مطالعات،استاندارد ها و روابط جامع در طراحی هنرستان

قسمت اول

بررسی شرایط اقلیمی :

آب و هوا:
شرايط مناسب آب و هوا متاثر از وضعيت اقليمي يعني حرارت، رطوبت و سرعت حركت هوا خواهد بود.

باد:
محيط آموزشگاه از نظر همجواري با ساير ساختمانها و عوامل جغرافيايي بايد به گونه‌‌اي باشد، كه امكان حركت و نتيجتا تهويه هوا وجود داشته باشد، ‌نحوه استقرار آن به نحوي باشد كه اثرات بادهاي مزاحم كاهش يافته و برخورداري از بادهاي مناسب افزايش يابد. به طوري كه حداكثر استفاده از جريان هواي مناسب براي تهويه طبيعي كلاس بوجود آيد.
در صورتي كه محيط آموزشگاه در معرض وزش بادهاي شديدي قرار داشته باشد بايد امكان ايجاد فضاي سبز توسط درختان و بوته ها براي مقابله با آن فراهم باشد. با توجه به جهت عمومي وزش باد در منطقه، احداث واحد آموزشي نبايد در مسير انتشار دود و بوهاي زننده كارخانجات، ‌كانالهاي روباز، عبور فاضلاب، محل زباله داني و… قرار گيرد .

تابش آفتاب:
به طور كلي جهت ساختمان مدارس بايد به گونه‌‌اي باشد كه حداكثر تابش آفتاب در كلاسها هنگام زمستان و جلوگيري از نفوذ تابش مزاحم در تابستان فراهم آيد. بر اين اساس ميزان نور گيري هر نقطه با توجه به زوايه تابش و جهت تابش مشخص مي‌گردد. همچنين بايد دقت داشت عوامل شهري و جغرافيايي نبايد در روشتايي محيط نقصان يا خللي وارد نمايد. بايد دقت داشت كه حداقل در قسمتي كه ساختمان مدرسه احداث مي‌گردد نبايد سايه عوامل فوق وجود داشته باشد. هر چند بهتر است در نواحي سردسير اصولا از سايه در محيط آموزشگاه پرهيز نمود و بالعكس در نواحي گرمسير وجود سايه در فضاهاي باز نيز مطلوب مي‌باشد.

صوت:
اصوات نامطلوب در فضاي آموزشي سه دسته اند:
الف- سرو صداي ناشي از ترافيك هوايي و زميني
ب- سر و صداي ناشي از كارگاههاي صنعتي- مراكز تجاري
ج– سر و صداي بازي بچه ها در فضاي باز و ساير كلاسها

قسمت دوم

تقسیمات فضایی :
ورودی :
ورودي اولين مكاني است كه دانش آموز به آن برخورد كرده و آخرين مكاني است كه در هنگام خروج با آن ارتباط دارد . پس يك عنصر مهم در طراحي مي‌باشد. در واقع اين مكان مرزي هم فزيكي و هم رواني ايجاد مي‌كند، ‌كه دانش آموزان را متوجه درون و بيرون مدرسه مي‌كند و آنان احساس مي‌كنند كه وارد فضايي متفاوت شده اند. در نتيجه ورودي بايد خوانا و شاخص طراحي شود. همچنين بايد داراي خاصيت دعوت كنندگي باشد .

