ضوابط و استانداردهای طراحی فرهنگسرا و مجتمع های فرهنگی

ساختار عمومی گالری‌ها : فضای نمایشگاه بخش مهمی در این مجموعه به شمار می‌رود که خصوصیات آن بر مجموعه تاثیر می‌گذارد. تجربه فرد از فضای سه بعدی نمایشگاه نتیجه یک ادراک سریع است. این ادراک در محیطی با ساختار روشن، آسان‌تر و با خستگی کمتر به دست می‌آید تا در فضائی که ترکیب ضعیف و ناخوانایی دارد. نمایشگاه نوع خاصی از فضا است که در آن علاوه بر رابطه انسان – فضا یک رابطه پیچیده بین فضا و شیء وجود دارد. در قسمتهایی از نمایشگاه که دارای مجموعه‌های نمایشی ثابت است. معماری را می توان تا حد امکان با اشیاء تطبیق داد ولی در قسمتهای قابل انعطاف، این امر فقط از طریق تزئینات و تمهیدات فراوان عملی است.

برای دیدن متن کامل به ادامه مطلب مراجعه کنید.

ترتیب قرارگیری اشیاء : ترتیب اشیاء نمایشی به بازدیدکنندگان و خصوصیات اشیاء نمایش بستگی دارد.

رابطه بازدیدکننده و شیء نمایشی به شرح زیر است:

۱- هر چه نسبت بازدیدکنندگان به اشیاء نمایشی کمتر باشد. امکان تمرکز و اینکه هر بازدیدکننده بتواند آزادانه با شی نمایشی ارتباط برقرار کند، بیشتر می‌شود.

۲- در یک بازدید گروهی تماس نزدیک با شیء نمایشی بدون ایجاد زحمت برای سایر اعضا گروه ممکن نیست. بازدیدکنندگان باید به ترتیبی گرداگرد شیء نمایشی قرار بگیرند که همگی فاصله‌شان تا آن مساوی باشد.

نورپردازی گالری‌ها : الف) نورپردازی طبیعی (نور روز): به دلایل اقتصادی، فیزیولوژیکی و تنوع، این نوع نورپردازی هنوز بهترین وسیله روشنایی است و اگر مسائل حفاظتی اشیاء اجازه دهد ارجحیت، نور روز است. جهت نور ممکن است از بالا (عمودی) یا از پهلو (افقی) باشد. مدتهاست که ارزش نورپردازی از بالا در طراحی موزه‌های استفاده می‌شود که امتیازات آن عبارتند از: الف- نورپردازی از بالا روشی است راحت‌تر و ثابت‌تر در نورپردازی و کمتر در معرض موانع جنبی در داخل و خارج از بنا مانند ساختمانهای دیگر و درختان قرار می‌گیرد.ب- نوری که از بالا به تصاویر یا سایر اشیاء به نمایش گذارده می‌تابد، قابل تنظیم است و تامین نور کافی و یکنواخت آن دیدی بسیار مناسب با حداقل بازتاب یا انحراف به وجود می‌آورد. ج- امکان به نمایش گذاشتن اشیاء بیشتری را در فضای نمایشگاه امکان‌پذیر می‌سازد. د- با توجه به حذف پنجره‌ها و کاهش راههای ارتباطی، فضای نمایشگاه از امنیت بیشتری برخوردار شده و تمهیدات امنیتی نیز کاهش می‌یابد.

ب) نورپردازی جانبی )افقی( : اینگونه نورپردازی از طریق پنجره‌ها و نورگیرهای معمولی به اشکال و ابعاد مختلف و در مکانهای مناسب در دیوارها انجام می‌شود. پنجره‌ها و نورگیرها معمولا یا در ارتفاعی که بازدیدکننده قادر به دیدن محوطه بیرون باشد و یا در ارتفاعی بالاتر نصب می‌شود. دیوارهایی که پنجره‌ها با ارتفاع معمولی بر روی آنها نصب شده، غالبا بدون استفاده هستند و علاوه بر آن اشیاء نمایشی که بر روی دیوار مقابل این پنجره‌ها نصب شده‌اند نیز به خاطر وجود نور از مقابل دارای انعکاس هستند که مانع دید کامل و روشن می‌گردد. با این وجود، اینگونه پنجره‌ها برای اشیایی که روی دیگر دیوارها و در زاویه‌ای درست نسبت به منبع نور قرار دارند، نور مناسب و دلپذیر به وجود می‌آورند.

