موانع نظارت وزارت بهداشت بر سلامت محصولات کشاورزی: نبود بارکد محصولات کشاورزی، شناسنامه زمین، تکنولو

باتوجه به این مسوولیت وزارت بهداشت و همچنین مسوولیت کلی این وزارتخانه در برابر سلامتی جامعه؛ توضیح دهید که وزارتخانه در خصوص سالمسازی محصولات کشاورزی تا بهحال چه عملکردی داشته و مسوولیت نظارت براین امر بر عهدهی چه بخش یا معاونتی در وزارت بهداشت است؟

ـ دکترعزتیان:

در وزارت بهداشت ۴ بخش مسوول انجام فعالیتهایی هستند که منجربه نظارت بر تولید و عرضهی محصول سالم میشود.

دربخش اول سبدغذایی جامعه تعیین میشود؛ هنگامیکه ازاستاندارد محصول سالم صحبت می کنیم، باید به این نکته توجه کرد که هریک ازمحصولات کشاورزی در فرهنگ و رژیم غذایی روزانهی مردم چه حجمی از سبد غذایی را به خود اختصاص میدهند، بر اساس این شاخصهای بومی، MRL (حد مجازدر استاندارد) تعیین میشود؛ به این ترتیب حدمجاز سمومی که بههمراه محصولات کشاورزی وارد بدن انسان میشود بر اساس سبد غذایی مصرف کشور در حدی تعیین میشود که سلامتی انسان را تهدید نکند. برای نمونه میزان مصرف صیفی و سبزیجات در جامعهی ایران متفاوت از جامعهی فرانسه است، بنابراین عددMRL که درواقع حدمجاز میزان سموم در محصولات کشاورزی است در کشورهای ایران و فرانسه متفاوت است؛ شایان ذکر است گروهی در وزارت بهداشت فعالیتهای خود را معطوف به شناسایی الگوی رژیم غذایی جامعه میکنند و مسوولیت این امر به عهدهی ادارهی بهبود تغذیه در معاونت سلامت است.

دربخش دیگری از وزارت بهداشت،ادارهی نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی حدمجاز مواد سمی و آلایندههای محصولات غذایی را مشخص میکند، در این بخش تعیین میشود مواد آلاینده تا چه میزان میتوانند سلامتی انسانها را تهدید کنند .

پس ازآنکه توانستیم استانداردهای مرتبط به موادغذایی را تعیین کنیم باید میزان سموم، مانند آفتکشها را درمحصولات کشاورزی اندازهگیری کنیم که ادارهی آزمایشگاههای کنترل غذا و دارو مسوولیت سنجش مواد آلاینده در محصولات غذایی را بهعهده دارد.

درپایان، بخش بهداشت موادغذایی در مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت، بر مراکز عرضهی محصولات کشاورزی مانند میادین ترهبار و مغازههای میوه و سبزی نظارت خواهد داشت.

ما باید بسترانجام وظایف بهداشت کشاورزی را توسعه داده و به موازات این اقدامات، در جهاد کشاورزی شرایط ردگیری محصولات کشاورزی را فراهم کنیم. برای شناسایی محصولات ناسالم و جلوگیری از عرضهی آنها در بازارهای داخلی نیاز به سنجش محصولات غذایی بر اساس الگوهای استاندارد ملی داریم.

▪ خبرنگار:

شیوهی سنجش و تعیین کیفیت و سلامت در محصولات کشاورزی در کشورهای توسعهیافته به چه صورت است؟

ـ دکترعزتیان:

باید براساس دادهها و اطلاعات آماری در نقطهی ویژهای از زنجیره تولید تا مصرف نمونهبرداری را انجام دهیم و پس از اعلام نتیجه و شناسایی مزرعهای که محصولات ناسالم تولید کرده است؛ اقدامات بازدارنده را درسطح مزارع آغاز کنیم، بنابراین تهیهی شناسنامه برای مزارع و بهرهبرداران درایران مسئلهای است که باید به آن توجه ویژه کرد زیرا میوه و سبزی به صورت بستهبندی به میادین منتقل میشود و میتوان در بسته بندی محصولات از برچسبهایی با ذکر نام و کد تولیدکننده استفاده کرد با بهرهگیری از این شیوه پس از نمونهبرداری از سطح مزارع که به منظور تعیین سطح باقیماندهی سموم و کیفیت محصولات کشاورزی انجام میشود، میتوان با مراجعه به برچسب بهراحتی از نام تولیدکننده و واحد تولیدی آن محصول آگاه شویم. پس از سنجش کیفی محصول باید شیوهای برای تبادل اطلاعات میان وزارت بهداشت و وزارت جهاد کشاورزی وجود داشته باشد، متاسفانه در قوانینی که تا به امروز وجود دارد چنین الگویی میان دو وزارتخانه طراحی نشده است. تا هنگامیکه شیوهی همکاری وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی مشخص نشده است نمیتوانیم این امر مهم را پوشش دهیم.

