مواد مخدر و تاریخ آن در ایران

پیش گفتار 1

بعد از زلزله برای بازسازی شهر تاریخی بم، حدود یکسال در آن شهر بودم، تاکنون در عمرم با افراد معتاد سر و کار نداشتم، کسی که حتی سیگار می کشید یا مشروب الکی می خورد، می گفتم اول ترک کن یا حداقل کنار بزار، بعد با من حرف بزن. در شهر بم مجبور بودم کارگاهی ایجاد کنم، البته در آن شهر یک جوان کاملاً سالم خوش قد و بالا و ورزشکار را بکمک گرفته بودم. اما تمام 10 تا 15 کارگر که در کارگاه تیرچه بلوکم کار می کردند، همه اعتیاد به تریاک داشتند. زیرا نتوانسته بودم افراد غیر معتاد برای کار در آنجا گیر بیاورم، اینها افرادی از تهران، استان های سیستان و بلوچستان و کرمان بودند، که برای کار و تریاک ارزانتر به آن شهر آمده بودند. بعد از نیم قرن سن، تازه به زندگی معتاد در این کارگاه و شهر آشنا شدم، که چه مصیبت بار است.

هر روز صبح ساعت 6 بیدار می شدم، به کارگاه حدود 60 متر می رفتم، و کار روزانه را لیست می کردم، سپس نان برای همه نفرات می خریدم، البته وظیفه من نبود، چون نان دولتی سریع تمام می شد، و نفرات در خواب اعتیادی بودند، برای آنها هم می خریدم. کلی وقت به کار های مختلف در کارگاه می پرداختم، سپس در ساعت 8 صبح آن نفرات را بزحمت در کانکس و چادر هایشان بیدار می کردم.

یکی از این نفرات مردی از تهران بود، و زن و بچه هایش در تهران بودند، برای اعتیاد او ناراحت بودم، در شرایط سخت آن روزگار بم، او را دکتر بردم تا ترک کند. دو روزی در درد بخود می پیچید، و می گفت چند بار زن او برای ترک اعتیادش تلاش نموده، و کلی زحمت و پذیرایی کرده، ولی نتیجه نداده است، در نهایت منهم بعد از چند روز بی خیال شدم، زیرا اصلاً امکانات هم نبود. این نفرات را ساعت 8 با سرو صدا و داد و بیداد بیدار می کردم، تا یکی دو ساعت صبحتانه خوردن و تریاک کشیدن شان زمان می برد، سپس دو تا سه ساعت بخوبی کار می کردند، و برای چاشت ظهر و کشیدن دوباره تریاک، دو سه ساعت تلف می کردند، و دوباره دو تا سه ساعت بخوبی کار می کردند، تا اثر مواد مخدر تمام می شد، و دوباره و دوباره می کشیدند، اما آنها خیلی بی دردسر و آرام بودند.

این نفرات و زندگی های رانده شده و عجیب آنها، مرا به این داشت که کمی درباره اعتیاد و مواد مخدر تحقیق کنم، مقداری مطالب از نشریات و اینترنت و اطلاعات شخصی را نوشتم. تا اینکه در 14 مهر 91 شخص باسواد و تأثیر گذاری بنام بهرام. م، از اینجا، که خود او روزی گرفتار اعتیاد بود، و امروز با پاکی تمام و کامل، در راه خدمت به معتادان و رفع اعتیاد از جان آنها گام بر می دارد، همراه دوست دیگری به خانه من آمد. با او گفتگوی کوتاهی درباره اعتیاد داشتم، بشدت نظر بد به معتاد داشتم، و راه کار های خشن برای رفع این مشکل می پنداشتم، که با تبادل نظر با ایشان، دیدگاهم به این موضوع تغییر نسبی کرد. یادم افتاد که چند سال پیش مطلبی در اینباره نوشته بودم، در میان پرونده های تو در توی کامپیوترم گشتم، مطلب را یافتم و ضمن باز نویسی پست می کنم. به امید روز که در ایران، کسی معتاد، سیگاری، الکی، قلیونی و امثال نباشد.

پیش گفتار 2

در هر دوره از ساختار های تاریخی اجتماع بلایی برای توده ها وجود دارد، از بدو ورود استعمار و امپریالیسم به ایران مواد مخدر این مشکل و بلا در ایران بوده است. مصرف مواد مخدر و اعتیاد در ایران، عادتی غیر اجتماعی و نا مقبول تلقی می شود، ولی در هر صورت بسیاری به صورت جدی با این موضوع درگیر می باشند، و افراد زیادی خصوصا در سنین نوجوانی تا میانسالی، مواد مخدر مصرف می کنند، و به آن وابسته هستند. طبق آمار تقریبی خوش بینانه تقریباً رسمی، تعداد معتادان به مواد مخدر در ایران، حدود سه میلیون نفر تخمین زده می شود. چنانچه دایره ارتباطی هر فرد معتاد را فقط به چهار نفر محدود نماییم، قریب به 12 میلیون نفر از مردم مستقیم یا غیر مستقیم، با این مشکل در تماس و یا درگیر می باشند.

