آنگوس قرمز آب و هوای گرم را نسبت به آنگوس سیاه بیشتر و بهتر تحمل می کند.

3- شارولی (Sharolais)
یکی از قدیمی ترین نژادهای گاوهای گوشتی فرانسوی است. این نژاد در منطقه شاروله در مرکز فرانسه توسعه یافته است. اگرچه در آغاز، نژادی دو کاره ( کار و گوشت) بوده، اما به دلیل نبود نیاز به گاو برای انجام کار و با پیشرفت تکنولوژی به نژادهای گوشتی تبدیل شده است. گله های شارولی در آمریکا ، کانادا ، جزایر باهاما، انگلستان، ایرلند ، ژاپن و فرانسه وجود دارد. گاو شارولی سفید متمایل به کرم بوده و پوستی صورتی رنگ دارد. گاو نر بالغ وزنی برابر 907 تا 1134 کیلوگرم و گاو ماده بالغ نیز وزنی برابر 680 تا 816 کیلو گرم دارد. به طور معمول شاخدار بوده و شاخها سفید رنگ ، باریک و نوک تیز می باشد. بعضاً شارولی بدون شاخ نیز مشاهده می شود. کیفیت لاشه آن بسیار عالی بوده و به دلیل نداشتن چربی زیر پوست ، می توان بدون افزایش چربی روی لاشه آن را تا وزنهای زیاد پروار کرد. میزان چربی درون ماهیچه ای لاشه زیاد است . این نژاد سازگاری خوبی با اکثر مناطق دارد و در برنامه های تلاقی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
4- چیانینا یا کیانینا (Chianina)
منشأ این نژاد ، دره کیانینا در ایتالیا می باشد و یکی از قدیمی ترین ن‍ژادهای گاو در ایتالیا و احتمالاً یکی از قدیمی ترین نژادها در جهان بوده و قبل از زمان امپراتوری رم وجود داشته است. بلندی قد گاو نر چیانینا به 8/1 متر می رسد و وزنی بالغ بر 1814 کیلوگرم دارد. بلندی قد گاو ماده نیز به 5/1 متر و وزن آن به 1088 کیلوگرم می رسد. این نژاد دارای موههای کوتاه و نرم و به رنگ سفید است. گوساله های خالص در زمان تولد به رنگ قهوه ایی سوخته هستند اما در 4-3 ماهگی سفید رنگ می شوند. انتهای دم ، مژه ها و سم ها سیاهرنگ ، سر مستقیم و صورت دراز است. در دامهای جوان شاخها سیاه هستند ولی در 2 سالگی زرد رنگ می شوند. مهمترین ویژگی این نژادها همانطور که ذکر شد اندازه بسیار بزرگ آن است. چیانینا به دلیل شیوه کاربرد آن در دراز مدت به نژاد کاری تبدیل شده است. حیوانی است با دست و پا و سم بسیار نیرومند که می تواند مسافت زیادی را به راحتی طی کرده و با سرعت کار کند. مقاومت این نژاد در برابر گرما و بیماری بسیار زیاد بوده و می تواند در نواحی گرم و هم معتدل زندگی کند. در ایتالیا این نژاد از حالت دو منظوره بودن ( گوشت و کار) خارج شده و به نژاد گوشتی تبدیل می شود. کیفیت لاشه آن بسیار خوب است و حتی در وزنهای بسیار بالا نیز چربی گوشت آن اندک است. 5- گالووای (Galloway)
این گاوها برای سده های پیاپی در جنوب غربی اسکاتلند دیده می شوند. گفته می شود این نژاد هرگز با نژادهای دیگر آمیخته نشده و بنابراین کهن ترین نژاد گوشتی بریتانیا است. این گاوها بسیار مقاوم بوده و سرما ، باد و باران و برف را بخوبی پذیرا هستند. دارای پوستی کلفت و موهای دراز و پر پشت هستند.که آنها را حفاظت می کنند. قابلیت چرای آن بسیار خوب است و مراتعی که برای سایر نژادها مناسب نیستند برای این گاوها بسنده است. گاوها بیشتر سیاهرنگ هستند. یک سویه از این نژاد نواری سفید پیرامون کمر دارد و به Belted Galloway معروف است. به طور طبیعی این گاو بدون شاخ است.
