چگونه توانستم با روش های نوین تدریس دانش آموزان را به درس جغرافيا علاقه مند سازم؟
4 یکی از مهم ترین واساسی ترین سوالاتی که در ذهن کارشناسان و معلم های واقعی نقش بسته است
،آن است که چگونه می توان مفاهیم آموزشی را در ذهن مخاطبین نهادینه کرد وهریک از آنان به فراخود تجربه
وحوصله خود راه حلی را برای برون رفت از چالش پیش رو پیشنهاد می کنند. ازجمله ،موضوعاتی که مطرح
می شود مساله نقش تکنولوژی آموزشی در تسهیل آموزش هاست. این گونه معلمان از برنامه ها ووسایل
کمک آموزشی بیشتر از از همکاران خود استفاده می کنندو اغلب خود مبادرت به ساختن ابزارها ووسایل
کمک آموزشی می نمایند.چنین معلمانی قادرند از کمترین امکانات بیشترین بهره برداری ها را بنمایند. با
توجه به مطالب ذکر شده بنده نیز برای علاقه مند نمودن دانش آموزان سال دوم وسوم دبیرستان به درس
جغرافیا 1و2 سعی نموده ام که از روش سخنرانی ومتکلم وحده بودن در کلاس خارج شده واز وسایل کمک
آموزشی وتدوین نرم افزار جغرافیا به صورت powerpoint و فیلم آموزشی و انواع روش های مشارکتی که در
پیوست آمده استفاده نموده وکلاس فعال وبا نشاط داشته باشم تا دانش آموزان با میل ورغبت بیشتری در
کلاس درس حاضر شوند. 5 بیان مساله وتوصیف وضعیت موجود: اینجانب دارای 19 سال سابقه
خدمت و 14 سال تجربه آموزشی به عنوان دبیر جغرافیا در دبیرستان های سطح شهرستان کامیاران مي
باشم واز سال تحصیلی 90-89 به مدت دو سال واحد سازمانی اصلی بنده در دبیرستان فاطمه الزهراء
شهرستان کامیا ران بوده ومشغول خدمت می باشم. در اين دوران مدت 4 سال به عنوان دبير تلاشگر وسال
87 به عنوان دبير نمونه شهرستان معرفي شده ام كه بيانگر علاقه اينجانب به تدريس جغرافيا مي باشد با
توجه به علاقه شخصي وهمچنين پيشنهاد مدير محترم دبيرستان خانم يوسفي در اجراي طرح اقدام پژوهي
وارئه راه حل براي علاقه مند نمودن دانش آموزان به درس جغرافيا نمودم كه به انجام پژ وهش حاضر انجامید.
مساله ای که بنده با آن مواجه شدم وباعث شد که تغییراتی در کلاسم ایجاد کنم هر ساله در پایان هر دو نیم
سال (اول ودوم ) از دانش آموزان می خواهم که نقطه نظرات خود را در قالب نظرا ت ، انتقادات و پیشنهادات
در مورد روش تدریس بنده ارائه دهند پس از جمع آوری به این نتیجه رسیدم که دانش آموزان سال دوم
انسانی که جغرافیا درس تخصصی آنان مي باشد نسبت به رشته تجربی وریاضی علاقه کمتری نشان می
دهند ونمره ارزشیابی های مستمر آنان در این درس کمتر است به همین دلیل تصمیم گرفتم پژوهشی در این
زمینه انجام دهم. - چرا دانش آموزان به درس جغرافیا علاقه چندانی ندارند؟ 6 - آیا شیوه تدریس بنده یا
دبیران سال های قبل سبب بی انگیزه نمودن آنها به درس جغرافیا شده است؟ - عدم آشنایی دانش آموزان
به نحوه ی مطالعه این درس ،سبب بي علاقگي آنها به اين درس شده است ؟ - عدم توجه به ارزشیابی
های مستمر وتکوینی در یادگیری درس جغرافیا تاثير داشته است ؟ - عدم استفاده از وسایل کمک آموزشی
درتدریس توسط دبیران موثر بوده است ؟ - چگونه می توان دانش آموزان را به درس جغرافیا علاقه مند سازم؟
اینها سوالاتی بودند که باید پاسخ آنهارا پیدا کرده وراهکارهای مناسب برای آنها پیدا می کردم. ارزشیابی
بخشی از فرایند یاددهی - یادگیری است. همه دست اندرکاران امور آموزشی وتربیتی با کلمه ارزشیابی و
امتحان آشنایی دارند . اگر بگوییم که ارزشیابی حلقه مفقوده یادگیری محسوب می شود زیاد به خطا نرفته ایم
چرا که از یک نظر ارزشیابی آخرین حلقه از فعالیت های آموزشی معلم وبرنامه درسی محسوب می شود واز
نظر دیگر ارزشیابی در روش های فعال تدریس جغرافیا باید مقدم واستمرار دهنده برنامه های درسی وفرایند
تدریس شمرده شود. همه گمان می کنند که ارزشیابی مخصوص اندازه گیری دانش ها ومهارت ها ی دانش
آموزان از مطالب مطرح شده در کلاس درس است در حالی که ارزشیابی باید شامل برنامه درسی وفعالیت
های معلم در کلاس ونحوه تدریس وی نیز می باشد وبه عنوان ابزاری برای درک نقایص برنامه وروند تدریس
ویادگیری دانش آموز به کار رود.حال می توان گفت که : ارزشیابی بخشی از فرایند یاددهی – یادگیری است
وجدا از آن ودر انتهای آن قرار نمی گیرد. 7 شیوه گرد آوری اطلاعات (شواهد 1 ) پژوهش حاضر
دربین دانش آموزان سال دوم وسوم دبیرستان می باشد که در برنامه آموزشی آنها جغرافیا 1 و استان
شناسی وجغرافیا 2 گنجانده شده است. امسال هم طبق سالهای قبل برای اینکه بدانم چرا دانش آموزان به
درس جغرافيا علاقه كمتري نشان مي دهند وچه کار کنم که دانش آموزان از این حالت خارج شوند وبا دید
دیگری به این درس نگاه کنند به اهمیت درس جغرافیا پی ببرند ابتدا از خود آنها خواستم که نظرشان را درباره
