ادرار

عوامل موثر بر دفع ادرار:

عوامل تکاملی : نوزادان تا 6 هفتگی توانایی کمی در تغلیظ ادرار دارند.کنترل روزانه ادرار سریع تر از شبانه ایجاد شده و دختران زودتر از پسران کنترل ادرار را بدست می اورند.

آموزش کنترل ادرار: در بیشتر کودکان کنترل ارادی ادرار از سنین 18 ماهگی الی 2 سالگی شروع می شود اما تا 5 سالگی می توان به کودک فرصت داد. معمولا نباید کنترل ادرار زودتر از این زمان شروع شود مگر کودک قادر به تشخیص پر بودن مثانه بوده و بتواند نیاز خود را تفهیم نموده و تا دسترسی به مکان مناسب قادر به کنترل خود باشد و بتواند حداقل ادرار خود را تا فاصله 1-2 ساعت نگهدارد.

سالمندی :

- کاهش توانایی تغلیظ ادرار

- کاهش تون عضله که باعث کاهش ظرفیت مثانه و تکرر ادرار می شود

- کاهش قدرت انقباض که سبب رکود ادرار و افزایش شانس عفونت میشود

- وجود مشکلات عصبی – عضلانی مثل آرتریت وبيماريهي سيستميك مثل ديابت ، اختلال در تفکر

غذا و مایعات :مصرف مایعات کم یا زیاد سبب تولید ادرار رقیق یا غلیظ می شود.

نوشابه های کافئین دار ( کولا ، قهوه ، چای ) الکل اثر دیورتیک دارند

اسفناج و شیر تغییر در بوی ادرار سبب میشوند . چغندر سبب تغییر رنگ ادرار می شود.

متغییر های روانی :

تنش بر قدرت شل شدن عضلات پرینه و اسفنکتر خارجی پیشابراه اثر گذارده و علیرغم میل شدید به ادرار کردن ، تخلیه کامل مثانه مشکل یا غیر ممکن می گردد.

فعالیت و تونسیته عضلانی :افزایش فعالیت سبب افزایش متابولیسم و تولید کافی ادرارو دفع آن می شود لذا عدم تحرک اثر عکس دارد.سونداژ دائم باعث از دست دادن تون عضلات مثانه می شود.زایمان ، یائسگی وآسیب عضلانی ناشی از ضربه از عوامل کاهنده تون عضلات مثانه هستند.

موقعیت های پاتولوژیک : بیماریهای کلیوی مثل عفونت سنگ ادراری ، دیابت افزایش فشار خون ، نارسایی احتقانی قلب تب و تعریق ، بیماریهای کاهنده فعالیت مثل آرتریت بیماریهای روانی که توانایی فرد در کنترل ادرار را تحت تاثیر قرار می دهد

داروها :

بعضی داروها تولید یا دفع ادرار را کم یا زیاد می کنند کولینرژیک ها موجب تحریک دترسور و سبب تولید ادرار می شوند .آرام بخشها ومسکن ها باتضعیف رفلکسهای عصبی موجب وقفه جریان ادرار می شوند. بعضی ها نفروتوکسیک هستند مثل کانامایسین و جنتامايسين

آنتی گواگولانتها ¬ هماچوری و قرمزی ادرار(غيرطبيعي ) دیورتیک ها ¬ادرار زرد کم رنگ

پیریدیوم (مسکن دستگاه ادراری )¬نارنجیمایل به قرمز

الاویل ( ضد افسردگی ) ¬سبز یا ابی مایل به سبز( طبيعي ) آهن¬قهوه ای یا سیاه( طبيعي )

مشخصات ادرار طبیعی :

رنگ : ادرار تازه زرد کهربایی یا زرد کم رنگ است ( بستگی به غلظت دارد )

بو : بوی بدی ندارد اما در اثر ماندن و فعالیت میکروبی بوی امونیاک می دهد.