6- هرفورد (Herford)
منشأ هرفورد از بخش هرفورد در انگلستان می باشد. این نژاد دارای صورت سفید و بدنی قرمز رنگ بوده و شکم ، پاها و دم افشان نیز سفیدرنگ می باشد. هرفورد نژادی شاخدار و دست آموز بوده و کار کردن با آن راحت می باشد. همچنین تولید گوساله این نژاد تحت شرایط سخت از سایر نژادها بیشتر است. وزن هرفورد نر در حدود 834 کیلوگرم و وزن هرفورد ماده 544 کیلوگرم است. گاوهایی مقاوم با توان چرای بسیار مناسب هستند و به آسانی می توان آنها را در مراتع پروار کرد. هرفورد بدون شاخ نیز وجود دارد که منشأ آن از آیوای آمریکاست و به غیر از شاخداری و بدون شاخی ، سایر خصوصیاتی شبیه هرفورد شاخدار دارد.
7- لیموزین(Limousin)
منشأ این نژاد استان لیموزین در غرب فرانسه است. خاک این ناحیه فقیر بوده و به دلیل شرایط بسیار سخت محیطی گاوهای این ناحیه بسیار مقاوم هستند. در سراسر سال می توان گاوها را در هوای آزاد نگهداری کرد. گاوها توان تحمل هوای بسیار گرم تا بسیار سرد را دارند. لیموزین در آغاز نژادی دو منظوره برای کار و گوشت بوده اما بعدها ویژگی های گوشتی آن مورد تأکید قرار گرفت. رنگ این گاوها زرد مایل به قهوه ای ، سر آنها کوتاه و پیشانی و پوزه آنها پهن است. شاخها ، کوتاه و متوسط و به رنگ زرد طلایی ( بلوند) هستند که به سوی جلو رشد می کنند. گردن کوتاه و شانه ها صاف است. قفسه سینه گسترده ، دنده ها برجسته و کپل بزرگ است. پاها نسبتاً کوتاه و با وجود استخوان بندی ظریف بسیار نیرومند است.
8- ماین آنجو(Main - Anjou)
منشأ این نژاد کشور فرانسه می باشد.ماین آنجوحاصل تلاقی شورت هورن نر انگلیسی و مانسل ماده فرانسوی است. اصالتاً این نژاد حیوان کاری است و در اثر اصلاح نژاد برای صفات تولید شیر و گوشت توسعه یافته است. ماین آنجو امروزه به عنوان یک تولید کننده عالی گوشت در نظر گرفته می شود. رنگ آن قرمز تیره و سفید می باشد و دارای رنگدانه های روشنی بر روی پوست خود هستند. این نژاد دارای شاخ با اندازه متوسط می باشد که به سمت جلو پیچش دارد و حیوانی آرام بوده و به راحتی دست آموز می گردد.

9- شورت هورن و شورت هورن بدون شاخ (Short horn and polled short horn)
منشأ این نژاد از شمال انگلستان است و گاوهای شورت هورن به رنگ قرمز و سفید و یا ابرش دیده می شوند. شاخ این گاوها کوتاه است. در گاوهای نر، خمش شاخ به سمت جلو و در گاوهای ماده به سوی جلو و درون است. گاو نر بالغ وزنی معادل 1088 کیلوگرم و ماده آن 680کیلوگرم دارد. شورت هورن توانایی سازگاری با شرایط آب و هوای مختلف را دارد. از این نژاد در تلاقی بسیار استفاده می شود و دارای خصوصیات مادری خوب و توانایی شیردهی عالی می باشدو شورت هورن لاشه مناسب و مطلوب تولید می کند. اگرچه این نژاد زمانی یکی از نژادهای بسیار مشهور جهان و از نظر تعداد بسیار زیاد بوده ، اما اکنون در نتیجه رقابت با گاوهای شیری و گوشتی خالص تعداد آنها بسیار اندک است. گونه ایی از آن در استرالیا بوجود آمده که به نام شورت هورن ایلاوارا معروف است.
