اضطراب امتحان

اضطراب امتحان

مقدمه :‌<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

هركس نگران است مبادادر نظر ديگران ، بي خرد، ناتوان و سراسيمه جلوه كند . درجات كمي از اضطراب براي پيشبرد زندگي طبيعي است ولي مقدار زياد آن مانع پيشرفت بوده و حتي توانايي انجام كاررااز فرد مضطرب مي گيرد .

آركين و همكاران وي (1995) اضطراب امتحان را ناشي از احساس كارآمدي و درماندگي دانسته ، آن را با كاهش عملكرد مرتبط مي دانند . وقتي كه فرد درخصوص كارايي ذهني خود درموقعيت امتحان دچار نگراني گردد به نحوي كه موجب كاهش عملكرد واقعي شود مي توان گفت كه او دچار اضطراب امتحان است .

انواع اضطراب تحصيلي :

· اضطراب تسهيل كننده يا تسريع كننده : ميزان متوسط اضطراب و فشار موجب تسهيل كاركردفرد مي شود(براهني 49)

· اضطراب ناتوان كننده :‌اگر اضطراب از حد معيني فراتر رود باعث پريشاني ، عدم تمركز ، احساس درماندگي ،‌ اختلال ذهني ،‌شناختي و رفتاري /جسمي مي گردد.

عملكرد ضعيف افراد مضطرب تنها به نقايص شناختي مربوط نمي شود. دراين افراد اضطراب مي تواند مربوط به شايستگي و صلاحيت انجام امتحان ، نقص درروش هاي مطالعه و كمبود مهارت هاي امتحان باشد.

در اضطراب امتحان متغيرهاي زيادي مؤثر مي باشد كه در اين ميان اضطراب عمومي و كلي مهم تر مي باشد.

زمان شكل گيري اضطراب امتحان :

اضطراب امتحان در سنين 12ـ10 سالگي شكل مي گيرد .

در 25% از دانش آموزان اضطراب امتحان آسيب زا بوده و با افزايش سن ميزان آن افزايش مي يابد.

نقش جنسيت در اضطراب امتحان :

به دليل مسايل فرهنگي و نقش هاي جنسيتي دختران مضطرب تر از پسران هستند ،‌زيرا اضطراب توسط دختران و زنان پذيرفته شده است . (‌كريگ و دابسون 1995).

گسترش و ثبات اضطراب امتحان :

ساراسون (1973) اعتقاد دارد،‌اضطراب حالتي است كه در تعامل والدين با كودك گسترش يافته و ثبات مي يابد. او ادعا مي كند والدين كودكان داراي اضطراب امتحان ، علاوه بر اين كه نياز به محبت و امنيت آنها راناديده مي گيرند ،‌دركمك كردن به آنها نيز كارا نيستند. اين اوليا فرزندان خود را بون توجه به علايق و استعدادهاي آنهابراي كسب موفقيت مورد نظر خود تحت فشار قرار مي دهند. در برخي موارد والدين آرزوهاي تحقق نيافته ي خود را به فرزندانشان القا مي كنند.

عوامل مؤثردرميزان اضطراب امتحان :‌

· تنبيه كودك به واسطه ي نمره ي كم

· انتظارات معلم

· مهارت هاي تحصيلي و روش هاي مطالعه

· دشواري امتحان

· شرايط برگزاري امتحان

· هوش

· طبقه اقتصادي ،‌اجتماعي

· انگيزه پيشرفت

· نوع شخصيت

· و ...

عوامل بوجود آورنده ي اضطراب امتحان :

1. فردي: انتظاربيش از حد از خود/ضعف اعتماد به نفس/عدم باور مثبت نسبت به موفقيت / رقابت بيش از حد/عدم آمادگي و برنامه ريزي لازم / عدم تمركزبر امتحان و درس خواندن /شخصيت مضطرب و كمال گرا/كم بودن انگيزه / هوش متوسط/ و...

2. خانوادگي :‌سخت گيري بيش از اندازه /عدم حمايت و تشويق /والدين مضطرب/اختلافات خانوادگي /رقابت غير منطقي/تهديدهاي بي مورد/توجه بيش از حد به مسايل تحصيلي فرزند/ الگوهاي خشك فرزندپروري/سرزنش و تنبيه / وضعيت اقتصادي پايين / عدم تشويق / و...

