عاشورا؛ روز مصیبت یا برکت ؟!

حضرت فرمود: روز [شهادت‏] حسین علیه السلام ، مصیبتى بزرگتر از دیگر روزها دارد. این، از آن روست كه اصحاب كسا كه گرامى‏ترینِ مردمان در پیشگاه خداى متعالند، پنج تن بودند. وقتى پیامبر ص از میان آنان رفت، امیر مۆمنان، فاطمه و حسن و حسین علیهم السلام حضور داشتند و آنها براى مردم، مایه تسلیت و دل‏ خوشى بودند. نیز هنگامى كه فاطمه س در گذشت، دلدارى و تسلّىِ مردم، با امیر مۆمنان و حسن و حسین علیهم السلام بود. همچنین زمانى كه امیرمۆمنان ع در گذشت، مردم با حسن علیه السلام و حسین علیه السلام ، آرامش و تسكین مى‏یافتند. نیز وقتى حسن ع در گذشت، حسین علیه السلام براى مردم، مایه دلدارى و تسلّى بود؛ ولى زمانى كه حسین ع كشته شد، هیچ كس از اصحاب كسا باقى نبود كه مردم، با او دلدارى و تسكین پیدا كنند.

بنابراین، رفتن حسین علیه السلام، به مثابه رفتن همه آنها بود، همان گونه كه بودن ایشان، به مثابه بودن همه آنها بود. به این جهت، روز كشته شدن حسین علیه السلام، بزرگترین مصیبت بود.

بنی امیه و پیروان آنها روز قتل حسین بن علی علیه السلام را روز فتح و ظفر خود دانستند و چنین رسم گزاردند که هرکه در این روز ارزاق سالیانه خود را ذخیره کند آن آذوقه تا سال دیگر، مایه سعادت و وسعت رزق او خواهد بود. برای همین است که در روایات ما این کار به خصوص اگر برای برکت و رشد باشد نهی و مذمت شده است

به امام علیه السلام عرض کردم: اى پسر پیامبر خدا! چرا على بن الحسین (امام زین العابدین) علیه السلام همچون پدرانش كه براى مردم، مایه دلدارى و تسلّى بودند، مایه دلدارى و تسلّى نبود؟

امام صادق علیه السلام فرمود: آرى؛ على بن الحسین ع ، سَرور عبادت‏پیشگان و پیشوا و حجّت خدا بر خلق پس از پدرانش بود؛ ولى پیامبر ص را ندیده بود و از ایشان، چیزى نشنیده بود و علم و میراثش به واسطه پدرش و جدّش از پیامبر خدا ص بود؛ در حالى كه امیر مۆمنان، فاطمه، حسن و حسین علیهم السلام در موقعیت ‏هاى گوناگون با پیامبر ص دیده شده بودند و هر گاه مردم به یكى از آنها نظر مى‏كردند، به یاد موقعیت او با پیامبر ص مى‏افتادند و به یاد گفته پیامبر خدا با او و آنچه در باره او فرموده بود، مى‏افتادند.

وقتى همه آنان در گذشتند، مردم، دیدارِ گرامیانِ در پیشگاه خدا را از دست دادند و از دست دادن هر یك از آنان به منزله از دست دادن همه آنها نبود، به جز از دست دادن حسین علیه السلام ؛ زیرا وى، آخرین نفرِ آنان بود. از این رو، روز [كشته شدن‏] او، بزرگ‏ترین روز ماتم شد.[2]

چرا تبرک؟

در ادامه این روایت عبدالله بن فضل درباره موضوعی پرسش می کند که باز آن را در زیارت عاشورا می خوانیم که:

إِنَّ هَذَا یَوْمٌ تَبَرَّكَتْ بِهِ بَنُو أُمَیَّة ؛ بنی امیه این روز (شهادت ابا عبدالله ع) را حقیقتا روز مبارکی قرار دادند و به آن تبرک جستند.