جالب: چند موضوع مهم درباره مواد مخدر است، که کمتر از آن گفته می شود، در تعریف های جامعه شناسی سیاسی آمده، که درصدی از مردم، بنا به موقعیت آن کشور، خواه ناخواه به مواد مخدر کشیده می شوند، و این موضوع باعث می شود: 1 ــ کنترل ورود و خروج مواد مخدر و قاچاقچیان تحت نظر دولت قرار بگیرد. 2 ــ بریده های اجتماعی و سیاسی بسمت این مواد بروند، تا از احتمال حرکت تند سیاسی و اجتماعی احتمالی آنها جلوگیری شود. 3 ــ برای بریده ها از مواد مخدر خانه ها و پایگاه های باز سازی و بازآوری، تحت کنترل دولت یا ارکان وابسته ساخته شود، 4 ــ درآمد از خرید و فروش و ترانزیت مواد مخدر برای دولت بدست آید، 5 و 6 و...

فهرست ــ 1 - تاریخ مواد مخدر، 2 - آگاهی هایی از مواد مخدر، 3 - تحلیل ساختار اجتماعی اعتیاد، 4 - نگرش اجتماع راجع به اعتیاد، 5 - چگونگی تشخیص اعتیاد، 6 - انواع مصرف مواد مخدر، 7 - ترکیبات و اسامی و اشکال اعتیاد آورها، 8 - چند توصیه به خانواده ها، 9 - چند مسئله مهم درباره اعتیاد مخدر، 10 - ترک اعتیاد و باز آوری.

بخش 1 ــ تاریخ مواد مخدر

تاریخ باستان مواد مخدر ــ بشر از 7 هزار سال قبل از وجود یک ماده مخدر قوی در خشخاش آگاه بود، و در لوحه های گلی متعلق به 5 هزار ق.م، که از سومریان باقیمانده از تریاک نام برده شده است. در حدود 4 هزار ق.م، کشیدن تریاک رایج بوده است، 1500 ق.م، تخم خشخاش از مصر، به یونان برده شد، (در اینجا تاریخ نویسان به اشتباه استان مصر ایران را کشور مصر، و استان یونی آن را کشور یونان تصور کرده اند، به جغرافیای تاریخی ایران مراجعه شود). در جسد تعدادی از مومیایی های مصری، اثر کوکائین یافت شده است، گویا دریانوردان ایرانی آنرا از پرو می آوردند، در اینباره مشغول تحقیق هستم، بزودی نتیجه را منتشر می کنم.

در استان یونی آن، تریاک را اپیوم نامیدند، پزشکان ترکیباتی از تریاک را برای بیماری های مختلف جسمی و روانی تجویز می کردند. جالینوس دانشمند رومی، (روم ایران به استانهای تاریخی ایرانمراجعه شود)، ترکیبی از تریاک را نوشدارو نامید، و برای مداوای بیماری های مختلف از قبیل صرع، یرقان، سنگ کلیه، بی خوابی، سرفه، تب و جذام از آن استفاده می کرد. در کتاب اوستا از گیاه کانابیز(شاهدانه) به عنوان یک ماده بی حس کننده نام برده شده است، هیچ یک از ایرانیان دوران قدیم به مواد مخدر معتاد نبودند، فقط در مراسم دینی از گیاه سکر آور هوم نام برده شده است.

در یکی از نقوش دولت آشور، تصویر دسته ای از گل خشخاش دیده شده است، بقراط نیز از شیره خشخاش به عنوان داروی خــواب آور و مسکن درد سخن گفته است، رازی و ابن سینا نیز از مصرف مرفین و هروئین که در جامعه های مختلف رواج داشته است سخن گفته اند. هندیها تریاک را دارویی آسمانی و شفا بخش و بهترین درمان کلیه درد های جسمی و روحی می دانستند، و حتی معتقدند که پلیدی های انسان، چون خشم و غضب و حسد و هوی و هوس نفسانی را از انسان دور می کند.

