بدنسازی (پرورش اندام)

بدن‌سازی به انگلیسی: Bodybuilding یا پرورش اندام به انجام یکسری تمرینات بدنی با وسیله و دستگاههای گوناگون به طُرُق مختلف اطلاق می‌شود که با کمک تغذیه اصولی و علمی، آمادگی‌های جسمانی فرد را رشد داده و تاثیر زیادی بر توانایی‌های بدنی فرد بر جا می‌گذارد. لازم به ذکر است که این افزایش آمادگی‌های جسمانی، هم قدرتی و هم استقامتی می‌باشد.

بر اثر انجام تمرینات بدن‌سازی به بهترین شکل، حالتی در بدن ایجاد می‌شود که علاوه بر افزایش قدرت و توانایی‌های بدنی، نمای ظاهری بدن به صورتی موزون و متناسب در می‌آید که از آن با عنوان زیبایی اندام یاد می‌شود. عبارت دیگری که برای این فعالیت استفاده می‌شود پرورشِ اندام است که در هنگام استفاده از این کلمه معمولاً منظور افزایش حجم عضلانی و کاهش همزمان چربی برای فرمگیری بهتر بدن است. اکثر ورزشکاران، بدنسازی را به عنوان جزء مکمل به ورزش اضافه می‌کنند تا رشد عضلات مورد استفاده را بهبود ببخشد. به طور مثال، یک شناگر با تمرکز روی عضلات زیربغل خود می‌تواند در مدت کوتاهتری قدرت این عضلات و در نتیجه سرعت خود در شنای قورباغه را بهبود ببخشد. ابزار و وسایل بدن‌سازی ابزار و وسایل بسیاری برای پرورش هر گروه از عضلات وجود دارند. در گذشته فنر، کش، وزنه (با شکل‌های مختلف) و میله مورد استفاده قرار می‌گرفتند اما امروزه بدلیل اینکه بعضی از این وسایل به طور دقیق عمل نمی‌کنند (مثل فنر) و در هنگام استفاده سنگین از آنها ممکن است خطرناک باشند، تمامی وسایل به نوعی تبدیل به دستگاههایی شده‌اند که با وزنه کار می‌کنند. از وسایل رایج در بدنسازی دمبل، میله (یا باربل و یا میله بارفیکس) و وسایل سیمی هستند. مسابقات مسابقات این رشته زیر نظر فدراسیون این رشته برگزار می‌شود (WBF)
مسابقات در این رشته در کلاس‌های مختلفی هم چون: زیبایی اندام، پاور لیفتینگ, پرس سینه و... برگزار می‌شود. از مهمترین و حرفه‌ای ترین مسابقاتی که در رشته پرورش اندام برگزار می‌شود می‌توان به مستر المپیا اشاره کرد. شیوه‌های تمرینی مهمترین عنصر در بدنسازی برنامه ریزی است. برنامه ریزی غذایی، با افزایش میزان کالری(و یا در صورت لزوم با کاهش کالری) و پروتئین و ویتامینها، مواد اولیه لازم را به بدن میرساند. در این مرحله از بدنسازی استفاده از مکملهای غذایی بسیار رایج است.
 در مرحله دوم، یک برنامه ورزشی منظم، برروی عضله فشار مورد نظر را ایجاد می‌کند. به مرور زمان توانایی عضله بیشتر می‌شود، اما از طرف دیگر بدنساز با وزنه‌های بیشتری ورزش را دنبال می‌کند، به این ترتیب یک حلقه بازخورد مثبت ایجاد می‌شود که بدنسازان حرفه‌ای آن را تا ظرفیت نهایی بدن خود پیگیری می‌کنند. چه عواملی باعث بروز تمرین زدگی می‌شود؟ بسیاری از ورزشکارانی که برای پرورش دادن عضلات خود تمرینات سخت و طاقت فرسا را تحمل کرده و در طولانی مدت نیز با صرف هزینه‌های سنگین تمرین با وزنه را با عشق و علاقه ادامه می‌دهند، معمولاً در خارج از این طریق امرار معاش کرده و به نان و نوایی هم می‌رسند اما در ایران که امرار معاش کردن از طریق تجارت هم گویا دیگر مشکل شده است پرداختن به ورزش و مخصوصا ورزش‌های قدرتی نظیر پرورش اندام و وزنه برداری قدرتی همواره هزینه بر بوده و در طولانی مدت نیز بسیاری از ورزشکارانی که بنیه مالی قوی نداشته باشند را به زیر خط فقر هدایت کرده است. اما با این وجود ورزشکاران حرفه‌ای پرورش اندام و یا ورزشکارانی که به طور منظم و مرتب تمرین کرده و در مسابقات کشوری، آسیایی و جهانی نیز شرکت می‌کنند معمولاً اغلب وقت و انرژی خود را صرف ورزش و استراحت و تغذیه کرده و برای دیگر لذات و دیگر کارهای روزمره زندگی وقتی نمی‌توانند اختصاص دهند. عضلات ستبر و بر جسته را نیز می‌توان به منزله میوه‌هایی دانست که درخت بدن شما آنها را در طول چندین سال تمرین و تغذیه پرورانده و به معرض نمایش گذاشته است. این میوه نیز همانند تمامی میوه‌هایی که دست توانای طبیعت آنها را می پروراند ممکن است دچار آفت شده و صدمه ببیند. یکی از متداول ترین آفاتی که عضلات شما را تهدید کرده و در