مبحث حجت

حجیت در لغت یعنی هر انچه که می تواند علیه خصم مورد استناد قرار گیرد که گاهی به صورت استدلال
ساکت کننده وگاهی به صورت استدلال الزام اور به کار می رود.حجت یکی به معنای اصطلاح منطق و
دیگری در اصطلاح اصول فقه به کار می رود.
مصادیق حجت
حجت تنها راه رسیدن وکشف نظر صاحب شریعت است این راه گاهی به مقصود واقعی می رسد وگاهی
به اشتباه می رود در بسیاری از موارد شخص به مطلب یقین می کند ولی یقین او اشتباه است که به ان جهل
مرکب می گویند. بنابراین حجت بودن همیشه ملازم واقعی بودن نیست.پس حجت دو خاصیت دارد:
یکی وقتی حجت مطابق با واقع باشد و دیگر وقتی حجت مطابق با واقع نباشد .که درصورت اول انجام دادن
کار ثواب است و ندادن ان عقاب دارد ودر مورد دوم از گردن مکلف ساقط میشود و او معذور می گردد.
ظن معتبر
اماره یا حجت راهی است که مکلف را به کشف حکم شارع می رساند که محصول به دست امده از ان ظن
است ظن با اماره مترادف است ظن معتبر دارای سه ویژگی می باشد:
ویژگی اول : اماره باید ظن نوعی به وجود اورد یعنی باید به گونه ای باشد که برای بیشتر مردم ظن اور باشد.
ویژگی دوم :ظن به خودی خود اعتبار ذاتی ندارد و خداوند پیروی از ان را نهی کرده است و اعتبار ان باید
به یک دلیل قطعی مستند باشد بنابراین چون یقین اعتبار ذاتی دارد و حجیت نیاز به اثبات ندارد پس اعتبار
اماره و حجت به قطع ویقین می رسد و در غیر این صورت تسلسل در ظن به وجود می اید وهرگاه دلیل قطعی
براعتبار ظنی خاص به وجود اید به ان ظن معتبر یا ظن خاص می گوییم.
ویژگی سوم : حجیت اماره تنها مختص مواردی نیست که یقین حاصل شده است بلکه در مواردی که به یقین
هم برسد می تواند از اماره استفاده کند. حجیت ظن مطلق
یعنی ان که هر ظنی در احکام شرعی می تواند به طور مطلق مورد استناد و بررسی قرار گیرد و مبنای ان
امکان نداشتن دست یابی به احکام مگر با مطلق ظن می باشد یعنی با رجوع به ائمه اطهار و مانند ان راههای
قطع ظن برای رسیدن به شریعت بسته می باشد به این ظن ظن مطلق می گویند.بیان علمی این دلیل با چهار مقدمه
بیان می شود " مقدمه اول راه علم وعلمی در بیشتر بابهای فقه نسبت به شناخت این احکام بسته است
(( این اصلی ترین مقدمه دلیل انسداد است ))
مقدمه دوم : کنار گذاشتن احکام شرعی و اطاعت نکردن از انها به طور قطع روا نیست.
مقدمه سوم : در حالتی که علم اجمالی به تکلیف شرعی داریم ولی نوع مصداقی ان معلوم نیست بنابراین چهار
راه حل پیش رو است " اول : مجتهدی که در این شرایط است از مجتهدی تقلید کند که این شرایط را ندارد .
دوم :در هر مسئله ای که پیش امد احتیاط کند .
سوم : به اصل عملی در هر موردی مراجعه کند ".یغنی گاهی برائت از تکلیف" "
" گاهی احتیاط در تکلیف " "گاهی تخیر بین تکلیفهای احتمالی " "گاهی هم استصحاب تکلیف " را انجام دهد.
که این سه راه در هر سه مورد باطل است : در راه اول وقتی کسی به اشتباه دیگری یقین دارد نمی تواند از او
تقلید کند .در راه دوم احتیاط در هر مسئله ای را شریعت نمی پذیرد. ودر راه سوم رجوع به اصل علمی فقط در
مواردی امکان دارد که شخص مشکوک و متحیر باقی می ماند
راه چهارم : که راه صحیح است عنوان می کند که رجوع به ظن درهرمسئله ای که ظن به حکم وجود داشته
باشد و در صورت نبودن ظن رجوع به اصل عملی مناسب .
مقدمه چهارم : چون ما دربرابر احکام شرعی تکلیف داریم بنابراین دو راه وجود دارد :الف)در صورت ترجیح
دادن یکی از دو طرف احتمال" به ان طرف عمل کنیم. ب)حتی در صورت ترجیح دادن یک طرف احتمال
به طرفی که ترجیحی ندارد عمل کنیم یا مخیر بین دو طرف باشیم.
انچه که مهم ترین مسئله در مقدمه است دلیل بسته بودن راه علم وعلمی برای دست یابی به احکام شرع است
که قابل پذیرش نیست زیرا علم "زبان قران و سنت است و باعث ارامش دل می شود پس راهش بسته نیست و
راه علمی " مانند احادیث واجماع وشهرت و سیره است که برای شناخت احکام راه ان باز است.
جلسه پنجم
معنای کتاب : اولین حجت شرعی واصلی ترین استوار دینی قران است.مقصوداز کتاب همان کتاب خدا است.
که براخرین پیامبر نازل شده است این کتاب با الفاظ و معانی مخصوص خداوند بدون تصرف پیامبر برای
هدایت مردم نازل شده است. احادیث قدسی" احکامی که پیامبر از سوی خداوند بیان کرده اند" وآنچه برپیامبران
