انبارداری برنج

. قبل از انتقال شالی یا برنج به انبار, تمیز نمودن دقیق و ضدعفونی آن بر علیه تخم و سایر حالتهای سیکل زندگی آفات انباری و عوامل بیماری زا و سایر عوامل نامساعد ضرورت دارد.

. کف انبار برنج باید تا حد امکان حدود 40 – 50 سانتیمتر از زمین بالاتر و یا فاصله داشته باشد و یا از صفحه های چوبی یا پالت استفاده گردد که برنج انبار شده تحت تأثیر رطوبت کف انبار قرار نگرفته و امکان تهویه وجود داشته باشد. فضای فوقانی محموله انبار شده تا سقف انبار خالی باشد.

. رعایت فاصله کافی کیسه های برنج با دیواره انبار و همچنین بین ردیف ها جهت عبور و مرور و تهویه ضروری است.

. ایجاد سیستم تهویه مناسب در مبادی ورودی و خروجی انبار برنج به منظور کنترل نسبی درجه حرارت و خشک نگه داشتن محیط و فضای داخل انبار تعیین کننده می باشد.

. کنترل رطوبت بیش از حد انبار به منظور تنظیم رطوبت, حرارت و آگاهی از وجود یا عدم وجود آفات انباری بطور منظم و مکرر ضروری می باشد.

. در صورت تهیه و نصب تهویه روی دیوار انبار, لازم است این دریچه ها مجهز به نرده و توری گردد تا از تردد پرندگان, جوندگان و سایر عوامل خسارت زا جلوگیری نموده و از آلودگی انبار ممانعت گردد.

. حجم برنج یا شالی ذخیره شده متناسب با فضای داخل انبار باشد.

مدت زمانی که می توان شالی یا برنج را در شرایط مختلف آب و هوایی نگهداری نمود با توجه به موارد و اصولی که در انبارداری ذکر گردید به درجه حرارت محیط و رطوبت وابسته بوده که تغییرات آن به شرح زیر عنوان می گردد.

. مدت نگهداری برنج در مناطق معتدل در صورتیکه رطوبت دانه 14 درصد باشد حدود 18 – 24 ماه امکان پذیر است.

. نگهداری برنج در مناطق مرطوب اگر رطوبت دانه 14 درصد باشد به مدت 12 – 18 ماه امکان پذیر است.

2- انبارداری کیسه های برنج

. در مناطق گرم و خشک اگر رطوبت دانه 14 درصد باشد 12 – 18 ماه و اگر 17 درصد باشد حتی یکماه نیز نمی توان آن را نگهداری نمود.

. موارد تجربی نیز در انبار نمودن برنج در منازل وجود دارد که در صورت رعایت آن می توان زمان طولانی تری برنج را سالم نگهداری نمود که چند مورد به شرح زیر می باشد:

- محموله برنج تا حد امکان در کیسه های کنفی یا کتانی نگهداری شود چون عمل تهویه در آن بخوبی انجام می گیرد.

- هر چند وقت یکبار, جابجایی یا تغییر مکان کیسه های برنج باعث ایجاد اختلال مکانیکی در زندگی آفات و حشرات احتمالی می گردد و یا از آفت زدگی محموله آگاهی می یابید.

- محموله برنج دور از مواد غذایی بودار مانند روغن و ... و مواد پاک کننده و شوینده نگهداری شود.

- در صورت رؤیت لارو یا پروانه شپشه در محموله برنج, آن را از کیسه خارج و در هوای آزاد پهن کرده و بصورت مکانیکی آفات موجود را از برنج خارج نموده و پس از کیسه گیری مجدد مقداری نمک یا چند حبه سیر درون محموله قرار داده و در صورت مشاهده تراکم زیاد آفات از قرصهای فستوکسین یا سایر قرصهای آفت کش استفاده نمود تا پس از متصاعد شدن گاز آن با آفات محموله برنج مبارزه گردد.(در صورت نیاز به استفاده از قرصهای حشره کش به دستورالعمل استفاده که ذکر خواهد شد رجوع گردد)

- تا حد امکان از قرار دادن کیسه های برنج در مکانهای مرطوب (نمور) پرهیز و از تماس مستقیم محموله با کف انبار جلوگیری گردد.