از سوی دیگر توجه به مسائل زیرساختی و بنیادین از اهمیت بالایی برخوردار است و باید قوانین و ضوابطی دراین امر وجود داشته باشد تا وزارت بهداشت بتواند در بخش کشاورزی حاکمیت بهداشت را اعمال کند. درمراحل بعدی میتوان موارد دیگری را که درحال حاضر از اهمیت کمتر برخوردار است به راحتی به این زیرساخت اضافه کرد، برای نمونه درکشوری که بانک وجود ندارد بیان موضوعاتی همچون تسهیلات و وامهای بانکی درچنین بستری مفهوم نخواهد داشت؛ اما پس از آنکه نظام بانکی راه اندازی شد بیان خدمات و امکانات بانکی ملموس و امکانپذیر خواهد بود و ارائهی تسهیلات نوین بانکی درچنین شرایطی آسانتر خواهد بود.

در ارتباط با معضلات بهداشت در بخش کشاورزی مانند باقیماندهی سموم نیز چنین وضعیتی حاکم است باید در آغاز ساختار حاکمیت و نظارت بهداشت بر محصولات کشاورزی ایجاد شود. به باورمن با توجه به شرایط کنونی پیگیری و پرداختن به محصولات تراریخته نیز از اهمیت بالایی در بخش کشاورزی برخوردار است. بهطورحتم وزارت بهداشت باید در اینباره اعمال نظارت کند، همچنین باید دراین زمینه قوانینی وجود داشته باشد؛ متاسفانه مشکلی که وجود دارد ضعف تکنولوژیک ایران درارتباط با پرداختن به چالشها و مسائل محصولات ترارریخته است.

▪ خبرنگار:

وزارت بهداشت هیچ مسوولیتی در ارائهی بارکد ندارد؟

ـ دکترعزتیان:

هرآنچه که به فرآیند تولید مربوط میشود مانند تهیهی برچسب، شناسنامه، بارکددارکردن و... از وظایف مشخص وزارت جهاد کشاورزی است. وزارت بهداشت هیچگونه مسوولیت و قانونی درارتباط با تولید محصولات کشاورزی ندارد.

▪ خبرنگار:

بهعقیدهی شما درایران وزارت جهاد کشاورزی مرجع اصلی نظارت بر محصولات کشاورزی است و وزارت بهداشت مسوولیت ثانوی را عهدهدار است؟

ـ دکترعزتیان:

خیر، نظارت بر بهداشت موادغذایی از وظایف وزارت بهداشت و مسوولیت تولید برعهدهی وزارت جهادکشاورزی است. برنامهی سنجش میزان باقیماندهی سموم وظیفهای مشترک میان دو وزارتخانه است، وظایف بهطورکامل مشخص است و هرکدام به تنهایی نمیتوانند این امر را پوشش دهند مگرآنکه بخشهایی از وزارت بهداشت به وزارت جهادکشاورزی منتقل شود.

باتوجه به آنکه وزارت جهادکشاورزی تولیدکننده است بنابراین نباید مسوولیت نظارت بر کیفیت محصولات کشاورزی را به آنها واگذار کرد زیرا دراین حالت نظارت مفهومی نخواهد داشت، باید اعمال کنترل کیفی و سلامت محصولات کشاورزی از جانب مراجع بیرونی انجام شود.

