اقدام پژوهی راههاي مقابله با ترس و اضطراب

راههاي مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان

مقدمه:

از زمان تولد تا هنگام مرگ هر انساني در موقعيت هاي گوناگون بالندگي درگير مسائل و مشكلاتي مي شود كه به نحوي روان او را متأثر مي سازد. از جملة اين مسائل مي توان ترس و اضطراب را نام برد كه در تمام دوره هاي زندگي ممكن است بر انسان چيره شود.

بخشي از رشد كودك، متضمن آموختن و كنترل اضطراب و ترس است، كودكان ترس هاي بسياري دارند و ممكن است برخي از آن ها در بزرگسالي هم دچار ترس باشند. اما بسياري از استرس هاي و اضطرابهاي دوران كودكي در اثر گذشت زمان و تجربه از بين مي روند و تنها بخشي از آنها تغيير شكل مي دهد و بصورت نيروي مؤثر در رفتار در مي آيند. اما ترس و اضطراب به يك مفهوم نيستند، ترس علت و موقعيت مشخص دارد و در اكثر موارد، كاربرد و تأثير مثبت دارد . مثلاً كودكان با وجود ترس مي تواند از جان خود حفاظت كنند. اما اضطراب هم كاركرد مثبت دارد و هم كاركرد منفي. يا به عبارت بهتر، احساس اضطراب تا يك جاي خاص كاركرد افراد را بهتر مي كند و از يك جايي به بعد، افزايش اضطراب باعث افت كاركرد مي شود.

تفاوت ديگري كه اضطراب با ترس دارد اين است كه علت شفاف و واضحي براي اضطراب نمي توان يافت. اگر چه براي برخي افراد، اضطراب ناشي از موقعيت خاصي است كه در آن قرار مي گيرند (در يك جمع جديدي از انسان ها، زمان امتحان هنگام جدايي از خانواده و ...) اما در هيچ يك علت بيروني دليل قابل استناد و ملموس براي اين نگراني و اضطراب وجود ندارد . بلكه تصور فرد نسبت به اين موقعيت ها مثبت نيست.

تعريفي از اضطراب:

اضطراب عبارت از ترس فرد از نتايج مجهول مربوط به آينده كه گاهي تفكر و اعمال گوناگون را به تعويق مي اندازد و يا از ديدگاهي ديگر مي توان گفت كه اضطراب شامل احساس عدم اطمينان درماندگي و برانگيختگي فيزيولوژيكي است. به طور كلي اضطراب يك احساس منتشر، بسيار ناخوشايند و اغلب مبهم دلواپسي است كه با يك يا چند حس جسمي مانند احساس خالي شدنِ سردل، تنگي قفسه سينه، تپش قلب، تعرق؛ سردرد و ... همراه است از ديگر علايم مربوط به اضطراب مي توان به عصبي بودن، تنش، احساس خستگي، بي خوابي، لرزش، تنگي نفس، بي حالي، اشكال در تمركز حواس، تپش قلب، تكرار ادرار، سرگيجه و گوش به زنگ بودن اشاره كرد.

نکاتی چند درباره مشخصات کودک در دوره دبستان:

دانش آموزان در حدود هفت سالگی قوه تمیز و تشخیص در وی پدید می آید و این خود تحولی مهم در زندگی اوست زیرا که به جهانی فراتر از حدّ حس یعنی دنیای عقل و خرد قدم می نهد.

در این دوره کودک غالباً در خارج به جستجوی مدل می پردازد و سعی می کند استقلال خود را بیش تر کند. و اگر مدل خوب خارجی- که بتواند بین خانه وخارج هماهنگی را برقرار دارد- پیدا نکند در خود احساس شکست می کند باید در این جستجو، او را راهنما باشند.

از نظر روحی بین دو بلوغ روانی که یکی 5-4 سالگی بوده و دیگری در 14-12 سالگی خواهد بود. از نظر روحی متغیر به پذیرای شدید- بدون داوری مناسب در حدّ احساس و ادراک ساده در حد انفعال و عاطفه شخصی و اجتماعی- در حدّ حرکات انعکاسی و غریزی و عادی زیاد- و حرکات ارادی در حد ابتدایی- از نظر اخلاقی دارای صفات ارثی (فطری و نسبی) و اثر دامان مادر. روی هم رفته در برخورد با واقعیت آن ها را کم کم ارزیابی می کند.- کم کم تعلق خود را از خانواده سست می نماید. بین آن چه در خانه به او اظهار می شود و آنچه در اجتماع و مدرسه ابراز می گردد داوری می کند (اما در این کار نوپاست و محتاج به نظارت و یاوری) و اگر موافقت نبیند دچار حیرت یا حال تهاجم می شود. (پسران چنین اند).

