روستای ده نمک
معرفی روستای ده نمک
روستای ده نمک در مختصات جغرافيايى 52 درجه و 43 دقيقه طول شرقى و 35 درجه و 15 دقيقه عرض شمالى واقع شده است. ارتفاع اين روستا از سطح دريا‌هاى آزاد 901 متر است.
ده نمک شرقى ترين روستاى شهرستان آرادان است. رشته کوه‌هاى البرز در شمال آن و دشت کوير در جنوب آن قرار دارد. اين روستا تا آرادان 23، تا گرمسار 35، تا سمنان 75 و تا تهران144 کيلومتر فاصله دارد. ده نمک هم اکنون در جنوب جاده اصلى تهران- مشهد قرار دارد. پيشتر اين جاده ترانزيتى از داخل روستا مى‌گذشت. راه آهن تهران- مشهد نيز از جنوب اين روستا مى‌گذرد و داراى ايستگاه راه آهن مى‌باشد.
ده نمک در حال حاضر تابع دهستان کهن آباد شهرستان آرادان از استان سمنان است.
روستاى ده نمک يکى از روستاهاى مهم و تاريخى شهرستان آرادان است که بر سر راه تاريخى رى به خراسان قرار داشته و يکى از منازل بين راه در اين مسير پرتردد محسوب مى‌شد، به همين دليل از گذشته‌هاى دور، اين روستا از رونق قابل توجهى برخوردار بوده است. اين رونق ديرپا تا قبل از ورود ماشين به جاده‌ها ادامه داشت. ولى پس از آن کم کم از اهميت آن به عنوان يک منزل بين راهى اهميت کاسته شد و به فراموشى سپرده شد و به دليل دورى از مرکز شهرستان و نبود امکانات زيربنايى و رفاهى جمعيت آن نيز کاهش يافت.
ولى اين فراموشى ديرى نپاييد و به دليل موقعيت ممتاز جغرافيايى و قابليت‌هاى ويژه آن از جمله وجود منابع گردشگرى و ميراث فرهنگى، اراضى وسيع کشاورزى، معادن فراوان گچ و سولفات سديم و.... مجدداً دوران رونق و شکوه آن آغاز شد.
با مرمت کاروانسراى شاه عباسى و استفاده از آن به منظور برپايى مراسم مختلف علمى، فرهنگى و ملى، وجهه تاريخى و فرهنگى روستا احياء شد.
موقعيت ويژه جغرافيايى ده نمک باعث شد اين روستا مجدداً به عنوان يک منزل بين راهى و به اصطلاح امروزى ‹‹مجتمع خدمات رفاهى بين راهي›› براى مسافران مطرح شده و مورد توجه قرار گيرد. به عبارت ديگر نقش آن به عنوان يک منزلگاه تاريخى بين راهى احياء گردد.
احداث کارخانه عظيم سولفات سديم و بهره بردارى از معادن کويرى، آغاز دوره جديدى در حيات اقتصادى روستا بود. پس از آن کارخانجات ديگرى از جمله سيمان، گچ و... در اطراف روستا احداث شدند و با احداث باغات پسته در اراضى زراعى، تغييراتى نيز در شيوه کشاورزى روستا پديد آمد.
واقع شدن اين روستا بر سر جاده رى – خراسان و عبور کاروانيان و زائرين امام رضا(ع) و از جمله جغرافيدانان و سفرنامه نويسان باعث شده است که اطلاعات ذيقيمتى از جغرافياى تاريخى اين منطقه در کتاب‌هاى تاريخى و جغرافيايى البته به صورت پراکنده ثبت گردد.
شاهراه بزرگ خراسان از سراسر ايالت قومس مى‌گذشت. در اين موضوع، عموم کتبِ مسالک و ممالک از ‹‹ابن خردادبه›› تا ‹‹حمدالله مستوفي›› اتفاق نظر دارند. اين شاهراه پس از خروج از رى و طى سه منزل به خوار (گرمسار) مى‌رسيد. منزل چهارم، قصرالملح يا قريه الملح بود که آن را به فارسى به قول حمدالله مستوفى ‹‹ده نمک›› مى‌گفتند[1] و امروزه هم به همين اسم موسوم است. منزلگاه بعدى چنانکه در تمام کتب مسالک نوشته شده، رأس الکلب نام داشت که امروزه اسمى از آن در نقشه‌ها نيست و در محل آن قلعه‌ى عجيب لاسگرد است و اين اسم را هيچيک از جغرافى نويسان قرون وسطى ذکر نکرده‌اند.[2]
ابن رسته در شرح مسير خوار تا ده نمک چنين مى‌نويسد: «از خوار تا ده نمک، هفت فرسنگ است و جاده اش در کشتزارها و مزارع پيش مى‌رود».[3] اين گفته‌ى ابن رسته نشان مى‌دهد که اين منطقه در قرن سوم هجرى منطقه‌اى آباد و پر رونق بوده است.