کدورت : ادرار تازه شفاف یا نیمه شفاف است اما با ماندن و سرد شدن کدر میشود.

PH : حدود 6 است ادرار مانده قلیایی می شود ( بعلت خروج CO2 ان )

وزن مخصوص : عبارت است از غلظت مواد جامد حل شده در ادرار که بین 010/1- 025/1 می باشد

عناصر طبیعی : اوره ، اسید اوریک ، کراتینین ، نیتروژن ، آمونیک سدیم کلر آهن فسفر پتاسیم کلسیم سولفور

عناصر غیر طبیعی : خون چرک البومین گلوکز اجسام کتونی cast ( قالبهایی که به صورت شکل گرفته از بدن خارج می شود مثل اپیتلیال چربی و....)

فرایند پرستاری از بیمار دارای اختلالات ادراری :

بررسی و شناخت : برای گرفتن شرح حال و تاریخچه پرستاری باید از بیمار در باره عادات معمول دفع ادرار یا هرگونه اختلال که قبلاً یا اخیراً بوجود آمده سوال شود. سپس معاینات فیزیکی از او بعمل می آید و کلیه ها ، مثانه ، مجرای ادرار ، تمامیت پوستی بیمار مورد معاینه قرار گرفته وبه منظور تکمیل اطلاعات ادرار از نظر ظاهر و ترکیبات طبیعی و غیر طبیعی، وزن مخصوص ، PH ، برون ده ادراری مورد بررسی قرار می گیرد .

معاینه کلیه : لمس کلیه به علت عمقی بودن آنها دشوار است کلیه راست پائین تر از کلیه چپ در مجاورت دنده 12 قرار دارد .بیمار به پشت می خوابد معاینه کننده سمت راست بیمار قرار گرفته و دست چپ را زیر پهلوی بیمار و دست راست را روی شکم قرار داده و کلیه ها را با لمس عمیق در حین تنفس عمیق بیمار لمس می کند . التهاب کلیه موجب حساسیت در ناحیه زاویه دنده ای مهره ای می شود روش دق کلیه به این ترتیب است که با دست مشت شده بر روی دست دیگر که در محل CVA قرار دارد ضربه وارد می کنیم.

مثانه اگر خالی باشد قابل لمس و دق نیست اگر پر باشد بالاتر از سمفیز پوبیس قرار می گیرد و می توان ان را لمس نمود اخرین دفع ادرار از بیمار سوال می شود و وجود تورم و حساسیت در لمس ثبت شود. به نرمی و مدور بودن مثانه توجه شود.مثانه پر در دق مات است.

مجرای ادرار از نظر وجود علائم التهاب ، ترشح یا بوی بد بررسی شود.

پوست بدن از نظر رنگ ، تورگور و علائم دهیدراتاسیون و پوست اطراف پرینه در افراد مبتلا به بی اختیاری ادرار از نظر آسیب دیدگی بررسی شود.

جمع آوری نمونه :

جمع آوری نمونه برای تجزیه ادرار از وظایف پرستار است برای تجزیه معمول ادرار نیاز به نمونه ادرار استریل نیست. به منظور کشت ادرار باید اقدام به تهیه نمونه استریل ادرار نمود. سه سی سی برای این منظور و حداقل ده سی سی برای آزمایش کامل ادرار به نمونه نیاز است . برای تهیه نمونه استریل از خانمها بایستی اقدام به سونداژ کرد اما نمونه وسط ادرار آقایان استریل است . برای تهیه ادرار وسط یا تمیز باید با پوشیدن دستکش تمیز اطراف مجرا با آب و صابون شسته شود 30 سی سی اول ادرار دور ریخته شود و پس از جمع آوری ادرار وسط ، انتهای ادرار نیز دور ریخته شود . از بیمار خواسته شود تا با فشار ادرار کند تا ادرار مستقیماً بدون تماس با پوست اطراف وارد ظرف شود.برای گرفتن نمونه ادرار معمولی از نوزادان و خردسالان که کنترل ادرار ندارند از کیسه های یکبار مصرف پلاستیکی که اطراف مجرا چسبانده می شود استفاده می شود.