راهرو طبقات (ارتباطی افقی) :
يك راهرو در مدرسه مي‌تواند علاوه بر عملكرد تسهيل دسترسيها ، براي كاربريهايي چون آموزشي، نمايشگاهي، ‌اجتماعي(‌مكث و صحبت كردن ) و… نيز مورد استفاده قرار گيرد. راهروها در مدارس بايد روشن و نوراني و دلباز باشند. همچنين به جاي فرمهاي ايستا براي اين فضا، ‌مي توان از فرمهاي منحني و محرك در طراحي آن استفاده نمود. تلفيق آن با فضاي باز و سبز به زنده كردن هر چه بيشتر آن مي‌انجامد. در گشادگي ها و تورفتگيهاي راهرو مي‌توان از وسايلي چون مبل، ‌قفسه لباس و وسايل، ‌تابلوي (اعلانات)‌تابلويي كه كارهاي دانش آموزان بر آن نصب مي‌شود استفاده كرد. براي رنگ آميزي ديوار راهرو مي‌توان در قسمت پائين از رنگهاي تندتر و در قسمت بالا از رنگهاي ملايم تر استفاده نمود. اين كار نه تنها باعث تنوع مسير مي‌شود. بلكه در خوانايي ميسر نيز بسيار موثر مي‌باشد. چون اين فضاها حائل ميان حياط و كلاس هستند و مكاني هستند كه دانش آموزان پس از استراحت در زنگ تفريح شاد و پر انرژي به كلاس بر مي‌گردند، بنابر اين اگر رنگ اين فضاها، ‌رنگهاي سرد و آرام باشد، ‌در كنترل هيجانات روحي آنان بسيار موثر است. حداقل عرض راهرو اگر در يك طرف آن كلاس باشد، ‌5/0 تا 5/1 متر است.
ارتفاع آن نيز حداقل 4/2 متر مي‌باشد. حداكثر فاصله هر كلاس تا خروجي ساختمان و يا راه پله حدود 30 متر مي‌باشد. نتيجتا طول هر راهرو كمتر از طول معادل سه كلاس خواهد بود.

راه پله ( ارتباطی عمودی) :
حداكثر 8 كلاس مي‌توانند از يك راه پله استفاده كنند، مشروط بر اينكه حداكثر فاصله طي شده براي رسيدن به پله توسط دانش آموز از 20 متر تجاوز نكند. چنانچه در ساختمان مدرسه از چند راه پله استفاده شده باشد راه پله‌‌اي كه جنب ورودي اصلي قرار دارد، عريض ترين انتخاب مي‌شود.
حداقل عرض راه پله ها 3/1 متر و حداكثر 8/1 متر پيش بيني مي‌شود. اگر عرض آن از 8/1 متر بيشتر باشد، ‌در هر دو طرف پله دست انداز نصب گردد.
وجود يك پاگرد به طول حداقل 40/1 متر پس از حداكثر 11 پله ضروري است. ارتفاع هر پله 15 و حداكثر 18 مي‌باشد. سرعت راه رفتن دانش آموزان در مقطع سني ابتدايي و متوسطه در پله ها 40/0 و در هنگام دويدن 10-4 متر بر ثانيه مي‌باشد.

قسمت سوم

بخش آموزشی (کلاس) :

انواع چيدمان در كلاس :

رديفي و ستوني: اين سنتي ترين وضعيت مي‌باشد. در حقيقت تا زماني پيش و شايد امروزه در بعضي مدارس، نيمكتها به شكلي به زمين متصل بودند. اين قرار گيري براي زماني مناسب است كه معلم مي‌خواهد دقت ها به چيزي متمركز شود.

فرم دايره‌‌اي شكل:
فرم‌هاي دايره‌‌اي شكل براي مباحث كلاسي و تكليف كلاسي مناسب هستند. البته اين نوع سازماندهي مشكلي كه دارد اين است كه تعدادي از دانش آموزان به ناچار يا پشت معلم يا نيمرخ او روبرو مي‌شوند و نمي توانند ارتباط بصري مناسبي با او داشته باشند.

گروهي:
نشستن گروهي در گروههاي 4 تا 6 نفري براي مباحثه گروهي و يادگيري مشاركتي و تكاليف گروهي كوچك مناسب مي‌باشد. براي نظارت بر تمام فعاليتها در چيدمان گروهي، معلم بايد قادر باشد كه ببيند در مراكز فعاليتي هر گروه چه اتفاقي مي‌افتد. بنابر اين موانع بايد كم باشد و گروهها نبايد دور از ديد باشند.]كم اثر ترين سازماندهي و مرتبط ترين آن با رفتار نامناسب هنگام مباحثه، ‌نيمكت‌هاي رديفي است. به نظر مي‌رسد كه نيمكت‌هاي رديفي بيشتر از گروهي يا دايره‌‌اي با كناره گيري دانش آموزان ارتباط دارد. بعلاوه سازماندهي دايره‌‌اي بيشتر از رديفي و گروهي با رفتار مناسب و نظريات خارج از موضوع در ارتباط است.