این درس وکلاس بنویسند وبگویند چه انتظاری از کلاس جغرافیا دارند ودوست دارند از چه روشی برای تدریس
این درس استفاده شود. بعداز نظر خواهی از دانش آموزان با مشاور وهمکارانم در باره علل بی علاقگی
وضعف دانش آموزان در این درس صحبت نمودم سپس از تعدادی از اولیاء دانش آموزان ضعیف دعوت به عمل
آمده وعلل بی علاقگی وضعف فرزندشان را نسبت به درس جویا شدم. 8 تجزیه وتحلیل داده ها
: پس از بررسی نظرات ومطالعه کتاب ها ومجلات مختلف و همفكري ومشاوره با مشاور در مدرسه
وساير همكاران درباره علت عدم علاقه دانش آموزان به درس جغرافیا به نتایجی دست یافتم که به شرح ذیل
می باشد: نظرات همکاران: - نداشتن انگیزه - توجه بیش از حد به مسائل جانبی وحاشیه ای (تفریح
ومیهمانی ، شب نشینی و-----) - توجه ،علاقه وتحت تاثیر برنامه های تلویزیونی وماهواره ای قرار گرفتن
- سطح پايين تحصیلات خانواده - تحت تاثیر محیط قرار گرفتن - نداشتن برنامه ریزی وعدم رسیدگی به
موقع به تکالیف نظرات والدین : - عدم علاقه به مطالعه - نداشتن انگیزه وهدف 9 - صرف اوقات زیادی از
شبانه روز برای دیدن برنامه های تلویزیونی - سطح تحصیلات
خانواده نظر خواهی از دانش آموزان برای من بسیار حائز
اهمیت بود به همین دلیل از آنها خواستم که نظرات ،خواسته ها وعلت عدم علاقه شان به درس جغرافیا را
بدون نوشتن مشخصاتشان روی برگه ای برایم بنویسند. البته نظر خواهی از دانش آموزان فقط اختصاص به
سال دومی ها نداشت بلکه از پایه های بالاتر هم نظر سنجی به عمل آمد. علاوه بر نظر خواهی از کلیه
دانش آموزان با چند تن از دانش آموزان ممتاز ودرس خوان ودانش آموزان ضعیف مصاحبه ای ترتیب دادم که
مختصری از گزارش به شرح ذیل می باشد. نظرات دانش آموزان : الف- نظر دانش آموزان ممتاز ودرس خوان: -
نحوه تدریس دبیر - خشک وبی روح بودن کلاس - ترس ودلهره واضطراب دانش آموزان از پرسش های شفاهی
- زمان کم وحجم زیاد درس استان شناسی 10 ب- نظر دانش آموزان ضعیف -
نداشتن انگیزه ودرک درست وروشن از آینده - عدم علاقه به مطالعه و عدم آگاهی به نحوه صحیح مطالعه -
تحت تاثیر محیط قرار گرفتن - نداشتن علاقه به کلاس ودرس موارد ذکر شده مهمترین مسائل دانش آموزان بود
که حالا جزئی از دغدغه های ذهنی من شده بود وباید تا جایی که می توانستم در بهبود وضعیت تلاش می
کردم. اجرای راه حل جدید : غالبا درسهایی مانند فیزیک ،شیمی وزیست شناسی و---- دارای آزمایشگاهی
بوده ودانش آموزان در این کلاس ها می توانند از وسایل آزمایشگاهی استفاده نموده وتنوعی در کلاس ایجاد
شود در صورتی که کلاس جغرافیا محدود به همان کلاس بوده ومعمولا کلاس خشک وبی روح است به همین
جهت باید کاری می کردم که کلاس جغرافیا را به کلاس شاد ودلپذیر تبدیل کنم که دانش آموزان از این کلاس
نه تنها خسته نشوند بلکه لذت هم ببرند. ابتدا بامدیر دبیرستان در باره اختصاص دادن کلاسی برای این درس
صحبت کردم باتوجه به اینکه مدرسه فاطمه الزهراء امسال جهت مقابله با زلزله مقاوم نبوده وشروع به مقاوم
سازی وباز سازی فضای آسیب دیده نموده اند ومدرسه به دبیرستان جدید منتقل شده فضای لازم برای
اختصاص کلاس جداگانه برای درس جغرافیا نبود با وجود این مشکلات جهت تنوع اکثر اوقات با دانش آموزان به
کارگاه رایانه می رفتیم. 11 روش اجرا : قبل از ارزشیابی باید درس را تدریس نمود. هرچند موضوع روش
ارزشیابی ونحوه علاقه نمودن دانش آموزان به درس جغرافیا می باشد ولی ابتدا اشاره ای کوتاه به روش
تدریس اینجانب در کلاس درس نموده وبعدا به روش ارزشیابی می پردازم. بنده حدود 14 سال است که در
شهرستان کامیاران به تدریس جغرافیا مشغول هستم در طول این سال ها تمام سعی وتلاش بنده این بوده
که حداکثر توان علمی وتجربی خویش را جهت بالا بردن كيفيت تدریس با استفاده از روشهای مختلف تدریس
به کار گیرم تا بیشترین نتیجه را در یادگیری وشکوفایی استعدادهای دانش آموزان داشته باشم .در طول این
سالها با روش های مختلفی آشنا شده و اغلب دارای نتایج خوبی بوده اندهر چند که بعضی از آنها وقت زیادی
را نیاز داشته اند. در این راستا با دانش آموزان متفاوتی سرو کار داشته ام از تیز هوشان ونمونه تا کارودانش
ومدارس عادی وتلاشگران ---. سعی نموده ام در هر کلاس با توجه به سطح فکر دانش آموزان از روش های
متفاوتی برای تدریس وارزشیابی استفاده نمایم. همچنین در طول این سال ها به این نتیجه رسیده ام که
تدریس زمانی می تواند بیشترین راندمان را داشته باشد که : - معلم به موضوع مورد تدریس علاقه واقعی
داشته باشد وبرای آن ارزش قائل شود. - برای دانش آموزان ارزش قائل شود که این درس در هر رشته ای که
