نقد کتاب پایه هفتم

بسم الله الرحمن الرحیم

موضوع: نقد و بررسی کتاب مطالعات اجتماعی پایه اول(هفتم)

همانطور که مستحضرید،دروس تاریخ،جغرافیا و تعلیمات اجتماعی در قالب یک کتاب منسجم تحت عنوان مطالعات اجتماعی برای پایۀ اول(هفتم)تهیه و تدوین شده است. این کتاب با بیان مفاهیمی چون حق، مسئولیت، قانون، همدلی و مبادله ،تولید، مصرف و... هم برجنبه های معنوی و هم برجنبه های مادی حیات انسان تأکید داشته و البته با تکیه بر آیات و روایات دینی(رویکرد تربیتی) غنای ویژه ای به کتاب بخشیده است.

آشنایی با حقوق، مسئولیت های فردی و اجتماعی،پایبندی به قوانین، همدلی، همدردی، هلال احمر و... شناخت ابعاد طبیعی و انسانی کشور عزیزمان (ایران)هویت یابی و حفظ میراث فرهنگی و... در شکل گیری شخصیت فراگیر که به دلیل شرایط جسمی و روحی بلوغ،یکی از حساس ترین دوران زندگی خود را سپری می کند،قابل تأمل و حائز اهمیت فراوان است.البته پرورش انسان هایی مسئولیت پذیر،قانونمند،خودباور و ... امکان پذیر نیست جز با تلاش دلسوزانه معلم و همسویی و همکاری اولیا و کادر مدرسه در جهت تحقق هر چه مطلوب تر اهداف مورد نظر برای رسیدن به کمال و سعادت واقعی.

بنابر آنچه گفته شد به برخی از نکات قوت و مثبت کتاب مطالعات اجتماعی اشاره می شود،از قبیل:

1-عناوین و موضوعات مطرح شده در حیطه های اجتماعی،جغرافیا و تاریخ دارای مضامین جالب و از مطلوبیت بالایی برخوردارند.

2-تجمیع سه کتاب(تاریخ،جغرافیا و اجتماعی)در یک قالب مدون ومنسجم علاوه براین که قوام و صلابت فعالیت معلم را افزایش داده است موجب تقلیل تعدد سوال و کم شدن اوراق امتحانی شده است و معلم می تواند این زمان را صرف مطالعه ،پژوهش و...کند.

3-فصل های کتاب با درس های سبک با حجم کم، شروع می شود و به سمت درس هایی پیچیده با افزایش حجم خصوصا در محدوده ی جغرافیا پیش می رود.

4-تصاویر کتاب شامل عکس ها، نقاشی ها، نمودارها و نقشه ها جالب و گویا هستند و فهم مطلب را برای فراگیران راحت تر می کنند.

5-تأکید کتاب بر رویکرد تربیتی با استناد به آیات و روایات متناسب با موضوعات درسی،چاشنی مناسبی است که روند یادگیری را بهبود بخشیده و پشتوانه ی مذهبی فراگیران را تقویت می کند.

6-واژه ها در پایان هرفصل و اطلاعات جانبی کادر ها(اطلاعات مربوط به صلیب سرخ،سرگذشت پول و...) موجب غنای بیشتر مطالب درسی شده وخزانه اطلاعات فراگیران را افزایش می دهد.

7-معرفی برخی از نماد ها و علائم مهم از جمله استاندارد، بازیافت، هلال احمر، صلیب سرخ، بیمه مرکزی و... علاوه بر افزایش اطلاعات فراگیر،حساسیت و توجه بیشتر وی را به نحوه ی عملکرد چنین سازمان هایی جلب می کند.

8-ارائه ی فعالیت ها از جمله فعالیت های تحقیقی(جمع آوری اطلاعات در خصوص گیاهان دارویی و خواص آن ها،پرسش از سالمندان و بزرگتر ها درخصوص نحوۀ استفاده از آب درگذشته و امروز و...)،ساخت و تهیه ی ماکت و... موجب تقویت روح پرسشگری و تلاش برای دستیابی به حقیقت در بین فراگیران می شود.

9-کاربرگه ها موجب می شوند که عملا فراگیر،مطالب تعلیم داده شده را به صورت کاربردی به مرحله اجرا درآورد و برخی از نقاط ضعف و قوت یادگیری در این مرحله نمایان شود.