اثر انبارداری بر روی عطر, طعم و رنگ سبوس

هیچگونه مطالعات سمپاتیک در ارتباط با اثر انبارداری بر روی رنگ, عطر و طعم سبوس تاکنون ارائه نشده است.بر طبق گزارش, عطر, طعم و کهنگی یا کپک زدگی در سبوس نگهداری شده به مدت دو ماه قابل رؤیت می باشد.

آفات مهم انباری برنج

1- شپشه برنج : حشره کامل سرخرطومی کوچک که از خانواده Cureculionidae است بطول 5/2 – 4 میلیمتر و به رنگ قهوه ای تیره مایل به سیاه. طول صفحه پشتی سینه این حشره کوتاه تر از شپشه گندم می باشد و دارای فرورفتگیهای نقطه ای ریز نزدیک به هم و نامرتب است ولی در کناره های جلو صفحه پشتی سینه یک ردیف فرورفتگیهای نقطه ای شکل مرتب بطور واضح دیده می شود که مانند کمربندی اطراف صفحه پشتی سینه را احاطه کرده است. بالپوشهای دارای ردیفهای نقطه ای تقریبا چهارگوش است که با فواصل کم در امتداد یکدیگر قرار دارد (نقاط فرورفته) ردیفهای نقطه ای نزدیک یکدیگر و فاصله بین شیارها کمتر از عرض آنهاست. رنگ عمومی بالپوشها تیره و تقریبا سیاه ولی روی هر یک از بالپوشها دو لکه بزرگ قهوه ای قرمز که یکی در نزدیکی قاعده بالپوش و دیگری در قسمت انتهایی بالپوش دیده می شود. سوسک دانه برنج دارای بالهای زیر است و از این رو حشره کامل قادر به پرواز است. مشخصات تخم و لارو سوسک دانه برنج شبیه شپشه گندم ولی قدری کوچکتر می باشد. در مناطق گرمسیر زندگی آنها فقط به یکماه می انجامد. طول عمر حشره کامل 4- 5 ماه (بطور متوسط) ودر این مدت می تواند حدود 400 – 500 عدد تخم بگذارد. نشو و نمای شپشه برنج سریعتر از سوسک شپشه گندم است بطوریکه در سال قادر است تا 8 نسل داشته باشد ولی تعداد نسل آن در شمال ایران به احتمال حدود 5 – 6 نسل است و دوران تکامل لاروی سوسک دانه برنج 15 – 20 و دوره شفیره گی آن 5 روز است. درجه حرارت مناسب زندگی حشره بالای 13 درجه سانتیگراد است.

2- شپشه گندم : این حشره هم خانواده شپشه برنج و به سوسک دانه گندم معروف بوده که به رنگ قهوه ای تا قهوه ای تیره و براق می باشد و بطول 5/3- 4 میلیمتر است. این حشره سر خرطومی داشته که شاخک آن زانویی و ده مفصلی است و در جلوی چشم های مرکب قرار دارد.بند اول شاخک طویل و در انتها قدری متورم است و 6 بند دیگر شاخک تقریبا مساوی و شبیه هم هستند. صفحه پشتی سینه آن طویل تر از شپشه برنج و دارای نقاط فرورفته بیضی شکل مجزا از یکدیگر است. بالپوشها نیز دارای فرورفتگی های بقطه ای شکل مرتب است که تشکیل نوارهای نقطه چین را می دهد. سوسک گندم بالهای زیری ندارد و از این رو قادر به پرواز نیست. بدن لارو سوسک گندم نرم و سفید رنگ مایل به صورتی است و سر آن قهوه ای روشن و مانند لارو و سایر سرخرطومی ها بدون پا می باشد. حشره برای تخم گذاری حفره ای به عمق 1 – 5/1 میلیمتر در دانه غلات ایجاد و یک عدد تخم در آن قرار می دهد و با مایعی که ترشح می کند دهانه سوراخ را می پوشاند و تعداد 200 عدد تخم می گذارد (در هر دانه یک تخم). تخم بیضی شکل و در ابتدا بی رنگ و سپس به رنگ سفید شیری در می آید.

