نکات مهم فصل

توانایی تنیدن تار در عنکبوت ارثی است ( DNA ) و جنس آن از پروتئین است. , و از غده ای در زیر سطح شکمی تولید می شود. تار عنکبوت دارای بخش های تار و مهره است و تا 4 برابر توانایی کشسانی و افزایش طول دارد. در قسمت مهره تار پیچ و تاب می خورد و نیز در این قسمت ماده ی چسبناک وجود دارد.

گوناگونی DNA و پروتئین زمینه ساز گوناگونی جانداران است.

همه ی مواد آلی کربن دارند ، ظرفیت اتم کربن 4 است. ظرفیت اتم هیدروزن 1 ، اکسیژن 2 و نیتروژن 3 است

ظرفیت یعنی تعداد پیوند کوالانسی ای که یک اتم می تواند با اتم های دیگر برقرار کند.

موادی که در ساختار خود فقط دارای اتم های کربن و هیدروزن باشند، هیدروکرربن نامیده می شوند، ساده ترین هیدروکربن ها متان ( CH4) می باشد.

به زنجیره ی کربنی در مواد آلی اسکلت کربنی گفته می شود. این اسکلت می تواند خطی یا انشعاب دار باشد.

به مولکول هایی که بسایر بزرگ باشند، درشت مولکول گفته می شود. مولکول های زیستی از نوع درشت مولکول هستند. این مولکول ها از اتصال تعداد زیادی واحد های کم و بیش یکسان به نام مونومر تشکیل شده اند. بنابر این به آن ها پلیمر گفته می شود.

درشت مولکول های زیستی عبارتند از: هیدرات های کربنت (قند ها) ، پروتئین ها ، اسید های نوکلئیک ، چربی ها (لیپید ها) - گروه آخر نسبت به سه گروه قبلی زیاد درشت نیستند و پلیمر به حساب نمی آیند.

مونومر هیدرات های کربن مولکول های تک قندی ( مونوساکارید ) ، مونومر پروتئین ها اسید های آمینه مونومر اسید های نوکلئیک نوکلئوتید هستند.

نوکلئوتید ها در DNA و RNA کلا 5 نوع هستند که شامل A,U,T,C,G می باشند. اسید های آمینه ی موجود در بدن موجودات زنده 20 نوع هستند. اسید های آمینه ی موجود در طبیعت بسایر فراوان هستند.

از اتصال مونومر هایی که زیاد متنوع نیستند ، درشت مولکول هایی به وجود می آیند که بسایر متنوع و گوناگون می باشند.

برای اتصال مونومر ها به یکدیگر واکنشی به نام سنتز آبدهی رخ می دهد که در آن آب تولید می شود و انرژی مصرف می شود.

برای جدا شدن مونومر ها از هم واکنش هیدرولیز انجام می شود که واکنشی انرژی زا است و در آن آب مصرف می شود.

قند ها: مونوساکارید ها : مونومر - دی ساکارید ها : حاصل اتصال دو مونومر به هم پلی ساکارید ها: پلیمر

مونوساکارید ها خود بر اساس تعداد کربن دسته بندی می شوند: 3 کربنه: تریوز چهار کربنه: تتروز پنج کربنه: پنتوز شش کربنه: هگزوز

مهم ترین پنتوز ها ریبوز و دئوکسی ریبوز هستند که به ترتیب در ساختار RNA و DNA نقش دارند.

مهم ترین هگزوز ها گلوکز ، فروکتوز و گالاکتوز هستند. گلوکز و فروکتوز گیاهان و گالاکتوز در قند شیر وجود دارند.

مهم ترین دی ساکارید ها عبارتند از:
ساکاروز: گلوکز + فروکتوز = قند و شکر معمولی
لاکتوز : گلوکز + گالاکتوز = قند شیر
مالتوز : گلوکز + گلوکز = جوانه ی جو

مهم ترین پلی ساکارید ها: نشاسته ، گلیکوژن و سلولز است که مونومر هر سه ی آن ها گلوکز می باشد. ولی نحوه ی اتصال و آرایش گلوکز در آن ها با هم فرق می کند.

نشاسته مولکولی بسیار درشت و با شاخه های جانبی است - قند ذخیره ای گیاهان می باشد و عمده ی غذای ما را تشکیل می دهد = نان و برنج و سیب زمینی و حبوبات و ...

گلیکوژن شاخه های جانبی بیشتری نسبت به نشاسته دارد. قند ذخیره ای جانوران و قارچ ها است و در بدن ما در ماهیچه ها و کبد وجود دارد.

سلولز قند ساختمانی گیاهان است. مولکولی خطی و بدون شاخه های جانبی است. جانوران ( شاخه ی animalia ) آنزیم تجزیه کننده ی آن را ندارند و در علفخواران هم میکروب های موجود در دستگاه گوارش ان ها ، سلولز را تجزیه می کنند. پنبه تقریبا سلولز خالص است.

به رشته های سلولزی موجود در غذا الیاف گفته می شود. الیاف برای کار منظم روده ها ، راحتی کار گوارش و جلوگیری از یبوست مفید هستند. و باید جزئی از غذای ما باشند.