10-درگیر کردن مداوم فراگیران با مطالب درسی موجب تعمیق یادگیری و ایجاد روحیۀ نشاط دربین آنان می شود و فراگیر را از یک موجود منفعل به موجودی فعال و جستجوگر تبدیل می کند.

و...

بنابرمطالب فوق ، معلم با تدریس کتاب تازه تألیف مطالعات اجتماعی در کلاس درس ، بسیاری از نقاط ضعف و قوت کتاب را در می یابد.از این حیث، برآن شدیم که به منظور رفع عیوب و تقویت نقاط مثبت کتاب به چند نمونه از اشکالات کتاب اشاره کنیم که عبارتند از :

1- عدم همراهی کتاب راهنمای معلم با کتاب مطالعات اجتماعی:

اگرچه این مشکل با تلاش و کوشش سرگروه های استانی و منطقه و همچنین سایت علوم اجتماعی تا حدی مرتفع شد،اما بهتر بود به منظور دسترسی آسان تر همه معلمین مربوطه ،کتاب راهنما به موقع و به صورت کامل در اختیار همکاران قرار می گرفت.

2-زمان تدریس(3 ساعت)با حجم بالای بسیاری از دروس مطالعات اجتماعی،همخوانی ندارد.(حجم مطالب،انواع فعالیت ها و... بسیار زیاد و وقت گیر است.)

با التفات به این مزیت که، کتاب بادرس های آسان با محتوای کم به سمت دروس مشکل با محتوای بیش تر پیش می رود،اما زمان بسیارکم ومطالب بسیارزیادند اگرچه معلم به این نکته واقف است که قرارنیست دانش آموز باخواندن یک موضوع درسی یایک فصل «علامه دهر»شود ومعلم باید مطالب راجمع کند اما سؤال واشکالات فراگیران نیز باید در جای خود برطرف شود خصوصا این که کتاب با توجه به نوع فعالیت ها ،مدام فراگیر را درگیر می کندو...گرچه این مزیت محسوب می شود اما زمانی این مزیت خود را نشان می دهد که در بهبود روند یادگیری مؤثربوده و با زمان آموزش نیز تناسب داشته باشد که متأسفانه اینطور نیست زمان بسیارمحدود وحجم مطالب فوق العاده زیاداست و این در حالی است که بعضی از مدارس ما دوشیفت بوده وبا کاهش ساعت معمول هم مواجه هستند وحال اگر معلم درس مطالعات این مدارس،به طور ناخواسته با تعطیلات وحوادث طبیعی وغیر طبیعی روبه شود که دیگرجای خود دارد.

3- از آنجایی که دغدغه سالهای متمادی معلمان علوم اجتماعی، محدودیت زمان در تدریس درس های تاریخ ،جغرافیا وتعلیمات اجتماعی بود و فشار و اضطراب زیادی به معلم وارد می شد با تدوین وتألیف کتاب جدید، امید تازه ای در روح وجان معلمان دمیده وتصور می رفت که به این مهم (تناسب محتوا با زمان)هم توجه شود که با وجود بسیاری از مزایای کتاب ، کماکان این مشکل در جای خود باقی است.

4-تعدادی از فعالیت های کتاب مطالعات اجتماعی با استفاده از فناوری روز واینترنت تنظیم شده در حالی که برخی از مدارس حاشیه شهر نه تنها مجهزبه فناوری نیستند بلکه با حداقل ها فعالیت می کنند.پرواضح است که استفاده از رایانه، پروژکتور و... علاوه بر تأثیر مطلوب بر کیفیت تدریس ، روند تدریس را نیز سریع تر پیش می برند.(شاید براین اساس مؤلفان ودست اندرکاران تألیف کتاب 3 ساعت زمان رامناسب برای تدریس کتاب مطالعات تعیین نمودند)

5-درپایان فصل4 ، واژه هادر صفحه ی40،درخط هفتم نمونه هایی برای کشاورزی ، به جای صید ماهی شایسته بود پرورش ماهی درج می شد.

6-نقشه ی صفحه ی42کتاب(نقشه ی استان سمنان) باید اصلاح شود.این استان درحال حاضر دارای 8شهرستان می باشد و باید در نقشه ی صفحه ی مذکور و همچنین کاربرگه شماره 3 اصلاح شود.(مورد اضافه شده شهرستان سرخه است)

7-در فصل5 درس10 صفحه51،در نقشه ی طبیعی،کوه هزار باید بالاتر و لاله زار پایین تر باشد؛گرچه در کاربرگه مربوط اصلاح شده است.

