طراحی آموزشی

اجزا یک طراحی آموزشی مناسب :

1_ تعیین اهداف آموزشی ( هدف کلی _ هدف های رفتاری )

2_ تحلیل آموزشی ( تعیین فعالیتهای آموزش دهنده یا واکنش های فراگیر است )

3_ گزینش

4_ تعیین شیوه های انتقال مفاهیم آموزشی

5_ تعیین رسانه های آموزشی

6_ تعیین نظام ارزشیابی آموزشی

فایده طراحی آموزشی چیست ؟

_ هدفهای آموزشی به طور دقیق و واضح مشخص میشود

_ انتظارات مدرسین از دانش آموزان مشخص میشود .

_ فعالیتهایی که باید به طور منظم انجام شود مشخص میشود .

_ شیوه تدریس و رسانه آموزشی متناسب با هدف برنامه تعیین میشود

_محتوای آموزشی استاندارد میشود .

_ تکلیف فراگیر مشخص میشود و او میداند از او چه انتظاری میرود 0

_ روشهای ارزشیابی برنامه مشخص میشود .

_ سنجش میزان موفقیت و پیشرفت تحصیلی واقعی تر میشود .

آموزش زنجیره یا فرایندی است که هدف آن ایجاد تغییرات لازم دررفتار فراگیران است0

این فرایند 6 مرحله دارد :

1_ تعیین اهداف آموزشی

٢ _ تعیین فعالیتهای آموزشی3

٣_ گزینش محتوی درس

۴ _ تعیین شیوهای آموزشی

۵ _ تعیین رسانه های آموزشی

۶- تعیین نظام ارزشیابی آموزشی

اجرای تدریس

اجرای ارزشیابی آموزشی

تعیین اهداف آموزشی :

هدف کلی : نتایجی است که بعد از آموزش باید عاید فراگیران شود 0

افعال و عبارات استفاده شده برای بیان اهداف کلی ، ( subgective ) ( غیر رفتاری است ) و قابل مشاهده و اندازه گیری نیست 0

مثال : فراگیران در پایان جلسه باید اهمیت طراحی آموزشی را بفهمند ( فهمیدن قابل اندازه گیری نیست )

هدفهای ویژه رفتاری :

عبارت است از اعمال ، حرکات و آثاری هستند که باید از فراگیران بروز کند تا معلوم شود که موضوع مورد آموزش آموخته شده است 0افعال و عبارات ( obgecyive ) استفاده میشود 0

مثال : فراگیران بتوانند محتوای درسی مناسب را بنویسند 0

فراگیران بتوانند شیوه آموزشی مناسب را انتخاب نمایند 0

نحوه تدوین اهداف رفتاری :

الف : رفتاری را که از فراگیر انتظار داریم بدقت مشخص کنیم و به او بشناسیم 0

ب- شرایطی که رفتارمورد نظر در آن شرایط باید عینیت یابد تعریف کنیم و فراهم سازیم و به آموزش گیرنده بشناسانیم 0

ج- معیاری را که نشانه تحقق هدف رفتاری مورد نظر مدرس است را از قبل تعیین و مشخص کنیم و به آموزش گیرنده هم بشناسانیم 0

حیطه های سه گانه تعیین اهداف رفتاری :

هدف های ویژه رفتاری می بایست در سه حیطه تعیین شود : حیطه دانش ( داشتن مهارت های ذهنی )– حیطه عاطفی ( احساسات و نگر شها ) – حیطه روانی حرکتی

حیطه دانش ( داشتن مهارت های ذهنی ) :

شامل آن دسته از اهداف آموزشی است که مستلزم حفظ کردن ، یاد آوری ، بازشناسی آموخته ها می باشد 0آموزش های حیطه شناختی می تواند به پیدایش توانایی ها و مهارتهای ذهنی منتهی شود 0

این حیطه شامل 6 مرحله می باشد :

1- دانش (آگاهی ، معلومات ، حفظیات ) : رفتارهای که با به خاطر سپردن و یادآوری مطالب آموزشی همراه هستند 0مثل : داشتن انواع اطلاعات تئوریک

2- فهمیدن: باعث معنی دارشدن و رضایت بخش شدن یادگیری میشود 0 در این مرحله فراگیر از دانش خود ، استفاده کاری یا عملی می برد 0مثلا میتواند اطلاعات زیج حیاتی را تفسیر کند 0

افعالی که در این مرحله میتواند بکار برود شامل : مثال زدن – حل کردن – توجه کردن – توضیح دادن – تشریح کردن