مكان قرار گيري کلاس :
كلاس درس بايد در آرامترين مكان قرار گيرد و از سر و صداي بيرون دور باشد. دسترسي سريع و مناسب به ساير فضاهاي آموزشي (از قبيل كتابخانه، كارگاهها، كلاسهاي ويژه و…)‌بايد براي آن فراهم شود.

فرم كلاس :
تحقيقات نشان مي‌دهد كه كلاسهاي با فرم مربع يا نزديك به مربع جوابگوي نيازهاي آموزشي مي‌باشد .

شکل :
تقلیل فاصله استاد و دانشجو به حداقل ممکن می تواند مهمترین ضابطه برای طرح اتاق درس باشد چون باعث می شود که ارتباط بین دو نفر بهتر شود,به طوریکه:
احتیاج به صدای آرام تر و فشار فیزیکی کمتر
به وسائل سمعی بصری کمتر و کوچکتر و ارزانتری نیاز است.
استانداردهای متداول جهانی برای عناصر موجود درکلاس درس,فواصل و اندازه هایی را که در ارتباط و تابعی از یکدیگر می باشند,به شرح زیر مشخص می نماید تا مد نظر طراح قرار گیرد:
میز و صندلی ها به صورت یکپارچه باشند.
فاصله از دیوار جلو تا پشت صندلی های ردیف اول m 3 باشد.

فاصله صندلی ها پشت تا پشت cm90 و با فاصله مرکز تا مرکز تا مرکز cm 60

تعداد صندلی ها در هر ردیف تابعی از زاویه مخروط دید است
عرض ردیف کمتر از 7 صندلی : عرض کل راهروهای داخل کلاسm 1.80
عرض ردیف بیش از 7 صندلی :عرض کل راهرو های داخل کلاس m 2.40.
اگر بیش از 50 صندلی در کلاس وجود داردباید درب دومی نیز وجود داشته باشد.
در مواردی که بیش از 7 صندلی در عرض و تعداد درب ها 2 می باشد,m 0.90 عرض اضافی در انتهای کلاس باید وجود داشته باشد و در غیر این صورت فاصله صندلی عقبی با دیوار بیش از m0.60 باشد.
کف کلاس بعد از ردیف هشتم باید شیب دار بوده و ارتفاع آن برای دید مناسب باشد.
میزان نور در کلاس ها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و مصالح سقف و دیوارها و کف طوری انتخاب شود که از نظر انعکاس نور و یا صوت مشکلاتی پیش نیاید.

قسمت چهارم

محل قرارگیری :
ترجیحا باید که کلاس های درس درطبقه همکف وحداکثر تا طبقه دوم قرار گیرد,به دلایل:
1- عدم استفاده از آسانسور برای حجم بالای استفاده کنندگان( در مدت کولاهتر از min10)
2- برای کلاس ها با ظرفیت زیاد,شیبدار نمودن و یا سکو بندی کف الزامی است که سهولت اجرای آن در طبقه همکف بر این ایجاب می افزاید.

بررسي نور در كلاس :
مسائلي كه از نظر نور براي ديد و مطالعه در كلاس درس با توجه به محيط ديد سالم حائز اهميت مي‌باشد، به شرح زير است:
-تاثير نور طوري باشد كه منبع نور در حوزه ديد دانش آموز قرار نگيرد.
-به منظور ايجاد نور كافي در كلاس در صورتي كه پنجره‌هاي نورگيري در يك سمت واقع شده باشد، ‌سح كل پنجره ها نبايد از يك پنجم الي يك هفتم سطوح كلاس كمتر باشد.
-براي آنكه تاثير نور خورشيد كه منبع نور طبيعي كلاس محسوب مي‌شود، بطور مستقيم به كلاس وارد نشود، بكار بردن سايبانهاي مناسب از قبيل سايبان بالاي پنجره و يا سايبان كركره‌‌اي و جانلي توصيه مي‌شود.