▪ خبرنگار:

سازوکار این تعاملات میان وزارت کشاورزی و وزارت بهداشت چگونه تعریف شده است؟ وزارت بهداشت تا چه اندازه مجاز به نظارت برتولید محصولات کشاورزی است؟ آیا تا بهحال تلاشی از سوی وزارت بهداشت برای بارکد دارکردن محصولات کشاورزی انجام شده است تا به این شیوه کشاورزان بدانند که محصولات آنها ازنظر کیفی و سلامتی میتواند مورد ارزیابی قرار گیرد و سعی کنند تا با بهرهگیری از مدیریت تلفیقی و از سویی با اجرای راهکارها و علومنوین کشاورزی به اصلاح روشهای ناصحیح و غیرفنی بپردازند؟

ـ دکترعزتیان:

وزارت بهداشت و جهادکشاورزی ارتباط تنگاتنگی را در سالهای متمادی داشتهاند. سال ۱۳۷۵ را میتوان آغازگر همکاریهای سازمانی و تدوین برنامهی مشترک بهداشت کشاورزی در کمیتهی بهداشت کشاورزی دانست. ازمنظر قانونی تنها سازوکاری که این همکاریها را تعریف کرده است مربوط به آئیننامهی اجرایی سازمان حفظ نباتات درسال ۱۳۴۶ است. دراین آئیننامه سازمان حفظ نباتات پس از تعریف و تقسیم وظایف، بهداری یا وزارت بهداشت سابق را به عنوان مسوول سنجش باقیماندهی سموم محصولات کشاورزی پیش از عرضه به میادین میوه و ترهبار معرفی کرده است. به باورمن این آئیننامه نیازمند ارائهی توضیحات بیشتری از جنبههای گوناگون است. باتوجه به پیچیدگیهای بنیادی و ساختاری که در زمینهی همکاری میان وزارت بهداشت و وزارت جهادکشاورزی وجود داشته است خوشبختانه ارتباطات میان دو وزارتخانه گسیخته نشده است.

کمیتهی بهداشت کشاورزی مفهوم جامعی از فعالیتهای مرتبط با کشاورزی و ازسویی چشمانداز فعالیتهای پیش بینی شده را مشخص میکند. درواقع کمیتهای ست که برای ارائهی خدمات بهداشتی و درمانی به کشاورز در کارگاه کشاورزی یا محیط کار با شرایط بهداشتی تعبیه شده است. دراین کمیته برای بهرهبرداران و همچنین محیط کار کشاورز پرونده تهیه میشود که از ین طریق می توان به سهولت تولیدکنندگان محصولات کشاورزی را هم شناسایی کرد.

▪ خبرنگار:

کمیتههای بهداشت کشاورزی در چند استان درحال فعالیت هستند؟

ـ دکترعزتیان:

این کمیتهها درسراسر کشور فعال اند.

معاونت سلامت، باغبانی، آموزش و ترویج، رئیس موسسهی سازمان حفظ نباتات از افراد کمیتهی بهداشت کشاورزی در سالهای ابتدایی بودهاند. درحال حاضر اعضای کمیتههای استانی از کارشناسان مسوول و مدیران معاونتهای مختلف ترویج، باغبانی، زراعت، آموزش بهداشت و بهداشت محیط هستند. پیگیری مسائل و موضوعات به وسیلهی کارشناس مسوول بهداشت حرفهای در حوزهی معاونت بهداشت حرفهای دانشگاهها انجام میشود، همچنین دبیرکمیته، معاون بهداشتی در استان است وبرای برخورداری از حمایت سیاستگذاران رئیس کمیته درسطح استانها از مدیران دانشگاه علوم پزشکی و نیز سازمان جهادکشاورزی انتخاب میشوند. دبیرخانهی کمیتهی بهداشت کشاورزی در وزارت بهداشت، آموزش و درمان پزشکی است.

▪ خبرنگار:

«طرح تشکیل پرونده برای بهرهبرداران و محیط کار» از چه سالی اجرایی شده است؟

ـ دکترعزتیان:

شروع کار درسال ۱۳۸۵در ۱۲ نقطه از ۱۲ استان کشور بود و از ابتدای سال ۱۳۸۶ در سراسرکشور تهیهی پروندههای بهداشتی کشاورزی توسط کمیتههای بهداشت درحال پیگری و انجام است.

▪ خبرنگار:

درحال حاضر تنها بهرهبرداران تحت پوشش خدمات بهداشت و درمان قرارمیگیرند یا آنکه به شرایط بهداشتی کارگاههای کشاورزی نیز توجه میشود؟

ـ دکترعزتیان:

باید این دو مقوله به شکل جداگانه مورد بررسی قرارگیرد هنگامیکه از بهداشت و درمان بهرهبردار سخن گفته میشود منظور ارائهی آموزشهای بهداشتی، انجام معاینات دورهای، سنجش سلامتی و بهکارگیری لوازم حفاظت فردی برای کشاورزان است. درسال ۱۳۸۶ که در واقع شروع انجام فعالیت کمیتههای بهداشت کشاورزی درسراسر ایران است، ترجیح دادیم که براساس الویتبندی عمل کنیم زیرا ما با ۳ میلیون بهرهبردار در بخش کشاورزی مواجه هستیم که باتوجه به پیچیدگیهایی که دراین باره وجود دارد باید مجهزبه پرونده شوند.