تاریخ دوران استعمار مواد مخدر ــ استعمار بریتانیا برای گسترش سلطه طلبی خود، نقش مهمی در ترویج استعمال تریاک در کشور های مختلف داشت، از ابتدای قرن 17 میلادی، کشتی های تجاریانگلیس، این مواد را از خاور دور به ایران آورده، و به درباریان هدیه کردند، و اکثر آنان را معتاد ساختند. به تدریج به علت ازدیاد معتادین و کمبود تریاک، کشت خشخاش در جا هایی از ایران آغاز شد، و سپس کشت آن در مرکز و جنوب کشور به حدی توسعه یافت، که در کشت غلات کمبود ایجاد شد. همچنین تریاک به عنوان دارو منجمله مسکن، حتی به اطفال نوزاد نیز تجویز می گردید. دولت های بیگانه و استعمار گر، از ترویج دارو های مخدر در تغییر افکار و رفتار مردم سوء استفاده کردند، تا مردم به جنبه های درمانی و تحلیل های شیمیایی آن توجه نداشته باشند.

شاه طهماسب اول صفوی، با اعتیاد به تریاک مبارزه کرد، و مقدار زیادی از تریاک های موجود در دربار سلطنتی را از بین برد، و بعد از او شاه عباس هم مبارزه با اعتیاد تریاک اقدام کرد. اندیشمندان آن دوره مردم را از ضرر های آن آگاه کردند، و حکومت برای معتاد هایی که ترک اعتیاد نمی کردند، کیفر تعیین و متخلفین را مجازات می نمود، ولی مبارزه مذکور در پیشگیری از اعتیاد چندان ثمر بخش نبود. در دوران پادشاهی قاجار معتادین در بیشتر ایران به خصوص در کرمان و خراسان و شهرها و روستاها وضع رقت باری داشتند، ایادی انگلیس مردم را به کشیدن تریاک تشویق می کردند. تصویب نامه روز 29 فروردین 1300 خورشیدی، دلیل بر اعتیاد عده کثیری از ایرانیان در آن زمان است، که عینا در زیر می باشد. کابینه سید طباطبائی چند ماه بیشتر طول نکشید، با اینکه روز به روز بر معتادان به تریاک افزایش می یافت، ولی مبارزه با اعتیاد فراموش شد.

اصل مفاد تصویب نامه روز 29 فروردین 1300 خورشیدی:

نظر به اینکه از قرار معلوم در طبقات مستخدم کشوری و لشگری عده زیادی به استعمال تریاک می باشند، که وجود آنها علاوه بر اینکه به درد خدمت به دولت نمیخورد، تاثیرات سوء و تصرفات مضری در احوال و اخلاق و روحیه سایرین خواهد کرد، نظر به اینکه استعمال تریاک برای مستخدمین لشگری و کشوری از هر درجه ای که باشند، قویا و اکیدا ممنوع، و هر کس از این به بعد در مسلک نظام و در ادارات دولتی مرتکب گردد، به موجب این حکم از خدمت منفصل خواهد بود. اجرای این حکم را علی الفور در تمام تشکیلات نظامی مرکز و ولایات و همچنین در کلیه ادارات و دوایر آن وزارتخانه خوا ستارم.

رئیس الوزراء سید ضیاء الدین طباطبائ.

عکس بالا مزرعه خشخاش، پائین عکس قدیمی از یک تریاکی، در حال کشیدن تریاک با بافور و منقل ، حدود 1335 خورشیدی، عکس شماره 5838.

در طول تاریخ و بویژه قبل از قرن 20 میلادی، تجویز تریاک توسط پزشکان قدیمی به حدی زیاد گردید، که حتی به صورت پاره فرهنگ جامعه شده بود. در گوشه و کنار شهر و روستا های ایران، هر کسی که دردی مزمن داشت، به وسیله پزشک نماها، فورا تریاک تجویز می شد، بدون اینکه بدانند چه تاثیری نامطلوبی بر شخص و جامعه می گذارد. آنها درک نمی کردند عوارض آن چه می شود، و نمی دانستند رهایی از درد موقتی است، و بدین تربیت مصرف آنها روزانه و شخص معتاد می شود. در ایران گذشته مصرف تریاک عادی و رایج بود، حتی اغلب خانواده ها مقداری تریاک را با آب حل می کردند، و به کودکان خود می خوراندند، تا شب راحت بخوابند، به حدی که کودکان نیز به آن مواد نیاز پیدا کرده و معتاد می شدند. اما از دوران تمدن صنعتی، در مورد تخفیف و رهایی از درد های جسمی، تریاک و مشتقات آن به داروسازان کمک کرد، تا از آن دارو های مختلف برای بیماران تهیه کنند.

مواد مخدر و تاریخ آن در ایران

مطالب مشابه :

مقاله ای کامل در مورد مواد مخدر

آشنایی با انواع مواد مخدر و اعتیاد و راه های مبارزه با آن

همه چیز درباره ماده مخدر شیشه (کریستال) قسمت اول

مواد مخدر و تاریخ آن در ایران

مصرف مواد مخدر

پژوهشهایی درباره مواد مخدر .16 مقاله PDF

پایان نامه مواد مخدر

تعریف مواد مخدر

دانلود پایان نامه علل گرایش جوانان به مصرف مواد مخدر