گفت‌و‌گو با دكتر آزاده فرحي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك

تيغ در برابر چشم!

گفت‌و‌گو با دكتر آزاده فرحي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك

دكتر شيرين ميرزازاده

امروزه در ايران، مانند بسياري كشورها، جراحي‌هاي زيبايي طرفداران فراواني پيدا كرده است. افراد حق طبيعي خود مي‌دانند كه ظاهر زيباتري داشته باشند و بنابراين روزبه‌روز بيشتر به جراحي‌هايي كه ديگر جنبة درماني ندارند رو مي‌آورند. در ميان تمام اعضاي بدن، صورت برجسته‌ترين جزء است و چشم‌ها بنا به جايگاه خاصي كه در صورت دارد و نيز نقشي كه در برقراري ارتباطات ميان‌فردي ايفا مي‌كند، مورد توجه است. به‌علاوه، علائم پيري در اطراف چشم شامل چروك‌هاي اطراف، شل‌شدن و افتادگي پوست پلك و عضلات آن و نيز آويزان شدن چربي‌هايي كه در پشت پلك قرار گرفته‌اند در حاشية چشم بيشتر خودشان را نشان مي‌دهند. با افزايش سن، پوست پلك‌ها چروك و شل مي‌شود، كيسه‌هاي پف‌آلودي در آنها ايجاد مي‌شود و فرد سالمند به‌نظر مي‌رسد. بنابراين با اصلاح اين تغييرات مي‌توان تاحدودي ظاهر فرد را جوان‌تر كرد. فرد اعتمادبه‌نفس بيشتري خواهد يافت و در روابط اجتماعي‌اش موفق‌تر خواهد بود. اما منظور از جراحي زيبايي چشم چيست؟ تا چه اندازه مي‌توان انتظار داشت كه اين جراحي‌ها فرد را جوان‌تر مي‌كند، و با چه خطراتي همراه است؟ دكتر آزاده فرحي، متخصص چشم و فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك و انحرافات چشم در بيمارستان فوق‌تخصصي چشم پزشكي نور، در گفت‌وگويي به شرح چگونگي انجام جراحي‌هاي زيبايي چشم و جايگاه آنها، عوارض احتمالي اين‌گونه عمل‌هاي جراحي و شرايط داوطلبان آن مي‌پردازد.

خانم دكتر، لطفاً در ابتدا بفرماييد منظور از جراحي زيبايي چشم چيست؟

○ جراحي‌هاي زيبايي چشم را در چند گروه مي‌توان قرار داد. بخشي از جراحي‌هاي زيبايي مربوط به تصحيح انحرافات چشم است. منظور از انحراف چشم يا استرابيسم آن است كه يك چشم در خط وسط قرار مي‌گيرد و چشم ديگر به سمت داخل، خارج، چپ يا راست منحرف شود. بنابراين دو چشم در يك راستا قرار نمي‌گيرند. در مبتلايان به انحراف چشم، اگر اين اختلال در دوران كودكي تشخيص داده شود، قابل درمان است و بينايي كودك را مي‌توان با تجويز عينك، ورزش‌هاي چشمي، قطرة چشمي و گاه جراحي حفظ كرد. بنابراين در كودكان كمتر از نُه سال، تصحيح انحراف چشم هم درماني است هم زيبايي. اما در افراد بالاي 18 سالِ مبتلا به انحراف چشم، در بيشتر موارد، جراحي با هدف كسب ظاهرِ زيباتر انجام مي‌شود. يعني اگر چشم تنبل شده باشد، نمي‌توان ديدِ فرد را كامل كرد. برخي افراد كه براي جراحي‌ زيبايي چشم مراجعه مي‌كنند دچار كدورت سطح قرنيه‌اند. به اين افراد استفاده از لنزهاي رنگي را پيشنهاد مي‌كنيم و گاه جراحي‌هاي خاص مثل پيوند قرنيه را در مواردي كه فرد نابيناست و چشم ظاهر بدي دارد و ساير روش‌ها براي اصلاح وضعيت ظاهري قابل استفاده نباشد، براي برگرداندن زيبايي به ما مراجعه مي‌شود. در اين گروه چشم تخليه و چشم مصنوعي با ظاهر مطلوب جانشين مي‌شود. گروه بعدي افرادي هستند كه ضعف بينايي دارند و استفاده از عينك را دوست ندارند، آنها ليزردرماني مي‌كنند يا از لنزهاي داخل چشمي استفاده مي‌كنند. سرانجام جراحي‌هاي زيبايي پلك مطرح‌اند كه بلفاروپلاستي ناميده مي‌شوند.