بسیاری از فعالیتها مانند دامپروری، پرورش زنبورعسل، شیلات، کرم ابریشم، باغبانی و... در محدودهی کار کشاورزی قراردارد. ما با تکیه بر تجربیات سالهای کاری و درحرکتی فنی وکارشناسانه کارگاههای زراعی و بهخصوص دامداری را درالویت کار خود قرار دادیم. به عقیدهی من درالویت قراردادن دامداریها حرکت بسیار مهم و شایستهای در ارتباط با فعالیت کمیتههای بهداشت کشاورزی بود. با توجه به آنکه محیطهای دامداری بسته است، اعمال نظارت بهوسیلهی بازرسان بهداشت وهمچنین ارائهی نظریات و یا ایدههای کارشناسی برای اصلاح چنین محیطهایی بسیار راحتترخواهد بود، زیرا میتوان نتیجهی بهسازی را محاسبه و سپس عمل کرد. برای نمونه ما باید ۳۰۰ هزار دامدار و یا واحدهای دامی مرتبط به آنها را اصلاح می کردیم که با ارائهی راهکار و ایدههای کارشناسی توانستیم حدود ۱۰ درصد از این افراد را تحت پوشش خدماتی و بهداشتی قراردهیم.

باید در بخش کشاورزی به این نکته توجه کرد که کشاورزان نسبت به گروههای شغلی دیگر ازنظر آموزش و تحصیلات درسطح پائینتری قرارگرفتهاند و بسیاری از روستائیان ازدیدگاههای سنتی برخوردارند، بنابراین باید در جهت فرهنگسازی وایجاد تحول دراین زمینه حرکت کنیم زیرا اگر بخواهیم تمام جنبههای بهداشت کشاورزی را در قالب برنامهای مدون به شیوهی موثر و کاربردی پیگیری کنیم باید توانایی فرهنگ سازی مناسب را در کشاورزان داشته باشیم . در این زمینه تداخل کاری برخی از سازمانها و ساختارها منجر به پیچیده شدن رسیدگی و پیگیری موضوعات شده است.

▪ خبرنگار:

منظور شما چه سازمان یا نهادی است؟

ـ دکترعزتیان:

برای نمونه سازمان حفاظت محیط زیست؛ در این باره می توان به این نکته اشاره کرد که آیا تا بهحال در ارتباط با نابودی و دفن پسماندهای کشاورزی و فضولات جامد دامی تفکرو تدبیری اندیشیده شده است؟ یا آنکه به کشاورزان آموزشهایی دربارهی مکان و نحوه ی دفن و یا سوزاندن پسماندها به شیوهای که آثارمخربی نداشته باشد داده شده است؟ ما مبنای کار را بر پایهی همکاریهای دوجانبهی وزارت بهداشت و کشاورزی قراردادهایم. زمان باید به ما کمک کند تا بتوانیم الگوی مناسب و طبیعی را شناسایی کنیم که درآن وظایف و ساختار معینی پیگری شود.

موانع نظارت وزارت بهداشت بر سلامت محصولات کشاورزی: نبود بارکد محصولات کشاورزی، شناسنامه زمین، تکنولو

مطالب مشابه :

اولويت هاي پژوهشي دانشگاه علوم پزشکی شیراز

مهمترین عناوین اعتبار بخشی بیمارستانها

تولید علم: ایران تا سال 2018 به رتبه چهارم تولید علم جهان دست می یابد.

خبرنامه فرزان: اجرای مرحله نخست از ارزشیابی مجلات علوم پزشکی کشور به پایان رسید.

گزارش کارآموزی در عرصه بهداشت محیط- بیمارستان و تصفیه خانه آب و فاضلاب

شاخص های نهایی کیفیت پرستاری

خواص درمانی چای سبز

موانع نظارت وزارت بهداشت بر سلامت محصولات کشاورزی: نبود بارکد محصولات کشاورزی، شناسنامه زمین، تکنولو

سیستمهای اطلاعات بیمارستان

شناخت و بررسی نقش کوآنزیم Q10 در بدن