کار و کوشش از دیدگاه قرآن واحادیث

سال 1389سال همت مضاعف ، کار مضاعف

این وبلاگ جهت شرکت در مسابقه پرسش مهر( بخش آزاد ) طراحی شده است .

موضوع : کار و کوشش از دیدگاه قران و احادیث

آیات قرآن ، در باره کار وکوشش در قلمرو حیات ، به قدری فراوان ومتنوع است که با کمال صراحت می توان گفت اسلام دین کار وکوشش است . من در این جا نه گروه از آیات مربوط به کار و کوشش را مطرح می کنم

گروه یکم

آیاتی است که کار را به عنوان نتیجه حیات آدمی گوشزد می کند . مانند

سوره نجم ، آیه 39: وبرای انسان جز کار و کوشش که انجام داده است نمی ماند ، و قطعا کوشش او دیده خواهدشد .

سوره طه آیه 15: قطعا روز قیامت خواهد آمد ومن آن را مخفی می دارم ،تا هر کسی در برابر کوشش که کرده است ، پاداش داده شود .

سوره نازعات ، آیه 35: روز قیامت ، روزی است که انسان کوشش های خود را به یاد می آورد .

از این گروه آیات ، به خوبی روشن می شود که محاسبه ابدی در باره شخصیت آدمی ، روی کار و کوشش است که به خود او مستند است .

نکته : عمل ، که به معنای کار وکوشش است ، در قرآن ، در حدود 300 مورد وارد شده است و با بیانات گوناگون ، ملاک رشد و کمال و سقوط در پستی ها ، عمل معرفی شده است

گروه دوم

آیاتی است که نتیجه بخش بودن ایمان را مشروط به عمل و نتیجه بخش بودن عمل را مشروط به ایمان قرار داده است . مانند :

سوره بقره ، آیه 62: کسانی که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و عمل صالح انجام می دهند ، پاداش آنان در نزد پروردگارشان است .

سوره نحل ، آیه 97 : هر که از مرد و یا زن عمل صالح انجام بدهد ، در حالی که دارای ایمان است ، او را با حیات پاکیزه ای زندگی می بخشم .

از این آیات روشن می شود که ایمان و دیگر حالات روانی مثبت درباره دین ، که عامل رشد انسانی است ، بدون عمل به هیچ نتیجه مطلوب نخواهد رسید .

نکته : در قرآن بیش از 60 آیه ، ایمان مقرون با عمل را مطرح کرده ، وصول به امتیازات هر یک را مشروط به دیگری معرفی می کند .

گروه سوم

آیاتی که به جهت اهمیت عمل ، آن را مورد نظاره الهی معرفی می کنند . مانند :

سوره زمر ، آیه 70: واو به کاری که انجام می دهند ، داناتر است .

سوره آل عمران ، آیه 98: قطعا خداوند به کاری که انجام می دهید ، بیناست .

سوره یونس ، آیه 61: وعملی را انجام نمی دهید ، مگر این که ما بر شما شاهد هستیم .

هیچ عاملی برای رشد انسانی نیرومند تر از آن نیست که بداند همه حرکات او تحت نظاره خداوندی است و هر کاری که می کند و سخنی که می گوید و اندیشه ای که در ذهنش به جریان می افتد ف ثبت و ضبط شده ، سرنوشت آینده ابدی او را تشکیل می دهند .

نکته : در قرآن در حدود 80 آیه تاکید می کند که خداوند متعال ، همه اعمال انسانی را می بیند و می داند .

گروه چهارم

آیاتی است که ملاک مراحل و درجات رشد را کار وکوشش معرفی می کند . مانند :

سوره انعام ، آیه 132 : وبرای هر کسی ، با عملی که انجام می دهند ، درجاتی است .

سوره مجادله ، آیه 11: خداوند درجات کسانی از شما را که ایمان آورده و دانش به آنان داده شده است ، بالا می برد .