10- سیمنتال (Simmental)
منشأ این نژاد از دره سیمن در کشور سوئیس است و به همه کشورهای مجاور یافته است. حدود نیمی از گاوهای کشور سوئیس از این نژاد بوده و یکی از مشهورترین نژادها در اروپا می باشد. در فرانسه به نام Pie Rouge و در آلمان به نام Fleckvieh نامیده می شود.تخمین زده می شود که هم اکنون بیش از 35 میلیون رأس از این نژاد در اروپا موجود باشد. گاو سیمنتال ، دارای صورتی روشن و بدنی با لکه هایی به رنگ قرمز می باشد و شاخه هایی با اندازه متوسط دارد. این حیوان بدنی بزرگ داشته ، وزن گاو نر بالغ 1043 تا 1179 کیلوگرم و وزن ماده بالغ آن 658 تا 816 کیلوگرم است. این نژاد در هردوره شیردهی 4082 کیلوگرم شیر با %4 چربی تولید می نماید.
11- براهمن (Brahman)
این نژاد در جنوب غربی ایالات متحده آمریکا توسعه یافته است و منشأ اصلی آن از کشور هند است و از گاو Bos indicus بوجود آمده است. Bos indicus دارای کوهان بوده که اغلب به نام زبو معروف هستند. گوشت خوب و بلوغ زودرس از صفات این نژاد می باشد و همچنین در تلاقی ها از آن استفاده می شود و نتایج هیبرید آنها به وجود آوردن گاوهای گوشتی خوبی بوده است. رنگ برهمن خاکستری روشن یا قرمز و تقریباً سیاه می باشد ولی غالباً به رنگ خاکستری روشن تا خاکستری نیمه روشن دیده می شوندو علاوه بر کوهان ، پوستی شل و افتاده و به زیر گلو و گوشها آویزان دارند. موی بدن گاوهای برهمن کوتاه ، پر پشت و براق است. سر گاوهای برهمن دراز شاخهای آنها کوتاه است. کوهان در این گاوها کاملاً مشخص است. گاوهای برهمن تا سن 5 الی 6 سالگی نیز به رشد خود ادامه می دهند. پایداری آنها در برابر گرمای زیاد محیطی و بیماریها از ویژگیهایی است که موفقیت این نژاد در نواحی گرم را سبب شده است. برهمن از نظر تولید گوشت در نواحی گرم و مرطوب نقش مهمی دارد و اکنون در بیش از 60 کشور جهان دیده می شود.
12- برانگوس(Brangus)
این نژاد از تلاقی گاوهای برهما و آنگوس بوجود آمده است و اولین تلاقی در سوئیزیانای آمریکا صورت گرفته است. برانگوس به رنگ سیاه و بدون شاخ می باشد. این نژاد سازگاری خوبی با آب و هوای متنوع داشته و خصوصیات مادری خوب ، راندمان غذایی بالا و تولید لاشه مناسب نیز از صفات دیگر آن است. موهای سیاه برانگوس راست ، کوتاه است . سر ، متوسط و پیشانی و پوزه پهن است . گاوها بدون کوهان اند. کیفیت گوشت از نظر میزان چربی درون ماهیچه ایی همانند آنگوس است. گوساله ها به آسانی زاده می شوند و بنابراین گاوهای نر برانگوس را می توان برای نژاد آمیزی با تلیسه های نژاد های دیگر بکار برد.
13- درات ماستر (Drought master)این نژاد در استرالیا ایجاد شد که ترکیب %50 برهمن و %50 شورت هورن دارد. دارای کوهانی کوچک و رنگ قرمز بوده و گاوها ممکن است شاخدار یا بی شاخ باشند. این گاو در شرایط سخت مانند گرمای زیاد و مراتع فقیر رشد مناسب دارند و هنگامی که تغذیه آنها بهتر شود ، به سرعت واکنش مناسب نشان می دهند. پایداری آنها نسبت به کنه زیاد است و در نتیجه از بیماریهایی که بوسیله کنه منتقل می شود کمتر آسیب می بینند.