جمع آوری ادرار 24 ساعته : در بعضی موارد نیاز به جمع آوری 24 ساعته ادرار می باشد که در یک زمان مشخص از بیمار خواسته می شود مثانه خود را کاملاً تخلیه کند و ادرار را دور بریزد و تمامی ادرار دفع شده در 24 ساعت بعد را جمع آوری نماید به نحوی که در آخرین ساعت مثانه را تخلیه نموده و جزء نمونه محسوب شود.برای اینکار به بیمار آموزش کافی در مورد نحوه جمع آوری داده شده و بسته به نوع ازمایش لازم است از ازمایشگاه در مورد نحوه جمع آوری نمونه به صورت جدا جدا ، کل ، افزودن ماده نگهدارنده خاص یا نگهداری در یخچال و روی یخ سوال شود.

آموزش عادات صحیح دفع: - داشتن الگوی منظم برای دفع - نوشیدن مایعات 8-10 لیوان در روز در صورت نداشتن منع مصرف - پاسخگویی به نیاز دفع ( ادرار کردن را به دلیل مشغله کاری عقب نیندازید)

- رعایت بهداشت - برقراری محیط خصوصی و وضعیت مناسب جهت دفع بیماران - تقویت تن عضلانی شکم و پرینه برای کاهش مشکلات بی اختیاری ادرار با ورزشهای کژل به مدت 6 هفته یا بیشتر 30 الی 80 بار در روز . ضعف عضلات کف لگن علت عمده بی اختیاری ادراری است با ورزش کژل می توان این عضلات را قوی نمود. این عضلات همان عضلاتی هستند که در اثر انقباض منجر به ایست ادرار یا مدفوع کردن می شوند.

عفونت ادراری : عوامل خطر زا برای بروز عفونت مجاری ادراری شامل موارد زیر است .

فعالیت جنسی ، یائسگی ، سونداژ ، دیابت ، سالخوردگی . بعلت کوتاه بودن مجرای ادراری زنان و نزدیکی آن با واژن و رکنوم نسبت به بروز عفونت مستعد ترند. شایع ترین باکتری مسبب اشرشیاکولای است.

توصیه در عفونت ادراری

دریافت مایعات فراوان – استفاده از دوش حمام به جای وان – ادرار کردن در فواصل متعدد – پوشیدن لباس زیر نخی و اجتناب از پوشیدن لباس های تنگ و کشی ، خشک کردن پرینه از جلو به عقب یا از مجرای ادرار به طرف رکتوم پس از هر بار دفع ادرار و مدفوع ، ادرار کردن بلافاصله بعد از تماس جنسی و نوشین 2 لیوان اب قبل و بعد از هر تماس- بررسی علائم عفونت ادراری ( رنگ بو ... )– مصرف منظم ويتامین سی یا نوشسدن آب انگور برای اسیدی کردن ادرار تا محیط برای رشد باکتری نا مساعد شود. استفاده از کرم های واژینال استروژن پس از سن یائسگی ، درمان ضد میکروبی 3- 5 روزه با تجویز پزشک ،

تدابیر در بی اختیاری ادرار :

- دریافت مایعات 1500 – 2000 سی سی در روز - عدم مصرف الکل و کافئین

- فراهم اوردن دسترسی اسان به توالت - بررسی عوامل موثر بر بی اختیاری ادرار

- انجام ورزش کژل روزانه - تشویق به شرکت در برنامه های کنترل مثانه - اخرین راه حل سونداژ مثانه

انواع سوند :