3. عوامل مدرسه اي : انتظارات غير واقعي آموزگاران /محيط نامناسب امتحان / مقررات خشك/ نوع پرسش هاي امتحان / ايجاد رقابت هاي ناسالم / عدم توجيه دانش آموزان براي امتحان /عوامل مزاحم مثل سر و صداو نور/ تهويه ي نامناسب

نشانه ها و علايم اضطراب امتحان :

· oناراحتي هاي گوارشي ،‌آشفتگي معده ،‌سرگيجه، بي اشتهايي، حالت تهوع

· تپش قلب ، بي خوابي، تنگي و كوتاهي نفس

· لرزش در صدا ، ضعف ، عرق كردن

· لكنت زبان ،‌خشكي دهان

· عدم تمركز ، ضعف خود پنداره ، آشفتگي ذهن ، ارزيابي غلط از توانايي هاي خود، افت تحصيلي ، بيزاري از مدرسه ، خطاهاي ادراكي، حواس پرتي، هيجانات افراطي، كاهش سيستم ايمني بدن

علايم اضطراب پس از امتحان :

· بي تفاوتي ساختگي و ظاهري

· احساس گناه ( چرا بيشتر مطالعه نكردم )

· خشم ( آموزگار نمي خواست من نمره ي قبولي بياورم )

· سرزنش ( اگر كتاب درسي آنقدر خسته كننده نبود! )

· افسردگي ( دليلي نمي بينم كه بعد از امتحان در مدرسه بمانم)

درمان هاي روان شناختي ،‌دارودرماني يا هردو ؟

مطالعات نشان داده است كه انواع خاص مداخله هاي روان شناختي نه تنها از دارو نماهاي معتبرمؤثر- تر هستند بلكه بهتر از رويكردهاي دارويي موجود بوده و دست كم در موقعيت قابل قبولي قرار دارند . مداخله ي روان شناختي اثر دراز مدت و حتي بيماران تا دوسال بعد نيز وضعيت بهبود خود را حفظ مي - كنند ، درحالي كه داروها عوارض جانبي مانند گيجي ،‌خشكي دهان را ايجاد نموده و قطع آن نيز به دليل وابستگي جسمي و رواني فرد را دچار مشكل مي نمايد .

شيوه هاي درماني شناختي ـ‌درماني

1. تن آرامي

2. حساسيت زدايي منظم

3. ايمن سازي در مقابل استرس

4. آموزش مهارت هاي مطالعه

5. مقابله با باورهاي غير عقلاني و غير منطقي

6. ايمن سازي در مقابل استرس

7. روش پس خوراند زيستي ( افراد به گونه اي به دستگاه هاي هدايت كننده متصل مي شوند تا بتوانند پيوسته اطلاعات دقيقي درباره ي فعاليت هاي فيزيولوژيكي خود مانند ضربان قلب يا تنش عضلاني رادر اختيار داشته باشند . براساس دستور العمل هاي درمانگر و توجه به علامت هاي دستگاه هدايت كننده بيماران به تدريج مي آموزند كه فعاليت هاي ارادي و حتي فعاليت هاي فيزيولوژيكي غير ارادي خود را مهار كنند . )

8. آموزش توجه (عدم توجه به محرك هاي نامربوط به تكليف و توجه به محرك هاي مربوط به تكليف)

نقش اولياي مدرسه در كاهش اضطراب امتحان :

- عدم ايجاد ترس و واهمه از امتحان در دانش آموزان ( جلسه ي امتحان نه انتقام)

- اطمينان خاطر به دانش آموزان درراستاي طراحي سؤالات از متن كتاب

- گنجاندن سؤالات دشواردر شماره هاي آخر

- اجتناب از ايجاد رقابت ناسالم در ميان دانش آموزان

- هدف امتحان ارزيابي از دانسته هاي دانش آموزان مي باشد نه آنچه را كه نمي دانند

- توجه به اصول سنجش و اندازه گيري خصوصاً سطح دشواري سؤالات

- اجراي امتحانات مستمر و خودآزمايي به منظور آشنا كردن دانش آموزان با سؤالات و نحوه ي امتحان

-كاهش اعتبار نمره و ارزش گذاري به فعاليت هاي علمي و تحقيقات

- آموزش هاي جبراني

-اجراي مسابقات علمي متعدد

- و ...

