برنامه معماری (قسمت دوم)

میلاد دخانچی :" نظام امروز جهانی یک امپراطوری شر است با حاکمیت آمریکا و حرف ما این است که این امپراطوری فقط یک امپراطوری سیاسی نیست .لازمه ی آنکه این امپراطوری تحقق تمام پیدا کند آن است که فرهنگ غرب نیز بر سراسر جهان حاکمیت یابد و غرب اگرچه در جهت بسط حاکمیت سیاسی خویش به مراتب از اعمال زور سود می جوید ، اما فرهنگ خویش را با زور نمی قبولاند. فرهنگ غرب بشر را از درون تسخیر می کند چرا که در دعوات و غایات با نفس اماره اشتراک دارد و بر همین اساس ، سر سپردن به غرب قبول ولایت شیطان است. می دانم این سخن در میان اهل تسلیم و انفعال چگونه تلقی خواهد شد اما از جانب دگر لازمه ی پذیرش آنچه گفتم پیش ازهر چیز خروج و عصیان در برابر انفعالی است که با فرهنگ غرب همه جا جهان هارا تسخیر کرده است. باید سر از اطاعت غرب پیچید.

کسی که با فرهنگ مشهورات می اندیشد هرگز نمی تواند جهان خود را از این تسخیر رها کند ، چرا که مشهورات نشخوار همان نواله ایست که امپریالیسم رسانه ای در جان مردمان سراسر جهان میریزد . فرهنگ مشهورات فرهنگ غرب است و موید همان نظام بین المللی آمریکا مدار و بنابراین تفکری که می تواند نجات بخش باشد تفکری است لزوما خلاف آمد و مشهورات .

نظام بین المللی آمریکا مدار یک نظام صرفا سیاسی نیست و هرکه چنین بیندیشد لابد باید سیاست را از سایرشئون و ساحات حیات بشر جدا بداند و چگونه چنین چیزی ممکن است؟

سید مرتضی آوینی ، آغازی بر یک پایان "

" تهران آرام آرام دارد شبیه نیویورک می شود و این برای ما خطرناک است . تهران به مثابه ی جمهوری اسلامی دارد شبیه نیویورک می شود در صورتی که تهران لزوما باید یک چیز متفاوت باشد و برای این که چیزی متفاوت باشد باید آدم هایی در آن باشند که متفاوت فکر می کنند ، آدم هایی هستند که متفاوت فکر می کنند و متفاوت خلق می کنند اما می گویند که دیگرا در برخورد با ما نگاه عجیبی دارند گویی که ما دیوانه هستیم یا از کرات دیگر آمده ایم .

اگر چیزی از جنس تنهایی را دارید تجربه می کنید بدانید که احتمالا در مسیر درستی هستید ، لازمه ی انقلابی بودن اول از همه این است که یک حس تنهایی داشته باشید ، اگر حس تنهایی دارید نگران نباشید ، انقلابی ها کم کم یکدگر را پیدا می کنند و یادمان نرود جنگیدن با مشهورات و اقتضائات زمانه قسمتی از انقلابی بودن است."

میلاد دخانچی :" آقای اسلامی ، امروز می خواهیم ادامه ی موضوع معماری و سبک زندگی را پیش بگیریم ، ما در برنامه ی گره تا به امروز رویکردی انتقادی را پیش گرفته ایم اما امروز من میخواهم که از دستاورد ها یا پتانسیل ها هم صحبت کنیم ، و این که حالا ما در مواجهه با این گره چه می توانیم بکنیم؟ ما دستاورد هایمان تا به حال چه بوده است یعنی ما تا به حال چه کرده ایم ؟ که بهتر است 10 دقیقه ی آخر برنامه را به جواب این سوال بپردازیم .

اما لطفا برداشت خود را از آیتم پخش شده بفرمایید."

مهندس بابک اسلامی :"شما کار خوبی کردید و فضا های قدیم را با فضا های جدید نشان دادید در این فیلم ها ، فکر می کنم اشاره ی شما به رفتار هایی است که دارد در این فضا ها اتفاق می افتد یعنی مثلا در فضای خامه های قدیمی رفتار ها چگونه است و رابطه ی بین آدم ها چگونه است و در خانه های جدید با سبک جدید و دکوراسیون جدید چگونه است. شما دوست دارید درباره ی خصلت ها صحبت کنید و این خیلی عالی است ، امروز من در خصوص خصلت ها با شما صحبت می کنم ، این دغدغه ی مهمی است ."

میلاد دخانچی :" منظورتان از خصلت ها چیست؟ "

مهندس بابک اسلامی :" خصلت های رفتاری ای که ممکن است فضا به انسان القا کند ، من می خواهم روی این موضوع صحبت کنم ؛ تاثیر فضا روی رفتار که شما می توانید نامش را بگذارید خصلت های رفتاری فضا.

بیایید در خصوص خود خانه صحبت کنیم ، اصلا خانه چیست و چه رفتار هایی را شکل می دهد؟ حال مجموع این خصلت ها مارا یاد چه می اندازد یعنی این که فکر کنیم مجموع این خصلت ها ما را به کجا می برد ، ما اصراری بر این داریم که چه کسی چه چیزی را انتخاب کند ، یک توضیحی می دهیم که چه اتفاقی دارد می افتد که هرکسی هر چیزی را انتخاب می کند ، حد اقل آگاهانه این انتخاب را بکند.