کمین آنها می‌نشیند تمرین زدگی، افراط در تمرین و یا over training است. به این نکته مهم توجه داشته باشید که مابین تمرین سنگین و سخت که برای تحریک کردن عضلات برای رشد عضلانی لازم و ضروری است و پدیده مضر و مخرب تمرین زدگی، تنها مرز باریکی وجود دارد که باریکی این مرز گاه از یک تار مو نیز نازک تر می‌شود. زمانی که فرد بدن خود را با تمرین شدید آشنا کرده و به اصطلاح، تمرین سخت و سنگینی را پشت سر می‌گذارد ابداً نمی‌توان گفت که خطایی از او سر زده است اما در صورتی که اقدامات بعدی تمرین سنگین نظیر تغذیه خوب و استراحت کافی را برای بدن مهیا نکند به مرور زمان دچار تمرین زذگی شده و رو به سمت پسرفت حرکت می‌کند. زمانی که پس از انجام تمرینات سنگین و شدید، بدن را با تغذیه صحیح و استراحت کافی حمایت کنید، روز به روز شاهد بزرگ شدن و توسعه بافت عضلانی خواهید شد. بروز پدیده آنابولیسم در بدن را می‌توان نتیجه برنامه ریزی مناسب تمرینی و نتیجه رعایت رژیم غذایی مناسب دانست. اما در صورتی که از اهمیت تغذیه و یا استراحت در ورزش‌های قدرتی غافل بوده و همه چیز را در بلند کردن و در جابجا کردن وزنه‌های سنگین و در تمرین‌های طولانی مدت و شدید بدانید و خلاصه کنید امکان بروز پدیده مخرب و عضله سوز تمرین زدگی نیز چندان دور از ذهن نخواهد بود. از مهم ترین علایم و نشانه‌های بروز این پدیده در بدن ورزشکاران می‌توان به احساس خستگی مفرط، افسرگی، اضطراب، اختلالات خواب، اختلالات تمرکز حواس، کم شدن قدرت و میل **** و احساس درد پایدار در عضلات اشاره کرد. بروز هر یک از این علایم می‌تواند در اثر عوامل دیگری به جز تمرین زدگی نیز در بدن آدمی حادث شود اما در صورتی که این علایم در طولانی مدت ادامه داشته و در طول ۲ هفته از بین نرفته باشد شما باید به این مهم توجه داشته باشید که به احتمال زیاد دچار افراط در تمرین و یا دچار تمرین زدگی شده‌اید. تمرین زدگی علایم و نشانه‌های زیادی دارد که آنها را می‌توان به دو دسته علایم فیزیکی و علایم روحی و روانی تقسیم بندی کرد. از مهم ترین علایم فیزیکی تمرین زدگی همانگونه که اشاره شد می‌توان به درد در عضلات، اختلالات خواب و خستگی مفرط اشاره نمود. تمرین زدگی که در بین ورزشکاران ایرانی نیز به فراوانی دیده می‌شود سوای عوارض و علایم فیزیکی و جسمی که دارد می‌تواند منجر به بروز ناهنجاری‌های رفتاری، ناهنجاری‌های فیزیولوژیکی و حتی ناراحتی‌های روانی شده و فرد را بیازارد. عصبانیت‌های بی مورد، احساس دلتنگی و نا امیدی، اضطراب، پرخاشگری، بی خوابی و صدها عارضه دیگر را می‌توان تنها گوشه‌ای از عوارض ناراحت کننده عارضه تمرین زدگی دانست. بر خلاف آنچه که عموم تصور می‌کنند اصلی ترین دلیل بروز تمرین زدگی به علت افراط در تمرین نبوده و به دلیل فقر رژیم غذایی ورزشکاران دیده می‌شود. در صورتی که شما بدن را با غذاهای مقوی و با رژیم روزانه غذایی مناسب حمایت کنید حتی در صورت افراط در تمرین نیز می‌توانید بدن را از گرفتار آمدن در دام تمرین زدگی تا حدود زیادی در امان نگه دارید اما در صورتی که تغذیه شما برطرف کننده نیاز بدن شما به انرژی و درشت مغذی‌ها و ریز مغذی‌ها نبوده و برنامه غذایی شما نیز به درستی تنظیم نشده باشد حتی با پرداختن به تمرینات عادی و معمول نیز امکان بروز پدیده ناراحت کننده و نامطلوب تمرین زدگی در بدن شما قابل پیش بینی است. از بدیهی ترین و ابتدایی ترین تاثیرات منفی تغذیه ناکافی و بد در بدن می‌توان به از دست رفتن آب بدن و به فقر کالری و فقر کربوهیدرات‌ها در بدن اشاره کرد. ورزشکارانی که از رژیم‌های غذایی کم کالری و کم کربوهیدرات استفاده می‌کنند معمولاً در بسیاری از موارد از تمرین زدگی رنج برده و علایم و نشانه‌های این پدیده مخرب و نامطلوب را با خود دارند. قند به عنوان اصلی ترین منبع سوخت و انرژی برای عضلات بوده و انرژی لازم برای انجام تمرینات سنگین بدنی را برای شما تامین می‌کند. حال خود قضاوت کنید بدن شما با کمبود و فقر قند و با کمبود و فقر انرژی در بدن چگونه می‌تواند کنار بیاید؟ در صورتی که قند لازم برای انجام فعالیت‌های شدید بدنی را در اختیار بدن قرار نداده و عضلات خود را نیز با فشار شدید تمرین تا سر حد افراط خسته کرده و منابع و ذخایر انرژی آنها را نیز با تمرین‌های طولانی مدت و شدید خالی کنید، بی برو برگرد و بی تردید باید گفت که در طولانی مدت خود را با عارضه تمرین زدگی رو در رو خواید یافت. مصرف پروتیئن ناکافی، چربی ناکافی و مصرف ویتامین و مواد معدنی ناکافی نیز امکان و احتمال ابتلاء شما به عارضه تمرین زدگی را به شدت بالا می‌برد. بدن شما برای ساختن بافت‌های جدید عضلانی که شما نیز برای رسیدن به آن تمرین می‌کنید نیاز به دریافت مقادیر زیادی پروتئین در رژیم روزانه غذایی دارد. حال خود تصور کنید بدن شما در شرایطی که از یک طرف با کمبود پروتئین روبرو بوده و از طرف دیگر نیز تحت فشار تمرین قرار می‌گیرد، آیا برای تامین نیاز خود با انرژی چاره‌ای به جز حمله کردن به بافت‌های عضلانی شما را خواهد داشت؟ مواد معدنی و ویتامین‌ها که در مورد آنها تا حدودی صحبت کرده‌ایم و در آینده‌ای نزدیک نیز توضیحات کاملی در مورد تک تک آنها را در قالب یک مقاله واحد به خدمت شما تقدیم خواهیم نمود در ساخته شدن عضلات و در کنترل واکنش‌های ضروری بدن نقشی انکار ناپذیر دارند. با وجود اینکه بدن آدمی حتی در صورتی که مدام با فشار تمرین نیز سر و کار داشته باشد به مقادیر بسیار کمی از مواد معدنی و ویتامن‌ها نیاز دارد اما در صورتی که بدن را از همین مقادیری که در بسیاری از موارد به نظر ورزشکاران کم اهمیت نیز جلوه می‌کند محروم کنید؛ اثرات منفی آن به صورت کاهش سرعت رشد و تمرین زدگی و صدها عارضه و علامت ناخوشایند دیگر در بدن ورزشکاران دیده شده و در برخی موارد حاد نیز می‌تواند به بروز بیماری‌های خطرناک و کشنده‌ای که معمولاً ناشی از کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی در بدن آدمی دیده می‌شود منجر شود. تاثیر محیط بر تمرین زدگی محیطی که در آن تمرین می‌کنید و یا تغییر محیط نیز می‌تواند در به وجود آمدن و یا در پیشگیری از بروز تمرین زدگی موثر واقع شود. ورزشکارانی که برای شرکت کردن در مسابقات و رقابت‌ها مدام در سفر بوده و به دلیل نداشتن امکانات مالی مناسب نیز با اتوبوس و قطار سفر می‌کنند در صورتی که از استرس ناگزیر فصول رقابت‌ها نیز بی بهره نباشند به شدت در معرض خطر تمرین زدگی قرار گرفته و حتی در صورت کافی بودن تغذیه و در صورت مناسب بودن شدت تمرین نیز مستعد ابتلا به عارضه تمرین زدگی می‌شوند. تغییر آب و هوا و تغییر محیط تمرین نیز همانند سفرهای طولانی مدت و خسته کننده می‌تواند بر بدن آدمی تاثیر منفی گذاشته و وی را مبتلا به عارضه تمرین زدگی کرده و یا او را در معرض این خطر قرار دهد. در صورتی که استرس و مشکلات ویزا و یا اعزام شدن و یا نشدن تیم و مشکلات مالی و ترس از مثبت شدن دوپینگ و صدها نگرانی دیگر را به تغییرات آب و هوا و... اضافه کنیم به راحتی به این نکته نگران کننده می‌رسیم که ورزشکاران رشته‌های قدرتی و مخصوصا ورزشکاران کشورهای جهان سوم نظیر ایران که در آن کمترین توجهی به روان شناسی تیم‌ها و روان شناسی نفرات نشده و اصولاً در این قبیل موارد گوشی به حرفی بدهکار نبوده و تمام فشارها و استرس‌های مالی و روانی نیز بر دوش خود ورزشکار شرکت کننده در رقابت‌ها نهاده می‌شود، به شدت در معرض خطر ابتلا به عارضه تمرین زدگی قرار دارند. همانگونه که پیشتر نیز اشاره شد عارضه تمرین زدگی بر خلاف آنچه که از نام آن بر می‌آید در بسیاری از موارد به جای اینکه در نتیجه افراط در تمرین در بدن ورزشکاران حادث شود در اثر ناکافی بودن غذای مصرفی در طول روز، در نتیجه استرس سفر و یا دیگر عواملی که به گوشه‌ای از آنها اشاره کردیم در بدن ورزشکاران به وجود می‌آید. تشخیص اینکه آیا یک ورزشکار از عارضه تمرین زدگی رنج می‌برد یا نه معمولاً به این سادگی و آسانی هم میسر نبوده و نیاز به داشتن تخصص و تبحر مربی دارد. بر خلاف آنچه که در بین برخی مربیانی ایرانی رواج پیدا کرده و همه چیز را به تمرین زدگی ربط می‌دهند؛ در برخی موارد دلیل رشد ناکافی را باید در مواردی به غیر از تمرین زدگی جستجو کرد.