از این آیات روشن می شود که ملاک اعتلا سه عنصر دارد : معرفت ، ایمان ، عمل

گروه پنجم :

آیاتی که می گوید ایمان وعمل صالح موجب افزایش علم وروشنایی انسان است .مانند :

سوره یونس ، آیه 9 : آنان که ایمان آورده و عمل صالح انجام می دهند ، پروردگارشان آنان را با ایمانی که دارند هدایت می کند .

سوره طلاق ، آیه 11 : تا آنان را که ایمان آورده و عمل صالح انجام داده اند ، از تاریکی بیرون آورده ، به سوی نور رهسپارشان کند .

در این گروه از آیات ، یکی از اساسی ترین مسائل مربوط به انسان وکار مطرح شده است . این مسئله عبارت است از این که ، عمل صحیح و هدف دار ، عامل افزایش معرفت است .

گروه ششم

آیاتی که محبت را زاییده ایمان و عمل صالح گوشزد می کند . مانند :

سوره مریم ، آیه 96: برای آنان که ایمان آورند و اعمال صالحه انجام دهند ، خداوند محبتی قرار خواهد داد .

در این زمینه به ابیات مولوی بسنده می کنیم .

از محبت تلخ ها شیرین شود

از محبت مس ها زرین شود

از محبت خارها گل می شود

وز محبت سرکه ها مل می شود

واز محبت ...

گروه هفتم

آیاتی که زمینه آفرینش انسان را تلاش جدی و نهایی معرفی می کند .مانند:

سوره بلد ، آیه 4 : به طور قطع ما انسان را در زمینه تلاش و گلاویزی در کار آفریده ایم .

سوره انشقاق ، آیه 6: ای انسان ، تو در حال کوشش حیاتی به دیدار خداوندی رهسپار می شوی .

در این نوع آیات ، کار و کوشش ، هم زمینه آفرینش آدمی معرفی می شود وهم وسیله وراه به سوی خداوند متعال .

گروه هشتم

این آیات سقوط و پوچی شخصیت آدمی را در گذرگاه تاریخ ودر مسیر ابدیت ، با سقوط و پوچی و پلیدی کارهای او توام می کند . مانند :

سوره ابراهیم ، آیه 18: مثل کسانی که به پروردگارشان کفر ورزیده اند ، کارهای آنان مانند خاکستری است که باد تندی در روز طوفانی بر آن بوزد ، آنان از چیزی از اندوخته های خود قدرت بهره برداری ندارند ؟ این است گمراهی دور از رشد وهدایت .

خداوند متعال ، ناگوارترین عذاب و معصیت را که برای مردم کافر بیان می کند ، پوچی و نابودی کارها وکوشش های آنان است ، وچه عذاب دردناکی که آدمی با چشم خویش به نابودی و تباهی کارهایی بنگرد که حیاتش را فدای آن ها کرده است .

گروه نهم

آیاتی که با صراحت کامل می گوید انسان ها ، تجسم یافته همه کارهای خود را در ابدیت مشاهده خواهند کرد . مانند :

سوره نجم ، آیه 39: وبرای انسان ، جز کار و کوششی که انجام داده است نمی ماند و قطعا کوشش او دیده خواهد شد .

سوره زلزله ، آیات 7و8 : کسی که به اندازه ذره ای کار خوب انجام دهد ، آن را خواهد دید و کسی که به اندازه ذره ای شر انجام دهد آن را خواهد دید .