بگذارید وارد فضای خانه شویم و بپرسیم که اصلا خانه چیست و ما از خانه چه می خواهیم . بگذارید بگوییم که اسلام راجع به خانه چه می گوید و هرکدام از فضا ها را بررسی کنیم ، اگر بخواهم وارد ریز فضا ها بشوم قطعا از فضایی وارد خواهم شد که عملکردی ترین است و به احترام مادران و خانم ها از مکانی شروع می کنم که ایشان بیشترین وقت خود را در آن می گذرانند یعنی آشپزخانه ،قبل از این باید بگویم که این خیلی مهم نیست که ابعاد مسکن چقدر باشد ، بزرگ باشد یا کوچک باشد ، این تا یک جایی مهم نیست اما مهم است که چگونه طراحی شده است و مهم است که طراحی اش چه چیزهایی را سبب می شود ، ما در اسلام این بحث را داریم که خانه باید بزرگ باشد و در همین بحث چیزی وجود دارد که می گوید خانه اگر خیلی هم بزرگ باشد خوب نیست و وبالی است هم در این دنیا و هم در آن دنیا .

بنابراین بهتر است در خصوص مسکن هایی صحبت کنیم که در حال حاضر وجود دارند و ما از ابعادشان به لحاظ کوچکی و بزرگی راضی نیستیم ، اما روی خواص ریز فضا هایش صحبت کنیم .

آشپزخانه های خانه های امروزی حالتی است که می گوییم اپن است . حالا این آشپزخانه ی اپن چگونه به رفتار ما جهت می دهد ؟!

طی یک دوره ای در اروپا طراحان بر این باور بودند که اگر آشپزخانه ها اپن بشود اتفاقی که می افتد این است که تعاملات اجتماعی خانم ها در خانه بیشتر می شود و در بحث های اجتماعی خانه بیشتر شرکت می کنند . این درست است اما یک اتفاق دیگری هم می افتد ، آشپزخانه فضای تمرکزی خانم ها هم هست ، خانم ها هروقت می خواهند استراحت کنند و ذهنشان ریکاوری بشود برای مدیریت خانه و ارائه ی خدمات به تک تک اعضای خانواده و وقتی می خواهند این کار را با عاطفه شان انجام دهند ، لازم نیست که بروند یک گوشه ای بنشینند و هیچ کاری نکنند تا این حال ریکاوری برایشان اتفاق بیفتد ، نه این گونه نیست.

خانم ها نیاز دارند که بروند یک گوشه و یک کاری بکنند تا حالت ذن یا تی ام ذهنی برایشان به وجود بیاید و سبب بشود که دوباره ذهنشان به آرامش برسد تا دوباره بتوانند مادر خوب خانه باشند ."

میلاد دخانچی :" این ها چه ربطی به هم دارند؟"

مهندس بابک اسلامی :" ما در فضای آشپزخانه ی اپن همانطور که خانم ها را بیشتر درگیر می کنیم با فضا های نشیمن به خاطر اپن بودن فضا همانطور هم کمتر اجازه می دهیم که خانم تمرکز کند ، در فضای آشپزخانه بتواند به کار خلق خودش بپردازد. یعنی آشپزی کردن برایش سخت می شود .

شاید بعضی بگویند که برایشان سخت نمی شود ، بله راست می گویند ، به لحاظ خداگاه برایشان سخت نمی شود اما قطعا به لحاظ ناخودآگاه سخت می شود. روانشناسی بر روی این موضوع کار کرده است ، اثر تحقیقی اش هم وجود دارد.

بعد چه اتفاقی می افتد ، تمرکز کم می شود ، ناخودآگاه کار در آشپزخانه کسل کننده می شود و این به این معنی است که کمتر دوست دارند در آن فضا باشند و خود به خود از آشپزی کردن فاصله می گیرد."

میلاد دخانچی :" مصداق بعدی چیست؟"

مهندس بابک اسلامی :" مصداق بعدی هم در همین آشپزخانه است ، یکی از دلایلی که سبب می شود دیگر مردم ، خانواده در کنار هم ننشینند غذا بخورند همین اپن آشپزخانه است. اپن مارا به این سمت می برد که تو همین جا غذایت را بخور و نیازی نیست در فضای مشخص ، سر زمان مشخص ، با دیگران غذا بخوری . یعنی هرکس به تنهایی غذا می خورد و خود این باعث می شود دور هم بودن موقع صرف غذا که یک سری تعاملات قلبی عاطفی دارد کم بشود .

بحث حریم ها هم هست که اگر مهمانی وارد شود خانم خانه اذیت می شود و شاید باعث شود که بوی غذا مهمان و خانواده را اذیت کند.

موضوع دیگری هست که برای مثال در کتاب شازده کوچولو از واژه ی اهلی کردن نام برده شده است یعنی به وجود آوردن حس محبت بین همدیگر .

مردانی که غذای همسرشان را می خورند مردان وفادارتری اند و بچه هایی که غذای مادرشان را می خورند بچه های با محبت تری هستند .

این دو صفت را در نظر بگیرید ؛ کم شدن سطح وفاداری و کم شدن روابط عاطفی . البته سطح وفاداری فقط مربوط به این نیست اما یکی از مسائل تاثیر گذار قطعا همین است .

بحث بعدی موضوع ورودی است . ما در اسلام بحث های زیادی داریم در رابطه با آداب ورود و خروج خانه. یعنی وقتی بحث از ورود و خروج خانه می کنیم از یک فضایی حرف می زنیم که فرد وقتی می خواهد وارد شود یا خارج شود اذن می گیرد.یعنی ورودی باید تعریف شود ، ورودی نباید مستقیما به نشیمن باز شود و نباید همه ی حریم ها را از بین ببرد یعنی ورودی خودش یک عامل تعیین کننده است .

