ساختمان واژه های مشتق/مرکب/مشتق مرکب
ساختمان واژه های مشتق/مرکب/مشتق مرکب
1-اسم ساده :اسمی که فقط ازیک جزء معنادارساخته شده باشد:گوسفند ، اسفندیار ، خانه ،فرهنگ .
2-اسم غیرساده :اسمی که بیش ازیک جزءمعنا داردارد ومی توانیم آن هارابه دویا چندبخش تقسیم کنیم:کتاب خانه ، قلم تراش ، کارکرد .
اسم غیر ساده نیز به سه نوع تقسم می شود :1-اسم مشتق 2-اسم مرکّب 3-اسم مشتق –مرکّب
1-اسم مشتق :اسمی که درساختمان آن یک جزءمعنادار ویک جزء معناساز(معنی را عوض کند)وجودداشته باشد
در کلمات مشتق اگر جزء بی معنی قبل از جزء معنی دار باشد ، پیشوند و اگر بعد از آن باشد پسوند نامیده می شود . در زیر به مهم ترین پیشوند ها و پسوند ها ی مشتق ساز اشاره می شود .
|
مهم ترین پیشوند ها ی مشتق ساز : با + اسم = صفت ؛ مثال : باادب بی + اسم = صفت ؛ مثال : بی درد نا + صفت = صفت ؛ مثال : نادرست نا + اسم = صفت ؛ مثال : ناسپاس نا + بن فعل = صفت ؛ مثال : نادان ن+بن فعل =صفت؛ مثال:نشکن / نسوز هم + اسم = صفت ؛ مثال : هم کلاس
مهم ترین پسوند های مشتق ساز :
اسم + ی = صفت ؛ تهرانی ، ماندنی ، خانگی ( "ی" نکره مشتق ساز نیست . مثل : مردی و ... ) صفت + ی = اسم ؛ خوبی ، درستی ، آلودگی و... اسم + ی = اسم ( اسم حرفه یا مکان شغل ) ؛ خیاطی ، قصابی و... اسم + گر = اسم ( صفت شغلی ) ؛ آهنگر ، کوزه گر و... اسم + گری = اسم ؛ وحشی گری و... اسم یا صفت + یت = اسم ؛ مرجعیت ، آدمیت و... بن ماضی+ ار= اسم ؛ کردگار،گفتارو.. بن ماضی + ه / ـه = صفت مفعولی ؛ خورده ، شنیده و.... نکته: باید توجّه داشت که اگر این ( ه ) جزء ساختمان فعل نباشد تکواژ اشتقاقی خواهد بود یعنی مشتق می سازد . او دید ه ی روشنی دارد ( ه ) و ند مشتق ساز نیست چون جزء خود کلمه است . بن مضارع + ه / ـه = اسم ؛ خنده ، گریه و... اسم + ه / ـه = اسم ؛ زباله ، زبانه و... صفت + ه / ـه = اسم ؛ زرده ،سفیده و.. بن مضارع + ـِ ش = اسم ؛ بینش ، دانش و... بن مضارع + ان = صفت ؛ گریان ، خندان و ... اسم + انه = اسم ؛ صبحانه ، بیعانه و .. اسم + انه = صفت / قید ؛ عاقلانه ، محرمانه و ... صفت + انه = صفت / قید ؛ عاقلانه ، مخفیانه و ... صفت شمارشی + گانه = صفت ؛ دوگانه ، پنج گانه و ... بن مضارع + نده = صفت ؛ خورنده ، رونده و ... بن مضارع + ا = صفت ؛ جویا ؛ توانا بن فعل + گار = صفت ؛ آموزگار ، آفریدگار و ... اسم + چی = اسم ؛ تلفنچی ، پستچی و.. اسم + بان = اسم ؛ باغبان ، دربان و ... اسم + دان = اسم ؛ نمکدان ، قلمدان و.. اسم + ستان = اسم؛ گلستان,هنرستان و اسم + گاه = اسم؛ سحرگاه ، شامگاه و.. اسم + زار = اسم ؛ لاله زار و ... اسم + یه =اسم / صفت؛ خیریه، نقلیه و. اسم + ـَ ک = اسم؛عروسک،شهرک و.. صفت + ـَ ک =اسم؛زردک،سرخک و.. اسم + چه = اسم ؛ دریاچه، و .. اسم + مند = صفت ؛ هنرمند و ... اسم + ور = صفت ؛ نامور ، ... اسم + ناک = صفت ؛ ترسناک و... اسم + وار/واره = صفت / قید اسم ؛ امیدوار،ماهواره و... اسم + گین = صفت ؛ اندوهگین و ... اسم یا صفت + ین= صفت؛دروغین و.. |
تکواژها یی که مشتق نمی سازند عبارتند از :
- نشانه های جمع ( ها ، ان و ی نکره ) ؛ آدم ها ، معلمان، ( ی ) کتابی خریدم
- تر و ترین در آخر صفت و قید ؛ خوب تر ، بالا ترین
- پیشوند های صرفی ؛ بـ ، می و نـ می روم /نرو / بیاید
- شناسه های فعل ماضی و مضارع فرقی نمی کند .
