مکانیسم بلع و ارزیابی اختلالات...

بلع طبيعی و كنترل عصبي- عضلاني عملكرد بلع<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

بلع طبيعي جامدات يا مايعات يك پروسه پيچيده است كه در آن ساقه مغزي ،شش عصب مغزي (5،7،9،10،11،12)،سه عصب گردني ،48عضله درگير مي باشند.

مناطق اطراف شيار سيلوين به صورت يك مركز مستقل در عمل بلع دخالت دارند. همچنين تعداد زيادي از نورونهاي ساقه مغز مسئول كنترل بلع هستند. اين نرونها عمدتاً در بخش پشتي و قسمت جانبي هسته هاي تراكتوس سوليتاريوس واقعند و در قسمت شكمي نيز بوسيله هسته هاي آمبيگوس محاط ميشوند...

مراكز بلع در دو طرف ساقه مغز قرار دارند و با تشكيلات مشبك در ارتباطند. دو ناحيه مذكور داراي ارتباطات بسيار گسترده اي هستند و همين امر باعث مي شود هر يك از آنها بتوانند به تنهايي هماهنگي لازم طي مرحله حلقي و مروي را بوجود آورند. از 12 جفت اعصاب مغزي 4جفت آنها يعني زوجهاي 5،7،9 و10 تامين كننده حس عمومي و اطلاعات مربوط به مزه ،حرارت و قوام ماده غذايي مي باشند. و پنج زوج اعصاب 5،7،9،10و12 مسئول انجام مراحل دهاني و حلقي بلع مي باشند.

ساختارهاي درگير دربلع طبيعي

v حفره دهان شامل: لبها، منديبل، ماكزيلا،

كف دهان، گونه ها، سختكام، دندانها، كمانهاي حلقي قدامي و خلفي، حفره قدامي(فضاي بين منديبل و ماكزيلا و گونه ها)، حفره خلفي(فضاي بين منديبل و ماكزيلا و عضلات لب)<?xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" />

مراحل بلع:

v Anticipatory phase

v Oral preparatory phase

v Oral phase

v Pharyngeal phase

v Oesophageal phase

تعريف ديسفاژي:

اغلب نتيجه اي از انواع اختلالات نورولوژيكي است كه ميتوانددرهر يك از مراحل بلع طبيعي ايجاد گردد.

علائم ديسفاژي:

v ناتواني در بلعيدن مواد غذايي و حتي بزاق دهان خودشان(شايعترين علامت)

v سرفه كردن در هنگام خوردن و نوشيدن يا بلافاصله بعد از آن

v ضعيف شدن صداي فرد در حين خوردن يا اندكي پس از آن وجود صدايي وزوز مانند در مسير تنفسي در حين دم و بازدم

v ابتلاي بيمار به عفونت سيستم تنفسي(پنومني) به دليل آسپيراسيون مكرر

v ورود مواد غذايي به مسير هوايي (آسپيراسيون)

v كاهش وزن و ايجاد علائم سوء تغذيه به علت كم خوريهاي بيش از حد

v بالا رفتن درجه حرارت بدن از1ـ30 دقيقه پس از غذا خوردن

بطور كلي علائم اختلال بلع در بيماران مبتلا به سكته هاي مغزي از نوع آمبوليك و بيماران سرطاني پيشرونده است وبا گذشت زمان باعث بروز ناتواني بيشتري خواهد شد. بيماران مبتلا به اين اختلال از به هم خوردن روند طبيعي زندگي شان و ايجاد ناراحتي در تغذيه دچار نابساماني هاي جسمي و روحي مي شوند.

سبب شناسي:

علل فيزيولوژيكي پزشكي كه ممكن است منجر به ديسفاژي گردد عبارتند از:

v اختلالات عصب شناختي و ضربه مانند :عفونت مغز و ساقه مغز ، پاركينسون، M.S، فلج اطفال، دمانس و فلج مغزي ، سكته مغزي و ......

v ضايعات ساختاري مانند: وب مادرزادي ، نئو پلاسما، تيرومگالي و ....

v بيماريهاي بافت تماسي مانند: ديستروفي ماهيچه، پلي ميوزيس

v اثرات جانبي مانند اثرات ناشي از جراحي، داروها و فيبروز ناشي از راديولوژي، سوختگيها

v ناهنجاريهاي مادرزادي يا آناتوميكي مانند: شكاف كام و لب، ناهنجاريهاي زبان، شكاف حنجره

ارزيابي:

ارزيابي شامل تاريخچه گيري و معاينات فيزيكي است. پس از ثبت مشخصات بيمار و اطلاع از بيماري و اختلالات اساسي بيمار، اطلاعاتي در زمينه علائم ديسفاژي و زمان شروع آنها، مثلاً وجود درد در حين بلع، وجود آسپيراسيون، وضعيت سرفه و گلو صاف كردن بيمار ، كيفيت آواسازي بيمار ، مدت زمان لازم براي بلع حلقي ، وضعيت جويدن ، نوع ماده غذايي مصرفي بيمار ، قدرت رفلكس Gag ، تغييرات وزن بيمار، داروهاي مصرفي را مي توان كسب نمود.

در ارزيابي بيمار همچنين مي بايست وضعيت فيزيكي بيمار مانند كنترل تنه ،سر و گردن و معاينه اعصاب مغزي و دامنه حركات و قدرت و عملكرد عضلات دخيل و رفلكس هاي دهاني، معاينه و بررسي شود. همينطور وضعيت لثه و دندانهاي بيمار و بهداشت دهان را نبايد از نظر دور داشت.

بررسي وجود يا عدم وجود آسپيراسيون شايد مهمترين و حياتي ترين كار در ارزيابي بيماران مبتلا به ديسفاژي باشد. يكي از دقيق ترين روشها جهت بررسي اين وضعيت انجام عمل بلع باريوم در اتاق راديولوژي، معاينه از طريق فلوروسكوپي مي باشد.

روشهاي ديگري مانند مانومتري كامپيوتري، الكتروميوگرافي و آندوسكوپي با فيبر نوري نيز در ازريابي كفايت اسفنكتر ولوفارينجيال ، مشاهده مستقيم هماهنگي عضلات حلق، ارزيابي عملكرد حنجره طي عمل بلع و ارزيابي ميزان حساسيت حنجره بسيار مفيد مي باشد. در هنگام ارزيابي بايد به جنبه هاي روحي – رواني بيمار نيز توجه كرد.

آسيب شناس آموزش ديده مي تواند يك ارزيابي از تغذيه و بلع انجام دهد و زمينه درمان مناسب را فراهم كند.

نقش آسيب شناس گفتار و زبان در ارزيابي ديسفاژي

1. گرفتن يك تاريخچه دقيق از وضعيتهاي پزشكي و علائم اختلال

2. مشاهده توانايي و حركت عضلات مرتبط با بلع

3. مشاهده وضعيت، رفتار و حركات دهان در حين خوردن و آشاميدن

4. ارزيابي بلع به كمك تستهاي اختصاصي

ادامه دارد....

برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی گفتار توان گسترـارسال توسط نسیم

مکانیسم بلع و ارزیابی اختلالات...

نقش آسيب شناس گفتار و زبان در ارزيابي ديسفاژي

مطالب مشابه :

آفازی چیست؟

کلاترینگ

استاد یزدانی

مغز و موسيقي

اسامی برندگان مسابق بزرگ قرآنی شبکه اترک

نمرات درس طراحی فنی معماری، استاد گلابیان

آپراکسی کودکان

جمع نمرات تکنولوژی آموزشی

مکانیسم بلع و ارزیابی اختلالات...

قهرمانی تهران در پیام نور