اما بحث سرویس های بهداشتی ، اسلام صراحتا روی این موضوع بحث می کند که این بحث چون با حجب وحیای افراد خانه در ارتباط است باید سعی شود که کمی از خانه دور باشد اما در خانه های امروزی فضا کوچک است و نمیتواند دور باشد ولی در سرویس های بهداشتی باید حتما یک استتاری داشته باشد و نه تنها در ، مسیری که می رسد به آنجا باید قطعا طوری تعریف شود که کمتر در معرض دید باشد . حال شما تمام این مسائل را لحاظ کنید برای حمام ها .

طراحان غربی به طرح آشپزخانه ی جزیره ای رسیده اند که یعنی از بین بردن بیشتر حریم ها که اتفاقا برای حمام ها هم این اتفاق افتاده است یعنی این کابین دوش هیی که طراحی میشود در اصل در حمام قرار نمی گیرد ، بلکه آن را در دکوراسیون همان فضای اصلی نشیمنگاهی مگذارند که اتفاقا رسانه ی ما هم این را تبلیغ می کند با همان دکوراسیون .

اما درباره ی اتاق خواب مباحث زیادی وجود دارد اما باید بگویم که اتاق خواب که اتاق خواب نیست ، اتاق فضای شخصی ما نیز هست ، خوب این به چه معناست؟ اگر فقط فضای خواب مطرح باشد آرامش بسیار مهم است که اسلام نیز بر این قضیه تاکید دارد ، شما وقتی یک رنگ هایی را به کار می برید که این ها مناسب اتاق خواب نیست ، تشویش ذهنی ای که به وجود می آید طبیعی است .

طبیعی است که فرزندتان اذیت می شود و طبیعی است که این بچه بعد ها ناهنجاری خواهد داشت ، سقف اتاق های خواب ، بلندی و کوتاهیشان تاثیرگذار است . در حالی که سقف تمام فضا های خانه های ما یکسان است و این به این دلیل است که تیپ ، تیپ آپارتمانی است . در صورتی که این درست نیست که هر فضایی با هر ابعادی یک سقف یکسان داشته باشد . سقف اتاق خواب اگر دقیقا برابر با اتاق نشیمن باشد یک اشکالی به وجود می آید که یا این بلد است یا این کوتاه است . اگر فرزندتان شب در خوب می ترسد و آرام نیست و کابوس می بیند این به خاطر تاثیر سقف اتاق است . "

میلاد دخانچی :" مبلمان چه تاثیری دارد؟ "

مهندس بابک اسلامی :" در مورد معماری صحبت خواهم کرد اما یک چیز مهم که میخواهم در مورد آن صحبت کنم تفکیک جنسیتی است . این موضوع خیلی مهم است بعضی از خانواده ها تا یک سنی فرزندانشان را در یک اتاق نگه می دارند ، البته این تا یک سنی مشکلی نیست فقط رفتار این دو یعنی دختر و پسر شبیه هم می شود. بعضا دیده می شود که پسران عروسک بازی می کنند و دختران ما بازی های کامپیوتری خشن می کنند. یعنی این موضوع عدم تفکیک جنسیتی را هم شما اضافه کنید و ضمن این که بعضی از اتاق های خواب واقعا کوچک هستند و خفقان آورند و یک نکته ی مهم این که خدا نکند بین اتاق والدین و اتاق فرزندان فقط یک دیوار نازک باشد .

در خصوص نشیمن صحبت زیاد است ، زیرا فضایی است که همه دور هم جمع می شوند و طراحی اش بسیار مهم است که می خواهم به سوال شما در مورد مبلمان در فهوای آن پاسخ بدهم .الان اکثر فضا های نشیمنگاهی ما طوری طراحی شده اند که تفکیک خاصی بین فضای مهمان و اهالی خانه ندارد چون ما دیگر فضای اندرونی و بیرونی قدیم را دیگر نداریم و تمام فضا ها عمومی نشده اند و همه دور هم در یک فضا جمع می شوند و باز هم حریم ها از بین می روند و حجب و حیا ها ممکن است از بین برود. اما الان در مبلمان فضای نشیمن ما می بینیم که یک سری مبل رو به یک ال سی دی یا یک تلوزیون چیده شده است یعنی بیشترین اشاره به آن تلوزیون است ، یعنی می خواهم بگویم که مبلمان تا وقتی که در دست شماست می دانید که با آن چکار کنید اما بعد از چیدمان این مبلمان است که به شما می گوید چگونه رفتار کنید ، به شما می گوید که کجا بنشینید و کجا را نگاه کنید به فرزندان می گوید که به پدرتان توجه کنید یا به تلوزیون ، یعنی تمر کز صحبت کردن در جمع را تعیین می کند . که این بسیار تعیین کننده است .

شما اگر پارامتر های شبکه های ماهواره ای را در نظر بگیرید ، متوجه خواهید شد که چه اتفاقی در حال رخ دادن است ، و من صراحتا می گویم که این موضوع تصادفی نیست .

کسانی که سال ها پیش دست به طراحی یک نوع پلان برای خانه های آپارتمانی زدند ، امروز یک نوع مبلمان ارائه می دهند که در این مبلمان تمرکز روی تلوزیون هاست و اتفاقا در همان تلوزیون ها هم اتفاقا یک چیز های جدیدی را تبلیق می کنند یعنی با معماریشان تمرکز شما را می دهند به رسانه با کار های رسانه ای شان یک سری معماری به شما معرفی می کنند .