چه افرادي بيشتر داوطلب انجام جراحي‌هاي زيبايي پلك هستند؟

○ بيشتر خانم‌هاي بالاي 45، البته در سال‌هاي اخير با مراجعة زياد آقايان هم روبه‌رو بوده‌ايم. بايد توجه داشت گاه اين نوع عمل‌ها جنبة درماني دارند. در افرادي كه به دليل پيري و افزايش سن پلك‌ها پف‌آلود و آويزان شده‌اند و در نتيجه ديدشان محدود شده، هدف از جراحي بيشتر كامل كردن ميدان ديد است. گاه به دنبال ابتلا به يك بيماري زمينه‌اي مثلاً اختلال تيروئيدي ـ كم‌كاري و پركاري تيروئيد ـ اين وضعيت ايجاد مي‌شود كه بعد از كنترل بيماري زمينه‌اي، براي برگرداندن زيبايي ظاهري فرد، جراحي پلاستيك پلك پيشنهاد مي‌شود. در برخي افراد نيز به علت سوختگي يا ضربه به پلك، مشكلي براي اين ناحيه ايجاد شده كه با جراحي اقدام به درمان آن مي‌كنيم.

اين تصور كه براي زيبا كردن چشم‌ها مي‌توان آنها را جراحي كرد درست است؟

○ البته هدف از اين عمل زيباتر و جوان‌تر كردن ظاهر چشم‌ها و پلك‌هاست. اما بايد توجه داشت كه در جراحي بلفاروپلاستي، پوست‌ها و چربي‌هاي اضافي پلك برداشته مي‌شود و اين عمل نمي‌تواند چروك‌هاي اطراف چشم را برطرف كند يا كبودي دور چشم و حلقه‌هاي سياه ناشي از مشكلات زمينه‌اي يا توارث را اصلاح كند. ‌چروك‌هاي بين دو ابرو و پيشاني نيز با اين جراحي محو نمي‌شوند. برخي از متقاضيان جراحي زيبايي پلك احساس خوبي به ظاهر خود و درك درستي از آن ندارند. اين انتظار كه با چنين جراحي‌اي مي‌توان 10 تا 15 سال جوان‌تر شد، يا چهره را عوض كرد غيرواقع‌بينانه است. مشكلات روحي‌ـ‌رواني نظير افسردگي را هم نمي‌توان با جراحي زيبايي پلك درمان كرد! گاه دختران جوان كه هيچ عيب ظاهري ندارند، به علت نارضايتي از زندگي، تقاضاي جراحي زيبايي دارند كه اين افراد را با مشاوره از انجام عمل منصرف مي‌كنيم تا حد ممكن.

دربارة جراحي زيبايي پلك بيشتر توضيح دهيد.

○ در جراحي پلاستيك پلك كه عمل جراحي سرپايي است و نيازي به بيهوشي عمومي ندارد، در چين پلكي در پلك فوقاني، برش داده مي‌شود و اضافة پوست يا چربي برداشته مي‌شود. بعد محل برش بخيه زده مي‌شود. بخيه‌ها را پنج تا شش روز بعد از عمل مي‌كشيم. مدت جراحي هم 45 دقيقه تا يك ساعت است. پزشك جراح برحسب تجربه و مهارتش از تيغ جراحي، ليزر يا امواج راديويي براي ايجاد برش استفاده مي‌كند. در پلك تحتاني، در بيشتر موارد، برش در پشت پلك در طرف ملتحمه داده مي‌شود و بنابراين اثري از جاي عمل روي پوست باقي نمي‌ماند.

عمل جراحي پلاستيك پلك چه عوارضي دارد؟

○ به‌هر‌حال هيچ جراحي‌اي بدون عارضه نيست. اما درصورتي‌كه جراح پلاستيك پلك با تجربة كافي در اين زمينه عمل را انجام دهد، عوارض آن كمتر خواهد بود. ازجمله عوارض عمل بلفاروپلاستي، ورم و كبودي است كه معمولاً طي يك تا سه هفته برطرف مي‌شود و بعد از گذشت اين زمان فرد چهرة عادي‌اش را پيدا مي‌كند. در افرادي كه بيماري‌هاي زمينه‌اي و مشكلات انعقادي دارند، احتمال خونريزي يا كبودي اطراف محل عمل بيشتر است. خونريزي خلف چشم از عوارض نادر ولي بسيار خطرناك جراحي زيبايي پلك است. احتمال اين عارضه در پلك پايين بيشتر است. در اين حالت خطر كاهش ديد دائمي وجود دارد. بنابراين به بيماران توصيه مي‌كنيم كه اگر در چند ساعت و حتي روز بعد از عمل دچار درد شديد در چشم يا افت بينايي شدند، سريعاً به پزشك مراجعه كنند تا محل جراحي باز و خون تخليه شود. از ديگر عوارض بعد از عمل جراحي پلاستيك پلك، اصلاح كم يا زياد افتادگي پلك است كه در اين صورت مي‌توان جراحي مجدد انجام داد، ولي در مواردي كه اصلاح زياد باشد، دو پلك به هم نمي‌رسند و چشم باز مي‌ماند. اين وضعيت تا چند روز بعد از عمل طبيعي است و از فرد مي‌خواهيم با استفاده از قطره‌هاي چشمي مرطوب‌كننده از چشم‌هايش مراقبت كند. ولي اگر برداشت پلك زياد باشد، اين عارضه برطرف نمي‌شود و مشكلات بعدي شامل خشكي چشم، زخم قرنيه و متعاقب آن كاهش بينايي فرد را تهديد مي‌كند. ممكن است در محل ترميم پوست جوش‌هاي‌ سفيد‌رنگي ظاهر شود كه اغلب گذراست و برطرف مي‌شود. جاي بخيه در پلك فوقاني به‌طور طبيعي سه تا شش ماه بعد از عمل محو مي‌شود. ولي ندرتاً ممكن است جاي زخم به شكل يك خط باقي بماند،‌ مثل افراد كلوئيدساز.