منبع : کار وثروت از دیدگاه اسلام ، تالیف علامه محمد تقی جعفری ، گردآوری محمد رضا جوادی

کار و کوشش در احادیث

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله(

1- طَلَبُ الحَلالِ فَرِیضَةٌ عَلَی کُلِّ مُسلِمٍ و مُسلِمَةٍ

کار کردن برای کسب مال حلال، بر هر مرد و زن مسلمان واجب است.
جامع الاخبار، ص 389، حدیث 1079

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله)

2- امْنُنْ عَلَیْنَا بِالنَّشَاطِ وَ أَعِذْنَا مِنَ الْفَشَلِ وَ الْکَسَلِ وَ الْعَجْزِ وَ الْعِلَلِ وَ الضَّرَرِ وَ الضَّجَرِ وَ الْمَلَلِ(خدایا) نعمت سرزندگی و کوشایی را به ما ارزانی دار و از سستی، تنبلی، ناتوانی، بهانه آوری، زیان، دل مردگی و ملال، محفوظمان دار.
میزان الحکمه، ج11، ص5184

پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله

3- . إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُکَفِّرُها صَلاهٌ وَ لا صَدَقَهٌ، قِیلَ یا رسولَ اللهِ فَما یُکَفِّرُها قالَ الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعِیشَهِ
بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی شوند. سؤال شد یا رسول الله! پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود: جدیت و تلاش در طلب معیشت.
مستدرک الوسائل، ج 13، ص 13

رسول الله (صلی الله علیه و آله(

4- . اَلْعِبادَةُ عَشَرَةَ اَجْزاءٍ تِسْعَـةٌ مِنْها فی طَلَبِ الْحَلالِ
عبادت ده جزء است که نه جزء آن در کار و تلاش برای به دست آوردن روزی حلال است.
مستدرک الوسائل، ج??، ص??

امام علی (علیه السلام(

5- . العَمَل العَمل، ثُمَّ النَّهایة النَّهایة، والاستِقامة الاستِقامَة، ثُمَّ الصَّبر الصَّبر، والوَرَع، إِنَّ لَکُم نَهایَة فَانتهوا اِلی نَهایَتِکُم
کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید؛‌ آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید. همانا شما را پایانی است؛ پس، خود را به آن پایان (بهشت) رسانید.
نهج‌البلاغه

امام علی (علیه السلام(

6- قَِلیل تَدُوم عَلیه، أرجَی مِن کَثِیر مَملُولٍ مِنه
کار (خیر) اندک، که بر آن مداومت ورزی، از کار بسیار که از آن خسته شوی، امیدوار کننده‌تر است.
نهج‌البلاغه

امام على (علیه السلام(

7- . عَلَیکُم بالجِدّ والاجتِهاد والتَأهُّب والاستِعدادبر شما باد به تلاش و سخت‌کوشی و مهیا شدن و آماده گشتن.
نهج‌البلاغه

امام على (علیه السلام(

8- إذا هبت أمراً فقع فیه، فإنّ شدّة توقّیه أعظم ممّا تخاف منه
هرگاه از کاری ترسیدی، خود را بـه کام آن بینداز، زیرا ترس شدید از آن کار، دشوارتر و زیان‌بارتر از اقدام به آن کار است.
غررالحکم، 8955

امام على (علیه السلام(

9- طَاعَة الله سُبحانَه لا یَحُوزها إلاّ مَن بَذل الجِدّ واستَفرَغ الجَهد
به طاعت خدای سبحان دست نیابد مگر کسی که تلاش کند و نهایت کوشش خود را به کار گیرد.
غررالحکم،6009

امام علی(علیه السلام(

10- . الشَّرفُ بِالهِمَم العَالِیه لابِالرمَمِ البَالِیه
شرافت به همت های بلند است نه به استخوان های پوسیده.
نهج‌البلاغه

امام علی(علیه السلام(

11- اقصِر هِمَّتَک عَلی مَا یلزمُک و لا تخُض فِیما لایعنِیکهمّت خود را صرف چیزهایی کن که به آن نیاز داری و آنچه را به کار ت نمی آید پی گیری مکن.
نهج‌البلاغه

امام علی(علیه السلام(

12- إنَّ سَمتَ هِمَّتکَ لإصلاحِ النّاس فَابدَء بِنَفسِک، فَإن تُعاطِیک صلاح غَیرِک و أنتَ فاسِدٌ أکبَر العَیب
اگر همت والای اصلاح مردم را در سرداری، از خودت آغاز کن، زیرا پرداختن تو به اصلاح دیگران، در حالی که خود فاسد باشی بزرگترین عیب است.
نهج‌البلاغه