بحث نور و رنگ را به شکل جدی داریم ، رنگ های عجیبی که حتما تاثیر می گذارد و ممکن است اثرات خیلی بدی داشته باشد . اسلام که اساسا تاکیدش بر رنگ سفید است اما ما اثر مثبت و نشاط بخش رنگ را فراموش نمی کنیم اما چگونه؟ در اسلام نورگیری سقفی مد نظر است که در آپارتمان های امروزی ما ممکن نیست ، که این خودش از معضلات است و این عدم نور مناسب خودش بیماری هایی مانند افسردگی و پوکی استخوان و ... می آورد که این خود بحثی جداست .

وقتی شما فضای خانه را رنگ می کنید با رنگ هایی که انرژی خیلی زیادی تولید می کنند برای کسی که یک بار وارد آن فضا می شود خوشایند و جالب و جذاب است اما برای کسی که دایم آنجاست فشار روانی می آورد ، حالت فرار می آورد و چون خسته کننده است حس تنوع طلبی می آورد و حالا باید پارامتر تنوع طلبی را به پارامتر های قبلی اضافه کنیم ."

میلاد دخانچی :" شهروندانی که در این فضا زندگی می کنند برآیند شان چه می شود؟ "

مهندس بابک اسلامی :" قطعا این ها تاثیر گذار خواهد بود اما معماری تنها عامل تاثیر گذار نیست اما چون ما درون ساختمان ها هستیم و ساختمان ها بر ما محیط هستند بر ما تاثیر می گذارند ."

میلاد دخانچی :" سوال من این است که چقدر ما از این تاثیرات باخبر بوده ایم ؟ چقدر در سیاست گذاری فرهنگی سیاسی مان و نه کاملا به معنای دولت حتی خانواده و پدر و مادر ها این تاثیر را لحظ کرده اند ؟ آیا ما از این چیز ها خبر داشته ایم؟ و آیا از تاثیرشان بر سبک زندگی ما که باید بر غایت دینی ما مبتنی باشد باخبر بوده ایم؟"

مهندس بابک اسلامی :" موضوع خوبی را مطرح کردید. یک موضوع حکمی وجود دارد که راجع به نور و تاثیر آن است .

ما در قدیم شیشه های رنگی ای داشتیم که الان هم در خانه های اصفهان و کاشان وجود دارند و اثرشان این است که صبح که نور خورشید وجود دارد از این طریق یک سری نور وارد فضا می شود و این نور ها چون رنگی بوده اند ، حس نشاط به وجود می آورده ،شب که نور خورشید نبوده و دیگر نوری وارد فضا نمی شده است. یعنی در شب که شما نیاز به آرامش دارید اگر خانه را به هزار رنگ مختلف در بیاورید آیا می توانید رنگ خانه را عوض کنید ؟!

اما حکمتی که پشت این معماری بوده است با شیشه های رنگی و با نور خورشید این اثر فوق العاده را به نمود می رسانده .

مثلا ضریب کلوین ، در فصول سرد که فضا های خانه نور کمتری نسبت به بیرون دارند ، اشعه ی شیشه های رنگی که قرمز و نارنجی هستند بیشتر جذب میشوند و اثر سرما کمتر می شود و برعکس در فصول گرم اشعه ی رنگ های آبی بیشتر وارد خانه می شود ، این یک موضوع عمیق حکمی است که با فیزیک در ارتباط است .

پدر و مادر های ما نا خواسته وارد بازی ای میشوند که خودشان نمی دانند و بعد ها دلیل آسیب هایی همچون بیش فعالی کودک ، ناهنجاری کودکان و ... را در بر دارد و نمی دانند که دلیلش همین است.

مانند معلم عزیزی که می گفت دانش آموز های امروز دچار یک سندرم هستند یعنی تمر کز ندارند و نمی توانند حواسشان را جمع کنند و این در مورد نسل جدید است یعنی چهارده پانزده سال پیش اینگونه نبود. برای همین کودک و نوجوان هیچ فضایی برای بازی کردن نیست یعنی والدین می خواهند که فرزند خوبی داشته باشند اما طراحی خانه به صورتی است که این امر محقق نمی شود و فرزندان در این زمینه مقصر نیستند . این کودکان و نوجوانان نیاز به فضای بازی دارند به بازی های کامپیوتری و رسانه روی می آورند. بعضی از مسائل در کودکان و نوجوانان و جوانان سرکوب می شوند و آن نیاز به بازی و تفکر و ورزش است. و در زمانی که افسردگی در جامعه رواج میابد ، روانگردان ها و انواع چیزهای عجیب و غریب تر وارد جامعه می شود . "

میلاد دخانچی :" شما از یک تصادف صحبت می کنید که نشان دهنده ی دغدغه ی شما است اما سوال من این است که فضای آکادمیکی که شما در آن تحصیل کردید چقدر تاثیر گذار بوده است ؟ آیا آدم هایی را تربیت کرده که مانند شما این موضوع دغدغه شان باشد ؟ "

مهندس بابک اسلامی :" این که چقدر الان در دانشگاه ها این اتفاق می افتد شاید خیلی مهم نباشد..."

میلاد دخانچی :" خیلی مهم است ..."

مهندس بابک اسلامی :" توضیح میدهم که چرا مهم نیست ، یعنی فعلا شاید خیلی مهم نباشد ، این که ما به کدام سمت می رویم مهم است..."

میلاد دخانچی :" سوال من این است که دانشگاه چند بابک اسلامی تربیت کرده است؟ منظور من با این دغدغه و با این نوع نگاه است."