قبل نازل شده " تفسیر قرآن "وترجمه قرآن هیچ کدام جزء قرآن به حساب نمی آید.
حجیت قرآن : «بر دو پایه اساسی استوار است »
الف)نسبت کتاب به خداوند تبارک و تعالی قطعی است .زیرا اولا قرآن دارای اعجاز در اسلوب ومضنون است.
ثانیا تحدی در بلاغت و ناتوانی بلیغان عرب ثالثا قرآن دارای اخبارغیبی است که راستی آن با واقعیت تاریخی
پس ازوقوع ثابت شده است رابعا برتری شریعت قرآنی از آن عصرتا حال بر غیر بشری بودن قرآن قطعی است
ب) این کتاب از پیامبر به ما رسیده وهیچ مسلمانی در صدور آن ازپیامبر شک ندارد
در فقه قرآن از سه مبحث مورد توجه قرار گرفته است :
الف) نسخ آیات ب)حجیت ظواهر قرآن ج)تخصیص وتقیید ایات به خبر واحد وغیر آن
الف نسخ آیات : در علوم قرآن به برداشتن آنچه که در شریعت بوده است نسخ می گویند. بنابراین برداشتن آنچه
در ظاهر از شرع بوده وشارع(خداوند) آنرا تشریع کرده است چه حکم باشد و چه آیه از قرآن نسخ است پس
تخصیص آیات عام قرآن یا تقیید آیات مطلق آن نسخ نیست .بعضی از آیات با برخی دیگر ازآیات نسخ می شوند
مانند آیه دوازده سوره مجادله با آیه سیزده سوره مجادله آنچه که حائز اهمیت است ناسخ آیه باید با دلیل قطعی
ثابت شود و دلیل ظنی نمی تواند ناسخ آیه باشد.
ب)حجیت ظواهر قرآنی : آیات قرآن از نظر معنا به دو صورت نص و ظاهر تقسیم می شوند :
نص: آیاتی هستند که دلالت برمعنای خاصی دارند و احتمال دیگری در معنای ان نیست به این ایه ها آیات
محکم هم گفته می شود مانند آیه " صد وشش سوره بقره "
ظاهر :آیاتی هستند که در ظاهر معنای خاصی از آن به ذهن میرسد اما با این حال احتمال معانی دیگری هم
وجود دارد. مانند آیه " شش سوره مائده "
ویژگی های فقه قرآن درشش قسم مورد بررسی قرار میگیرد :الف) کلی بودن : احکام در قرآن به صورت فشرده و کلی بیان شده و جزئیات احکام در امور؛ به خصوص
عبادی تشریح نشده است مانند نماز و روزه وحج این مسئله در مورد معاملات هم به صورت یک قاعده کلی
بیان شده است وعلت آن است که قرآن کلی صحبت کرده و به تفصیل جزئیات نپرداخته است
ب) پراکندگی بیان :احکام در قرآن یکجا بیان نشده است وبه صورت پراکنده است و علت آن روش قرآن است
زیرا قرآن متنی جاودان برای همه نسل ها است
ج)انعطاف در برداشت ها :قرآن در بیان احکام شرعی بیانی نا معین از احکام شرعی دارد برخی احکام به
صورت قاطع بیان میشود و جای اجتهاد باقی نمی گذارد اما بعضی احکام به صورت قاطع بیان نمی شود
و در برابر این احکام سؤالات و احتمالات زیادی به وجود می آید.
د) به هم پیچیدگی :درقرآن احکام فقهی در میان مباحث اعتقادی ؛اخلاقی و جهان بینی بیان شده است گاهی
مسئله ای با حکم فقهی شروع میشود سپس پاداش آن بیان می شود وبعد به سراغ جنبه اعتقادی واخلاقی آن میرود.
ه)بیان تشویقی و کارکردی :قرآن بر خلاف کتابهای فقهی وحقوقی که زبانی دستوری وخشک دارند دارای زبانی
جذاب همراه با تشویق وزبان تشریع متناسب با اهمیت حکم فرازوفرود پیدا می کند این شیوه باعث می شود :
اولأ :مخاطب با اطلاع از این دستورات به سوی انجام یا ترک عمل سوق داده می شود.
ثانیأ :مخاطب به نتیجه عمل چه دنیایی وچه اخروی رهنمون می شود
ثالثأ : در مواردی شناخت مهم و مهم ترین حکم از بیان احکام برای فقیه ممکن میشود
رابعأ :گاهی این شیوه بیانی ملاکهای احکام و علت انها را تا حدودی بیان می کند.
ی)به کارگیری لحنهای متفاوت : لحن قرآن در بیان دستورات فقهی گاهی تعبیرهای تشویقی وتهدیدی است
وگاهی به صورت جزمی و تحکمی است وگاهی ارشادی وتوصیفی می باشد.
این اختلاف لحنها از دو دلیل اصلی سرچشمه میگیرد :
یکی جهت ارشادی بودن قرآن ودیگری بیان مرحله ای احکام وتطور انهاست که نمونه جالب آن حکم حرمت
شراب است .

مبحث حجت

مطالب مشابه :

آزمایشگاه زیست شناسی

دانلود آخرین ورژن مباحث مقررات ملی(92)

مسابقه مربوط به گرامي داشت هفته خانواده

منابع مطالعاتی آزمون وکالت 93به همراه تشریح ....

بررسی وضعیت مقررات جوشکاری و بازرسی جوش در مبحث هفدهم

نمونه سوالات امتحان مديريت روابط عمومي

مبحث حقوقی در خصوص دلالی

آزمايش هاي مربوط به كتاب زيست شناسي 1 ( دوم تجربي )

مبحث حجت

نقشه مفهومی مبحث انرژی علوم هفتم فصل 8