نقش مدير در كاهش اضطراب امتحان :

· اعلام برنامه ي امتحان به دانش آموزان يك هفته قبل از امتحان

· تنظيم زمان آزمون ها با توجه به سختي و آساني دروس

· اجتناب از برگزاري امتحانات با وقت بسيار كم

· هدايت دانش آموزان به محل برگزاري امتحان چند دقيقه قبل از شروع آزمون

· پيش بيني محل برگزاري و امكانات مناسب مانند تهويه ، نور كافي ، دماي مناسب ، صندلي ، حذف عوامل مزاحم صوتي و ... جهت اجراي آزمون

· توسل به دعا و نيايش و توكل به خدا هنگام شروع امتحان

· عدم جابجايي دانش آموزان هنگام شروع امتحان

· حضور معلم در جلسه و بيان جملات آرامش بخش به دانش آموزان

· عدم گفتگو با دانش آموز در زمان امتحان

· عدم توقف مراقبين بالاي سر دانش آموزان

· عدم گوشزد نمودن مراقبين به جواب اشتباه سؤال

· اجتناب از برخورد شديد با دانش آموزان خاطي

· پيش بيني سيستم تهيه سؤالات امتحاني با كيفيت بالا و خوانا و مناسب

· عدم گفتگو با دانش آموزان حين امتحان

نقش خانواده در كاهش اضطراب امتحان :

· جو عاطفي دور از تنش و مشاجره

· محدود نمودن ميهماني و رفت و آمدهاي مكرر

· توجه به خواب ، استراحت و تفريح دانش آموزان

· كاهش يا حذف وظايف محوله ي خانگي به دانش آموزان

· حمايت عاطفي و اطمينان بخشي دردوران امتحانات به دانش آموزان

· كاهش زمان تماشاي تلويزيون تا حد امكان

· خودداري از ايجاد ترس ودلهره در دانش آموزان

· خودداري از فشار و توقع بيش از براي مطالعه از دانش آموزان

· خودداري از سرزنش دانش آموزان به واسطه ي امتحان ناموفق

· خودداري از حبس نمودن دانش آموزان جهت مطالعه

· ü پيش بيني تغذيه ي مناسب و قوي ويژه ي دانش آموزان در ايام امتحانات و عدم مصرف مواد كافئين دار مانند : نوشابه ، قهوه و غذاهاي ادويه داردربرنامه ي غذايي

· عدم بروز انتظار بالا و كمال گرايي از فرزندان از سوي خانواده نسبت به نمرات بالا

· عدم مقايسه فرزندان با يكديگر و با ديگران

· عدم تأكيد مكرربه درس خواندن

· ايجاد انگي مروربرگه هاي امتحاني فرزندان به منظور شناسايي ورفع نقاط ضعف درسي آنان

· مصرف عرق نعناع ، دوغ ، عرق بيدمشك و كاسني

نقش دانش آموزان در كاهش اضطراب امتحان :

· توسل به دعا و نيايش و توكل به خدا هنگام امتحان

· تقسيم مباحث كتاب ومطالعه ي به مرور دروس

· تنظيم وقت با برنامه ي امتحاني

· بستن كتاب وتكرار مطلب آموخته شده به منظور كاهش اضطراب

· تكرار جملاتي مانند : « شروع هركاري درابتدا آنطور كه بايد خوشايند نيست ، وقتي كه پيشرفت كردم انگيزه ي بيشتري پيدا خواهم نمود. »‌ به منظور كاهش اضطراب و افزايش اعتماد به نفس

· شب امتحان زمان مرور درس است .

· اضطراب نوعي احساس فريب انگيز است كه به شما القا مي كند از پس هركاري كه قراراست انجام دهيد بر نمي آييد. پس در شرايط اضطراب دست از تلاش و كوشش برنداريد و به مطالعه ي درس امتحاني مشغول شويد .

· بيان اضطراب و قلمداد نمودن اضطراب امتحان به عنوان يك اختلال جزيي

· استراحت و غذاي كافي جهت شب امتحان

· حفظ سلامتي و آرامش رواني در دوران امتحان

· نشستن روي صندلي امتحان و كشيدن چند نفس عميق

· رهانمودن عضلات بدن و تنفس عميق

· پوشيدن لباس مناسب و خوردن تغذيه ي كافي قبل از امتحان

· خودداري از القاي منفي مانند : من حتماً قبول نخواهم شد.