 گاه ورزشکاران و مربیان پدیده خستگی را با عارضه تمرین زدگی اشتباه گرفته و در تجویز و در هدایت ورزشکاران خود نیز راه به خطا می‌روند. خستگی‌های عادی و طبیعی معمولاً در طول یک یا دو هفته استراحت از بین می‌روند اما در صورتی که خستگی بیش از دو هفته در بدن ورزشکاران ماندگار شده و جا خوش کرده باشد باید به بروز پدیده تمرین زدگی در بدن وی شک کرد. پدیده خستگی که ورزشکاران با آن بیگانه نیز نیستند معمولاً با استراحت کردن برطرف شده و نیاز به تغییر برنامه غذایی و تمرینی ندارد. پزشکان از طریق تست‌های آزمایشگاهی به بروز پدیده تمرین زدگی در بدن ورزشکاران پی می‌برند. آنها از طریق اندازه گیری فاکتورهای خونی و حتی با سنجیدن حداکثر اکسیژن گیری ریه‌ها نیز امکان بروز این پدیده در بدن ورزشکاران را پیش بینی می‌کنند. درمان عارضه تمرین زدگی معمولاً با مشکلاتی همراه بوده و ارتباط تنگاتنگی با مدت زمان بروز این عارضه، شدن عارضه، شدت خستگی عضلانی و روانی فرد و... دارد. بهترین درمان را می‌توان در ۳ الی ۴ هفته استراحت کامل دانست.