امام علی (علیه السلام(

13- قَدرُ الرَّجُلِ على قَدرِهِمَّتِهِ
اندازه هر کس به اندازه همت او است
منتخب میزان الحکمة، 314

امام على (علیه‏السلام(

14- . الکَرَمُ نَتیجَةُ عُلُوِّ الهِمَّه
کَرَم داشتن، زاییده بلندى همّت است.
غرر الحکم، 1477

حضرت علی (علیه السلام(

15- کَفى بِالمَرءِ غَفلَةً أن یَصرِفَ هِمَّتَهُ فیما لا یَعنیهِ
غفلت آدمى را همین بس که همّتش را در آنچه به کارش نمى‏آید، صرف کند.
نهج‌البلاغه

حضرت علی (علیه السلام(

16- کُن بَعیدَالهِمَمِ إذا طَلَبتَ، کَریمَ الظَّفَرِ إذا غَلَبتَ هرگاه در پى‏چیزى هستى، بلندْ همّت باش و آن‏گاه که چیره شدى، در پیروزى کریم باش.
نهج‌البلاغه

امام علی (علیه السلام(

17- آفَةُ النُّجْحِ الْکَسَلُ
آفت موفقیت تنبلی است.
میزان الحکمه، ج 11،ص 5184

امام علی (علیه السلام(

18- مَنْ دَامَ کَسَلُهُ خَابَ أَمَلُه
کسی که پیوسته تنبلی کند، در رسیدن به آرزویش ناکام ماند.
میزان الحکمه، ج 11،ص 5184

امام علی (علیه السلام(

19- مِنْ سَبَبِ الْحِرْمَانِ التَّوَانِییکی از عوامل محرومیت سستی (در کار) است.
نهج‌البلاغه

امام علی (علیه السلام(

20- . ضَادُّوا التَّوَانِیَ بِالْعَزْم
با عزم و اراده به جنگ سستی بروید.
میزان الحکمه، ج 11،ص 5184

امام حسن (علیه السلام(

21- لامُرُوَّة لِمَن لاهِمَّة لَه
کسی که همت ندارد مروت ندارد.
بحار الانوار، ج 8 ، ص 111

امام حسن (علیه‏السلام(

22- اِتَّقُوا اللّهَ عِبادَ اللّهِ وَ جِدُّوا فی الطَّلَبِ وَ تِجاهِ الْهَرَبِ وَ بادِرُوا الْعَمَلَ قَبْلَ مُقَطِّعاتِ النَّقِماتِ وَ هادِمِ الَّذّاتِ ای بندگان خدا! تقوا پیشه کرده و برای رسیدن به خواسته‏ها تلاش کنید و از کارهای ناروا بگریزید و قبل از آنکه ناگواری ها به شما روی آورند و نابود کننده لذات [مرگ] فرا رسد، به کار[های نیک] مبادرت ورزید.
بحار الانوار، ج 1، ص 218

امام حسن (علیه‏السلام(

23- وَ اعْمَلْ لِدُنْیاکَ کَاَنَّکَ تَعیشُ اَبَدا وَ اعْمَلْ لآخِرَتِکَ کَاَنَّکَ تَمُوتُ غَداًبرای دنیایت چنان کار کن که گویا برای همیشه [در این دنیا] خواهی بود. و برای آخرتت [نیز چنان] سعی و تلاش کن که گویا فردا از دنیا خواهی رفت.
تحف العقول، ص408،ح 20

امام سجاد(علیه السلام(

24- اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْهَمِّ وَ الْحَزَنِ وَ الْعَجْزِ وَ الْکَسَلِ
بار خدایا، من از غم و اندوه و ناتوانی و تنبلی به تو پناه می‏برم.
میزان الحکمه، ج11، ص5188