· ابتدا سؤالات آسان را پاسخ دهيد

· به اتفاقات و رخدادهاي خاص درجلسه توجه نكنيد.

· از نشستن در كنار دانش آموزان مزاحم خودداري كنيد.

توصيه هاي ويژه آغاز امتحانات دانش آموزان ( روش هاي صحيح مطالعه ):

بارها شنيده ايم كه دانش آموزان مي گويند : «ديگر حال و حوصله خواندن اين كتاب راندارم »‌و يا « 10 بار خوانده ام و تكرار كرده ام ولي باز ياد نگرفتم » در اين مورد مشكل چيست ؟ مطمئناً اگر چنين باشد، مطالعه كاري سخت و طاقت فرسا است . اما چنين نيست. واقعيت اين است كه اين گروه از فراگيران ، روش صحيح مطالعه رانمي دانند و متأسفانه درمدرسه نيز چسزي راجع به چگونه درس خواندن نمي آموزند. يادگيري و مطالعه ، رابطه ي تنگاتنگ و مستقيم بايكديگر دارند، تاجايي مي توان اين دو را لازم و ملزوم يكديگر دانست ، براي اينه ميزان يادگيري افزايش يابد بايد قبل از هرچيز مطالعه اي فعال و پويا داشت . براي داشتن مطالعه اي فعال و پويا نوشتن نكات مهم در حين خواندن ضروري است تا براي مرور مطالب ، دوباره فعال و پويا نوشتن نكات مهم حين خواندن ضروري است تا براي مرور مطالب ،

مزاياي شيوه ي صحيح مطالعه :‌

1. كاهش زمان مطالعه

2. افزايش ميزان يادگيري.

3. طولاني تر نمودن مدت نگهداري مطالب درحافظه

4. بخاطر سپاري آسان اطلاعات

شش روش مطالعه :‌

1. خواندن بدون نوشتن

روش نادرست مطالعه / نيازمند استفاده از تمام حواس براي درك صحيح مطالب / علت مهم فراموشي مطالب

2. خط كشيدن زير نكات مهم

روشي بهتر از خواندن بدون نوشتن / توجه معطوف به خط كشيدن زير نكات مهم مي گردد/

روش صحيح خط كشيدن زير نكات مهم : ابتدا مطالب خوانده شود و پس از دريافت مفهوم زير نكات مهم خط كشيده شود.

.3 حاشيه نويسي

4. جهت يادگيري مطالبي كه از اهميت چنداني برخوردار نيستند مورد استفاده قرار مي گيرد.

5. خلاصه نويسي

خواندن مطلب /خلاصه نويسي روي دفتر يادداشت

6.كليدبرداري

روش مناسب خواندن و نوشتن نكات مهم / ابتدا درك مطلب و سپس يادداشت برداري ازنكات مهم

كلمه ي كليدي كوتاهترين ، راحت ترين ، بهترين و پرمعني ترين كلمه اي است كه با ديدن آن ، مفهوم جمله تداعي شده و به خاطر آورده مي شود.

7. خلاقيت و طرح شبكه ي مغزي

اين روش بهترين شيوه براي يادگيري خصوصاً فرگيري مطالب درسي است . دراين روش مطالب خوانده شده ، بعد از درك حقيقي مطالب مهم به زبان خود فرد يادداشت مي گرددو درنهايت كلمات كليدي برروي شبكه ي مغز نوشته مي شود.

خلاصه اينكه ساماندهي نوشته ها به بهترين شكل و مشخص نمودن نكات اصلي و فرعي به منظور دستيابي به مطالب مهم به جاي دوباره خواني

اين روش درصد موفقيت تحصيلي شمارا تا حدود بسيار زيادي افزايش داده و درس خواندن را آسان نموده و بازده مطالعه را افزايش مي دهد.

(به قلم مژده زرگر - كارشناس مشاوره عمومي سازمان آموزش و پرورش شهر تهران)

اضطراب امتحان

مطالب مشابه :

پرسشنامه ها INVENTORY یا آزمون ها (روانسنجی)

آزمون های آنلاین روانشناسی

(EPQ)پرسشنامه شخصیتی آیزنک

آزمون های روانشناسی

دانلود انواع پرسشنامه های تحقیقاتی و پژوهشی

اضطراب امتحان

آزمونهای روانی:

پرسشنامه هوش هیجانی بار – آن

محاسبه آلفای کرونباخ در هنگام نمونه گيري