 ورزشکاران به دلیل اینکه در طول یک ماه استراحتی که برای درمان عارضه تمرین زدگی به آنها توصیه می‌شود، دچار افت شرایط بدنی می‌شوند، معمولاً از این توصیه استقبال نکرده و در برخی موارد نیز از به کار بستن آن خودداری می‌کنند اما به این مهم نیز توجه داشته باشید که هدف ورزشکار واقعی از پرداختن به تمرین، نتیجه مطلوبی است که از آن می‌گیرد. در صورتی که عارضه تمرین زدگی را درمان نکنید و علی‌رغم بروز این عارضه در بدن به تمرینات خود ادامه دهید علاوه بر اینکه حجم و قدرت عضلانی خود را از دست می‌دهید، در طولانی مدت نیز مستعد ابتلا به درد مفاصل، پیری زودرس، مصدومیت و صدها عارضه دیگر خواهید شد. استراحت را می‌توان کامل ترین و مناسب ترین درمانی دانست که اغلب پزشکان و روان شناسان ورزشی و متخصصین نیز بر آن اتفاق نظر دارند. البته من خود نیز می دانم که صحبت کردن از روان شناس ورزشی و اظهار فضل کردن در مورد نقش وی در پیشرفت‌های ورزشی ورزشکاران در کشور ما و در شرایط اسف باری که هنوز این قبیل حرف‌ها در ورزش حرفه‌ای ما محلی از اعراب ندارد اندکی پیش از موعد به نظر رسیده و برای گفتن آن دست کم ۳۰ سال صبر لازم است. پرداختن به تمرینات هوازی سبک به صورتی که طول تمرین بین ۵ الی ۲۰ دقیقه بوده و در طی تمرین نیز قلب شما حدوداً با ۱۴۰ ضربان در دقیقه بتپد نیز در کم کردن احتمال و امکان ابتلا شما به عارضه تمرین زدگی مفید خواهد بود. استراحت کردن و خواب طولانی مدت و با کیفیت در طول شب نیز از مهم ترین عواملی است که شما را از خطر ابتلا به عارضه تمرین زدگی در امان نگه می‌دارد. چرت بعد از ظهر نیز می‌تواند مفید واقع شود. کسانی که عادت به شب بیداری داشته و یا به دلیل مشغله کاری زیادی که دارند خواب شان از کیفیت خوبی برخوردار نیست و یا به دلیل عاشقی و غیره، شب بیداری را برای خود به عنوان عادت درآورده و در طول خواب کوتاهی هم که دارند، مدام خواب‌های خوب می‌بینند! معمولاً بیشتر از دیگر ورزشکاران در معرض خطر ابتلا به عارضه تمرین زدگی قرار دارند. برنامه تمرینی نامناسب نیز تنها یکی از عوامل متعددی است که ورزشکاران را به عارضه تمرین زدگی مبتلا می‌کند. ورزشکاران ایرانی معمولاً متعاقب بلند پروازی‌های خاصی که در اغلب موارد نیز در اثر مصرف دارو استروئید و در اثر بروز عوارض روانی این قبیل داروها نیز در آنها رخ می‌دهد در تخمین موقعیت و جایگاه واقعی خود دچار اشتباه شده و متعاقب بروز عوارض روانی استروئیدها که در برخی موارد به صورت خود بزرگ بینی نیز در ورزشکاران دیده می‌شود، خود را بزرگ تر و آماده تر از رونی کلمن باور کرده و در تنظیم برنامه تمرینی خود نیز معمولاً از برنامه تمرینی خاصی استفاده می‌کنند که حتی رونی کلمن نیز با دیدن آن و از مشاهده سنگینی آن وحشت می‌کند. داشتن تمرین طولانی مدت و بلند کردن وزنه‌های سنگین و غیره در بین ورزشکاران ایرانی معمولاً مایه افتخار محسوب می‌شود. اما این حقیقت را از ما بشنوید که داشتن تمرینی سنگین تر از حد معمول و طولانی تر کردن جلسات تمرین، احتمال و امکان ابتلا فرد به عارضه تمرین زدگی را به شدت بالا می‌برد. شما که به صورتی حرفه‌ای و جدی به ورزش پرورش اندام پرداخته و ورزش‌های قدرتی را پیچیده تر و علمی تر از آنی می دانید که هر کسی با چند ماه سابقه تمرین و یکی دو بار سابقه قهرمانی در مسابقات داخلی و انتخابی شلغم کلاً و قارپوزآباد داعیه مربیگری سر داده و به ارشاد شاگرد بپردازد، باید در تنظیم برنامه تمرینی خود نیز کمال دقت را داشته و حساس ترین امور خود را به دست کسانی که تنها برای بهره مند شدن از لذت افاضات ادب و برای کسب درآمد و غیره، خود را مربی جا می‌زنند، خودداری کرده و کار را به قول گفتنی تنها به کاردان بسپارید! 