باشدمورد استفاده قرار گیرد. - آشنایی با انواع روش های نوین تدریس در امر یادگیری واستفاده از وسایل
کمک آموزشی نظیر نرم افزار جغرافیا وتدوین آن ،فیلم آموزشی ونقشه و---. 12 روش تدریس : معمولا
جلسه اول ورود به هر کلاس را با نام جلسه معارفه و آشنایی آنان با روش تدریس وانتظارات دبیر از آنان وآگاه
نمودن آنان به خصوص دانش آموزان سال دوم که تدریس جغرافیا در مقطع متوسطه از سال دوم شروع می
شود به اینکه چرا این رشته (ریاضی – تجربی – انسانی ) را انتخاب نموده اند ودادن اطلاعاتی راجع به رشته
انتخابی واینکه با انتخاب رشته مورد نظر آینده خودرا رقم زده اند حال برای رسیدن به هدف مورد نظر در رشته
انتخاب شده چگونه برنامه ریزی نمایند اطلاعاتی را در اختیار دانش آموزان قرار می دهم. در جلسه دوم که
تدریس شروع می شود برای اینکه به عمق مطالب درسی پی ببرند در جلسه اول مطالبی راجع به نحوه
مطالعه این درس در اختیار دانش آموزان قرار می دهم اینکه محیطی را برای مطالعه انتخاب نمایند فضای آرام
وساکت ، از لحاظ نور دهی مکان مطالعه ،اختصاص چه زمانی برای مطالعه هر درس ،پیش مطالعه دروس قبل
از تدریس دبیر با وجود توضیحاتی که در جلسه معارفه حاصل تجربیات بنده در مورد شیوه مطالعه بوده در اختیار
دانش آموزان قرارداده تا آنان را به مطالعه وکتابخوانی نه تنها به درس جغرافیا بلکه به سایر دروس ومطالعات
غیر درسی علاقه نشان دهند. قبل از تدریس در جلسه اول از دانش آموزان می خواهم به مدت 15 الی 20
دقیقه سر کلاس به مطالعه درسی که معمولا بر اساس بودجه بندی خودم هر جلسه 6 صفحه بیشتر تدریس
نمی کنم بپردازند تا بنده رئوس مطالب واهداف رفتاری را یا
روی تابلو برای آنها می نویسم یا نرم افزار جغرافیا را که خودم برای اکثر دروس به صورت Power point آماده
نموده ام در سایت راه اندازی نمایم. 13 در حین پيش مطالعه در کلاس به نحوه مطالعه دانش آموزان
توجه می کنم که یکی از مشکلات آنان مطالعه با صداي بلند بود . براي دانش آموزان توضيح دادم که هنگام
مطالعه سعی نمایید با تمرکز حواس بیشتر وبا چشم مطالعه نمایید یا اگر فرصت شد قبل از تدریس مبحث
اصلی حداقل 5 دقیقه در مورد اهمیت موضوع تدریس بحث نمایم یا گوشه ای از فیلم آموزشی راجع به تدریس
رابرای آنان نمایش دهم وآنقدر موضوع را مهم وجذاب جلوه می دهم که دانش آموز دوست داشته باشد
موضوع رابداند. به عنوان مثال اهمیت علم جغرافیا ، نظر جغرافیدانان وعلمای سیاست را در این ارتباط توضیح
می دهم . هدف علم جغرافیا – جغرافیای کاربردی واینکه هیچ فعالیت عمرانی در دنیا بدون جغرافیا امکان پذیر
نیست،مثلا درس موقعیت ایران در جغرافیای سال دوم : بر انگیختن حس ناسیونالیستی – هویت ملی ایرانی
بودن وایران را ساختن در گرو شناخت درست از ایران - تدریس به کمک وسایل کمک آموزشی نقشه ایران
وجهان – نقشه های توپوگرافی – فیلم –عکس –روزنامه کتاب های کمکی علمی – اینترنت با توجه به موضوع
تدریس - روش تدریس تنها یک روش نیست بلكه از روش سخنرانی – گروهی- پرسش وپاسخ – الگوی
کاوشگری با استفاده از فیلم آموزشی ونرم افزار جغرافیا با توجه به موضوع درس ووضعیت کلاس استفاده
می شود. 14 درحين تدريس به دانش آموزان فرصت مطرح نمودن سوالاتي كه به ذهنشان مي رسد را
مي دهم واز ساير دانش آموزان مي خواهم كه پاسخ دهند ودر نهايت پاسخ هاي دانش آموزان را جمع بندي
واصلاح مي نمايم. - سعی می کنم کلاس را زنده وفعال نگه دارم بدین منظور در ضمن تدریس سوال می کنم
هر دانش آموز ی پاسخ صحیح را بدهد همان موقع نمره می گیرد. به منظور علاقه مند نمودن دانش آموزان
موضوعات جغرافيايي را در اختيار آنها قرار مي دهم تا به دلخواه به صورت گروهی موضوعات جغرافیای مثلا
اهمیت سواحل شمالی وجنوبی ایران یا در موردعملكرد شورای شهر کامیاران به صورت میدانی تحقیقاتی را
انجام دهند. وقتی این موضوع رابیان نمودم درمورد نحوه تحقیق وبلاگ جغرافیا طراحی شده توسط اینجانب را به
آنان معرفی نموده تا با مشاهده نحوه تدوين مقاله وتحقیق واجرای مراحل آن آشنایی پیدا کنند. با توجه به
اینکه تمام کتاب جغرافیا 1-2 وپیش دانشگاهی را نیز به صورت خلاصه روی سایت گذاشته ام ونمونه سوالات
زیادی به صورت چهار گزینه ای وتشریحی فصل به فصل همه کتاب های ذکر شده در وبلاگ
www.b-
valadi.blogfa.com قرار داده ام تاثیر زیادی در ارزشیابی مستمر دانش آموزان گذاشته به گونه ای که کسانی
که در منزل شخصی خودشان کامپیوتر نداشته یا با مراجعه به منزل اقوام –دوستان یا کافی نت از انواع
سوالات وسایر مطالب وبلاگ بهره گرفته اند. - روش دیگر برای علاقه مند نمودن دانش آموزان اختصاص
بخشی از نمره مستمر جغرافیا به جمع آوری آلبوم عکس جغرافیایی از مناظر دیدنی وتوریستی استان یا