ج) نورپردازی مصنوعی : ملاحظات تکنیکی و مشکلات نگهداری مربوط به استفاده از نور مصنوعی از جمله عوامل موثر بر کاهش کاربرد نور مصنوعی در فضاهای نمایشگاهی بوده است. نور مصنوعی از منابع نقطه‌ای یا خطی تأمین می‌گردد و از این رو چون سطوح تعدیل کننده شدت آن با نور فضا قابل مقایسه نیست، لذا دستیابی به شرایط مشابه نور روز نیز تا میزان محدودی امکان‌پذیر است.

حرکت و دسترسی گالری‌ها : حرکت و دسترسی قسمتی از امر ارائه و نمایش اشیاء و عامل مهمی در سازماندهی فضائی نمایشگاه است. زیرا بطور نظری هیچ فضائی در منطقه نمایش اشیاء منحصرا به رفت و آمد اختصاص نداشته و هیچ راهرو یا راه‌پله‌ای نباید حرکت سیال در این منطقه را محدود کند. دستیابی به این شرایط با اجتناب از مسائل روز امکان‌پذیر است. الف- اجتناب از محدودیتهای با وقفه ب- اجتناب از اختلاف سطوح زیا

تنظیم شرایط محیطی: رطوبت، دما و نور باعث فرسایش اشیاء می‌گردند، دمای ۱۵ درجه سانتی‌گراد و رطوبت نسبی ۶۰% برای اکثر نمایشگاههای مناسب می‌باشد. رطوبت نسبی نباید کم و زیاد گردد و این مساله با اشیاء نمایشی ارتباط مستقیم دارد ولی در کل رطوبت نسبی ۵۰% تا ۶۵% توصیه می‌گردد.

تهویه مطبوع : پیشرفتهای فنی در امر خلق یک محیط مصنوعی، اکنون به مرحله‌ای رسیده است که امکان تامین مصنوعی شرایط جوی را به طور کامل فراهم ساخته است. در این شرایط ثبات، انعطاف‌پذیری و نظم را می‌توان در چهارجوب فضایی نمایشگاه تأمین نمود. از جمله دیوارهای خارجی می‌توانند کاملا بسته بوده و به خوبی عایق شوند و در صورت وجود اشعه‌های نامطلوب نور، می‌توان آنها را دقیق‌تر از نور روز بررسی و درمان کرد.

آکوستیک : کنترل و طراحی آکوستیک باید هماهنگ با سایر جنبه‌های طراحی ساختمان نمایشگاه انجام شود. برای به حداقل رساندن نوفه‌ای که ناشی از نواحی و وسایل پر سروصدا و شلوغ است، موقعیت ساختمان را باید در محلی ساکت و آرام پیش‌بینی نمود. در صورتی که یک منبع نوفه جهت‌دار در نزدیکی ساختمان قرار گرفته باشد، می‌توان از عملکردهای مقاوم‌تر به عنوان مانع استفاده کرد و عملکردها حساس‌تر را در فاصله بیشتری از منبع نوفه قرار داد. هماهنگی اصول آکوستیکی با خصوصیات معماری از یکسو مربوط به سبک معماری و سازماندهی فضایی آن می‌باشد و از سوی دیگر نیازمند توجه به خصوصیات مربوط به طراحی فنی ساختمان نمایشگاه قرار می‌گیرد.

حریق : مقابله با حریق شامل مسئولیت حفظ متعلقات و حفاظت از بازدیدکنندگان می‌باشد. بدیهی است نخستین اقدامات مقابله با آتش باید با شناخت محل، خصوصیات مصالح ساختمانی، مراقبت‌های لازم در بناهای مجاور، انتخاب مصالح ساختمان مقاوم و پیشگیری لازم انجام پذیرد. بهتر است از به کار بردن هر گونه ماده قابل اشتعال به منظور تزئین و پوشاندن دیوارها خودداری شود. دقت بسیار باید به کار برد تا از اتصالات برق در سیستم‌های الکتریکی خودداری شود.

آمفی تئاتر

ساختار عمومی فضاهای نمایشی : ساختار عمومی فضاهای نمایشی می‌باید بر اساس سلسله مراتبی از فضاهای عمومی (مانند کارگاههای تولید نمایش و فضای کارمندان) استوار گردد. و نحوه دسترسی به مجموعه فضای نمایشی و تردد در فضاهای داخلی ان با توجه به حریم محدوده فضایی بخشهای مختلف آن انجام گیرد. ساختار فضایی اینگونه ساختمانها را با توجه به اصول هدایت کننده فوق می‌توان به دو عرصه بیرونی و درونی تقسیم نمود. الف) عرصه بیرونی فضای نمایشی: این عرصه به طور کلی در ارتباط مستقیم با تماشاگران است ب) عرصه درونی فضای نمایشی: این عرصه شامل کلیه فضاهایی است که مربوط به امور نمایشی و اداری می‌شوند و از این رو با کارکنان و بازیگران ارتباط مستقیم دارند.