تربیت کودک:

در شش سالگی، کودک افکار و اطلاعات خود را شکل و تصویر می دهد تا به دیگران بدان وسیله مکنونات درونی خود را بفهماند و همین وقت آغاز تربیت اوست. این جاست که تصویرها به خوبی می توانند با زبان خود کودک را به بسیاری از حقایق و آداب و وظایف آشنا کنند و عواطف او را جلب نمایند و عقل او را آموزگار مناسب باشند. در این دوران می توان با زبان تصویر مدل های لایق را به او ارائه نمود. در پرورش کودک دبستانی باید دانش و خرد را هم دوش داشت تا سودمند افتد با صحنه های دیدنی می توان او را به اندیشه و بررسی و نظر دهی و ابتکار وادار نمود.

باید احساس کودک را تربیت کرد که از آنها برداشت مناسب کند و عواطف عالی خود را مایه بخشد احساس عمیق زیبایی کند، درک مسایل اخلاقی و معنوی کند. به فضیلت های درست انسانی توجه یابد این همه دیدنی و یافتنی است نه شنیدنی و خواندنی. لذا به سادگی می توان اخلاق مناسب ، نیت مناسب، عاطفه مناسب- داوری مناسب- اجرای مناسب را تعلیم کرد؛ تا پا به پای تعلیم و تأدیب نیز شده باشد.

توصيف وضعيت موجود:

1سال است كه مشغول به تدريس در آموزش و پرورش در مقطع ابتدايي هستم سابقه سال هاي تدريس در نهضت را دارم. در طول اين مدت هميشه سعي كرده ام نسبت به شاگردانم احساس مسئوليت داشته باشم، طبق روال هر سال روزهاي ابتداي سال تحصيلي جديد را به ارزش ورودي دانش آموزان پرداختيم تا حدودي از وضعيت دانش آموزان آگاه شدم.

طرح و بيان مساله:

بسيارند دانش آموزاني كه به خاطر ترس از مدرسه و معلم و ناظم و ... در دوره هاي مختلفي از درس و تحصيل عقب افتاده اند و در مقاطع مختلف زندگي به خاطر ترس هاي كه سركوب نشده اند با شكست مواجه مي شوند. چه بسا دانش آموزي به دلايل مختلف از مدرسه يا عوامل ديگر مي ترسد و نمي تواند در زندگي موفق باشد. بعضي دانش اموزان استعدادهاي درخشاني دارند كه اگر شكوفا نشوند (به دلايل مختلف) در زندگي با شكست مواجه شده و نمي توانند مراحل موفقيت را طي كنند. وظيفه معلمين اين است كه اين ترسها و اضطراب ها را شناخته و در صدد سركوب آنها برائيم، چون مقطع ابتدايي از دوره هاي مختلف تحصيلي يكي از دوره هاي مهم و شايد بتوان گفت مهم ترين دوره مي باشد كه اگر دانش آموزان و عوامل موثر بر روحيه آنها و مسائل و مشكلات مختلف آنها بيان و رفع نشود در دوره هاي ديگر زندگي به مراتب با مشكلات بيشتري روبروي خواهند شد. در اين تحقيق ما مشكل يكي از دانش آموزان را بررسي مي كنيم و سعي بر اين است كه هرچه بهتر ترس و اضطراب را در وجود اين دانش آموز از بين ببريم، اميد است اين كار بتواند مقدمه اي باشد براي شناسايي مشكلات دانش آموزان ديگر.

*گرد آوري اطلاعات ( شواهد 1):

براي حل مشكل باید موضوع را با مدير مدرسه و ديگر معلمان و همچنين خانواده دانش آموزان در ميان گذاشت و حتي با بعضي از دانش آموزان كه احساس میکنیم ، با دانش آموز مورد نظر نزديك هستند .

در این مواقع باید به طور جدي پي گير مسئله شویم تا علت اضطراب و همچنين راه حل هاي مناسبي را براي رفع آن پيدا كنم تا وظيفه خود را به عنوان يك معلم در قبال او انجام داده باشیم. و همچنین باید اولياء دانش آموز را به مدرسه دعوت کرد یا خود به ديدار آنها برویم و از نزديك با آنها صحبتي داشته باشیم.

