مدیریت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی

چالشهاي پيش روي اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري طرحهاي شبكه هاي آبياري و زهكشي

تهيه : سيد عليرضا حسين زاده تبريزي كارشناس دفتر امور مشتركين و بهره برداري از آبهاي سطحي

-1 سوابق موضوع :

نظر به تجربيات گذشته سازمان در بهره برداري از شبكه هاي آبياري و زه كشي و پيچيدگي مسائل بهره برداري و نگهداري شبكه هاي

آبياري و زهكشي تفكري كه در مديران و كارشناسان حوزه بهره برداري سازمان (مرتبط با بهره برداري شبكه هاي آبياري ) تقويت

گرديد اين بود كه بجاي انتظار تا زمان تحويل شبكه هاي آبياري و بيان ديدگاهها و انتظارات حوزه بهره برداري در زمان تحويل موقت

، اين انتظارات در طول دوره مطالعه و اجراي طرحها ، اعلام شده و پيگيري گردند و در اين راستا نياز مبرم به تهيه دستورالعملي كه

ضمن مشخص كردن الزامات مورد انتظار جهت بهره برداري طرح ، فرايندها و شرح وظايف تك تك عوامل مربوطه در آن ديده شوند

، به شدت احساس مي شد تا اينكه در سال 1383 دستورالعمل مذكور تهيه و با تائيد شوراي بهره برداري سازمان به واحدهاي ذيربط

ابلاغ شد .

با توجه به اهميت موضوع ظرفيت سازي نيروي انساني در طرحها جهت پيگيري جدي و مستم ر اجراي دستورالعمل الزامات

بهره برداري و نگهداري طرحهاي شبكه هاي آبياري ، به موازات تهيه و ابلاغ دستورالعمل مذكور كارشناساني استخدام وپس از طي

دوره هاي تئوري و عملي ، در برخي از طرحهاي مهم و اولويت دار (از نظر زمان بهره برداري ) به كار گرفته شدند . مطابق دستورالعمل

تدوين شده ، كارش ناسان مذكور كه هم اينك زير نظر مستقيم نمايندگان مجري طرح هستند ، در زمان بهره برداري از طرح بعنوان

كارشناسان مسئول بهره برداري شبكه آبياري انجام وظيفه خواهند نمود و به همين منظور با تعيين و شروع به كار متولي الزامات

بهره برداري در سال 1385 كه وظيفه اصلي ايشان پيگيري اجراي الزامات بهره برداري و هماهنگي كارشناسان مسئول بهره برداري

و ايجاد انسجام در پيگيري اجراي مفاد دستورالعمل الزامات است ، حلقه مفقوده در اجراي الزامات بهره برداري تكميل و حوزه طرح

و توسعه بيش از پيش درگير موارد مرتبط با الزامات گرديد .

-2 اقدامات انجام گرفته جهت بستر سازي و تبيين موضوع :

علاوه بر طرح و تصويب الزامات بهره برداري و نگهداري طرحهاي شبكه هاي آبياري در شوراي بهره برداري سازمان ، جهت تشريح

الزامات ، تاكنون جلسات متعددي با نمايندگان مجري طرح ، مديران امور آب شهرستانها ، كار شناسان طرحها و كارشناسان مسئول

بهره برداري تشكيل گرديده و همچنين الزامات مذكور در شوراي مجريان سازمان و كميته مشترك مديران ارشد سازمانهاي آب

منطقه اي و جهاد كشاورزي استان نيز تشريح گشته است . عمده سئوالاتي كه در جلسات مورد اشاره مطرح بوده مربوط به مسائلي

نظير ارتباط مابين الزامات بهره برداري و شرح خدمات فعلي فازهاي 1و 2و 3 طرحها، فرايند اجرايي الزامات ، وظايف كارشناسان مسئول

بهره برداري و ارتباطات سازماني آنها و جزئيات مربوط به الزامات بوده است .

-3 تهديدها و فرصتها :

همانند ساير امور مهم ، اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري نيز تهيديدها و فرصتهايي بوجود مي آورد كه در صورت مديريت صحيح

، ميتوان تهديدهارا به فرصتها تبديل نمود ، پاره اي از تهديدها بقرار زير است :

تهديد : كارشناسان مسئول بهره برداري در اثر شرايط سازماني يا شخصي ، جذب امورات خاص طرحها گردند و وظيفه اصلي خود كه

به آن منظور استخدام گشته اند (پيگيري جدي و مستمر اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري ) را فراموش نمايند . بديهي است در

صوت وقوع چنين مسئله اي پيگيري اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري جزء وظايف فرعي كارشناس تلقي گرديده و به بهانه هاي

مختلف از جمله پيچيدگيهاي خاص و حجم كارهاي مربوط به طرحهاي شبكه هاي آبياري و زهكشي ، وظايف جديدي براي كارشناس

تعريف ميشوند .