استانهای دیگر به خصوص در نیمسال دوم به صورت گروهی 15 که یا به صورت دوربین عکاسی می توانند
از پدیده های طبیعی یا انسانی که باعث جذب توریست در آن مکان می شود جمع آوری نموده وهر دو قطعه
عکس را روی برگه a4 نصب وتوضیح مختصری راجع به آن بنویسند یا با موبایل یا دوربین دیجیتالی می توانند
عکس از جاذبه های توریستی گرفته با ااستفاده از powerpoint زیر تصاویر را نوشته وبا استفاده از یولید به
صورت سی دی تحویل نمایند. باتوجه به اینکه حدود 5/2 نمره از آزمون نوبت اول ودوم اختصاص به نقشه دارد
جهت تفهیم بیشتر وگرفتن نمره کامل نقشه وشناخت موقعیت پدیده های داده شده 20 نمره به رسم 10
نقشه ایران واستان اختصاص داده که مشاهده نمودم نه تنها رشته انسانی که درس اختصاصی آنان است
چون به صورت اختیاری این نمره را اختصاص داده اکثر دانش آموزان به کشیدن نقشه علاقه نشان داده وبا توجه
به اینکه در برگزاری سمینار های جغرافیا از وسایل دست ساخت جغرافیا نیز استفاده می شود. - روش دیگر
جهت علاقه مند نمودن دانش آموزان : استفاده از وسایل دست ساخت جغرافیایی مثل ماکت ومدل پدیده
های جغرافیایی- نقشه برجسته و---- در جشنواره های دانش آموزی - معرفی تحقیقات دانش آموزی – تهیه
آلبوم عکس جغرافیایی-وسایل دست ساخت به پژوهشگاه -برگزاری مسابقات علمی به صورت چهار گزینه ای
دروس جغرافیا بین مدارس سطح شهر ومعرفی دانش آموزان برتر به پژوهشگاه معلم واختصاص جایزه برای
آنان وااستفاده از کتاب های کانون قلم چی –گاج به صورت چهار گزینه ای جهت آمادگی آنان برای کنکور. روش
اجرای ارزشیابی: ارزشیابی در کلاس نه تنها به پرسش های تدریجی محدود نمی شود بلکه فعالیت های
دانش آموزان در کلاس شامل :تهیه مقاله – تدوین نرم افزار به صورت powerpoint از خلاصه دروس جغرافیا
16 فیلم های آموزشی که از تلویزیون در مورد موضوعات جغرافیایی ضبط کرده اند با توجه به موضوع کتاب –
یک تکه از روزنامه – تهیه عکس از اینترنت – جمع آوری اخبار واطلاعات جغرافیایی وتهیه آلبوم عکس جغرافیایی
– کنفرانس در کلاس و--- در تعیین نمره ارزشیابی نقش دارد یعنی مجموع نمراتی را که به صورت آزمون کتبی
– شفاهی – جمع آوری نقشه – عکس –تحقیق- فعالیت انجام داده اند جمع تقسیم بر تعداد نمره مستمر آنان
خواهد بود.در اجرای روش ارزشیابی مراحل زیر انجام می شود که عبارتند از : در دومین جلسه حضور در کلاس
موضوع درس تدریس می شود وشیوه های ارزشیابی به دانش آموزان در جلسه اول معارفه گفته می شود . -
اولین ازرشیابی کلاس: یکی از اولین ارزشیابی های طول سال اولین ارزشیابی است زیرا دانش آموزان معلم
را ومعلم دانش آموزان را ارزشیابی می کند. دانش آموز نوع سوالات معلم – روش ارزشیابی –صحت ارزشیابی
را ومعلم دانش آموزان قوی وضعیف وسطح کلاس را تشخیص می دهد. - از جلسه دوم به بعد دانش آموزان
کلاس به دو گروه الف وب تقسیم می شوند وهر جلسه از یک گروه درسی پرسیده شود در هر گروه هم
دانش آموزان ضعیف هستند هم قوی . هر جلسه ازیک گروه درسی می پرسم ونمی گویم از جایی که از شما
درس نپرسیده ام درس می پرسم وجلسه بعد 17 از گروه بعدی به این ترتیب همه کلاس همه ی کتاب را
ارزشیابی می شوند برای سال دومی ها چون درس استان شناسی با حجم زیاد وزمان کم به مدت 2 سال
است تدریس می شود به این روش . اما سال سوم انسانی یک جلسه تدریس یک جلسه پرسش شفاهی
را انجام می دهم وبعداز اتمام هرفصل آزمون کتبی به عمل می آورم که تاریخ را در صفحه اول دفتر نمره ثبت
می نمایم تا با آزمون های دیگر تداخل نداشته باشد. - در پایان هر ماه گروه الف وب مقایسه می شوند
نماینده هرگروه نمرات را جمع می کند ومیانگین گیری می شود. در دفتر نمره من یادداشت می شود مثلا
گروه الف 5/14 وگروه ب 5/16 برای دانش آموزان هم رقابت بر انگیز است وهم ایجاد تنوع وشادی می کند. -
البته در هنگام آزمون های کتبی سعی می نمایم که 2 نمونه سوال ، حال یا به صورت 2 نمونه 40 سوالی
چهار گزینه ای یا تشریحی که از انواع سوالات چهار گزینه ای – کوتاه پاسخ – ص. غ – کامل کردنی و---
طراحی می شود یعنی بعد از اتمام هر فصل دانش آموز 2 نمونه سوال دریافت می کند . چون درس جغرافیا 2
نهایی است سعی می نمایم در آزمونهای کتبی مثلا بعد از اتمام یک فصل از بانک سوالات خودم که جمع آوری
نموده ام یا در کامپیوتر ذخیره شده استفاده نمایم تا دیگر دلهره ای برای نوبت دوم نداشته باشند. - در پایان
هر ماه برترین ها به مدير مدرسه معرفی می شوند ، البته به دانش آموزان گفته می شود که بدترین ها هم
معرفی خواهند شد ولی هر گز این کار نمی شود اما به صورت خصوصی از اولیا ء آنان دعوت به عمل می آید .