براي استفاده از نور مصنوعي بايد نكات زير را در نظر داشت:
-براي روشن نمودن كلاس درسي میتوان از نور مستقيم- نيمه مستقيم و يا يكنواخت استفاده کرد.
-چراغهاي سقفي در كلاس بايد طوري نصب شود كه خيرگي ایجاد نکنند و همچنين بايد از چراغ مخصوص براي روشن كردن تخته سبز استفاده كرد.
-حداقل مقدار شدت روشنايي الكتريكي كلاس درس 200 و حداكثر 500 لوكس تعيين شده است.
تابش نور از سمت چپ برای نوشتن و از سمت راست برای طراحی و نقشه کشی

تجهیزات کلاس

شرح پشت تا پشت
(cm) محور تا محور
(cm) سطح
(m*m)
صندلی ثابت و میزچه متحرک 104 58 0.60
صندلی تئاتری (تاشو) و میزچه لولایی 104 56 0.58
صندلی تئاتری (نئاتر) وپیشخوان لولایی 91 56 0.51
پیشخوان یکپارجه ثابت و صندلی گردان 109 66 0.72
پیشخوان یکپارچه ثابت و صندلی آزاد 109 58 0.63
میز دو نفری و صندلی گردان محوری (با راهرو طولی) 91(86) 61 0.73
میز متصل با پشتی ردیف جلو و صندلی تاشو 86 53 0.45
صندلی ثابت و میزچه لولایی 99 61 0.60
پیشخوان یکپارچه و صندلی کشویی گردان 114 66 0.75

قسمت پنجم

این سرویس ها اتاق های تهیه و آماده کردن و نگهداری وسائل آزمایش مدل ها و... می باشد.که معمولا به صورت آزمایشگاه و یا کارگاه وانبار کوچک است. استانداردهای مختلف برای تعیین سطح این فضا با یکدیگر هم قول نیستند.
استاندارد سطح ارائه شده برای این فضا در ایالات متحده 0.18 -0.09 در انگلستان 0.28-0.21 و در جمهوری فدرال آلمان 0.3-0.2 متر مربع بر نفر توصیه گردیده است.

آتلیه :
این کارگاه ها شامل مکان های متعدد مورد نیاز برای دروس فنی از جمله معماری ، آکادمی های هنری شامل نقاشی و کلاس مجسمه سازی می باشند .
تجهیزات اصلی :
میز مناسب نقشه کشی با اندازه ی
A0 :92*127 cm
A1:65*90 cm
A2:47*63 cm
A3 :37*44 cm

قسمت ششم

درها :
وضعیت قرار گرفتن در های داخلی باید به گونه ای باشد که بتوان از فضای اتاق ها نهایت استفاده را برد .
یک در متعادل برای راهرو ها نیازی به وارد کردن فشار زیادی برای باز کردن ندارد . عرض در نیز به نحوه ی استفاده از آن و اتاقی که در به داخل آن باز می شود بستگی دارد. حداقل پهنه ی داخلی در 50سانتی متر و استاندارد آن 1 متر است .
حداقل ارتفاع در 185 سانتی متر و و ارتفاع معمول آن بین 195 تا 200 سانتی متر است .

پنجره ها :
زمانی که نیاز به داشتن یک اتاق روشن وجود دارد پنجره ها از اهمیت خاصی برخوردار می شوند . در تمام محیط های کاری باید پنجره ای وجود داشته باشد که افراد بتوانند از آنجا بیرون را ببینند.
در یک دفتر کار محیط پنجره ای که نور را انتقال می دهد باید 20/1 محیط سطح کف اتاق باشد. عرض کلی تمام پنجره ها باید در حدود 10/1 پهنای کلی دیوارها باشد . در اتاق های کار با ارتفاع بیش از 3.5 متر سطح پنجره های انتقال دهنده ی نور باید 30 درصد سطح دیوارهای خارجی باشد.
حداقل ارتفاع پنجره 3/1 متر و اکابه ی پنجره حدود 0.9 متر ارتفاع کلی تمام پنجره ها باید معادل 50 درصد عرض دفاتر کار باشد .