مهندس بابک اسلامی :" اول این که سیستم معماری و سیستم آموزش معماری وارث سیستم غلط قبل از انقلاب است ، که در بعضی از جهات خیلی غلط تر دارد پی گرفته می شود. یک سیستمی از دانشگاه بوزار فرانسه در دانشکده ی هنر های زیبا رخ داده است و یک جاهایی خیلی خوب کار کرده اما از آن به بعد موضوع تعهدی نبوده و بیشتر تخصصی عمل کرده است. ولی بعد از انقلاب ما نتوانستیم این توالی را ادامه دهیم ما میتوانستیم برسیم و آن را با ارزش های خودمان هماهنگ کنیم . بله یک سری از کار ها در دانشگاه اتفاق نمی افتد یک سری حرکات مثبت هم رخ داده است . اما نباید فکر کنید که همه چیز را میتوانیم دگرگون کنیم و حرف آخر من این است که ما مکلف به عمل هستیم نه نتیجه ."

میلاد دخانچی :" این حرف من نیست . سوال من این است که اگر ما یک انقلاب اسلامی در حوزه ی معماری را دنبال کنیم و دغدغه مان باشد و بخواهیم انقلاب اسلامی را در حوزه ی معماری تجربه کنیم آیا باید به فضای آکادمیکمان برگردیم و از آنها بپرسیم و این که شما دارید چه می کنید ؟ و چه معمارانی و دانشمندانی تربیت می کنید ؟"

مهندس بابک اسلامی :" اگر سوال شما این است که آیا باید سیستم آموزشی را به چالش بکشیم یا نه ، بله درست است . ولی اینکه شما بخواهید صرفا بخواهید خروجی دانشگاه را فقط دانشجو بدانیم درست نیست، شما نتیجه را باید در بنا ها و در آینده ببینید . این به چالش کشیدن درست است اما اگر به بناهایی که در شهر هایمان وجود دارد نگاه کنید می بینید که یک سری تلاش هایی شده است . دانشجو خیلی مقصر نیست این دغدغه مندی در دانشکاه ها از دغدغه مندی در جامعه نشات می گیرد ، از فرهنگ ما می آید که که به دانشگاه هم جهت می دهد و برعکس حاصل کار دانشگاه فرهنگ را می سازد."

......................................................................

میلاد دخانچی:" به نظر می رسد کن هم دیگر آن حالت قدیمی خودش را حفظ نکرده است و دارد دستخوش تغییر می شود. "

مهندس بابک اسلامی :" بله اما باید ببینیم تبعات این تغییر چیست؟ خصلت هایی که راجع به خانه گفتم را در نظر بگیرید .محله اصولا چیست؟ چیدمان یک سری خانه در کنار هم ، یعنی عناصری دارد یک سری خانه ، یک سری فضای سبز ، یک سری فضاهای همگانی ، یک مرکز محله که احتمالا یک فضای خرید است. و نظر اسلام در این زمینه این است که تمرکز روی محله خیلی خیلی جدی تر است ، ما وقتی از محله صحبت می کنیم منظورمان فقط چند خانه نیست ، یک سری از فضاهای اجتماعی است که همسایه ها از آن سهم دارند که بتوانند در آن تعاملات مثبت داشته باشند. اسلام توصیه اش به کار اجتماعی است ما در اسلام هیچ کار فردی ای نداریم حتی سیر الی الله فردی هم نداریم .

وقتی فضایی برای تعامل همسایه ها نیست همسایه ها از هم بی خبر می مانند و اسلام چقدر توصیه کرده است به آگاهی از حال همسایه ، یعنی چون همدیگر را نمی بینند از حال هم بی خبر می مانند .

ما فضایی نداریم که مردم بتوانند در آن مشکلات اجتماعی شان را خودشان درک کنند یعنی مرکز محله یک قسمتی می خواهد مثلا در شورایاری ها که نمایندگان بهزیستی هم حضور داشته باشند و مردم در آنجا برای حل مشکلاتشان در آن با هم حرف بزنند ، مشکلات محله شان بگویند ، یعنی به جای پلیس و نظارت قضایی ، نظارت همگانی وجود داشته باشد . همه با هم باید یک پهنه ی امنی به وجود بیاورند . این پهنه ی امنی که من در مورد آن صحبت می کنم دغدغه ی روز دنیاست یعنی یک فضایی با یک چیدمانی که ماشین همه جا وارد نمی شود ، ورودی دیگری هم ندارد ، و یک ورودی با نظارت همگانی وجو دارد.هر کسی نمی تواند وارد یا خارج شود ، غریبه ها نمی توانند وارد حریم شما شوند و امنیت شما را به خطر بیندازند.

تعاملات اجتماعی برای تمام سنین در این فضا وجود دارد ، در چنین مکان هایی است که انسان ها یکدیگر را پیدا می کنند و زندگی اجتماعی را تجربه می کنند. وقتی فقط یک کوچه باشد و یک خیابان این به این معنی است که شما باید با ماشین بیایید و وارد خانه شوید و جای وسطی وجود ندارد.

اصلا هدف معماری انسان نیست ، مخاطب جامعه ی معماری انسان هاست. معماران و طراحان باید این موضوع را لحاظ کنند چون محله به خاطر فوائدی که دارد مهم است.

اسلام حتی در زمینه ی تفکر هم به تفکر جمعی تاکید دارد . و این تفکر جمعی فضا نیاز دارد که این خط دهی برای معماری محله است.

ویژگی های محله بسیار مهم است نه فقط فرم آن و وقتی ما یک معماری با چنین غنای فرهنگی ای دارد که متبلور شده است در اسلام باید کارهایی بزرگ کنیم .

اگر بخواهیم اسلام را درست به همه نشان دهیم می توانیم به طریق عملی و از طریق معماری این کار را انجام دهیم که در این صورت همه ی مردم دنیا به اسلام گرایش پیدا می کنند و خواص اسلام مثل سلم و تعادل را نشان می دهد."