- معرفی سر صبحگاه – تشویق توسط دانش آموزان - دادن جایزه به برترین ها 18 این روش
بسیار رقابت بر انگیز وترغیب کننده است دربین دانش آموزان شور وهیجان ایجاد می کند اینکه بسیاری از
دانش آموزان برای اولین بار اسمشان سر صف خوانده می شود ،جایزه می گیرند اسمشان به عنوان دانش
آموز زرنگ روی تابلو می رود. - با دانش آموزان سال سوم نمونه سوالات نهایی کار می شود ( برای ترسیم
نیمرخ توپوگرافی ومقیاس نقشه جزوه داده می شود) به این ترتیب که هر جلسه یک سوال تکثیر می شود وبه
دانش آموزان داده می شود وتا جایی که که خوانده اند هر نمونه سوال بلند خوانده می شود وهمه پاسخ می
دهند به این ترتیب هر جلسه یک مرور کوتاه از اول کتاب می شود وتا آخر فروردین ماه حدود 12 نمونه سوال
داده می شود. در اولین جلسه بعد از عید نوروز تاریخ امتحان از نمونه سوالات اعلام می شود وتاکید می کنم
از همه کلاس های سوم به طور همزمان از 12 نمونه سوال به هرکدام یک مورد اختصاص داده می شود مثلا
مورخه 15/02/91 امتحان می گیرم. - بالای 17 را تشویق یا در صورت امکان به اردو می بریم . - اگر این نمره
شما خوب باشد بیشترین تاثیر را در نمرات مستمر دارد. - قبل از شروع درس هر جلسه حتما حضور وغیاب
انجام می شد واز علت غیبت دانش آموزان مطلع می شدم واحوالشان را می پرسیدم همین کار باعث می
شد که دانش آموزان احساس ارزش کنند وبداند که معلمش به اوعلاقه مند است وحضورش در کلاس برایم
مهم است. - برای ایجاد انگیزه مذهبی نیز در دانش آموزان هر جلسه برخود لازم می دانستم حتما نیاز نیست
که همه مسائل مذهبی یا اخلاقی – مهارت های زندگی را دبیران الهیات مطرح نمایند بخشی از اوقات فراغت
را علاوه بر حل فعالیت ها توسط دانش آموزان در کلاس وتکمیل توسط اینجانب انجام می شد با استفاده از یک
آیه – حدیث یا خواندن مطالبی مثلا در مورد نظر قرآن در مورد پیدایش جهان از مجلات رشد جغرافیا یا سایر
منابع دیگر سر کلاس 19 خوانده می شود وتاثیر به سزایی در یادگیری مطالب درسی وجذابیت وعلاقه
بیشتری به درس جغرافیا ایجاد می شد. - یکی دیگر از کارهایی که با توجه به نظر یکی از همکاران که در
جلسه شورای دبیران مطرح نمودند انجام دادم این بود که هر دانش آموز قوی ودرس خوان با دانش آموزی که از
نظر درسی ضعیف است کار کند و وضعیت دانش آموز ضعیف بهتر شود به نسبت بهبود وضعیت دانش آموز
ضعیف ،دانش آموز قوی را تشویق خواهیم کرد. دانش آموزان درس خوان داوطلبانه وبه اختیار با یک یا دو دانش
آموز ضعیف کار نموده وضعیت درسی بهتر ازقبل شد. نکته ای که من موقع تصحیح اوراق امتحانی خردادماه با
آن مواجه شدم وباعث خوشحالی من شد علاوه بر نمرات خوب دانش آموزان به خصوص دانش آموزان سال
سوم انسانی بالاترین درصد قبولی را در شهرستان داشته ، این بود که تعدادی از آنها عبارات وجملات زیبایی
که در کلاس روی تابلو نوشته می شد یا جملات زیبا وجدیدی را پایین برگه های امتحانی شان نوشته بودند
که من احساس کردم این روش خوبی بود ومورد توجه دانش آموزان قرار گرفته است. گرد آوری اطلاعات
(شواهد 2 ) بعداز انجام دادن این کارها تصمیم گرفتم که دوباره نظر دانش آموزان را نسبت به کلاس جویا شوم
، به همین دلیل برگه های نظر خواهی رابین دانش آموزان توزیع نموده واز آنها خواستم نظرات ، انتقادات و
پیشنهادات خودرا نسبت به درس جغرافیا وروش تدریس بیان کنند. 1 – کلاس درس جغرافیا فقط به جغرافیا
اختصاص نداشته باشد در صورت امکان از مباحث بیشتری راجع به مسائل جوانان وخواسته ها ونیازهایشان
صحبت شود. 2- در هنگام نوشتن سریع ، خط دبیر خوانا نیست سعی شود بیشتر از نرم افزار جغرافیا استفاده
شود که توسط خود دبیر تدوين نموده 20 3- اظهار علاقه
زیادی به فیلم های آموزشی فراهم شده توسط دانش آموزان در مورد موضوعات جغرافیایی داشتند. 4- بیشتر
سوالات به صورت چهار گزینه ای طراحی شود جهت آمادگی برای کنکور سال سوم وچهارمی ها . 5- در نهایت
اظهار رضایت اکثر دانش آموزان از نحوه تدریس وشیوه ارزشیابی وگذشت از یک نمره بد آنها اگر سایر نمرات
روند صعودی داشته باشد. در نهایت به پیشنهاد وهمکاری یکی از دوستان که در امر تدریس جغرافیا تجربیات