فرایند ساخت فرایند ساخت عضله و سایر بافت‌های مربوطه (زردپی، غضروف، بافتهای چربی و استخوان) فرایندی پیچیده‌است. عضلات به دو حالت کلی برای ساخت تحریک می‌شوند، یکی هورمون‌های موجود در بدن است و دیگری پارگیهای ریز عضله (حاصل از فشار نامتعارف). البته این دو عامل جدا نیستند و به طور مثال، با زخمی شدن بدن، حجم هورمون تستوسترون خون بالا می‌رود که باعث ترمیم سریعتر بدن می‌شود. بدن انسان در مقابل هرکدام از این پدیده‌ها ظرفیت محدودی دارد. آسیبهایی که بدن به موقع (ظرف سه روز) نتواند ترمیم کند، آسیبهای جدی هستند که چرخه بازخوردی مورد نظر را مختل می‌کنند. از طرف دیگر، هورمونها علاوه بر ساخت عضله فرایندهای دیگری را هم کنترل می‌کنند که بالا بودن بیش از حد آنها در بدن، ممکن است باعث عوارض جانبی در بدن شود. سوء استفاده از هورمونها

به هورمونهای سازنده عضله، آنابولیک گفته می‌شود. هورمونهای مهم در ساخت عضله تستوسترون و هورمون رشد هستند. هورمون تستسترون هورمونی جنسی است که توسط بیضه‌ها ترشح می‌شود. این هورمون در حالت کلی با پروژسترون خون در تعادل است. با بالا رفتن مصنوعی حجم استروئیدهای مقلد تستسترون در بدن دو اتفاق رخ می‌دهد، اول متوقف شدن ترشح آن توسط بیضه‌ها (برای تعدیل حجم) و دیگر بالا رفتن حجم پروژسترون برای مقابله با اثرات تستسترون است. در طولانی مدت، اندازه بیضه‌ها کاهش میابد و حتی ممکن است آسیب ببیند. از طرف دیگر پس از قطع مصرف، به علت بالا بودن پروژسترون خون و تاخیر بیضه‌ها در تولید تستسترون طبیعی، توده چربی در سینه‌ها جمع می‌شود. عوارض جنسی، کبدی، پوستی و سرطانی و ناراحتیها در اتصالات عضله از عوارض جانبی مصرف تستسترون است. 

از نمونه‌های داروهایی که برای افزایش این هورمون استفاده می‌شوند می‌توان به دیانابول اشاره کرد. هورمون رشد، که در حالت مصنوعی به آن «سوماتروپین» گفته می‌شود، مسئول کنترل سوخت و ساز در بدن است. مصرف نادرست این هورمون می‌تواند باعث بروز عوارض قلبی، ضعیف شدن چشم و ناهنجاری در استخوان بندی بدن بشود.