شکل و انواع مختلف صحنه نمایش : الف-تئاترهای دارای صحنه ایوانی که اینگونه تئاترها امکان نمایش فیلم را نیز دارند. ب-تئاترهای دارای صحنه میدانی که صحنه از هر سو با تماشاچیان احاطه شده در اینگونه تئاترها حداکثر عمق میدان تماشاگران حداکثر ۶ تا ۷ ردیف است و در صورتی که جایگاه در یک سطح باشد. حداکثر تماشاگر از ۳۰۰ الی ۴۰۰ نفر بیشتر نخواهد بود. ج – تئاترهای دارای صحنه هلالی یا صحنه آزاد جلو آمده. در این تئاترها صحنه به قلب جایگاه تماشاگران مشیده شده و ورودیها معمولا در پشت صحنه و یا در داخل جایگاه تماشاگران قرار دارند. د- نوع دیگر از تئاتر که ترکیبی از موارد بالاست در دوران معاصر مورد توجه طراحان بوده است. این نوع تئاتر با برخورداری از یک صحنه انعطاف‌پذیر برای تبدیل به شکلهای مختلف از خصوصیتی مستقل برخوردار است. صحنه در اینگونه تئاترها می‌تواند با جابجایی صندلی‌ها و قسمتهایی از کف به صورت ایوانی – میدانی و هلالی ظاهر شود به اینگونه صحنه‌ها چندشکلی می‌گویند.

شیب سالن نمایش : در نمایشات تئاتری زنده معمولا از فاصله ۱۲ متری، حالتهای احساسی صورت بازیگران قابل رؤیت نیست و حرکت آنها نیز از فاصله بیشتر از ۲۰ متر نیز به خوبی دیده نمی‌شود.برای تأمین دید بهتر تماشاگران لازم است تا کف جایگاه شیب ملایمی داشته و یا به صورت پله‌ای طراحی شود. میزان شیب در طبقه همکف جایگاه برای حفظ امنیت تماشاگران و سهولت رفت و آمد افراد معللو که با صندلی چرخ‌دار حرکت می‌کنند، حداکثر ۱۰% است و شیب‌های بیشتر بصورت پله‌ای باید طراحی شوند که حداکثر آن ۳۵% است.

صندلی تماشاچیان : ابعاد صندلی تماشاچیان طبق استانداردها حداقل عرض ۴۵ سانتی‌متر را باید داشته باشد و فاصله پشت تا پشت صندلی‌ها حداقل ۹۰ سانتی‌متر و تا ۱/۱متر نیز می‌تواند باشد. حداکثر فاصلة هر صندلی از در خروجی نباید از ۱۵ متر بیشتر باشد و حداکثر فاصلة هر صندلی از راهرو جانبی ۴۵۰ سانتی‌متر باشد. و تعداد مجاز صندلی‌ها در هر ردیف به ازای هر راهرو ۷ صندلی می‌باشد بهترین چیدمان صندلی‌ها بصورت قوسی و اختصاص ندادن بهترین نقاط دید(مرکز) به راهرو می‌باشد.

اتاق رختکن (تنفس بازیگران ) : این اتاق محل استراحت، رختکن و گریم بازیگران می‌باشد. در فضاهای نمایش کوچک یک اتاق ۲۰ متر مربعی برای این منظور کافی است ولی در فضاهای نمایش بزرگتر یک سالن غذاخوری یا آشپزخانه و محل استراحت جداگانه‌ای نیاز است. از این مکان یک اتاق پرو لباس، سرویس بهداشتی و آینة قدی,کمدوسایل, و میز گریم برای گریم بازیگران قرار دارد.

اتاق سخنرانی : در هنگام برگزاری جلسات سخنرانی در سالن نیاز به یک اتاق جهت میهمانان سخنران وجود دارد. که قبل و بعد و بین سخنرانی از سخنران پذیرایی گردد. در این فضا که مساحت آن ۳۰ متر مربع می‌باشد سرویس‌های زنانه و مردانه، محل نشستن و استراحت و سایر وسایل مانند کمد رختکن و … وجود دارد.