کتابخانه :
کتابخانه شامل یک کتابخانه ی معمولی برای استادان و دانشجویان بوده و دارای کتاب ، مجله ، امکانات قرض دادن کتاب و مکانی برای مطالعه و کار است .
مرکز رسانه ها بخش ضمیمه ی کتابخانه است و امکاناتی برای ضبط ، فیلم و تلوزیون را دارد مثل تجهیزات سمعی و بصری ، امکانات نرم افزاری ، میکرو فیلم و میکرو فلش .

تقسیم فضاها :
تحویل و باز پس گرفتن کتاب ، هر یک از مکان های کاری مساحت
5 متر مربع فضای بخش راهنمای پذیرش 20 تا 40 متر مربع
اطلاعات شامل مسئول کتابخانه ، مشاور رسانه تکنسین رسانه
برای هر نفر 10 تا 20 متر مربع در هر 1 متر مربع از انبارهای
فشرده ی کتاب 20 تا 30 جلد کتاب جا می گیرد .
قفسه ی کتاب ها به مساحت تقریبی 4 متر مربع دارای ورودی آزاد بوده و شامل فضای ارتباطی ، مکان مطالعه و راهنما است .
مساحت منطقه ی مطالعه برای هر 1000 جلد کتاب مرجع 20 تا 40 متر مربع است و به طور کلی هر 1000 جلد کتاب مرجع مساحتی حدود 25 متر مربع را به خود اختصاص می دهد .
در هر 2 متر مربع باید حداقل 30 مکان مطالعه وجود داشته باشد . مثلا اتاقک مطالعه ی خصوصی به مساحت 60 * 2.5 (3) متر مربع .

سالن کنفرانس :
بهتر است سالن های کنفرانس بزرگتر برای سخن رانی های اصلی ، در مجموعه های جداگانه گروه بندی شوند .
صندلی های سالن به تعداد 100 ، 150 ، 200 ، 300 ، 400 ، 600 ، 800 می باشند .
ارتفاع سقف سالن های بیش از 200 صندلی 3.5 متر است .
نهوه ی چیدن صندلی به نوع درس تعداد دانشجویان و روش تدریس بستگی دارد .
فضای لازم برای قرار دادن صندلی راحت هر دانشجو 65 * 75 سانتی متر است و هر دانشجو به 0.6 متر مربع فضا نیاز دارد .

مجموعه ورزشی :
زمین بسکتبال : 26 * 14 متر
زمین هندبال : 34 * 18 متر
زمین والیبال : 18 * 9 متر
که معمولا یزرگترین زمین را برای کل مجموعه در نظر می گیرند .

آبدار خانه :
اين فضاها ابعادي كوچك داشته و جهت پذيرايي از كاركنان استفاده مي‌شوند. براي سرويس دهي بهتر به قسمت اداري، بهتر است در نزديك آن قرار گيرند.

نمازخانه :
نماز خانه فضايي است كه نياز به سكوت دارد و اگر در محيطهاي آموزشي طوري طراحي شود كه زيبا و جذاب باشد، ‌افراد را به خود بيشتر و بهتر دعوت خواهد كرد. سالن چند منظوره مي‌تواند به عنوان نماز خانه مورد استفاده قرار گيرد. همين طور مي‌توان نماز خانه‌‌اي جداگانه داشت كه در اين حالت اگر نماز خانه به سالن چند منظور متصل باشد، در مواقع لزوم مي‌توان براي برپايي مراسم بزرگ آنها را به هم پيوسته كرد و استفاده نمود. مطلبي كه مي‌تواند در زيباتر ساختن فضاي معنوي نمازخانه به طراح كمك كند، استفاده از عنصر نور طبيعي مي‌باشد .