14- ماری گری (Murray Grey)
منشأ این نژاد نیز استرالیا است و در منطقه ای واقع در دره رودخانه ماری بوجود آمده . در سال 1905 یک ماده گاو شورت هورن به رنگ ابرس که با یک گاو نر آنگوس جفتگیری کرده بود ، گوساله ای بدنیا آورد که رنگ آن خاکستری بود. این نژاد بسیار مقاوم و آرام بوده و از نظر جنسی زود رس است. تولید لاشه های پرگوشت و کم چربی از ویژگیهایی است که باعث موفقیت این نژاد شده است. در سال 1967 ، سه لاشه از استرالیا به انگلستان فرستاده شد تا در مسابقه ای شرکت کنند. این لاشه ها مقام اول تا سوم را بدست آوردند.
از سایر نژادها می توان به سنپول(Senpol) ، پینزگاوور(Pinzgaur)،ردپول(Redpoll)و ... اشاره کرد.
نژادهای گاو شیری 1- ایر شایر (Ayrshire)
موطن اصلی این نژاد از استان ایر در اسکاتلند می باشد که در طی قرن هجدهم توسعه یافته است. ایر شایر به رنگ قرمز گیلاسی بوده و دیگر رنگهای آن قهوه ای مایل به قرمز ، قهوه ای یا سفید می باشد. رنگ سفید ممکن است مخلوط با قرمز یا قهوه ای باشد. رنگ مطلوب این نژاد که تولید کنندگان آن ترجیح می دهند. رنگ قرمز و سفید متمایز شده و رنگ سیاه یا راه راه سیاه در زمینه خاکستری می باشد. شاخهای ایر شایر دارای پیچش به سمت بالا و خارج می باشد و طول شاخ متوسط و نوک آن تیز می باشد. ایر شایر دارای پستانهایی متعادل بوده که در یک خط راست قرار دارند و نوک پستانها اندازه متوسطی دارند. به دلیل شرایط محیطی ( یعنی کوه ، تپه های خشن ، هوای سرد و باران زیاد) نژاد ایرشایر کاملاً مقاوم است. اندازه گاوها نسبتاً کوچک است. بنابراین گوساله های نر را نمی توان برای تولید گوشت پرورش داد. مگر اینکه گاوهای ماده با گاو نر نژادهای گوشتی ، نژاد آمیزی شوند. مقدار شیر تولیدی اینگونه گاوها نسبت به اندازه آنها خوب است و می توانند تا 4000 کیلوگرم شیر با %4 چربی تولید کنند.گلبولهای چربی ریز هستندو بنابراین به آسانی در بالای شیر جمع می شوند و از این نظر شیر این نژاد برای تولید پنیر بسیار مناسب است. به دلیل کمبود علوفه و وجود مراتع نا مرغوب نژاد ایرشایر با گذشت زمان به نژادی تبدیل شده که بیشترین قدرت استفاده از کمترین مقدار علوفه را دارد. برای پدید آوردن این نژاد بیشتر بر شکل پستان تأکید شده است. وزن ماده گاوها نزدیک به 600 کیلو گرم می باشد اما وزن گاوهای نر ممکن است به 900کیلوگرم هم برسد.
2- براون سوئیس (Brown swiss) منشاء این نژاد از کشور سویس بوده و احتمالا" یکی از قدیمی ترین نژادهای شیری می باشد . این نژاد در آلپ توسعه یافته و عقیده بر این است که هیچ نژاد خارجی دراین توسعه نقش نداشته است . در کندوکاوهای باستان شناسی در سویس ، اسکلت گاوهای متعلق به 4 هزار سال پیش از میلاد مسیح بدست آمده است که همانند اسکلت گاوهای براون امروزی است . در سویس گاوهای براون در فصل بهار چرای خود را از دامنه کوههای نزد آغاز کرده و به تدریج با نزدیک شدن تابستان در دامنه های فرازمند
گاوهای براون سوئیس برای این منظور گاوهایی بوجود آمده اند که تولید شیر آنها زیاد ولی چربی آنها اندک است. امروزه از این نژاد بیشتر بعنوان نژاد دو منظوره ( گوشت و شیر) استفاده می شود. تولید شیر براون سوئیس برای یک نژاد دومنظوره خوب است و به طور میانگین 4000کیلوگرم شیر با چربی 8/3 درصد چربی تولید می کند. تولید گوشت آن نیز خوب است. به گونه ایی که افزایش وزن روزانه برابر یک کیلوگرم برای گاوهای نرو گاوهای نر اخته یاد شده است. رنگ گاوها قهوه ای باز ( روشن) تا قهوه ای تیره ، متغیر است و موهای پیرامون پوزه ، درون گوش و پایین ساق ها معمولاً کم رنگتر است. شاخها بیشتر سفید ، انتهای آنها سیاه و اندازه آنها کوچک تا متوسط است. سر گاوهای براون سوئیس عریض و صورت آنها پهن است. براون سوئیس نژادی آرام بوده که به لجوج بودن شهرت یافته است. میانگین وزن گاو ماده، نزدیک به 600 کیلوگرم است و در گاو نر به 1000کیلوگرم می رسد.