8-در فصل 5 درس10صفحه52 توضیح در خصوص دامنه های شمالی وجنوبی البرز،خط ششم فصل تابستان حذف و زمستان بهجای آن درج شود.(جمله کتاب: دامنه های جنوبی البرز بدون رطوبت مانده وفقط در فصل تابستان برف وباران دریافت می کند)

9-در فصل 5 درس10صفحه53،سه خط آخر،تیتری تحت عنوان «زمین،خانه ی ما» آمده است ک بهتر بود به جای«زمین،خانه ی ما»،اینگونه می آمد:«زمین،سیاره ی ما»؛چون عنوان درس آمده«ایران،خانه ی ما».از طرفی دیگر، شایسته بود که سه خط آخر صفحه 53،در اول درس می آمد و کتاب مطلب را با سیاره ی زمین شروع و به ایران می رسید.ناگفته نماند که معلم در خصوص این سه خط مذکور،باید منظومه ی شمسی،سیاره ی زمین،اقیانوس ها،قاره ها،خط استوا،نصف النهار مبدأ و نیمکره ی شمالی و جنوبی و شرقی و غربی را توضیح و تشریح کند،تا فراگیر قادر به پاسخگویی کاربرگه شماره 6 باشد.

10-در فصل6 درس12 صفحه62،سه خط آخر همین صفحه،عبارت:«برخی برای تأمین زغال و سوختِ درختان را قطع می کنند»،حرکت کسره«سوختِ»باید حذف و بعد از سوخت،ویرگول(کاما)بیاید ، به اینصورت :«برخی برای تأمین زغال وسوخت، درختان را قطع می کنند.»

11-فصل7 درس13 صفحه75،تراکم جمعیت ایران براساس آمار سال 1390 که 75میلیون نفر آمده،پس تراکم جمعیت آن می شود50/45 نفر،که رقم بدست آمده کتاب (9/49 نفر) اشتباه است.

12-فصل7 درس13 صفحه ی75:«چه عواملی روی پراکندگی جمعیت تأثیر می گذارد؟»،خط دوم (پایین صفحه)،«خاک های مساعد و شور» آمده که باید به صورت«نامساعد و شور» اصلاح شود.

13-فصل7 درس13 صفحه80،جای مادرچاه و مظهر قنات به درستی مشخص نشده است.(مکان های مشخص شده در کتاب،با توجه به تعاریف مادرچاه و مظهرقنات نادرست است.تصویر در پایین صفحه آورده شده است . لطفا جای مادر چاه ومظهر قنات را با تصویر کتاب مقایسه بفرمایید)

14-در فصل9 درس18 صفحه109، تپه سییلک آمده ک یک«ی» اضافه است.(تپه سیلک صحیح است)

و...

در خاتمه از اینکه مطالب فوق را با حوصله ملاحظه فرموده و این فرصت را برای بنده فراهم آوردید که نظرات خود را در خصوص کتاب جدیدالتألیف مطالعات اجتماعی بیان دارم والبته به سهم خودم قدمی هرچند کوچک به منظور رفع نواقص کتاب بردارم کمال تشکر را دارم.

شفقی، دبیر مطالعات اجتماعی ناحیه2رشت

به نام خدا

نقد وبررسی اشکالات محتوایی ونوشتاری کتاب مطالعات اجتماعی پایه هفتم دوره متوسطه اول

دردرس اول با موضوع حق "من حق دارم "تلاش برآن است تا دانش آموزان بابرخی از حقوق طبیعی واجتماعی خویش آشنا شوند.

اما چنان به نظرمی رسد که توازن لازم درشناخت این حقوق مراعات نشده است.چنان که حقوق ومطالبات بیشتر پیرامون خانواده ومدرسه متمرکز شده است وآنان درمورد برخی از حقوق مدنی ومهم خود مطالب زیادی نمی آموزند.ازجمله "حقوقی که بایداز متولیان حکومت مطالبه کنند،به ویژه درزمینه فراهم آوردن فرصت های عادلانه اقتصادی وشغلی ".

دردرس دوم صفحه 6خط 9به جای کاربرد ترکیب "فرد مسئولیت پذیر"ازواژه "مسئول" استفاده شده است.

دردرس 6صفحات 25و26مثال هایی ازانواع بیمه های اجباری رابیان کرده است اما برای بیمه های اختیاری مثالی ذکرنکرده است.