بوفه و سالن غذاخوری :
قفسه های فروشگاه نباید بلند تر از 1/8متر و یا کوتاهتر از 0/3 متر از سطح زمین باشد .
مراكز سرويس دهي غذايي عمدتا به دو بخش، يكي جهت سرويس دهي به مسؤولان و ديگري جهت دانش آموزان تقسيم مي‌شوند كه هريك بايد در محل مناسب خود قرار گيرند و يا اينكه مي‌توانند در تلفيق با يكديگر باشند. يك سالن غذا خوري و سلف سرويس مي‌تواند براي آنان وجود داشته باشد، ‌بهتر است اين سالن با فضاي باز و سبز درارتباط بوده و از سمت ديگر نزديك در خروجي قرا رگيرد تا دسترسي خدماتي (تهيه مواد غذايی) به آن به آساني انجام گيرد.

سرویس بهداشتی :
دسترسي آسان به اين فضا بايد ميسر باشد. معمولا سرويسهاي بهداشتي كارمندان جدا از دانش آموزان بوده و در داخل ساختمان اصلي قرار مي‌گيرد اين سرويسها بهتر است نزديك قسمت اداري باشد. محل سرويسهاي بهداشتي دانش آموزان در ساختماني جدا و در محوطه مدرسه با دسترسي نزديك به ساختمان اصلي منظور گردد در هر صورت تهويه طبيعي يا مكانيابي اين بخش بايد مورد توجه قرار گيرد. در مدارس پسرانه سرويسهاي بهداشتي به ازاي هر 40 نفر دانش آموز پسر و در مدارس دخترانه به ازاي هر 25 نفر دانش آموز دختر بايد يك چشمه توالت پيش بيني گردد. ضمنا به طور معمول به ازاي هر چشمه توالت بايد يك واحد دستشويي منظور گردد. فراموش نبايد كرد كه در زمان طراحي جهت توالت ها رو به قبله قرار نگيرد .

فضای سبز :
براي فضاي سبز مي‌توان سه نقش مهم قائل گشت:
- با توليد اكسيژن و افزايش رطوبت و كاهش گرماي تابش، هوا را لطیف کنیم و با تعيين نوع و محل گياهان مي‌توان تا ميزان تهويه ی فضاهاي داخلي را افزايش دهیم
- فضاي سبز محيط را در مقابل وزش بادهاي شديد منطقه، گرد و غبار و سرو صدا محافظت نمايد.

- از نظر جلوگيري از خميدگي نور و تامين محيط زيبا، داراي عملكرد رواني قابل توجهي مي‌باشد. به طوري كه ميزان فضاي سبز كه در فضاهاي آموزشي مورد نظر مي‌باشد، بستگي مستقيم به اقليم، موقعيت و عوامل محلي و منطقه‌‌اي دارد. (به ازاي هر نفر ، 3 تا 5 متر مربع توصيه مي‌شود. ) لازم به ذكر است كه استاندارد بين المللي، 1 متر مربع به ازاي هر نفر مي‌باشد.

كلاس درس(استاندارد ها)
کلاس درس:

تجهیزات کلاس درس :

تخته سیاه
صندلی(دانشجویان)
صندلی و میزاستاد
اسلاید
ویدئوپروژکتور

شرح
پشت تا پشت
(cm)
محور تا محور
(cm)
سطح
(m*m)
صندلی ثابت و میزچه متحرک
104
58
0.60
صندلی تئاتری (تاشو) و میزچه لولایی
104
56
0.58
صندلی تئاتری (نئاتر) وپیشخوان لولایی
91
56
0.51
پیشخوان یکپارجه ثابت و صندلی گردان
109
66
0.72
پیشخوان یکپارچه ثابت و صندلی آزاد
109
58
0.63
میز دو نفری و صندلی گردان محوری (با راهرو طولی)
91(86)
61
0.73
میز متصل با پشتی ردیف جلو و صندلی تاشو
86
53
0.45
صندلی ثابت و میزچه لولایی
99
61
0.60
پیشخوان یکپارچه و صندلی کشویی گردان
114
66
0.75

استانداردها و توصیه ها و ضوابط:

استانداردهای توصیه شده برای کلاس درس:
محل قرار گیری
طبقه همکف(حداکثر تا طبقه دوم)
بار زنده (kg/m*m)
400
نسبت ابعاد
1:1.4
ارتفاع (تابعی از نور و ... )(m)
3
حجم فضا بر نفر(متر مکعب)
2.5
مقاومت در برابر عبور صوت(db)
دیوار