امام باقر (علیه السلام(

25- إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ شَرٍّ
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو کلید هر بدی می‏باشند.
میزان الحکمه، ج 11، ص5186

امام باقر)علیه السلام(

26- إنِّى لأبغضُ الرَّجُل أن یَکُون کسلاناً عَن أمرِ دُنیَاه، و مَن کَسَل عَن أمرِ دُنیاه فَهُو عَن أمر آخِرتِه أکسلَمن مردى را که در کار دنیایش تنبل باشد مبغوض میدارم و کسى که در کار دنیا تنبل باشد، در کار آخرتش تنبل تر است.
وسائل الشیعه، ج12، صفحه 37

امام باقر (علیه السلام(

27- إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ َإِنَّهُمَا مِفْتَاحُ کُلِّ سُوء
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو کلید هر بدی می‏باشند.
وسائل الشیعه ، ج 12، ص 39

امام صادق (علیه السلام(

28- . إیَّاکَ وَ الْکَسَلَ وَ الضَّجَرَ فَإِنَّهُمَا یَمْنَعَانِکَ مِنْ حَظِّکَ مِنَ الدُّنْیَا وَ الاْآخِرَةِ
از تنبلی و بی حوصلگی بپرهیز، زیرا که این دو خصلت تو را از بهره دنیا و آخرت باز می دارند.
میزان الحکمه، ج 11، ص5186

امام صادق(علیه السلام(

29- تَرْکُ التِجارَ?ِ ینْقَصُ الْعَقْلَرها کردن کسب و کار، عقل را کم می‌کند.
وسائل‌الشیعه، ج??، ص??

امام صادق(علیه السلام(

30- مَن طَلَبَ الدُّنیا اِستِعْفافاً عَنِ النّاسِ وَ سَعْیاً عَلی اَهْلِهِ وَ تَعَطٌّفاً عَلی جارِهِ لَقَی اللهَ عَزَّوَجَلَّ یَوْمَ الْقِیامَـةِ وَ وَجْهُهُ مِثلُ القَمَرِ لَیْلَـةَ الْبَدْرِ
هرکس دنیا را طلب کند به قصد این که آبروی خود را از مردم حفظ، رفاه خانواده‌اش را تأمین و به همسایه‌اش کمک کند، وقتی با خدا دیدار کند، چهره‌اش همانند ماه شب بدر می‌درخشد.
وسائل الشیعه، ج??، ص??

امام صادق(علیه السلام(

31- کُلُّ ذی‌صَناعَةٍ مُضطَرًّ اِلی ثَلاثِ خِصالٍ یَحْتلِبُ بِها الْکَسْبَ: و هُوَ اَن یَکُونَ حاذِقاً بِعِلْمٍ مُؤَدّیاً لِلْاَمانَةِ فیهِ، مُسْتَمیلاً لِمَنِ اسْتَعْمَلَهُ هر اهل فنی برای موفقیت در کسب و کار خود (که کارش بگیرد) به سه مطلب نیازمند است:
تخصص و باهوشی در فن و حرفه مورد نظر.
- امین باشد و در کار و مال مردم، امانت و درستی را حفظ کند.
- با کارفرما و صاحب کار، خوش‌برخورد و خوش‌قلب باشد.
بحارالانوار، ج??، ح???

امام صادق(علیه السلام(

32- مَنْ طَلَبَ التَّجارَةَ اِستَغْنَی عَنِ النّاسِهرکس دنبال تجارت رود از مردم بی‌نیاز می‌شود.
وسائل الشیعه، ج??، ص??

امام صادق(علیه السلام(

33- یا هِشامُ! اِنْ رَأَیت الصِّفَّینِ قَدِ الْتَقَیا فَلا تَدَعْ طَلَبَ الرِّزقِ فی ذلکَ الْیوْمِ
اگر در خط مقدم جبهه، درگیری شروع شد، باز هم کار کردن و طلب روزی را در آن روز ترک نکن.
کافی، ج?، ص??