عبد اللّه بن فضل همین تبرک جستن به روز عاشورا را موضوع سوال قرار می دهد و به امام صادق ع عرض می کند: اى پسر پیامبر خدا! [حال که روز عاشورا روز مصیبتی بزرگ است] پس چرا عامّه (پیروان سقیفه)، روز عاشورا را روز بركت دانستند؟

امام علیه السلام گریست و فرمود: وقتى حسین علیه السلام كشته شد، مردم شام، با جعل اخبار، به یزید، تقرّب جستند و براى آن از اموال عمومى، جایزه دریافت نمودند و از جمله چیزهایى كه برایش جعل كردند، [فضائل‏] روز عاشورا بود كه آن را روزى مبارك معرّفى كردند تا مردم در آن، به جاى زارى و گریه و ماتم و اندوه، شادى و خوشحالى و خجستگى و آمادگى نشاط داشته باشند. خداوند، میان آنان و ما داورى كند!

چگونه تبرک؟

اما اینکه تبرک جستن به این روز چگونه بوده است خود سوالی است که دانشمند خبیر، مرحوم ابوالفضل طهرانى (ت 1273 ق) در کتاب ارزشمند « شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور» به آن پاسخ می دهد. ایشان در شرح این بخش از زیارت عاشورا به چهار شکلِ تبرک جستن اشاره می کند و به توضیح مفصل هر یک می پردازد[3] که ما در اینجا برای حفظ اختصار فقط به ذکر این موارد بسنده می کنیم:

1. ذخیره ارزاق در این روز

روز عاشورا برای مصیبتِ بی مانندی که در آن رخ داد، شد مصیبتی بزرگ برای اهل اسلام و تمام مخلوقات عالم و از طرفی دیگر بنی امیه و پیروان آنها برای واژگون نشان دادن واقعیات و پوشاندن چهره کاری باطل با ظاهری حق، به دروغ و از پیش خود این روز را روزی با برکت در تاریخ اسلام معرفی کردند و در عمل کارهایی انجام دادند که نشان دهند عاشورا مانند سایر اعیاد اسلامی، روزی با برکت است و باید به آن تبرک جست

2. برپایی مراسم عید در این روز

عید گرفتن این روز از دیگر راههای تبرک جستن به این روز است که این کار همراه است با توسعه رزق بر خانواده و تهیه پوشاک نو و رسیدگی به نظافت شخصی و دیگر کارهایی که در روزهای عید بین مردم رایج است.

در اینجا مرحوم طهرانی که در حدود 150 سال پیش مکه و مدینه را زیارت کرده است چیزی می نویسد که به نظر مشاهدات خود اوست:

چنانچه فعلا در بلاد ایشان (عموم اهل سنت) خاصه بلاد بعیده از بلاد شیعه مثل مكه و مدینه متعارف است كه روز عاشورا را «عید عاشورا» مى‏نامند و چندان كه ملتزم به اقامه رسوم عیدیه در او هستند در هیچ عیدى نیستند.

3. گرفتن روزه مستحبی در این روز به قصد تبرک

در این باره روایتهای فراوانی در فضیلت روزه این روز ساختند و منتشر کردند و در عمل ملتزم به روزه این روز شدند چنانچه در متون و شروح كتابهای فتاوى و روایات ایشان به صورت غیر مستقیم به استحباب روزه این روز تاکید شده است.[4]

4. مستحب دانستن دعا و طلب حوائج در این روز

برای این روز دعاهایی را از ترکیب دعاهای مشهور ساخته اند و از پیش خود عبارتهایی به آن افزوده اند تا بشود دعای روز عاشورا برای طلب خواسته ها و دعا به پیشگاه خداوند متعال.[5]

نتیجه اینکه

پی نوشت:

1. كامل الزیارات، ص 177

2. علل الشرائع 1/225

3. ر.ک به شفاء الصدور فی شرح زیارة العاشور 1/378-393

4. بحث درباره «روزه عاشورا» مجال دیگری می طلبد که در مقاله جداگانه ای تقدیم خواهد شد.

5. برگرفته از شفاء الصدور 1/378-393 با کمی دخل و تصرف در ظاهر عبارات

عاشورا؛ روز مصیبت یا برکت ؟!

چرا تبرک؟

چگونه تبرک؟

نتیجه اینکه

مطالب مشابه :

جوک قزوینی با کمی بی ادبی

عاشورا؛ روز مصیبت یا برکت ؟!

جک قزوینی توپ وباحال1

اس ام اس با حال

خخخخخخ