ویژگی مشترک همه ی لیپید ها آبگریز بودن آن ها است. چربی که ما در منزل از آن ها استفاده می کنیم در اصل همان تری گلیسرید ها هستند که از سه اسید چرب + یک مولکول گلیسرول تشکیل می شوند.

مهم ترین دسته های لیپید ها: 1. تری گلیسرید ها 2. فسفو لیپید ها

تری گلیسرید ها در بدن ما در بافت های چربی به عنوان ذخیره ی انرژی و عایق گرما و ضربه به فراوانی یافت می شوند.

اسید چرب سیر نشده اسید چربی است که حداقل یک پیوند دو گانه یا سه گانه در آن وجود داشته باشد. این اسید چرب دارای خمیدگی در طول خود خواهد بود

اسید چرب های سیر نشده می توانند به یکی از دو نوع سیس یا ترانس باشند که نوع ترانس آن خمیده نبوده و برای بدن مضر می باشد (محصولات بدون اسید چرب ترانس در تبلیغات). در کتاب درسی منظ ور از اسید چرب سیر نشده ، اسید چرب های سیس است.

تری گلیسرید هایی که اسید چرب سیر نشده داشته باشند به دلیل فاصله گرفتن اسید چرب ها از هم در اثر خمیدگی ، به شکل مایع خواهند بود. روغن های گیاهی این حالت را دارا هستند. ولی چربی های جانوری سیر شده و جامد هستند. ما با دادن هیدروژن به اسید چرب های سیر نشده می توانیم آن ها را به نوع سیر شده تبدیل کنیم.

فسفولیپید ها شبیه تری گلیسرید ها هستند با این تفاوت که به جای یکی از اسید های چرب ، یک گروه فسفات قرار می گیرد. این گروه فسفات دارای بار الکتریکی است و باعث قطبی شدن یک بخش از مولکول می شود. فسفو لیپید ها دارای یک سر آبدوست (فسفات ) و دو دم آبگریز (اسید چرب ها ) هستند.

موم ها به خاطر داشتن اسکلت کربنی طولانی تر نسبت به سایر لیپید ها ، آبگریز تر می باشند. و برای حفاظت و پوشش و عایق بندی مناسب هستند ( موم ها را در این بخش ها می توان یافت: موم زنبور عسل ، پوشش سطح برگ درختان ، پوشش پر پرندگان برای جلو گیری از خیس شدن پر ها و ... )

کلسترول یک نوع استروئید است که ساختار چند حلقه ای دارد. و سایر استروئید ها در اصل مشتقاتی از کلسترول هستند. استروئید ها در ساختار غشای سلول جانوری و نیز در ساختار هورمون های استروئیدی و ویتامین D نقش دارند.

پروتئین ها پلی مر هایی هستند که مونومر آن ها اسید های آمینه هستند. پیوند بین اسید های آمینه را پیوند پپتیدی گوییم. و دو اسید آمینه ی متصل به هم دی پپتید نامیده می شوند.

به طور کلی اگر یک مولکول پلی مر خطی ( نه حلقوی ) متکل از n مونومر داشته باشیم. بین ان ها n-1 پیوند وجود دارد. در نتیجه برای تجزیه ی چنین پلیمری به مونومرهایش n-1 موکول آب مورد نیز است. در تشکیل چنین پلیمری از مونومر هایش n-1 مولکول آب تولید می شود.

پروتئین ها را از نظر نقش آن ها در بدن به 7 دسته تقسیم بندی می کنند

پروتئین های ساختاری : مثل تار عنکبوت - ابریشم ، مو ، ناخن و ....

انقباضی : مثل پروتئین اکتین در ماهیچه ها

ذخیره ای : مثل آلبومین در سفیده ی تخم مرغ - گلوتن در گندم - کازئین در شیر

پروتئین های دفاعی : پادتن ها یا همان گاما گلوبولین ها

پروتئین های انتقال دهنده مثل هموگلوبین خون که بخش گلوبین آن پروتئین است - مثل آلبومین خون که در انتقال هورمون های خونی نقش دارد - مثل فریتین که در انتقال آهن در خون نقش دارد

پروتئین ها نشانه مثل هورمون ها

پروتئین های آنزیمی که مهم ترین دسته ی پروتئین ها هستند مثل انزیم های گوارشی یا آنزیم ها داخللیزوزوم ها

آنزیم ها انرژی فعال سازی واکنش را کم کرده و باعث افزایش سرعت واکنش می شوند. و خود در پایان بدون تغییر باقی می مانند.

پروکسید هیدروژن از محصولات جانبی پراکسی زوم ها در کبد است. این ماده بسیار سمی است و سریعا توسط انزیمی به نام کاتالاز به آب و اکسیژن تجزیه می شود.

آنزیم ها دو دسته هستند: 1. برون سلولی : مثل آنزیم های گوارشی 2. درون سلولی : مثل کاتالاز و آنزیم ها گوارشی

آنزیم های درون سلولی می توانند فعالیت یکدیگر را تنظیم کنند.