45-35
کف و سقف

45
فاصله شنونده تا تخته (m)
حداقل
3
حداکثر
25(6 برابرطول پرده)
زاویه دید نسبت به تخته
≥ (3/1)tan

محل
ترجیح دارد که کلاس های درس درطبقه همکف وحداکثر تا طبقه دوم قرار گیرد,به دلایل:
1.عدم استفاده از آسانسور برای حجم بالای استفاده کنندگان( در مدت کولاهتر از min10)
2.برای کلاس ها با ظرفیت زیاد,شیبدار نمودن و یا سکو بندی کف الزامی است که سهولت اجرای آن در طبقه همکف بر این ایجاب می افزاید.

بار:
استاندارد لازم در ایران 400 کیلوگرم بر متر مربع در نظر گرفته می شود.

نور:
1.حداکثر فاصله محل کار از پنجره از دو برابر ارتفاع پنجره بیشتر نباشد.
2.برای کلاس های مجهز به وسائل سمعی و بصری امکانات تاریک کردن فضا پیش بینی شود.
3.فضاهای داری امکانات سمعی و بصری ,چنانچه گنجایش تا حدود 150 نفرباشد.استفاده از نور طبیعی مقدور و قابل قبول است.
5.برای گنجایش های بیشتر از 150 نفر باید از نور مصنوعی استفاده شود و تمهیداتی برای کنترل مقدار و شدت و ضعف آن اندیشیده شود.

نسبت ابعاد:
گرچه تناسب ابعاد یک فضا از ضابظه های مختلفی پیروی می کند ولی تناسباتی که مورد قبول استانداردهای مختلف برای حداکثر نسبت طول و عرض کتاس درست است,از3/1:1 تا 7/1:1 متغیر است .نسبتی که اکثرا با آن توافق دارند4/1:1 می باشد. a1.4

از نظر ارتفاع در بیشتر موارد 3 مترمتناسب است و نسبت حجم فضا بر نفر برای کلاس های کوچک 5/2 مترمکعب(حداقل)و برای کلاس های بزرگ 5/4 متر مکعب توصیه شده است که به طورکلی برای تامین نور طبیعی و مصنوعی,تهویه و طنین صدا اندازه مناسبی است.

صدا:
استاندارد مقاومت در مقابل عبور صدا برای دیوار های اتاق درس 45-35 db(دسی بل) و برای کف و سقف db 45 در نظر گرفته می شود.
می توان به منظور تامین یکنواختی فضا تمهیدات آکوستیکی در بدنه کلاس را مورد نظر قرار داد.
حداکثر فاصله بین سخنگو و شنونده وبدون استفاده از وسایل کمکی m 25 است.با این ترتیب که شنوندگان در داخل زاویه 140 درجه ای قرار می گیرند که راس آن محل استقرار سخنگو است.

شکل:
تقلیل فاصله استاد و دانشجو به حداقل ممکن می تواند مهمترین ضابطه برای طرح اتاق درس باشد چون باعث می شود که ارتباط بین دو نفر بهتر شود,به طوریکه:
1. احتیاج به صدای آرام تر و فشار فیزیکی کمتر
2.به وسائل سمعی بصری کمتر و کوچکتر و ارزانتری نیاز است.
- استانداردهای متداول جهانی برای عناصر موجود درکلاس درس,فواصل و اندازه هایی را که در ارتباط و تابعی از یکدیگر می باشند,به شرح زیر مشخص می نماید تا مد نظر طراح قرار گیرد:
§ میز و صندلی ها به صورت یکپارچه باشند.
§ فاصله از دیوار جلو تا پشت صندلی های ردیف اول m 3 باشد.

§ فاصله صندلی ها پشت تا پشت cm90 و با فاصله مرکز تا مرکز تا مرکزcm 60 .