* تجزيه و تحليل داده ها:

پس از جمع آوري اطلاعات مورد نياز در مورد وضعيت خانوادگي و چگونگي برخورد او با ديگر دانش آموزان و معلمان وضعيت را فهرست وارباید نوشت البته براي اين كار، بايد از ديگر دانش آموزان، مدير مدرسه و خانواده دانش آموز كمك گرفت كه باید آنها نيز حاضر به همكاري با شند .

* خلاصه يافته هاي اوليه:

پس از مطالعات انجام شده و صحبت هاي به عمل آمده نتايج زير را بدست می آید .

- اينكه اضطراب مي تواند ريشه در يكي از مورد زير داشته باشد:

1- حالات دروني فرد و انگيزه هاي ناخودآگاه

2- ناتواني فرد در مقابله با فشارهاي محيطي

3- احساس جدايي يا ترد شدن

4- احساس فقدان و يا از دست دادن حمايت هاي عاطفي

5- تغييرات ناگهاني محيطي يا حوادث غير منتظره

6- يادگيري در منزل و محيط مثل يادگيري اضطراب ها و ترس هاي والدين

7- افكار و عقايد غيرمنطقي، غلط و اغراق آميز در مورد خطرات موجود و موقعيت هاي مثل امتحان و ...

ويژگي راههاي پيشنهادي براي تغيير:

براي اين منظور كليه ي وظايف تعيين شده براي دانش آموز به عنوان كسي كه دچار اضطراب شده. من به عنوان معلم و مدير مدرسه و خانواده دانش آموز و حتي دوستان او پس نتيجه اي كه حاصل مي شد به همكاري افراد گفته شده بستگي دارد .

چگونگي اجراي راه جديد:

با توجه به وظايف گفته شده به كمك مدير مدرسه و دانش آموزان در محيط كلاس فضايي ايجاد كنیم كه دانش آموز در آن احساس امنيت و آرامش كند. با گروه بندي نمودن دانش آموزان و تقويت ارتباط مؤثر بين دانش آموزان و ايجاد فضايي آرام و صميمي در كلاس و نزديك شدن هر چه بيشتر به دانش آموزان، دادن مسئوليت به دانش آموز شور و اشتياق بيشتري براي وجود در كلاس نشان مي دهد .

*گرد آوري اطلاعات (شواهد 2):

گرچه از رفتار و اظهار دانش آموزان مشخص می شود كه تغيير و تحولي در دانش آموز مورد نظر به وجود آمده است براي اين كه دقيقاً مشخص شود كه روشهاي به كار گرفته شده مؤثر بوده است يا نه تصميم می گیریم درباره ي آنچه انجام داده ایم اطلاعات عيني و مؤثق جمع آوري كنیم.

1- ارزشيابي از درس هاي تدريس شده

2- مقايسه ي نمرات دانش آموز مورد نظر پيش از آموزش و پس از آن

3- نظرخواهي از دانش آموزان و اولياء دانش آموز مورد نظر درباره روش هاي جديد و نتايج آن

4- نظرخواهي از افراد اهل فن درباره نمونه ما و گزارش ها و روش هاي به كار گرفته شده

5- جواب دادن به سؤالات با اعتماد به نفس كامل در حضور دانش آموزان و ديگر كاركنان مدرسه

شواهد به دست آمده نشان می دهد كه روش ها مؤثر بوده و همه ابراز رضايت می نمایند

* چگونگي ارزيابي راه حل جديد:

پس از مشخص شدن وظايف مربوط و به كارگيري آن در بهبود بخشيدن به وضعيت دانش آموز پس از مدتي تغيير رفتار در دانش آموز قابل مشاهده خواهد بود.