آنزیم ها 5 ویژگی دارند: 1. بیشتر آن ها پروتئینی هستند (نه همه ی ان ها ) 2. عمل اختصاصی دارند. 3. از هر کدام از آن ها بار ها استفاده می شود به تغییرات دمایی حساسند تغییرات pH محیط حساسند.

بسیاری از آنزیم های بدن ما در محیط خنثی فعالیت مناسب را دارند. ( نه همه ی انها : برای مثال آنزیم های معده در شزایط اسیدی فعالیت مناسب دارند)

آنزیم شکل سه بعدی ویژه ای دارد. در بخشی از آن مولکول واکنش دهنده ( پیش ماده ) می تواند متصل شود که به آن جایگاه فعال آنزیم گوییم. جایگاه فعال کاملا مکمل مولکول پیش ماده است ( مثل قفل و کلید ) ( دلیل اصلی عمل اختصاصی آنزیم ها )

ماده ای که بعد از انجام واکنتش از آنزیم جدا می شود فرآورده یا محصول نامیده می شود.

هر عاملی که احتمال بر خورد آنزمی و پیش ماده را زیاد کند. سرعت واکنش را زیاد خواهد کرد. مثل افزایش دما یا افزایش غلظت آنزیم یا پیش ماده ( افزایش دما اگر خیلی زیاد باشد باعث از بین رفتن ساختار سه بعدی آنزیم شده و سرعت واکنش را صفر می کند)

بعضی از ویتامین ها و مواد معدنی ، کار آنزیم ها را تسهیل می کنند

ویتامین ها جزو مواد آلی دسته بندی می شوند.

بعضی از مواد سمی مثل سیانید ، آرسنیک و حشره کش ها جایگاه فعال آنزیم را اشغال و از اتصال پیش ماده به آنزیم جلوگیری می کنند.

آنزیم ها را می توان از سلول ها استخراج و از آن ها استفاده کرد

به آخر اسم هر آنزیم پسوند -آز افزوده می شود مثل لیپاز که لیپید ها را تجزیه می کند یا پروتئاز که پروتئین ها را تجزیه می کند یا آمیلاز که آمیلوز (نشاسته) را تجزیه می کند

موارد استفاده از آنزیم ها: 1. در پودر های لباسشویی که لیپاز ها و پروتئیاز ها به کار برده می شوند. ولی می توانند برای پوست دست نیز مضر باشند. 2. پروتئاز ها برای نرم کردن گوشت یا پوست کندن ماهی یا زدودن مو های پوست جانوران مختلف یا تجزیه ی پروتئین های موجود در غذای کودکان 3. آمیلاز ها برای تبدیل نشاسته به قند های کوچکتر در تهیه ی شکلات و شیرینی و .. 4. سلولاز برای نرم کردن مواد گیاهی و خارج کردن پوسته ی دانه ها در کشاورزی 5. کاتالاز برای ساختن اسفنج ها ( اسفنج صنعتی )

به مجموع واکنش های درون سلول متابولیسم ( سوخت و ساز ) گفته می شود. که خود شامل دو بخش است. سوختن ( تجزیه - کاتابولیسم ) و ساختن ( سنتز - آنابولیسم) . واکنش های سوختن انرژی زا و ساختن انرژی خواه هستند.

واکنش های انرژی خواه ، در بدن ، انرژی خود را از واکنش های انرژی زا تامین می کنند.. ( جفت شدن واکنش ها )

مولکول ناقل انرژی به اسم ATP ( آدنوزین تری فسفات - که یک نوکلئوتید است - مونومر نوکلئیک اسید ها ) نقش انتقال انرژی بین واکنش های انرژی زا و انرژی خواه را بر عهده دارد به عبارت دیگر جفت کننده ی واکنش ها است.

ATP مولکولی کوچک است که با آزاد کردن انرژی ، یک فسفات از آن جدا می شود و به ADP (ادنوزین دی فسفات ) تبدیل می شود. این واکنش برگشت پذیر است.

ATP مثل هر نوکلئوتید دیگر سه بخش دارد: یک باز آلی - یک قند ( می تواند ریبوز یا دئوکسی ریبوز باشد. این قند در ATP بیشتر ریبوز است) - یک الی سه گروه فسفات.

قند ATP ریبوز است پس ATP نوکلئوتید از نوع ریبونوکلئیک اسید ها ( RNA ) می باشد.

انرژی ATP در پیوند های پر انرژی بین گروه های فسفات ذخیره می شود.

ATP دارای دو پیوند پر انرژی است ( چون سه فسفات دارد و بین سه فسفات 2 پیوند می تواند تشکیل شود - پیوند بین فسفات اول و قند ، از نوع پر انرژی نیست)

نکات مهم فصل

مطالب مشابه :

نکات مهم فصل

نکات مهم میوز

نکات مهم زیست شناسی

نکات مهم فصل هشتم: ژنتیک و خاستگاه آن

نکات مهم فصل سوم کتاب زیست 2 سوم تجربی

نکات مهم فصل 1و2 زیست شناسی سال2

نکات مهم : فصل 7 زیست 2 - سوم تجربی

نکات مهم فصل اول زیست پیش دانشگاهی