میلاد دخانچی :" و این دقیقا همان چیزی است که ما از انقلاب اسلامی انتظار داریم . تلقی ما از انقلاب اسلامی این است که بر مبنای شریعت سازه های جدید طراحی کنه و چیز های متفاوت بسازد و اتفاقا یکی از چیز هایی که در آن یک چیز متفاوت تجلی می یابد معماری است. حال که این کار را تاکنون نکرده ایم ، اما اکنون وقت آن است که بر مبنای شریعت خیلی چیز ها را واکاوی بکنیم و مبنا قرار دهیم و چیزی متفاوت خلق کنیم. "

مهندس بابک اسلامی:" دقیقا همینطور است ،معماری و شهر سازی ما آنقدر که به لحاظ غنای ایرانی و تجلی اسلامی پربار است و که ما اگر این را عملی کنیم ، معماری می تواند ابزار صدور انقلاب اسلامی باشد .

اگر از بحث محله یک قدم بالاتر برویم در بحث شهری و مجموع محله ها را با همان خصلت ها در نظر بگیریم ، به بحث فضای سبز می رسیم ، که هم در اسلام هست و هم در معماری ایرانی .

بحث باغ شهر اگرچه در طرح و ایده ی اولیه بسیار یحث مهمی است که الان در دنیا هم مطرح می شود که خالق این اثر آقای هاوارد است، اما این جا یک نگرانی وجود دارد که ما باید در خصوصش صحبت کنیم ، ما فضای سبز را می خواهیم داخل شهر بکشیم یا شهرهایمان را بکشیم داخل فضای سبز ؟ و آن نگرانی این است که ما با کشیدن شهرمان به داخل جنگل ها و این به این منجر خواهد شد که همه ی جنگل ها نابود می شود . این نگرانی نابود شدن جنگل ها بر اثر این طرح ، بسیار نگرانی سنجیده و درستی است که باید قطعا به آن توجه کرد ، اگرچه طرح اولیه چیز بدی نیست یعنی باید مواظب باشیم که باغ شهر برایمان تبدیل به باغ شر نشود .

همه ی خصوصیت هایی که نام بردم از جمله یک سری افسردگی ها ، کم شدن سطح وفاداری، تنوع طلبی ، ناهنجاری های رفتاری ، یک سری تشویش ها ی ذهنی ، همه ی این ها ما را یاد چه سبک زندگی ای می اندازد؟ این چه سبک زندگی ای است؟ "

میلاد دخانچی :" سبک زندگی ای که نهایتا غایت انقلاب اسلامی ایران نیست ."

مهندس بابک اسلامی :" و این چه سبک زندگی ای است؟"

میلاد دخانچی :" منظورتان سبک زندگی آمریکایی است؟"

مهندس بابک اسلامی :" بله سبک زندگی آمریکایی است ، ما معتقد نیستیم مردم این را آگاهانه انتخاب کرده اند ،اما کسانی در این زمینه برنامه ریزی کرده اند ، همان کسانی که بر روی ماهواره ها کار کرده اند و پلانینگ خانه ها را به این سمت بردند."

میلاد دخانچی :" ولی آیا فقط آنها هستند ؟ پس اینجا قسمت ما چه می شود ؟ ما در اینجا چه می کنیم ؟ شما در موردنمای شهری صحبت کردید . من در این تصاویر کم تر دست خارجی می بینم ، به نظر می رسد که ما خودمان داریم این را محقق می کنیم . و آیا کسی به جز بساز بفروش ها دارد این را محقق می کند؟ "

مهندس بابک اسلامی :" صحبتی که شما می کنید درست است ، بله اقتصاد قطعا در معماری تاثیر گذار است ، یعنی رابطه ای کاملا دو سویه دارد ، ببینید چیزی که مهم است این است که آیا مردم ما این را انتخاب کرده اند یا نه خیلی مهم است ، یک سیستم هایی در دنیا یک برنامه ریزی هایی کرده اند که در اینجا خیلی جایگاهی ندارند ، هدف تمامی این سیستم ها هم این بود که ما در نهایت سبک زندگیمان به شکل آنها شود که در نهایت مصرف کننده ی محصولات آنها باشیم ،اصلا دلیل این که ما را تحریم می کنند همین است که چون ما مصرف کننده ی محصولاتشان نیستیم پس بهتر است که ما را تحریم کنند، یعنی ما هنوز مصرف کننده شان نشدیم و امیدوارم که نشویم ، در کشور خودمان آن روند اقتصادی ای که بعضی از غربی ها با یک سیستمی به دست گرفته بودند ، در کشور ما برخی از این سودا گری های اقتصادی ، ما را به این سمت برد ، یعنی رفتار غلط مشابه ، هرچند این دو با هم خیلی همسو نیستند و نا آگاهانه اند.

سودا گری های اقتصادی ما را به این سمت برد که کیفیت فضای مطلوب کم شود یعنی مردم خانه را متری بخرند نه بر اساس کیفیت فضای مطلوب ، اما یک اتفاق مثبتی این جا رخ داده است این است که مردم راضی نیستند از این خانه ها.

سند این که مردم از این خانه ها راضی نیستند این است که مردم دغدغه مند شده اند نسبت به این موضوع ، سند قوی تراین که شما قرار بوده است که یک برنامه ی معماری داشته باشید اما الان دو برنامه ی معماری دارید."

میلاد دخانچی :" در حرف های مردم هم می توانستیم این را بشنویم ."