ارزنده ای دارند پرسش نامه ای در باره علل عدم علاقه دانش آموزان به درس جغرافیا ،راهکارهای برای بهبود
وضعیت تهیه وبین دانش آموزان توزیع شد که نتایج آن به شرح ذیل می باشد: تاثیر عوامل زیر در عدم علاقه
دانش آموزان به درس جغرافیا به درصد ردیف سوال خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم 1 نحوه تدریس دبیر
چه ميزان دربی علاقگی دانش آموزان تاثیر دارد؟ 65 30 4/2 6/2 - 2 میزان تاثیر خانواده در علاقه دانش آموزان
چقدر است ؟ 33 25 3/28 3/8 5 3 وجود تنوع روش تدریس چقدر موثر است ؟ 51 35 5/6 6/1 5 4 رفتار
وبرخورد اجتماعی دبیر چقدر تاثیر گذار است؟ 3/72 21 6/6 - - 5 محتوی وحجم کتاب چقدر دربی علاقگی
دانش آموزان نقش دارد؟ 6/34 31 3/15 2/11 5/6 6 محیط چه میزان تاثیر دارد؟ 5/25 29 2/35 15 5 7
رسانه ها (تلویزیون وماهواره ) چقدر موثر بوده اند ؟ 2/30 28 15 20 6/6 8 نحوه استفاده دبیر از وسایل کمک
آموزشی ونرم افزار آموزشی 70 55 45 35 10 9 قدرت بیان ولحن صدای دبیر در ارائه مطالب 65 55 35 25 -
10 استفاده از مطالب غیر درسی وتوضیحات حاشیه ای توسط دبیر 23 34 25 15 - 21
راهکارهایی برای
بهبود وضعیت کلاس وایجاد علاقه در دانش آموزان ( به درصد ) ردیف سوالات خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی
کم 1 تاثیر استفاده از فیلم آموزشی در ایجادعلاقه؟ 3/38 3/38 6/11 10 6/1 2 تاثیر استفاده نرم افزار
آموزشی در ایجاد علاقه ؟ 3/35 3/41 6/13 11 6/3 3 ارائه کنفرانس توسط دانش آموزان ؟ 23 25 17 - - 4
15 الی 20 دقیقه پیش مطالعه قبل از تدریس دبیر توسط دانش آموزان در کلاس 25 15 12 - - 5 تاثیر فعالیت
های دانش آموزان (ارائه تحقیق – روزنامه دیواری و....) 23 6/25 17 - - 6 تاثیر جلسات پرسش وپاسخ و بحث
های گروهی 3/58 6/26 10 3/3 6/1 7 برگزاری اردو های علمی – آموزشی 54 55 35 25 10 8 استفاده از
شیوه های نوین تدریس ومتنوع توسط دبیر 6/31 30 6/21 10 6/6 9 قدرت بیان ولحن صدای دبیر در ارائه
مطالب 30 30 6/31 5 3/3 10 استفاده از مطالب غیر درسی وتوضیحات حاشیه ای توسط دبیر 20 6/31
6/21 10 6/7 میزان رضایت دانش آموزان از کلاس جغرافیا وروش تدریس وبرخورد دبیر مورد پرسش وبرسی
قرار گرفت که نتیجه زیر را در 22 خیلی زیاد زیاد متوسط کم خیلی کم 80 15 5 - -
با توجه به اظهار نظر دانش
آموزان به این نتیجه رسیدم که بیشترین تاثیر را در علاقه مندی یا عدم علاقه دانش آموزان به کلاس ودرس را
رفتار وبرخورد ونحوه ارزیابی وتدریس معلم واستفاده از شیوه های مختلف تدریس و آشنایی با شیوه های نوین
آموزشی – استفاده از نرم افزارهای آموزشی- فیلم آموزشی – نرم افزار جغرافیا – نقشه های آموزشی –
برنامه تلویزیونی – مجله تخصصی به همراه سایت گروه جغرافیای دفتر برنامه ریزی وتالیف کتب درسی –وبلاگ
تدوین شده توسط دبیر بر جای می گذارد. به طور کلی بزرگترین هدف آموزشی پر کردن ذهن نیست ،بلکه نظم
بخشیدن به آن است ،یعنی آن را چنان پرورش دهیم که از قابلیت های خودش استفاده کند. ارزیابی تاثیر
اقدام جدید و اعتبار بخشی : بعد از اجرای طرح ونظر خواهی از دانش آموزان و اولیاء آنها به این نتیجه رسیدم
که طرح مورد توجه دانش آموزان قرار گرفته وبا اظهار رضایتی که با تکمیل پرسشنامه نشان دادند متوجه شدم
که بحمدالله توانسته ام رضایت دانش آموزان را جلب نمایم. نظرات دانش آموزان هر کلاس را برسی نموده
وخواسته های هر کدام را جداگانه دسته بند ی نمودم ودر هر کلاس طبق خواسته های آنها وتقاضا هایشان
را عمل می کردم. مهم ترین مسائلی که برای علاقه مند شدن به درس جغرافیا عنوان می کردند عبارت بودند
از : - نحوه تدریس وبرخورد دبیر - ایجاد انگیزه وشور وشوق وتنوع در کلاس 23 - استفاده از فیلم های
آموزشی وبرنامه های آموزشی تلویزیونی ضبط شده توسط دانش آموزان در مورد موضوعات جغرافیایی. - تدوین
نرم افزار جغرافیا به صورت powerpoint با استفاده از خلاصه دروس دبیر - تهیه نقشه های برجسته ،ماکت
ووسایل دست ساخت موضوعات جغرافیایی جهت شرکت در مسابقات وجشنواره های دانش آموزی - جمع
آوری اخبار واطلاعات جغرافیایی شهرستان واستان وتهیه آلبوم عکس جغرافیای وتهیه روزنامه دیواری از مناطق