- ضمائر شخصی متصل که به اسم می چسبند . ـ م ،ـ ت ، ـ ش ، ـ تان ، ـ تان ، ـ شان .
- فعل های کمکی در ماضی نقلی ام ، ای ، است ، ایم ، اید ، اند .
به این وند ها تصریفی می گوییم وند های تصریفی تغییری در ساختمان کلمه ایجاد نمی کنند و به این خاطر مشتق نمی سازد .
انواع اسم مرکّب :
1)اسم+اسم = اسم :لاک پشت ، شاه توت ، دستمزد ، دام پزشک ،حاجی فیروز ،کارنامه ، آب گوشت ،کتاب خانه
2)اسم +بن ماضی = اسم ::کارکرد ، رهاورد ، صلاحدید،دستبرد ، دستاورد
3)اسم+بن مضارع= اسم : :آبکش ،خط کش ،خاک انداز ، مدادتراش ،دستبند ،گلگیر
4)صفت +اسم = اسم :سیاه مشق ، نوروز ،سپیدرود ،چهارپا ،سبزقبا
5)ضمیر+ بن مضارع =اسم : خودنویس ،خودتراش
6)صفت +بن مضارع = اسم :زیرگذر زودپز دور نما
7)صفت +اسم = اسم = بالا دست زیرزمین پس کوچه
8)اسم + صفت =صفت : قدبلند ریش سفید پابرهنه
9)صفت +اسم =صفت :بدبخت سفید پوست بد گمان بزرگ سال
10)اسم +بن مضارع=صفت :دروغ گو خدا شناس چادر نشین محبت آمیز
11)ضمیر +بن مضارع = صفت :خود خواه خوددار خویشتن شناس
3)اسم مشتق –مرکّباسم مرکبی که وندداشته باشد آن را مشتق مرکب می نامند.
انواع اسم مشتق –مرکب:1
)اسم +بن مضارع +ان:آینه بندان ،عقدکنان ،
4)بن +و(میانوند)+بن:سوزوگداز ،پرس وجو ،جنب وجوش خرید و فروش
5)اسم +وند +بن =صفت :خدا نشناس زبان نفهم
6)اسم +وند +اسم = اسم /قید/صفت : دست به دست
7صفت +اسم +وند : یک شبه هیچ کارهمطالب مشابه :
آموزش ساده مشتق
آموزش ساده مشتق - - ریاضیات به پیشگامی سزاوار تر آموزش زبان از طریق آموزش ساده مشتق -
ادبیات مشتق است یا مرکب؟!
براي آموختن اين نكتة ساده كه در زبان مشتق و مركب و ساده بودن نوشتن به زبان
ساده سازی علوم به زبان جامعه
در حوزه تخصصی پزشکی است باید اصطلاحات علمی و پیچیده با هنر خاصی به زبان ساده مشتق به دست
ساختمان واژه های مشتق/مرکب/مشتق مرکب
دانلود کتاب شاهنامه به زبان ساده. اسم غیر ساده نیز به سه نمی کنند و به این خاطر مشتق
ساختمان واژه های مشتق/مرکب/مشتق مرکب
جزئی است بی معنی که اگردراول کلمه ای قرار گیرد آن را مشتق می سازد. به با زبان ساده
زبان فارسی
مشتق ، مرکب قواعد دستور زبان بر روی آن به ظاهر سخت می آید به زبان ساده، گویا و
برچسب :
مشتق به زبان ساده