در درس 7صفحه 30خدمات رامحصولی معرفی کرده است که آن راتولید می کنند،درحالی که خدمت کاری است که ارائه می شود نه محصولی که تولید گرددوبعددرصفحه 40درواژه ها به درستی تعریف می شود.

دردرس 8 صفحه 35بهتربوددرکنارسرگذشت پول فلزی (سکه )ازسرگذشت اسکناس وچگونگی رونق آن نیز مطالبی بیان می شد زیرا پول شامل مسکوکات واسکناس ها ،نیزاست .

دردرس 8صفحه 38 ذیل آیه 27سوره اسراءاز مبذرین به عنوان دوستان شیطان

یاد شده است ،حال آن که قرآن مبذرین رابرادران شیطان معرفی می کند.

دردرس 8صفحه 40مبادله باواژه فروش تعریف شده است ،حال آنکه مبارله

شامل خریدوفروش است

دردرس 8صفحه 40درتعریف نیاز وخواسته "رایانه"راخواسته ای کم اهمیت وهم

ردیف توپ ودوچرخه معرفی می کند،اماامروزه می دانیم که "رایانه"درزندگی مردم اهمیت فراوانی دارد

دردرس 10صفحه 50درچگونگی اداره شدن روستاها فقط از نقش شوراهای

اسلامی روستا مطالبی بیان شده است. در حالی که دهیاری ها نیز نقش مهمی دراداره روستاها برعهده دارند.

- دردرس 13صفحه 72همان گونه که درمورد مشکلات وعواقب کم شدن جمعیت توضیحاتی بیان شده است ،باید به عواقب زیادشدن جمعیت نیز اشاره گردد.

- دردرس 13صفحه 75عوامل تاثیرگذار برکم شدن جمعیت ،خاک نامساعد است نه خاک مساعد.

- موضوع درس 18درصفحه 107قدیمی ترین سکونت گاه های ایران است.این موضوع به ظهور پیامبران الهی به ویژه حضرت عیسی (ع)ارتباطی نداردوموجب پراکنده گویی است زیراپیامبری ایشان همزمان بادوره اشکانیان بوده است نه باایلامی ها.

- درمورد شرایط سیاسی حکومت های قدرتمند آریایی می توان مطالب بهتری بیان کرد ،به طورمثال می توان در جدولی نام پادشاهان هریک ازاین حکومت هامشخص شود،تادانش آموزان باتعداد پادشاهان وبرخی از اسامی آن هابیشتر آشناشوند.

- دردرس 21صفحه 134شعری از شاهنامه فردوسی انتخاب شده که دارای اشکالاتی است .به طور مثال:

-دربیت اول :بدو گفت کفشگر(نادرست) بدو کفشگر گفت (درست)

بوذرجمهر ( نادرست ) بوزرجمهر (درست)

در بیت دوم مصرع دوم: که آزار او (نادرست) که بازار او (درست)

دربیت دهم ،مصرع اول علامت کسره دربازرگان نادرست است وباید حذف شود.

یکی از اشکالات این کتاب ،رعایت نشدن یک نوع رسم الخط درنگارش آن است.به عنوان مثال :درصفحه 84"کوه پایه" آورده شده است ودرصفحه 60به شکل "کوهپایه

نوشته شده است.یادرصفحه 36خط 10"بوجود"نادرست وبایدجداگانه نوشته شود.

درصفحه 85درجدول ،مثال دوم"قطع بوته ها وکندن درختان "نادرست و"قطع درختان وکندن بوته ها "درست است.

در درس 18صفحه 109"تپه سییلک"نادرست و"تپه سیلک"درست است.

دردرس 6صفحه 28کلمه " ژنوسویس "نادرست و"ژنوسوئیس "درست است.

دردرس 4صفحه 15خط 4جمله "شما می توانید برخی ازمقررات کنونی راحذف یانگه دارید" نادرست است وباید گفته شود"حذف کنید یانگه دارید" .

با تشکر محمودی ناحیه دو رشت

نقد کتاب پایه هفتم

مطالب مشابه :

کتاب الکترونیکی ورق زن مطالعات اجتماعی پایه ی هفتم(اول متوسطه)

نقد کتاب پایه هفتم

نمونه سوالات مطالعات اجتماعی

کتاب مطالعات اجتماعی

سرفصل کتاب مطالعات اجتماعی پایه های دوم (هشتم) وسال سوم (نهم)

سوالات تست مطالعات هفتم