توریستی ودیدنی - نوشتن مطالب زیبا وپند آموز از معصومین وبزرگان روی تابلو وتوضیح مختصری در مورد آنها -
صحبت راجع به مسائل ومشکلات جوانان و آینده رشته تحصیل آنها در ضمن طرح وپرسش نامه ای را که تهیه
کرده بودم را در اختیار مدیر دبیرستان ، سر گروه آموزشی وسایر همکاران جغرافیا قرار دادم ونظرشان را در
مورد طرح جویا شدم که خوشبختانه مورد توجه واقبال آنان قرار گرفت انجام همه این کارها باعث شده بود نظر
دانش آموزان در باره کلاس جغرافیا تغییر کرده وتا حدودی باعث ایجاد علاقه وانگیزه در آنها شود . اما هنوز کار
تمام نشده وباید باز هم تحقیق کرد وکار کرد چرا که راهی طولانی پیش رو داریم وبا دانش آموزان وفکر وروح
آنها سروکار داریم به امید روزی که آنگونه باید بتوانیم بر دانش آموزان عزیز وتوانمد این مرز وبوم اثر گذار بوده
ودراه پیشرفت وسرافرازی ایران عزیزمان بیش از پیش قدم برداریم. 24 نتیجه گیری : نتیجه این روش ها را
در امتحان نیمسال دوم بارها وبارها مشاهده کرده ام : 1- اغلب 95 تا 100 درصد کلاس در امتحان نهایی
سال سوم ودوم قبول شده اند. 2- نمرات میانگین کلاس بالا بوده وحتی در سال 90-89 بالای 16 بوده است.
3- دانش آموزانی بوده اند که کل دروس را تجدید شده اند ولی جغرافیا را قبول شده اند. 4- با برگزاری امتحان
از نمونه سوالات نهایی برای سال سوم به طور آزمایشی ،استرس امتحان نهایی تا حدودی کاهش یافته
است. 5- خود دانش آموزان از روش تدریس وارزشیابی – اداره کلاس وروش های مختلف بسیار راضی
وخشنود بوده اند. راههای علاقه مندی دانش آموزان به کلاس : 1- فعال نمودن وشرکت دادن دانش آموزان به
کلاس در بحث های گروهی وارائه کنفرانس توسط آنان. 2-ایجاد انگیزه در دانش آموز 3- برخورد محترمانه
وارزش گذاری به شخصیت دانش آموز ودرک آنها 4- آموزش نحوه صحیح مطالعه 5-ایجاد تنوع ونشاط در کلاس
با استفاده از روش های نوین یادگی 6 - هم یاری باعث رشد ادراک دانش آموزان می شود ،زیرا
آنها رغبت درپی فعالیت گروهی سطوح بالاتر یادگیری (کاربرد ، تجزیه وتحلیل و ارزیابی ) می شوند (الیس
ووالن ،1382،280 ) 7- در بحث های گروهی همه ی اعضای گروه فرصت اظهار نظر ورهبری را می یابند
ومهارت رهبری آنان تقویت می شود ، هم چنین کار کردن بایکدیگر را به طور طبیعی تجربه می کنند.
پیشنهاداتی جهت فراگیری بهتر درس جغرافیا: 1- استفاده وآشنایی دبیران محترم با انواع روش های نوین
تدریس در فرایند یاد دهی ویادگیری که نمونه ای در پیوست پژوهش حاضر آمده است که موجب تنوع وعلاقه
مندی بیشتر دانش آموزان در بحث های درسی وعلمی می شود. 2- پیش مطالعه درسی توسط دانش آموزان
20 دقیقه قبل از تدریس دبیر در کلاس. 3- تهیه وسایل کمک آموزشی مربوط به آموزش جغرافیا مانند انواع
فیلم ،سی دی ونرم افزارهای آموزشی رایانه ای ، نقشه البته به شرط استفاده ازاین وسایل توسط دبیران. 4-
برگزاری بازدید های علمی برای دانش آموزان در درس جغرافیا به صورت هدفمند وسازماندهی شده 5-
مشارکت هرچه بیشتر دبیران ومسئولان مدرسه ها با دانش آموزانی که قصد انجام فعالیت های خارج از
مدرسه را دارند ، مانند تهیه ملزومات وامکانات برای تهیه ماکت ،وسایل دست ساخت وروزنامه دیواری
وتحقیقات میدانی وتشویق این گونه فعالیت ها 6- افزایش واهمیت دادن به دوره های تخصصی آموزش ضمن خدمت دانش افزایی دبیران جغرافیا وشرکت فعال همکاران 26 7- استفاده نکردن از دبیران غیر
متخصص برای تدریس جغرافیا 8- افزوده شدن میزان جذابیت مطالب کتاب های درسی جغرافیا توسط
مولفان محترم وبازنگری در مورد محتوی درس جغرافیای استان شناسی که با توجه به حجم زیاد وزمان کم
تدریس مطالب جذاب استان برای دانش آموزان آنگونه که باید مقدور نمی باشد. 9- استفاده از ارزشیابی