اگر سوند به منظور تخلیه دائم گذاشته شود باید از سوند فولی Folley یا بجا ماندنی استفاده شود سوند بجا ماندنی دارای بالونی در انتها است که پس از ورود به مثانه پر می شود و در مثانه فیکس می شود . سوند فولی دومجرایی و سه مجرایی از انواع سوند فولی است یک مجرا برای پر کردن بالن یک مجرا برای خروج ادرار و مجرای سوم در انواع سه راهه برای ورود محلول شستسو برای شستشوی داخل مثانه است .سوند صاف یک مجرایی یا نلاتون برای تخلیه ادرار برای مدت کوتاه و گرفتن نمونه استریل ادرار استفاده می شود. سوند ها دارای سایز های مختلف می باشند . سوند با شماره 12 تا 14 با بالن 5 تا 10 میلی لیتر برای زنان بالغ مناسب بوده و برای مردان بزرگسال 16الی 18 و برای کودکان سوند با سایز 8 یا 10 توصیه می شود.

هدف از سونداژ بجا ماندنی :

1. بی اختیاری ادرار

2. پیشگیری از آلودگی موضع عمل با ادرار در اعمال جراحی پرینه و اطراف مجرای ادرار

3. شستشوی متناوب مثانه (شستشوی مداوم مثانه با سوند فولی سه راهی )

4. کنترل I&O ( میزان مایعات دریافتی و دفعی )مداوم و دقیق بیمار

هدف از سونداژ غیر بجا ماندنی :

1. بر طرف کردن احتباس ادراری ( در هر بار سوندا‍‍ژ نبايد بيش از 750 سي سي ادرار خارج شود )

2. تهیه نمونه ادرار استریل از زنان

3. اندازه گیری ادرار باقی مانده در مثانه ( وجود ادرار باقی مانده کمتر از 50 سی سی طبیعی است )

4. تخلیه مثانه قبل از اعمال جراحی که در حول و حوش مثانه انجام می گیرد به منظور افزایش دید و جلوگیری از آسیب دیدن مثانه

آماده سازی قبل از سونداژ :

توضیح به بیمار در باره انجام پروسیجر و احساس فشارو ناراحتی مختصرهنگام ورود سوند ، اطمینان دادن به بیمار در باره استفاده از پوشش کافی هنگام سونداژو رعایت خلوت بیمار ، خوابیده به پشت روی سطح سفت مخصوصا در خانمها اگر تشک نرم است بالش سفتی زیر باسن قرار داده شود.

آموزش بعد از سونداژ:

Ö دقت شود که لوله ها فشرده و تا نشده و مسدود نشوند

Ö همیشه کیسه ادرار پائین تر از سطح مثانه قرار گیرد تا ادرار به مثانه پس نزند

Ö اجازه ندهید کیسه ادرار با زمین در تماس باشد

Ö ناحیه پرینه بخصوص اطراف مه آ را روزانه بعد از دفع مدفوع با دقت و تمیز شستشو دهید.

Ö کاتتر را به نرمی از سمت مه آ به طرف خارج با یک ماده شوینده تمیز بشوئید

Ö مایعات کافی دریافت کنید.

Ö در صورت عدم ممنوعیت از بستر خارج شده و تحرک داشته باشد ولی هرگز کیسه را بالاتر از مثانه نبرد.

Ö علائم عفونت را فوراً گزارش کند

Ö بهتر است ادرار خود را با خوردن مواد غذایی خاص اسیدی کند ( شاه توت ، ویتامین سی ... )

Ö سوند دائم فقط در صورتی باید تعویض شود که با چرخاندن لوله تخلیه ذراتی مانند شن را احساس کنیم .البته به وضعیت بیمار هم بستگی دارد. هر چه تعویض کمتر باشد علائم عفونت کمتر پیشرفت می کند.

Ö کیسه جمع آوری ادرار در فواصل منظم تخلیه شود تا کیسه خیلی پر نشود و ادرارپس نزند.

ادرار

مطالب مشابه :

ادرار

رنگ ادرار و علل آن

ادرار

رنگ ادرار در طب قدیم

شرح جواب آزمایش ادار

چرا ادرار به رنگ زرد هستش؟