مهندس بابک اسلامی :" بله ، کاملا این موضوع برایشان مهم است و چون الان مردم این تمایل را دارند ، اگر ما این آگاهی را بهشان بدهیم که چه اتفاقی دارد در زندگیشان می افتد ، چه اتفاقی دارد برای فرزندانشان می افتد ، خود مردم می توانند کاملا آگاهانه انتخاب کنند ، اگرچه جبر اقتصادی قطعا تاثیرگذار است ، مردم ما نشان داده اند که هرچه را بخواهند به آن می رسند.

اسلام وقتی صحبت از خانه می کند و این که خانه از دیدگاه اسلام چیست اولین چیزی که اسلام در موردش حرف می زند این است که اقتصاد در آن تعیین کننده است یعنی مدیریت خانوار در شکل خانه مهم است و این مدیریت اقتصادی است ، که این کاملا تعیین کننده است . من فکر نمی کنم که مردم ما بخواهند خانه های خیلی خیلی بزرگی داشته باشند ، ما اگر به ایشان آگاهی بدهیم حتما به سمت خانه هایی می روند که طراحی درست داشته باشند. "

میلاد دخانچی :" شهرداری ها چقدر تاثیر دارند ؟ اصلا آیا ما برنامه ی منسجم از منظر شهری داریم که شهرداری ها بخواهند آن را محقق بکنند و بعد مثلا در آن شکست بخورند؟ می شود گفت این اصلا دغدغه ی شهرداری ها نیست که در یک کوچه ای یک خانه ای سه طبقه باشد و آن یکی دو طبقه و یا پنج طبقه .

آیا این وظیفه ی شهرداری است که به این قضیه برسد ؟ باید وظیفه ی شهرداری باشد یا نه ؟ "

مهندس بابک اسلامی :" شهرداری بله ، حتما تاثیرگذار است اما فقط شهرداری نه ، مجموعه ای از عوامل دست به دست هم می دهند که یک اتفاق مثبتی بیفتد یا نیفتد . یکی شهرداری ها هستند ، یکی قانون گذار ها هستند ، شهر وندان ، خواست مردمی ، معماران و حتی بحث تکنولوژی معماری و ... هستند .

همه ی این ها اگر یک جای کار ناهنجار عمل کند قطعا ما به آن نتیجه ی مطلوب نمی رسیم .

در موضوع شهرداری ، شهرداری نه جایگاهش این است ، نه رسالتش است که بیاید در خصوص کیفیت فضای مطلوب خیلی دخالت کند ، شهرداری فقط می تواند به حریم های معابر نسبت به خانه ها دخالت کند ، مردم باید بخواهند که طراحان وارد این مسائل بشوند."

میلاد دخانچی:" آیا فکر نمی کنید که یک جاهایی شهرداری می توانست با یک حرکت رسانه ای خیلی قوی یا با قدرتی که دارد ، اجازه ی این کار را ندهد؟ من حرفم این است که این نوع نگاه به شهر تهران به عنوان مثال محصول یک طرز تفکری بود که در یک دوره ی خاص طرفداران خاص خودش را داشت.که البته مبنای تئوریک هم داشت که ما مثلا تهران را داریم به شکل کنونی اش می بینیم."

مهندس بابک اسلامی :" شهرداری قطعا تاثیر گذار است ، شورای شهر قطعا تاثیرگذار است ، اصلا در بحث محلات و شورایاری ، همین مکان ها باید محل رابطه ی مردم با نمایندگان شورا باشد که اگر آن ایجاد می شد ، خیلی از این اتفاقات مثبت می توانست بیفتد ، بله برج هایی ساخته می شود ، شهرداری هم مجوز می دهد و این مصداق کامل حق الناس است وقتی مجوز داده باشد ، شهرداری اشتباه کرده است این حق الناس است ، این نباید انجام می شد ، جلوی این تفکر باید گرفته شود .

در اسلام تاکید زیادی بر نور خورشید شده است ، که جدای بحث های فلسفی اش ، جز آب و خاک یکی از تطهیر کننده ها نور است ، نور برای ما مهم است ، برای زندگی ما مهم است ، نور حق مردم است اگر شما این حق را از ایشان بگیرید تبعاتی دارد که به آن خصلت ها اگر اضافه کنید می بینید که چه بلایی دارد سر این بچه ها می آید.

اما فقط موضوع شهرداری ها نیستند. کسانی هستند که با تغییر سبک زندگی ها ، برای خودشان اندوخته ای دست و پا کردند که خودشان هم سردمدار اقتصادی فرهنگی شدند و آیا این تصادفی است که اکثر سرمایه ی دنیا الان دست یک گروه خاص است .

بحث تقلید کورکورانه از آن سیستم وجود دارد که ممکن است ما را به جا های بدی برساند ، اگرچه ما الان با آن ها هم راستا حرکت نمی کنیم جهت گیری هایمان هم مخالف است ، جز کشورهایی هستیم که این مسئله را نگرفتیم یعنی حداقل آگاهانه نگذاشتیم وارد زندگیمان شود ، اما یک موضوعاتی مهم است ، مثلا این که آن ها ما را درگیر با فرم کرده اند ، بدون آنکه اجازه بدهند ما بدانیم معنای فرم چیست ، آن ها مارا درگیر یک سری مسائل پرتکلف کردند ، مثلا همین دکور برنامه ی گره ، این میز و صندلی با قد من تناسب ندارد هرچند فرم قشنگی دارد یعنی عملکرد مناسبی ندارد ولی فرمش زیباست این شما را یاد چه می اندازد ، ما یک بحث در معماری داریم که می گوید :

The form fallows function.

یعنی فرم ها از عملکرد ها تبعیت می کنند . یعنی نمی گذارند ما به معنای واقعی خودمان برسیم. اما یک قدم جلوتر گفتند :

The form fallows structure .