مستمر از نحوه تدریس وتهیه چک لیست های آموزشی – یادگیری توسط دبیران 10- مجهز کردن کتابخانه های مدارس به کتاب های جغرافیایی ومجلات آموزشی این رشته 11- در صورت امکان تاسیس وتجهیز اتاق جغرافیای مدارس ومناطق آموزش وپرورش وسیستم هوشمند رایانه ای 12- برگزاری جشنواره های تدریس دبیران وجشنواره های از وسایل دست ساخت وتحقیقات دانش آموزی 13- استفاده از سایت تکنولوژی آموزشی وتجهیز مدارس به وسایل مورد نیاز به خصوص نقشه های آموزشی لازم و نرم افزارهای مورد نیاز آموزشی در درس مبانی دانش جغرافیا که تدریس مطالب آن به کارگاه آموزشی مناسب نیاز دارد 14- در صورت امکان برای هر درس کلاسی اختصاص داده شود وامکانات لازم مورد نیاز برای هر درس به تناسب رشته تحصیلی ودرسی که تدریس می شود در اختیار معلم ودانش آموزان قرارداده شود 15- استفاده بیشتر از نرم افزا رهای آموزشی می تواند در علاقه دانش آموزان موثر باشد به عنوان مثال مطالب درسی را به صورت powerpoint آماده کرده ودر کلاس استفاده شود همانطوری که بنده در دروس جغرافیا 1 و2 واستان شناسی اکثر مطالب را بدین صورت در تحقیق حاضر نموده و در اختیار دبیران محترم جغرافیای شهرستان کامیاران قرار داده ام وپیوست پژوهش حاضر می باشد.27 16 - تشکیل وحمایت از انجمن های علمی فرهنگیان ودانش آموزان با امکانات وفضای فراهم 17 تشکیل بانک اطلاعاتی در دسترس عموم از موفقیت ها وتجارب گذشته دانش آموزان برتر وفرهنگیان نمونه 18- احیای پژوهشگاه معلم به شکل علمی – پژوهشی نه صرفا در قالب گروههای آموزشی 19- برنامه ریزی وسرمایه گذاری صبورانه وهدفمند برکیفیت آموزشی که به تبع بعد از چند سال کمیت آموزشی مورد نظر را نیز فراهم می کند. 20- متاسفانه جامعه دبیر جغرافیا را کسی می داند که صرفا معلومات عمومی دارد ، در حالی که در عصر کنونی جغرافیا علمی تخصصی وکاربردی است. با آرزوی توفیق برای تمامی کسانی که به جغرافیا عشق می ورزند وآن را علمی مقدس می دانند. کلام آخر : معلم نمونه همواره سعی می کند : - با مطالعه وتحقیق چالش های مسیر کلاس خود را بشناسد وفاصله ذهنی ومهارتی خویش را با دانش آموزانش کم کند. - در کلاس در س به فعالیت های کلاسی به مثابه لحظات مهم اصل زندگی می نگرد نه صرفا وظیفه - همه دانش آموزان را دوست دارد اگر چه مطمئن است ممکن است همه آنها اورا دوست نداشته باشند. - در فعالیت های کلاسی وشخصی خود را هدفمند ، پرتلاش،علاقه مندوکم انتظار نشان می دهد. 28 - دانش آموزان را برای آینده ای که می بیند می سازد نه صرفا برای برآوردن انتظارات روزمره گذشته وامروز - به دانش آموز ان شوق وزیبایی های زندگی، اندیشیدن وارزش علم را می آموزد منابع قابل استفاده : 1- الیس ، سوزان ووالن . آشنایی با یادگیری از طریق همیاری ،ترجمه طاهر رستگار ومجید ملکان،نشرنی ، تهران ،چاپ هفتم ،1382. 2- بروس ، چویس،ویل ،مارشال ،الگوهای تدریس 2000 ، ترجمه محمد رضا بهرنگی ، نشر کمال تربیت تهران ،چاپ اول ،1380 . 3- شعبانی ، حسن ، مهارت های آموزشی ، روش ها وفنون تدریس ، انتشارات سمت ، تهران ،1384 . 4- حایری زاده ، قاسم خان ، سودابه ، محمد حسین ، یادگیری از طریق همیاری ، نشرنی ،تهران ، چاپ چهارم ، 1384 . 5- کرامتی ، محمد رضا ، الگوهای برتر تدریس ، یادگیری مشارکتی ، نشر فراانگیزش ، مشهد ،چاپ دوم ،1384 . 6- رقابت یا رفاقت در کلاس ، مجله روانشناسی تربیتی ، دانشگاه تهران ، سال سی ویکم ، شماره 2 ، پاییز وزمستان 1380 . 29 پایان
مطالب مشابه :
روش های پیشنهادی برای تدریس دروس زبان وادبیات فارسی
درس های مختلف زبان و ادبیات فارسی باید آنکه درس های دیگر را سبک ها را ارزش نهاد ه و
شیوه نوین تدریس در درس عربی
شیوه نوین تدریس در درس هم راهبردها و تاکتیک های آموزشی را که معلمان فارسی و عربی
شیوه های نوین تدریس عربی
گروه ادبیات عرب متوسطه شیوه نوین تدریس در درس هم راهبردها و تاکتیک های آموزشی را که
چگونه توانستم با روش های نوین تدریس دانش آموزان را به درس جغرافيا علاقه مند سازم؟
گروه ادبیات فارسی متوسطه باید درس را تدریس چالش های مسیر کلاس خود را بشناسد
بررسی نگرش دانش آموزان سال سوّم متوسطه ي استان «چهارمحال و بختیاری» به درس تاریخ
شاخه ها و رشته های مختلف روز به تدریس درس های به با « ادبیات فارسی
ترجمه حقوقی: چالش ها و نظریه های معاصر
استادیار دانشکده زبان ها و ادبیات در شمار دشواری ها و چالش های همت خود را به کار گیرند
نمونه گزارش کتبی( درس پژوهی)
• تعیین امکانات مورد نیاز و چالش های فراروی های آسمانی و تدریس ها را ) شما از روی درس
برچسب :
را ه کار ها و چالش های تدریس درس های ادبیات فارسی متوسطه