ياقوت حُموى جغرافى دان قرن هفتم هجرى نيز از اين روستا چنين نام برده است: «روستايى در نزديکى خوار ]گرمسار[ وجود دارد که ايرانيان آن را ده نمک خوانند و من آن را ديده ام.»
«در شبکه راههاى قديمى، از ده نمک راه ديگرى به طرف شمال جدا مى‌شد و به چهار طاق با قلعه‌ى عظيم آن مى‌رسيد و پس از گذشتن از قلعه‌ى ضحاک و رامه‌ى پايين و بالا و قلعه کيخسرو به جاده‌ى اصلى کنار حبله رود مى‌رسيد و به فيروزکوه مى‌رفت. «
از وقايع مهم تاريخى ده نمک، جنگ آلب ارسلان سلجوقي است با امير قتلمش حاکم رى در اين موضع و فتح آلب ارسلان و بر تخت نشستن او در سنه 355 قمرى و در سال بعد از آن به غزم روم رفته، قيصر را اسير نموده، پس از مدتى بر وى ببخشود و به روم باز فرستاد و اين واقعه در عصر قائم عباسى بود.
از ديگر حوادث تاريخى ده نمک درگيرى سهراب خان برادر سليمان خان زرين کمر و تعدادى از افراد ايل اصانلو به طرفدارى از باقرخان با قواى ارشد الدوله و قواى حامى محمد على شاه در سال 1329 هجرى قمرى در اطراف روستاى ده نمک است که در اين واقعه سهراب خان مورد اصابت تير ترکمن‌ها قرار مي‌گيرد و يک پاى خود را از دست مي‌دهد.هر چند سهراب خاندر اين جنگ بسيارى از نيروهايشرا از دست مى‌دهد ولى باعث کند شدن حرکت نيروهاى ارشدالدوله به سمت تهران و در نتيجه فتح تهران به دست باقرخان و ستارخان مى‌شود.
آثار و بناهاى تاريخى و جاذبه‌هاى گردشگري
به خاطر پيشينه تاريخى سکونت در روستاى ده نمک و همچنين واقع شدن در مسير جاده ابريشم، آثار و بناهاى متعددى در آن ساخته شده است که مهمترين آنها عبارتند از: قلعه گبری، کاروانسراى شاه عباسى، مقبره، حمام، قنات، يخچال و آب انبار.
ضمن اينکه تعداد قابل توجهى از آثار اين روستا که اغلب مربوط به دوره قاجاريه بوده‌اند؛ از جمله آسياب‌هاى آبى، قرهسوخانه(دادگاه)، چاپارخانه، قهوه خانه و... در طول سال‌هاى گذشته از بين رفته‌اند.
با اين حال هم اکنون نيز اين روستا واجد بسيارى از عناصر و ويژگى‌هاى يک روستاى دوره قاجاريه مى‌باشد.
ماخذ: کتاب منزل چهارم: نگاهی به روستای کهن و تاریخی روستای ده نمک. یونس شاه حسینی.سمنان: انتشارات حبله رود. 1389.
1- منزل اول افرندين(آفرين) منزل دوم كهنده ، منزل سوم خوار (گرمسار امروزي) و منزل چهارم ده نمك (ديه نمك) بود.
2- گي(جي) لسترنج. جغرافياي تاريخي سرزمين هاي خلافت شرقي. ترجمه محمد عرفان، تهران: انتشارات علمي فرهنگي،1373، ص 392.
3- ابن رسته. اعلاق النفيسه. ترجمه دكتر قره چانلو، تهران: اميركبير، 1365، ص199-198.
مطالب مشابه :
معرفی روستای پنج پیکر سیاسی ترین روستای غرب استان گلستان
روستای پنج پیکر از توابع شهرستان بندر ترکمن بوده که در ده کیلومتری این شهرستان قرار دارد.
روستای اردمه و ترکمن‌ها
ترکمن در رسانه - روستای اردمه و الان در قبرستان نزدیک روستا ده نفر از ترکمن‌ها مدفون
روستای ده نمک
معرفی روستای ده اطراف روستاى ده نمک است که در اين واقعه سهراب خان مورد اصابت تير ترکمن
معرفي شهرستان تركمن
روستای قرنجیک شهرستان ترکمن شامل سه شهر گميش‌تپه، سيمين‌شهر اين شهر در ده
گله های شتر در دشتهای كمش دپه و تركمن صحرا
وبلاگ روستای قلعه جیق بزرگ یک روز با شترداران ترکمن ده فضیلت صلوات
جواهری ناشناخته به اسم ترکمن صحرا
قوم ده یا داه ترکمن ها به دلیل دوری از مرقد مراد خویش در شرق بندر ترکمن در روستای خواجه
مسکن ترکمن ها
هر روستای ترکمن ، خانواده های هر در قسمت ميانی يا قسمت گنبدی شکل ده ها قطعه چوب کمانی
برچسب :
روستای ترکمن ده