چرا گاه بعد از جراحي زيبايي پلك، صورت فرد نامتقارن مي‌شود؟

اين از عوارض عمل زيبايي پلك است. جراح سعي مي‌كند كه در آخر كار دو طرف صورت را كاملاً قرينه كند، ولي ممكن است دو طرف وضعيت يكساني نداشته باشد و اين منجر به عدم قرينگي مي‌شود. اين مشكل اگر خفيف باشد نياز به اقدام خاصي ندارد، ولي اگر شديد باشد بايد اصلاح شود.

ممكن است جراحي زيبايي پلك به كوري بينجامد؟

همان‌طور كه اشاره كردم، خونريزي خلف پلك از عوارض خطرناك ولي نادر اين جراحي است كه خوشبختانه من در طول دوران طبابتم تاكنون به چنين موردي برنخورده‌ام. اين عارضه به كاهش ديد و گاه حتي نابينايي منجر مي‌شود. اما به‌هر‌حال قبل از جراحي، حتماً معاينة كامل چشم و بررسي شبكيه انجام مي‌شود تا اگر فرد قبل از جراحي كاهش ديد داشته بعد از عمل به كار جراح نسبت ندهد.

مي‌توان با اين عمل افتادگي ابرو را هم اصلاح كرد؟

بله، وقتي مي‌گوييم جراحي زيبايي چشم، ابرو هم جزوش است. معمولاً اگر بيمار موردي داشته باشد در حين جراحي پلك افتادگي ابرو هم برطرف مي‌شود. وقتي براي اصلاح پلك برش مي‌دهيم، مي‌توانيم همزمان ابروها را هم چند ميلي‌متر بالا بكشيم. اگر بخواهيم ابروها را بيشتر بالا ببريم، به جراحي جداگانه‌اي كه اصطلاحاً ليفتينگ ناميده مي‌شود نياز است. قبلاً براي انجام ليفتينگ برش سراسري مي‌دادند ولي امروزه روشي كه بيشتر متداول است ايجاد چند سوراخ در پوست، كار با‌ آندوسكوپ و بالا كشيدن ابروها با بخيه‌هاي مخصوص است.

كاربرد ليزر در جراحي زيبايي پلك چيست؟

ما با جراحي زيبايي پلك پف‌هاي اضافي را بر‌مي‌داريم و يا پخش مي‌كنيم، ولي چروك‌هاي ريز سطح پوست را بايد با درم ابرژن و ليزردرماني برطرف كرد. به‌علاوه براي ايجاد برش مي‌توان به‌جاي تيغ از ليزر استفاده كرد. يعني براي برش پوست و برداشتن عضلات و چربي‌هاي اضافي مي‌توان از ليزر استفاده كرد. البته حين استفاده از ليزر بايد سطح چشم را با محافظ‌هاي ويژه پوشاند تا چشم آسيب نبيند. امروزه استفاده از امواج راديويي بيشتر طرفدار دارد، زيرا خطرش كمتر است. مزيت كاربرد ليزر يا امواج راديويي در جراحي آن است كه، همزمان با ايجاد برش، مي‌توان خونريزي را هم كنترل كرد. در نتيجه خطر خونريزي حين عمل به حداقل مي‌رسد. اما مطالعاتي كه اخيراً بر روي روند ترميم زخم بعد از جراحي با استفاده از تيغ، ليزر و امواج راديويي انجام شده نشان داده كه نتايج حاصل يكسان است.