امام صادق(علیه السلام(

34- اَلکادُّ عَلََی عِیالِهِ کَالْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ
کسی که خود را برای روزی خانواده‌اش به زحمت می‌اندازد و کار می‌‌کند مانند رزمنده‌است که در راه خدا می‌جنگد.
کافی، ج?، ص??

امام صادق (علیه السلام(

35- . اوصِیکَ بتَقوی الله والوَرع والاِجتِهاد واعلَم أنّه لا یَنفَع اجتِهادٌ لا وَرع فیه تو را به تقوای الهی و پارسایی و کوشش سفارش می‌کنم و بدان که کوششی که در آن پارسایی نباشد، سودی نمی‌دهد.
کافی، ج 2 ص 76

امام صادق (علیه السلام(

36- . لا تَکسِلُوا فِى طَلبِ مَعایِشَکُم فَإنَّ آبائَنا کَانُوا یَرکَضُون فِیها و یُطلِبونَهادر طلب روزى و نیازهاى زندگى تنبلى نکنید، چرا که پدران و نیاکان ما به دنبال آن میدویدند و آنرا طلب مى کردند.
وسائل الشیعه، ج12، ص 38

امام صادق (علیه السلام(

37- لاتَکسل عَن مَعِیشَتک فَتَکون کَلّاً عَلى غَیرکدر معاش دنیوى خود تنبلى مکن که سربار دیگران باشى.
فروع کافى، ج 5، ص 86

امام موسی کاظم (علیه السلام(

38- اِنَّ اللهَ عَزَّوَجَلَّ لَیبْغِضُ الْعَبْدَ النَوّامَ، اِنَّ اللهَ یبْغِضُ الْعَبْدَ الفارِغَخداوند دشمن بنده ای است که زیاد می خوابد و بیکار است.
وسائل الشیعه، ج 12، ص 38

امام رضا(علیه السلام(

39- الَّذی یطْلُبُ مِنْ فَضْلٍ یکُفُّ بِهِ عِیالَهُ اَعْظُمُ اَجْراً مِنَ الْمُجاهِدِ فی سَبیلِ اللهِ کسی که دنبال روزی می‌رود تا آبروی خود و خانواده‌اش را حفظ کند، اجر و پاداشش از رزمنده‌ای که در راه خدا جنگ می‌کند بیشتر است (عرق کارگر معادل خون شهید است.)
وسائل الشیعه، ج??، ص??

40- ابو عمرو الشیبانی: رأیت أبا عبدالله وبیده مسحاة وعلیه إزار غلیظ یعمل فی حائط له والعرق یتصابّ عن ظهره فقلت: جعلت فداک أعطنی أکفک فقال لی: إنّی احبّ أن یتأذّی الرجل بحرّ الشمس فی طلب المعیشة
ابو عمرو شیبانی نقل می کند: امام صادق (علیه السلام) را دیدم که در دستش بیلی بود و ازاری ضخیم بر تن داشت و در بوستان خود کار می کرد و عرق از پشت او سرازیر بود. عرض کردم: فدایت شوم! اجازه بدهید من به جای شما کار کنم. فرمود: من دوست دارم که مرد برای تأمین معیشت خود در گرمای آفتاب اذیّت شود.

منبع : اینترنت

کار و کوشش از دیدگاه قرآن واحادیث

مطالب مشابه :

گزارش کار آزمایشگاه فیزیک1-سقوط آزاد

کار و کوشش از دیدگاه قرآن واحادیث

انجمن علمي شيمي محض دانشگاه آزاد دزفول

گزارش کار تهیه ی زاج کروم

چگونه با یک دختر دوست شوید باور کنید کار سختی نیست

محیط کسب و کار

نمونه قرارداد کار مدت معین ( موقت )

گزارش کار بررسی قوانین سقوط آزاد و اندازه گیری شتاب گرانشی