سموم ضد عفونی انبار برنج

1- فستوکسین : ضدعفونی غلات و بقولات انباری که در سیلوها و انبارهای کوچک (مانند اطاق معمولی بدون سقف) ذخیره شده باشند, بوسیله دستگاه مخصوص (سوند) انجام می گیرد.قرص فستوکسین به وزن سه گرم و قسمت اعظم آن فسفاید دو آلومینیوم خالص می باشد که یکساعت پس از قرار دادن قرص ها در میان غله انبار شده در مجاورت رطوبت هوا به تدریج هر قرص تولید یک گرم گاز PH3 می نماید.مدت زمان تصعید گاز حاصله از قرص در حرارت 12 – 15 درجه سانتیگراد 5 روز و در حرارت 16 – 20 درجه سانتیگراد 4 روز و در حرارت بالای 20 درجه سانتیگراد 3 روز می باشد.

قسمت اصلی ماده ای که پس از متصاعد شدن گاز قرص بجای می ماند هیدروکسید آلومینیوم است که گردی است سفید خاکستری رنگ و غیر سمی و حاوی اندکی فسفید آلومنیوم که این بقایا نیز بتدریج به هیدروکسید آلومینیوم تبدیل می گردد. و در هر صورت همان باقیمانده یا فسفید آلومینیوم نیز برای مصرف کننده خطری ندارد. گاز PH3 متصاعد شده روی اغلب آفات انباری, غلات بقولات و در تمام مراحل تکاملی آنها مؤثر است. البته تمام آفات انباری در مقابل فستوکسین حساسیت مساوی ندارند.

موارد و مقدار مصرف :

- در سیلوهای بتونی 2 – 5 قرص برای هر تن

- محصول رویهم انباشته و با استفاده از پوشش پلاستیکی 3 – 6 قرص برای هر تن

- محصول رویهم انباشته شده در انبارهای معمولی و بدون استفاده از پوشش پلاستیکی 6 – 12 قرص برای هر تن

- محصول بسته بندی شده و با استفاده از پوشش پلاستیکی 1 تا 5/1 قرص برای هر متر مکعب

2- گاز برمودومتیل بروماید : گاز متیل بروماید (CH3Br) یا هال توکس برای مبارزه با آفات, حشرات خاک و بذر علفهای هرز و قارچهایی که از راه ریشه به نباتات حمله می کنند, مورد استفاده قرار می گیرند.

موارد و مقدار مصرف :

بر حسب نوع حشره, درجه حرارت, شرایط تدخین (انبار بسته و هوای آزاد) و نوع جنس مورد ضد عفونی و عوامل کوچک دیگر, مقدار گاز بکار برده شده متغیر است.

برای محموله های بزرگ غلات که بصورت کیسه انبار شده یک کیلو گاز خالص جهت 70 تا 80 متر مکعب فضا برای مدت 24 ساعت بکار رفته و معمولا این مقدار گاز برای دفع آفات انباری کافی می باشد. بطور کلی برحسب عوامل ذکر شده فوق مقدار گاز از 450 تا 1350 گرم جهت 33000 مترمکعب فضای انبار مناسب بوده و مدت تدخین نیز بین 24 تا 48 ساعت می باشد که در هر مورد با توجه به نوع و میزان آفت نوع محموله و انبار, گاز مورد نیاز پس از بررسیهای لازم تعیین می گردد.

سمپاشی انبارهای خالی از محموله

جهت سمپاشی و ضدعفونی انبارهای خالی که قرار است محموله های غلات در آن نگهداری گردد, پس از تمیز نمودن کامل انبار و گرفتن خلل و فرج و سوراخهای آن با یکی از سموم (مالاتیون 75 درصد یا اکتیلیک) به نسبت دو در هزار علیه آفات انباری مبارزه می گردد.

انبارداری برنج

مطالب مشابه :

افات مهم برنج

دستیابی محققان ایرانی به روش جدید مبارزه با آفت برنج

آفات انباری مهم برنج

انبارداری برنج

شپشه برنج Sitophilus oryzae L

سوسک قهوه ای غلات (Anisoplia.sp)

کرم ساقه خوار برنج

کرم ساقه خوار نواری برنج

سوسک شاخدار خرما و یا سوسک کرگدنی خرما Oryctes elegans

سوسک سیاه گندم: Zabrus tenebrioides