3- کاربرد : در سطحی پیچیده تر است 0 فراگیردر شرایط خاصی مطالب قبلی را که دانسته و فهمیده بکار میگیرد و بدون کمک دیگران آن را عملی میسازد 0 مثلا میداند در شرایط اپیدمی یک بیماری چه باید بکند ؟

نمونه افعالی که در این مرحله میتواند به کار برد شامل : محاسبه کردن – نمایش دادن – پیش بینی کردن – تولید کردن

4- تجزیه و تحلیل : مطالب آموزشی را به اجزائ آن تقسیم نموده و به تحلیل روابط بین اجزا میپردازد 0

به طور مثال فراگیر بر مبنای آموخته های خود میتواند ، آسیب پذیرترین گروه جامعه را تعیین کند 0

افعال استفاده شده در این مرحله عبارت است از : اثبات کردن – با نمودار نشان دادن

5- ترکیب : ( خلاقیت ) : توانایی اتصال اجزا و ایجاد یک ساخت جدید

مثلا : توانایی صحبت کردن در مورد مطلب آموخته شده در قبل برای یک گروه - نوشتن مقاله پژوهشی

افعالی که استفاده میشود عبارت است از : سخنرانی کردن – داستانسرایی کردن

6- قضاوت یا ارزشیابی : بالاترین حد یادگیری در حیطه شناختی – به معنی توان قضاوت در مورد پدیده ها –

شخص به اتکا مراحل قبل یادگیری خود به نقد وبررسی یک پدیده می نشیند – اظهار نظر میکند و نظرات دیگران را رد یا تایید میکند 0

مراحل 6 گانه فوق را میتوان در سه عبارت خلاصه نمود : به خاطر آوردن –فهمیدن –حل مشکل

حیطه عاطفی : ( ارتباطی –نگرشی ) :

نگرش عبارت است ار رفتاری که بیان کننده احساس یا اعتقاد باشد – احساس و اعتقاد دونفر که دانش یکسانی دارند ، نسبت آگاهی هایشان میتواند یکسان نباشد 0

حیطه عاطفی از علاقه و احساس که در اثر آموختن ایجاد میشود حکایت می کنند رابطه دانش ، عاطفه مثل رابط علم و ایمان است 0

حیطه عاطفی 5 سطح دارد :

1- توجه : ( علاقمندی –آمادگی برای یادگیری ) – در این مرحله فراگیر توجه می کند – سوال می پرسد 0

2- واکنش ( پاسخ دادن) : علاوه بر توجه ، در بحث شرکت میکند – فعالانه پاسخ میدهد – داوطلب انجام کاری میشود

3- ارزش گذاری : فراگیر برای یادگیری و پیشرفت ارزش قائل میشود 0 فراتر از جزوه را مطالعه میکند ، پیشنهاد جدید در زمینه تدریس میدهد

4- تدوین : ( سازمانبندی ) : ارزش های مختلف را که به آن اعتقاد دارد در هم ادغام میکند و بین آنها رده بندی میکند 0برای ارزشهای مختلف آموخته شده سلسله مراتب قائل میشود .

5- درونی شدن ارزشها : : عالی ترین سطح یادگیری است 0 ارزشها برای مدت طولانی در وی تثبیت میشود 0و این ارزشها موجب هدایت رفتار میشود 0

در عالی ترین سطح 0 فرد احساس میکند متعهد است راهی را که خود انتخاب کرده به دیگران منتقل کند0

حیطه روانی –حرکتی ( مهارتهای عملی ) :

اهداف یادگیری عبارت است از ایجاد و تکمیل یک مهارت عملی خاص ( مهارت در فکرو در حرکت )

فراگیر باید کار خاصی رابا سرعت خاصی در زمان خاصی با ویژگیهای مشخص انجام دهد .

این حیطه دارای 5 سطح است :

1- آمادگی و تقلید : مشاهده عمل و تقلید آن

2- اجرای مستقل : انجام عمل بدون کمک گرفتن از دیگران

3- سرعت و دقت عمل : انجام صحیح عمل با دقت و ظرافت کار و سرعت مناسب

4- هماهنگی حرکات : آمیختن بیش از یک مهارت و انجام هماهنگ حرکات

5- عادی شدن فعالیت : انجام عمل به صورت خودکار

مثال یاد گیری رانندگی توسط فرا گیر می تواند گویا باشد . فرد در ابتدا به نحوه رانندگی نگاه کرده ، تقلید می کند ، سپس بدون دخالت دیگران ماشین را به راه می اندازد ، سپس مهارت پیدا کرده و این کار را سریع انجام میدهد ، د رمرحله بعد می تواند همزمان با رانندگی کار دیگری نظری صحبت کردن را انجام دهد و د رمرحله نهائی تمام کار هائی که برای رانندگی لازم است به طور خود کار و غیر ارادی انجام میدهد .