3- گرنزی(Guernsey) موطن این نژاد از جزیره گرنزی در انگلستان است. رنگ حنایی باعلامتهای سفید رنگ روی بدن ، پوست زرد رنگ و پوزه نخودی رنگ از مشخصات این نژاد می باشد. شاخهای گرنزی به سمت بیرون انحنا داشته و رو به جلو می باشد که طول آن متوسط و نوک آن باریک و تیز است . گاوهای گرنزی اندکی بزرگتر از گاوهای جرزی هستند، اما شکل ظاهری و ویژگیهای شیر آنها همانند جرزی است. درصد چربی شیر گرنزی ، کمتر از نژاد جرزی است ، اما رنگ شیر گرنزی زردتر است که ناشی از کاروتن بیشتر در شیر آن است. گاوهای گرنزی به دلیل کوچک بودن اندام برای تولید گوشت مناسب نیستند. گاوهای گرنزی اندکی دیرتر از گاوهای جرزی بالغ می شوند و قدرت چرای آنها هم به خوبی گاوهای جرزی نیست رنگ بیشتر گاوهای گرنزی زرد آهویی است که گاهی لکه های سفیدی نیز دارد. پوزه به رنگ زرد کرمی ، سم ها زرد کاهی و انتهای دم سفید است. گاوهای گرنزی در انگلستان نزدیک به 3600 کیلوگرم شیر با 6/4 درصد چربی تولید می کنند. ................... 4- هلشتاین(holstein) ............. مرکز پرورش این نژاد استان فریسلند واقع در شمال هلند بوده و از جمله پرشیر ترین نژادهای دنیا به شمار می آید.
رنگ این نژاد بصورت ابلق سیاه و سفید بوده و کلیه خصوصیات شیرواری را دارا می باشد و میزان تولید سالانه شیر آن در سال 1999 در حدود 10 تن اندازه گیری شده است.
گاوهای تاپ این نژاد تا 30 تن تولید در سال را داشته اند. مقدار چربی شیر در این نژاد مورد توجه نبوده و مقدار چربی شیر آنها در حدود 4/3 تا 2/4 درصد متغیر است .
در صد پروتئین شیر این نژاد در حدود 11/3 درصد گزارش شده اشت.
قد این گاو 35/1 تا 45/1 متر بوده و وزن گاوها به 700 الی 750 کیلوگر می رسد.
این گاو دارای سری ظریف، سینه ای فراخ و شاخی کوچک و پستانهایی شکیل و پررشد می باشد. این نژاد هر چند بومی کشور هلند است ولی در تمام کشورهای جهان به خوبی پرورش یافته و امروزه پر تعداد ترین گاو د ر جهان می باشد. اصیل ترین گاوهای هلشتاین رنگ پوستشان از مفصل مچ ( کارپ ) به پایین ، کاملاً سفید می باشد که این مورد ساده ترین روش برای تعیین اصالت گاوهای هلشتاین است، البته میزان تولید شیر و تولید مناسب تحت تاثیر این ویژگی نمی باشد و این ویژگی از اهمیت چندانی برخوردار نیست.
وزن تولد این نژاد حدود 42 کیلوگرم است که هنگام بلوغ نرهای آن تا حدود یک تن وزن را دارا می باشند.