فرصت : ميتوان تسلط كارشناس مسئول بهره برداري به امورات طرح را نقطه قوت او در جهت هدايت صحيح اجراي الزامات

بهره برداري دانست مشر وط بر اينكه اولا در همه فعاليتها ، پيگيري اجراي الزامات در اولويت قرار گيرد ثانيا فعاليتهايي از طرح به

كارشناس واگذار گردند كه بيشترين ارتباط را با موضوع الزامات بهره برداري و نگهداري دارند نظير مسائل اجتماعي و مشاركتهاي

مردمي و...

تهديد : پارامتر زمان در اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري مورد غفلت قرار گيرد و در نتيجه ممكن است زماني شاهد پيگيري

جدي موضوع در طرحها باشيم كه پيشرفت فيزيكي آنها عملا امكان اجراي برخي از موارد مهم الزامات را ندهد يا اجراي برخي بندها

بطور ناقص صورت پذيرد و در نتيجه اهداف تدوين مجموعه الزامات بهره برداري و نگهداري تحقق نيابد .

فرصت : هماهنگي دفاتر و عوامل مرتبط ب ا اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري در حوزه هاي بهره برداري و امورمشتركين و طرح

و توسعه و اداره كل در تدوين شرح خدمات جديد ، اصلاح شرح خدمات قبلي فازهاي 1و 2و 3 طرحها ، عقد قراردادهاي جديد با

مشاورين و پيگيري مستمر اجراي الزامات بهره برداري در كميته هاي راه انداري شبكه ها ي آبياري ، جلسات مشترك با مشاورين و

نمايندگان مجري طرح و شوراي بهره برداري شرايط مناسبي را فراهم مي آورد كه نه تنها تاخيرات احتمالي در اجراي الزامات را از

بين ميبرد بلكه باعث تعامل هرچه بيشتر حوزه هاي مذكور ميگردد .

تهديد : الزامات بهره برداري و نگهداري از سوي عوامل اجرايي و فني طرحها نوعي كار فرعي و اضافي تلقي شود كه بايت آن حق

الزحمه اي پرداخت نمي شود و سعي شود به عناوين مختلف و توجيهاتي نظير كارهاي عمراني سنگين و پيچيده طرحها و ... از اجراي

الزامات بهره برداري صرف نظر گردد .

فرصت : با تدوين مكانيسم هاي مناسب جهت ارزيابي اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري و ايجاد انگيزش لازم د ر عوامل مرتبط

، زمينه و بستر مناسب فراهم آمده و اين امر عاملي خواهد بود براي تثبيت و نظام مند نمودن اجراي الزامات .

تهديد : به كيفيت اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري توجه نشود و صرفا اجراي آن با هر نوع كيفيت مورد پذيرش واقع گردد بدين

معني كه صرفا به برخوردهاي دبيرخانه اي و سلب مسئوليت از خود اكتفا شده و نتايج واقعي و ملموس مورد توجه قرار نگيرند .

فرصت : با پيش بيني فعاليتي به نام اجراي الزام ات بهره برداري و نگهداري در قالب فعاليتهاي مديريت و كنترل پروژه طرحهاي

شبكه هاي آبياري و نظارت بيشتر بر كيفي ت اجراي الزامات ، نه تنها شاهد تضمين كيفيت اجراي الزامات خواهيم بود بلكه اين امر

عملا باعث اطلاع رساني ، شفافيت بيشتر و نظارت سيستماتيك خواهد شد .

تهديد : تصور عمومي در بين عوامل طرح اين باشد كه اگر در طرحي كارشناس مسئول بهره برداري استخدام و شروع بكار نما يد

، الزامات بهره برداري در آن طرح بايد رعايت گردد ، در غير اينصورت بايد منتظر استخدام چنين فردي ماند .