یعنی فرم ها از ساختار ها ، سازه ها تبعیت می کنند ، یعنی تکنیک ، تکنولوژی ، یعنی اسیر شدن در بحث تکنولوژی که چه زیبا می گوید آن متفکر دوران گذار ، سید شهیدان اهل قلم ، خرق حجاب تکنیک ، یعنی از بین بردن همه ی آن چیز هایی که به لحاظ تکنیک می خواهد به شما خط بدهد و به سمتی بکشاند.

و بعد از این می گویند :

The form fallows concept.

یعنی فرم ها از مفاهیم تبعیت می کنند.

دانشجویان ما را بعضی از اساتید ما برای این که خلاقیت شکوفا شود به سمت فرم هایی می برند و به آنها نمی گویند که مفهوم و سازه و عملکرد این فرم ها چیست . دانشجوی ما ناخودآگاه یک فرمی را کپی می کند که همان دانشجو بعد ها می شود معمار ، کاملا ناخودآگاه کار یک معمار دیگر را کپی می کند و در وسط شهر تهران قرار می دهد یعنی اسیر شدن در کالبد ها به جای این که به معنا بپردازیم .

اما الان همان ها دیگر نمی گویند که فرم از مفهوم تبعیت می کند ، می گویند :

The form fallows identity.

یعنی فرم ها از هویت ها تبعیت می کنند ،این مسئله ی بسیار مهمی است ."

میلاد دخانچی:" جالب است که شما این مفاهیم را طرح می کنید که فرم از یک مفهوم خاص تبعیت می کند و شاید این دارد ما را به سمتی سوق می دهد که رهبر انقلاب اسلامی از آن به عنوان الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی یاد می کنند . این واژه را ایشان طرح کردند و فهمی که من دارم و قرائت من به عنوان یک جوان از این واژه ها این است که باید در فکر طراحی یک الگوی جدید برای کشور خودمان باشیم و این معنی اش این است که ما با الگو های جاری باید سر مواجهه ی انتقادی و سرسختانه داشته باشیم پس این ادبیات من به مثابه ی گره و گره هایی از این شکل به هیچ وجه هدفش تخریب نیست. این مواجهه ی انتقادی با وضع موجود است که همانطور که شما گفتید ما خودمان طراحی نکرده ایم ، طراحی شده اند و ما به شکل نرم آنها را قبول کرده ایم .

با این نگاه یعنی الگوی پیشرفت ایرانی اسلامی بگویید که پتانسیل ما تا الان چه بوده و ما چه کار باید بکنیم که این حرف ها نه در عرض یک سال ، نه در عرض دو سال حداقل فرزندانمان در زندگیشان تجلی اش را ببینند؟ "

مهندس بابک اسلامی :" شما از الگو صحبت می کنید که این بسیار مهم است و وقتی می گوییم الگو خود به خود به بحث هویت میرسیم که باید در معماری ما دیده بشود ، خیلی از کسانی که در دنیا هیچ هویتی ندارند می آیند و نمادگرایی می کنند مثل فراماسونر ها بگویند ما یک هویتی داریم ولی مثلا حقیقت مسئله این است که ما بپرسیم که شما اصلا قدمتتان چیست؟ هویت شما چیست؟ که بخواهید نماد داشته باشید . این حقیقت وجود دارد که این ها با جذب چیزهایی که متعلق به ماست و ادعای تملک آن را می کنند.

فقط موضوع این نیست که اسم جعلی می گذارند روی خلیج همیشه فارس ، یا این که مولوی را رومی خطاب می کنند یا هندسه ی خیام را مصادره می کنند و معماری هایی به وجود می آورند که میگویند ما هستیم اما این آنها نیستند.

اگر بخواهم بگویم که ما داریم به کدام سمت می رویم ، خبرهای خوبی برایتان دارم ، شاید خیلی ها بگویند در مواجهه با این سودا گری های اقتصادی و حرکات حساب شده ی غیر تصادفی چه نمونه ای برای مواجهه دارید ؟ ولی من می گویم شما نباید دنبال نمونه ی خوب باشید ، شما باید دنبال تفکر خوب باشید یعنی اصلا انقلاب اسلامی وظیفه اش این نیست که بیاید و یک چیزی را به عنوان خوراک بدهد به مردم ، انقلاب اسلامی کمک می کند که مردم فکر کنند چه چیزی برایشان خوب است و مردم الان با این پس زدنشان نسبت به خانه های فعلی نشان دادند چه چیزی برایشان مهم است و به پشتوانه ی این شعور مردمی ای که به وجود آمده ، به پشتوانه ی آن شعور مردمی محصول آن هویت که الان به وجود آمده اتفاق های خوبی قطعا خواهد افتاد در تمام پارامتر های توسعه ، چهار موضوع هست ، اقتصاد ، شعور و خواست مردمی ، تکنولوژی و سر آخر توانمندی گروه طراحی و معماری . ما توانمندی گروه معماری را داریم ، در بحث تکنولوژی کار های بسیار خوبی شده است و دانش اش را بومی کرده ایم یعنی تکنولوژی مهار شده است ، و تقاضای مردمی هم وجود دارد .

پس می ماند بحث اقتصاد ، کارهای خوبی در دولت شکل گرفته است اما این کافی نیست . ما به خاطر این جهش فرهنگی ای که خواهیم داشت به یک جهاد اقتصادی همگانی نیازمندیم ، ان شاء الله اگر این بال آخر هم کامل شود ما در دراز مدت می توانیم ، اتفاقات مثبتی را شاهد باشیم و می گویم که یک سری چیز ها دیگر دوره اش تمام شد ."