بعد از جراحي پلاستيك پلك، احتمال برگشت به وضعيت اوليه هست؟ ميزان عود به چه عواملي بستگي دارد؟

سرعت برگشت پلك و پوست به وضعيت اوليه را روند پير شدن بافت‌هاي فرد مشخص مي‌كند. همان‌طور كه نمي‌توانيم مانع از پير شدن پوست شويم، نمي‌توانيم جلو پير شدن بافت‌هاي زيرجلدي را هم بگيريم. ممكن است اين روند در فردي سريع‌تر اتفاق بيفتد. به‌هرحال جراح نمي‌تواند بيشتر از ميزاني كه در لحظة جراحي اضافه است با هدف پيشگيري در آينده بردارد. اما در دو سه سال اول بعد از عمل، اگر روند پير شدن پوست و بافت‌هاي زيرپوستي طبيعي باشد، قطعاً فرد مشكلي نخواهد داشت.

ممكن است برگشت و عودِ افتادگي پلك نامتقارن باشد؟

○ در درصدي از بيماران، دو طرف صورت از ابتدا غيرقرينه است. هنر جراح آن است كه غيرقرينگي را قرينه كند. ميزان بافتي كه برداشته مي‌شود مهم نيست، وضعيت بافتي كه بر جاي مي‌ماند اهميت دارد. به‌هرحال اين وضعيت هم نوعي عود است و مي‌توان با جراحي آن را برطرف كرد.

روند بهبود بعد از عمل چقدر طول مي‌كشد؟

○ متقاضيان براي اين عمل بايد حداقل يك هفته زمان بگذارند. روز عمل و چند روز اوليه بعد از آن كبودي در اطراف چشم وجود دارد كه مي‌توان با استفاده از عينك آفتابي آن را پوشاند. چهار تا پنج روز بعد از جراحي بخيه‌ها برداشته مي‌شوند و شخص مي‌تواند سر كار حضور داشته باشد. در افرادي كه نسبت به ظاهر خود بسيار حساس‌اند، دو تا سه هفته تا برگشتن چهرة فرد به وضعيت طبيعي زمان نياز است.

براي پيشگيري از آويزان شدن يا پف‌آلود شدن و نيز ساير آسيب‌هاي پلك و اطراف چشم چه مراقبت‌هايي لازم است؟

○ مانند ساير موارد در پلك‌ها هم پيشگيري به مراتب بهتر از درمان است. تغذية مناسب، ورزش، كاهش فشارهاي روحي، پرهيز از به‌كار بردن مواد آرايشي ناسالم، استفاده از كرم‌هاي تقويتي، مرطوب‌كننده و ضدآفتاب مخصوص ناحية دور چشم، به چشم داشتن عينك آفتابي در خارج از منزل، و به‌طوركلي رعايت نكاتي كه روند پيري پوست را به تأخير مي‌اندازد توصيه مي‌شود. اگر از پوست به‌خوبي مراقبت شود، بروز اين مشكل به‌مراتب كمتر است. در افرادي كه در اثر ابتلا به بيماري‌هاي زمينه‌اي نظير كم‌خوني و اختلال عملكرد تيروئيد مشكلي به‌وجود آمده، درمان يا كنترل بيماري مي‌تواند كمك‌كننده باشد.

به متقاضيان اين جراحي چه توصيه‌اي مي‌كنيد؟

○ مشاوره قبل از عمل از نظر من اهميت بسياري دارد. انتظارات فرد متقاضي از جراحي بايد قبل از عمل تعيين شود. بهتر است پزشك روند جراحي را براي او كاملاً توضيح دهد و توصيه كند با افرادي كه قبلاً جراحي را تجربه كرده‌اند گفت‌وگو كند و ترس‌ها و نگراني‌هايش را با آنها در ميان بگذارد. من مجموعة‌ كاملي از عكس‌هاي همة بيمارانم، قبل و بعد از جراحي، تهيه كرده‌ام و در صورت تمايل متقاضيان در جلسة مشاوره به آنها نشان مي‌دهم تا قبل از عمل، انتظارشان از پايان جراحي كاملاً مشخص شود و با ديد واقع‌بينانه‌تري به‌سراغ آن بروند.

گفت‌و‌گو با دكتر آزاده فرحي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك

گفت‌و‌گو با دكتر آزاده فرحي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك

مطالب مشابه :

شماره تلفن پزشکان شرکت کننده در برنامه زیتون

گفت‌و‌گو با دكتر آزاده فرحي، فوق‌تخصص جراحي پلاستيك پلك

عمل لیزری دیسک کمر یا تخلیه دیسک بدون برش پوست بروش بسته نویسنده دکتر حیدریان فوق تخصص درد

شماره تلفن كارشناسان (پزشکان شرکت کننده در برنامه های جام جم)

پزشکان فوق تخصص خون وسرطان

پزشكان فوق تخصص كودكان و نوزادان

دکتر مجید حیدریان - فوق تخصص درد

دكتر تقي بغدادي

تاریخچه سرطان

آدرس مراكز درماني دولتي خون و انكولوژي (شيمي درماني) در تهران