نورپردازی صحنه : نحوه تابیدن منابع نورانی در بالای صحنه و پلهای صحنه و پلهای روشنایی در بالای جایگاه تماشاگران قرار دارند، معمولا تحت زاویه‌ای بین ۵۵ درجه تا ۴۰ درجه است. بطوریکه تمام صحنه را از جلو تا عقب آن توسط یکی از عناصر نورانی و یا سایر آنها، پوشش داده شود. با افزایش ارتفاع منابع نور می‌توان دامنه پوشش آنها را نیز افزایش داد.

اکوستیک : اکوستیک در هر فضای نمایشی قادر است تا انواع برنامه‌های نمایشی را تحت تاثیر قرار دهد و از آنجا که ایجاد تغییرات اساسی در وضعیت اکوستیک سالنهای نمایش بسیار دشوار است، از اینرو لازم است تا از ابتدا تصمیمات لازم درباره خصوصیات اکوستیکی سالنهای نمایش گرفته شود.فضاهای نمایشی باید در برابر کلیه نوفه‌های خارجی ناشی از صدای هواپیما، ترافیک و همهمه افراد در سالن انتظار، عایق باشند و دستگاه‌های مکانیکی به گونه‌ای طراحی شده باشند که سطح نوفه‌ای که در داخل سالن نمایش ایجاد می‌شود از یک حد خاص تجاوز نکند. برای برنامه‌های نمایشی زنده، در صورتیکه حداکثر تعداد تماشاگران ۲۰۰ نفر باشد لزومی به استفاده از دستگاه‌های تقویت صدا نیست و در صورت کاهش فاصله متوسط بین تماشاگران و بازیگران استفاده از تمهیدات اکوستیکی برای نمایشنامه‌های معمولی برای نمایشنامه‌های معمولی رضایتبخش می‌باشد. میزان شیب جایگاه همانقدر که برای دید تماشاگران اهمیت دارد، برای شنیدن هم مهم است زیرا صدا در هنگام عبور از جایگاه به علت خاصیت جاذب بودن بدن تماشاگران ضعیف می‌شود، از اینرو با استفاده از بازتابنده‌های سقفی، باید حداقل شیب لازم را که مانع دید تماشاگران نشود برای جایگاه در نظر گرفت.

ایمنی از حریق : بروز نمایش در فضاهای نمایشی و خسارات و تلفات ناشی از آن اغلب از عدم دقت در انتخاب و ساخت مواد بکار رفته در ساختمان و تجهیزات آن و رعایت سایر پیش‌بینی‌های لازم برای جلوگیری از توسعه آتش و بخصوص ایجاد دود می‌باشد. به طور کلی باید در اسکلت ساختمان حداقل دو ساعت در مقابل آتش مقاومت داشته باشد و از مواد قابل اشتعال در ساخت دکورها و برای پوشاندن دیوارها و سقف استفاده نشود و مواد جاذب صدا و سایر تجهیزات اکوستیکی نیز تا حد مطلوبی در مقابل آتش مقاومت داشته باشد. در تئاترها معمولا صحنه نمایش مهمترین عامل ایجاد آتش و دود است. برای مقابله با حریق بر روی صحنه می‌بایست آتش را درون چهار دیوار برج صحنه محبوس کرد و با استفاده از جریان قوی هوا به سمت بالا که توسط دودکش اتوماتیک در بالای برج صحنه ایجاد می‌شود، حرارت و دود را از تماشاگران دور نگاه داشت. نقشه و تجهیزات مربوط به پشت صحنه نیز باید به گونه‌ای طراحی شده باشد که از آتش‌سوزی جلوگیری کند و در صورت بروز حریق در صحنه مانع گسترش آن به پشت صحنه شود. تجهیزات اطفاء حریق در فضاهای نمایشی شامل کشف‌کننده‌های دود و حرارت، شلنگ‌های قرقره‌ای، کپسولهای گاز کربنیک و کپسول‌های پودری هستند. صحنه تئاتر هم در عین حال باید به سیستم آب‌پاش در بالای صحنه و بالای پرده ایمنی نیز مجهز بوده و در آن شیر آب و سطل شن نیز پیش‌بینی شود. اغلب لوازم اطفاء حریق در راهروها قرار می‌گیرند و اگر وجودشان در این از قبل در نظر گرفته نشده باشد، می‌توانند به موانع خطرناکی تبدیل شوند و از اینرو باید محلهای خاصی را برای آنها پیش‌بینی نمود.

ضوابط و استانداردهای طراحی فرهنگسرا و مجتمع های فرهنگی

مطالب مشابه :

استانداردهای طراحی مجتمع مسکونی