§ تعداد صندلی ها در هر ردیف تابعی از زاویه مخروط دید است
§ عرض ردیف کمتر از 7 صندلی : عرض کل راهروهای داخل کلاسm 1.80 .
§ عرض ردیف بیش از 7 صندلی :عرض کل راهرو های داخل کلاس m 2.40.
§ اگر بیش از 50 صندلی در کلاس وجود داردباید درب دومی نیز وجود داشته باشد.
§ در مواردی که بیش از 7 صندلی در عرض و تعداد درب ها 2 می باشد,m 0.90 عرض اضافی در انتهای کلاس باید وجود داشته باشد و در غیر این صورت فاصله صندلی عقبی با دیوار بیش از m0.60 باشد.
§ کف کلاس بعد از ردیف هشتم باید شیب دار بوده و ارتفاع آن برای دید مناسب باشد.
§ میزان نور در کلاس ها باید با ابعاد و مساحت آن متناسب بوده و مصالح سقف و دیوارها و کف طوری انتخاب شود که از نظر انعکاس نور و یا صوت مشکلاتی پیش نیاید.
§ فاصله دورترین بیننده به طور معمول در صورت استفاده از تخته گچی یا پرده نمایش به اندازه 6 برابر طول پرده در نظر گرفته شود(فاصله اولین وآخرین ردیف از دیوار جلو تابعی از طول پرده است).
§ برای کلاس با ظرفیت بیش از 40 شاگرد سکویی به ارتفاع cm20 و عرضcm120 برای استفاده در نظر گرفته شود.
§ در صورت استقرار صندلی ها به صورتی که هر صندلی در خط میانی دو صندلی جلویی خود قرار گیرد می توان شیب کلاس را کمتر کرد.
§ زاویه دید نسبت به تخته سیاه, پرده اسلاید یا... نباید کمتر از زاویه ای با تانژانت 3/1 ,که تشخیص حروف و اشکال را مشکل می کند, باشد.

ظرفیت کلاس
90
108
126
153
تعداد ردیف
9
9
9
9
تعداد صندلی در هر ردیف
10
12
14
17
عرض صندلی(cm)
60
60
60
60
فاصله هر دو ردیف (cm)
82.5
82.5
82.5
82.5
زاویه افقی مخروط دید ( درجه)
40
45
50
55
زاویه عمودی دید ردیف جلو( درجه)
34
34
34
34
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو(cm)
277.5
277.5
277.5
277.5
فاصله دیوار جلو از محور ردیف جلو و دیوارعقب با محور ردیف عقب
337.5
337.5
337.5
337.5
مورد بالا با در نظر گرفتن راهروی پشت (cm)
420
420
420
420
عرض کلاس (cm)
840
960
1080
1260
طول کلاس (cm)
1080
1080
1080
1080
سطح کلاس (m*m*m)
90.72
103
116.66
136
سطح درازائ هرنفر
1.00
0.95
0.92
0.89

سرویس ها ی ضمیمه کلاس:
این سرویس ها اتاق های تهیه و آماده کردن و نگهداری وسائل آزمایش مدل ها و... می باشد.که معمولا به صورت آزمایشگاه و یا کارگاه وانبار کوچک است. استانداردهای مختلف برای تعیین سطح این فضا با یکدیگر هم قول نیستند.
استاندارد سطح ارائه شده برای این فضا در ایالات متحده 0.18 -0.09 در انگلستان 0.28-0.21 و در جمهوری فدرال آلمان 0.3-0.2 متر مربع بر نفر توصیه گردیده است.

منبع

مطالعات،استاندارد ها و روابط جامع در طراحی هنرستان

مطالب مشابه :

مطالعات هنرستان

مطالعات هنرستان

رساله هنرستان , مطالعات مركز آموزش حرفه‌اي يا هنرستان با رویکرد معماری

مطالعات طراحی دبیرستان (شبانه روزی)

مطالعات طراحی دبیرستان

مطالعات،استاندارد ها و روابط جامع در طراحی هنرستان

مطالعات رساله طرح نهایی مدرسه ابتدایی مدرسه راهنمایی رساله هنرستان رساله دبیرستان معماری رساله مدرسه

ضوابط و استانداردهای طراحی فضاهای آموزشی ((( هنرستان)))