2- تعیین فعالیتهای آموزشی :

پس از تعیین اهداف ، می بایست فعالیتهای معلم در کلاس و در کنش ها و فعالیتهایی را که باید دانش آموزان نشان بدهند پیش بینی و معین شود 0 در حقیقت سناریوی آموزشی نوشته میشود – حرکات دو طرف( معلم و فراگیر ) – سوالاتی که در زمان خاصی می بایست پرسیده شود و کارهایی که در زمان مشخص می بایست از طرف معلم یا فراگیرانجام شود طراحی میگردد 0

3-گزینش محتوای درسی :

اصول ، متون و مفاهیمی که به فراگیر ارائه میشود تا به هدف های آموزشی برسد 0

اهداف رفتاری و فعالیتهای آموزشی راهنمای گزینش نوع محتواست 0 مربی فقط قسمتهایی از مطالب درسی را که دقیقادر رابطه با اهداف آموزشی به ویژه اهداف رفتاری است را می بایست عرضه نماید 0

محتوای آموزشی می بایست برای فراگیر قابل فهم است –مطالب از ساده به پیچیده حرکت کند –از نظر علمی صحیح باشد 0

1- تعیین شیوه های انتقال محتوی آموزشی :

انتخاب یک شیوه به ماهیت مطلب آموزشی ، ویژگیهای فراگیر ، شرایط و امکانات آموزشی بستگی دارد . برخی ا ز انواع این شیوه ها عبارت است از : سخنرانی ، پرسش و پاسخ ، بحث گروهی ، تجربه نمایشی ، آزمایش ، گردش علمی

2- تعیین رسانه های آموزشی :

رسانه آموزش وسیله أی است که سبب ارتباط بین پیام دهنده و فراگیر می شود . رسانه باعث ایجاد شرایط مناسب برای یاد گیری می شود . از انواع رسانه ها می توان از کتاب ، مجله ، تصویر ، نقشه ، وسایل معاینه بالینی ، تخته سیاه ، قلم ، ماژیک ، فیلم ، نوار ، تلویزیون … نام برد .

ضوابط کلی گزینش یک رسانه:

توانائی جلب توجه فراگیر را داشته باشد . توانائی حفظ توجه فراگیران را تا پایان جلسه را داشته باشد . قابلیت حمل و نقل و در دسترس بودن را داشته باشد . قابلیت تجدید استفاده را داشته باشد . ( به طور مثال کتاب بیشترین قابلیت استفاده مجدد را دارد . ) و اقتصادی باشد .

3- تعیین نظام ارزشیابی آموزشی :

اگر هدف آموزش ایجاد تغییرات مطلوب در رفتار یاد گیرندگان باشد پس هدف از ارزشیابی هم سنجش میزان تغییرات حاصله در رفتار فراگیران است . پس سنجش رفتار فراگیران ، بهترین شاخص برای تعیین کیفیت آموزش می باشد .

برای داشتن یک ارزشیابی صحیح می بایست اهداف ارزشیابی تعیین شده باشد . ابزار جمع آوری اطلاعات لازم پیش ببینی شده باشد . تحلیل و تفسیر اطلاعات و استفاده از نتایج به منظور بهبود کیفیت آموزش پیش بینی شده باشد .

اهداف آموزشی می بایست روشن و شفاف باشد . سوالات مطرح شده ، پاسخ های کوتاه و معینی داشته باشد . و این سوالات سخت یا ذهنی نباشد .

طرح درس:

برنامه ریزی و سازمان دادن به مجموعه فعالیتهائی که توسط معلم در رابطه با هدف های آموزشی ، محتوی درس ، شیوه های انتقال مفاهیم ، و ارزشیابی دانش آموزان برای یک زمان مشخص تدوین می گردد .

منابع :

احدیان محمد- تکنولوژی آموزشی -نشر آبیژ- چاپ سوم- 1381

جزوه آموزش اثر بخش در بهداشت – معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز – سال 1382

http://zahedi_omid.persianblog.ir/post/47 : منبع

طراحی آموزشی

مطالب مشابه :