فرصت : در طرحهايي كه تاكنون امكان جذب و بكارگيري كارشناس مسئول بهره برداري در آنها فراهم نشده ، استفاده از پتانسيل فني

و علمي كارشناسان طرح كه هم سالهاي متمادي در طرح مسغول به كار بوده و تسلط كافي به امورات طرح دارند و توانمند نمودن آنان

جهت انجام وظايف مربوط به الزامات بهره برداري و نگهداري با پيش بيني سازوكارهاي انگيزشي لازم بسيار مثمر ثمر خواهد بود مضافا

اينكه با پايان اجراي طرحهاي عمراني امكان استفاده از خدمات اين عزيزان در بهره برداري از طرحها فراهم خواهد آمد .

-4 مزاياي اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري در طرحها :

سئوالي كه ممكن است در اذهان ايجاد شود اين است كه عملياتي با اين پيچيدگي به چه منظور انجام ميگيرد و ضرورت آن چيست

كه براي پاسخ به آن بعنوان مثال ، به موارد زير اشاره ميشود :

الف- استقرار الزامات بهره برداري و بهره برداري چيزي جدا از طرح نبوده و بقول معروف تافته جدا بافته از طرح و فعاليتهاي آن نيست

بلكه با اجراي اين الزامات به ا هداف مورد نظر در اجراي طرحها نزديك ميشويم بنابر اين اج راي الزامات مذكور ، شرط لازم (نه كافي )

براي تحقق اهداف طرح است .

ب- در سايه اجراي الزامات بهره برداري و نگهداري كارشناساني براي طرحها تربيت ميشوند كه ضمن كمك به راه اندازي طرح ، در

آينده با تسلط بر جزئيات طرح و آگاهي از سوابق آن در فازهاي مطالعه و اجرا نقش برجسته اي در بهره برداري از طرحها ايفا حواهند

كرد .

ج- با رعايت الزامات بهره برداري و نگهداري ، عملا مر احل تحويل موقت و قطعي طرحها و تحويل طرحها از حوزه طرح و توسعه به

حوزه بهره برداري تسهيل ميگردند و نواقص كمتري در آن زمان مشاهده خواهد شد .

د- در صورت اج راي كامل الزامات بهره برداري و نگهداري ، شاهد تغيير و تحول محسوسي در بهره برداري از طرحهاي عمراني سازمان

خواهيم بود و با توجه به همخواني الزامات مذكور با قوانين موجود آب و برنامه هاي توسعه كه در بندهايي از ان همانند

"توانمند سازي تشكلهاي آب برا ن " بيشتر نمود پيدا ميكند ، تغيير و تحولات نيز مسير صحيح و منطقي خود را طي نموده و

عملا به رويكرد اساسي "بهره برداري بهينه" از طرحها نزديك خواهيم شد .

-5 نتيجه گيري :

مجموعه الزامات بهره برداري و نگهداري كه با تلاش و صرف وقت قابل ملاحظه ، تهيه و ابلاغ گشته حاص ل تجربيات چندين ساله

سازمان در مطالعه ، اجرا و بهره برداري از طرحهاي شبكه هاي آبياري و زهكشي مي باشد و به نظر مي رسد جا اندازي چنين

دستورالعملي به مراتب سخت تر از تهيه آن مي باشد و هر گونه اشتباه يا سستي در اين مرحله عملا زحمات قبلي را به هدر داده

و باعث دوري از اهداف اوليه در تهيه چنين دستورالعملي خواهد شد لذا توجه به تهديدها و فرصتهايي كه پيش روي الزامات

بهره برداري قرار دارند بسيار حياتي مي باشد .

اين نكته نيز نبايد دور از ذهن باشد كه تهديدها و فرصتهاي اشاره شده در متن كنوني صرفا بخشي از ت هديدها و فرصتها بوده و تبادل

نقطه نظرات مديريتي و كارشناسي در قالب جلسات بحث و گفتگو و ... در شناسايي ساير موارد ، بسيار مفيد خواهد بود .

-6 منابع :

- شركت آب منطقه اي آذربايجان شرقي ، دستورالعمل الزامات بهره برداري و نگهداري در مراحل اول و دوم و سوم ط رحهاي

شبكه هاي آبياري و زهكشي مدرن

- شركت آب منطقه اي آذربايجان شرقي ، صورتجلسات شوراي بهره برداري در سالهاي 1383 الي 1385

- تجربيات شخصي

مدیریت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی

مطالب مشابه :

معرفی سایت

توليد کمپوست خانگي با استفاده از کرم زباله خوار( ورمي)

هیدروژلهای سوپر جاذب

کشاورزی مدرن

مدیریت بهره برداری از شبکه های آبیاری و زهکشی

خاوران-سروستان

داستان کوتاه انگلیسی همه تابستان در یک روز با ترجمه فارسی