- به طوري كه وضعيت درسي دانش آموز روز به روز بهتر مي شود

- در بحث ها كلاسي و فعاليت هاي محوله مشتاقانه شركت مي كند

- دانش آموز اعتماد به نفس را در خود پيدا میکند

- مسئوليت هايي كه در كلاس به او داده مي شد به نحو احسن انجام مي دهد

- رابطه اش با دوستانش روز به روز صميمي تر مي شود

- از آن شخصيت گوشه گير و مضطرب كه قبلاً بود حال به يك شخصيت شاد و با انگيزه تبديل خواهد شد

- پدر و مادرش مرتباً وضعيت درسي او را جويا مي شوند و در جلسات اولياء مربيان شركت مي كنند

- با توجه به وضعيت ايجاد شده در دانش آموز مشخص می شود كه پدر و مادرش نيز در اين زمينه همكاري لازم را داشته اند و محيط خانه را به يك محيط آرام و صميمي تبديل كرده اند

- دانش آموز با مطالب و ديدگاه هاي تجربه هاي جديدي آشنا می شود

- والدين از پيشرفت تحصيلي دانش آموز اظهار رضايت می كنند

- مهارت سخن گفتن در دانش آموز در ميان جمع تقويت می شود

- كلاس درس به محيطي گرم و دوست هم براي دانش آموز و معلم تبديل می شود

- مشاركت در ميان دانش آموزان و معلمان و ديگر كاركنان مدرسه افزايش می یابد

نتيجه گيري:

اضطراب يك بخش طبيعي زندگي است در مورد كودكان اضطراب اغلب واكنشي به بعضي آشفتگي هاي فضاي زندگي و هيچ اقدام خاصي به جز مراقبت آرام، متضمن رفع آن نيست. وقتي كه اضطراب كودكي آن چنان ناتوان كننده است كه با عملكرد طبيعي تداخل مي نمايد، بعضي از اقدامات شديد همچون اطمينان بخشي، حمايت و آرامش دانش آموزي بايد اعمال گردد. همچنين توانايي ارتباط مؤثر به ما مي آموزد كه براي درك موقعيت ديگران – چگونه فعالانه به سخنان آنها گوش دهيم. اگر اين اقدامات روان شناختي مؤثر واقع شدند استفاده از آرام بخش هاي خفيف ممكن است در نظر گرفته شود كودك بايد به دقت ارزيابي شود تا احتمال افسردگي رد شود. تنها وقتي شيوه هاي ديگر مؤثر واقع نشوند بايد آرام بخش هاي مدنظر قرار گيرند و فقط به طور متناوب و غير مستمر و همراه ديگر اقدامات درماني موجود استفاده قرار گيرند – روابط ميان والدين مهمترين عامل در تعيين رفتار غيرعادي خصوصاً اضطراب و ترس مي باشد هرگاه مادر در خانه بطور طبيعي قادر به بيان احساسات دروني خود نباشد موجب خواهد شد كه، تنگ كردن روابط اجتماعي خود در خانواده منشأ نوعي نگراني و اضطراب ابتدايي براي كودكان را در خانه فراهم نمايد.

ما به عنوان معلم بايد سعي كنيم دانش آموزان خود را بيشتر بشناسيم و با خانواده هاي آنها ارتباط بيشتري برقرار كنيم تا مشكلات دانش آموزان كمتر شود و روحيه شان شاد و روانشان آرام شود و بهتر بتوانند درس بخوانند.

Normal 0 false false false EN-US X-NONE AR-SA /* Style Definitions */ table.MsoNormalTable {mso-style-name:"Table Normal"; mso-tstyle-rowband-size:0; mso-tstyle-colband-size:0; mso-style-noshow:yes; mso-style-priority:99; mso-style-parent:""; mso-padding-alt:0cm 5.4pt 0cm 5.4pt; mso-para-margin-top:0cm; mso-para-margin-right:0cm; mso-para-margin-bottom:10.0pt; mso-para-margin-left:0cm; line-height:115%; mso-pagination:widow-orphan; font-size:11.0pt; font-family:"Calibri","sans-serif"; mso-ascii-font-family:Calibri; mso-ascii-theme-font:minor-latin; mso-hansi-font-family:Calibri; mso-hansi-theme-font:minor-latin; mso-bidi-font-family:Arial; mso-bidi-theme-font:minor-bidi;}

اقدام پژوهی راههاي مقابله با ترس و اضطراب

مطالب مشابه :

اقدام پژوهی راههاي مقابله با ترس و اضطراب

نمونه اقدام پژوهي - راههاي مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان

نمونه موضوعات اقدام پژوهی مقطع ابتدایی

نمونه اقدام پژوهی

نمونه اقدام پژوهي - راههاي مقابله با ترس و اضطراب در دانش آموزان

آمزش اقدام پژوهی همراه با مثال

نمونه تحقیق به روش اقدام پژوهی