 میزان پروتئین مورد نیاز هر فرد در روز به وزن بدن او بستگی دارد. این میزان در افرادی که فعالیت بدنی بیشتری دارند بالاتر می‌رود. بدن انسان به ۱۲ گونه پروتئین احتیاج دارد. در یک رژیم غذایی مناسب باید تمام این پروتئین‌ها وجود داشته باشد. از غذاهای معمولی که در بدنسازی استفاده می‌شود می‌توان به انوع لبنیات (مخصوصا پنیر و شیر)، تخم مرغ، سیب زمینی و گوشت سفید اشاره نمود. یک انسان با وزن ۸۰ کیلو، روزانه به حداقل ۶۰ گرم پروتئین نیاز دارد. برای یک بدنساز این میزان بیشتر خواهد بود و باید توجه کرد که به طور مثال یک تخم مرغ تنها ۳ گرم پروتئین دارد. بنابراین معمولاً برای فرد عادی تهیه این پروتئینها و مصرف آن در طول روز بسیار دشوار و پرهزینه‌است و اکثر بدنسازان از مکملهایی استفاده می‌کنند تا راحت و سریع مواد لازم بدن را بدست بیاورند. این مکملها معمولاً از فراورده‌های جانبی محصولات لبنی (معمولاً تولید پنیر) و یا پروتئینهای سنتتیک تولید می‌شوند. مواد انرژی زایی همچون شکر نیز به بعضی از این مکملها اضافه می‌شوند. برای تهیه کربوهیدرات خالص معمولاً از ذرت استفاده می‌شود.

 از معمولترین مکملهایی که بدنسازان از آن با حجم بالاتر از حجم طبیعی استفاده می‌کنند مکمل کراتین است که بدن انسان خود از ترکیب سه پروتئین تولید می‌کند و معمولاً حجم روزانه آن بیش از ۳ گرم نیست. اما با مصرف مکمل این میزان تا ۲۰ گرم در روز افزایش میابد (در دوره بارگیری که معمولاً شش روز بیشتر نیست). با افزایش میزانکراتین در سلولهای عضلات، چون این ماده جاذب آب است، حجم آب میان بافتی و در نتیجه حجم عضله افزایش میابد. این آب علاوه بر افزایش حجم در موقع لزوم توسط بافت ترمیم شونده مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته مهم در مصرف این مکمل، رساندن آب لازم به بدن است، زیرا در غیر اینصورت عوارض کلیوی برای بدنساز پیش میاید. مصرف طولانی مدت این ماده بسیار خطرناک است و معمولاً تنها در دوره‌ای ۳۰ روزه یا ۴۰ روزه مصرف می‌شود. اسید آمینه گلوتامین یکی از مکمل‌های مورد استفاده در ورزش بدن‌سازی می‌باشد 

تمرین مناسب همراه با استراحت و تغذیه. در بدنسازی اگر یکی از این سه مورد نباشد{تمرین مناسب. تغذیه مورد نیاز بدن. استراحت کافی برای بدن} اختلال در بدن بوجود می‌آید وباعث سوختن عضله و رشد نکردن آن می‌شود بدن انسان بعد از تغذیه و تمرین مناسب در خواب رشد می‌کند.

یوجین ساندو ۱۸۸۶ میلادی

یکی دیگر از کسانی که تامل و تحقیق در زیبایی، تناسب اندام و پرورش اندام تنها دل مشغولی او شده بود، تاجر و ناشری به نام برنار مک فادن بود همان کسی که بعنوان الگوی سرپرستی تندرستی در همه اعصار در آمده بود. مک فادن تا سنین هفتاد سالگی اش سرمشق تندرستی و تناسب اندام بود.

برنار مک فادن

در سالهای ۱۹۲۰م. مردی ظاهر شد به نام زیگموند کلین (زیگ کلین) که دارای بدنی با فرم عضلانی زیبا، با توازن و تناسب و نیز چربی پائین و تفکیک عضلانی زیادی بود.

زیگموند (زیگ) کلین

هنور در دهه ۱۹۳۰م. به اینکه قدرت بر اثر تمرینات با وزنه بوجود می‌آید شک داشتند و وزنه برداران را نیز عملاً ورزشکار نمی‌دانستند. فرهنگ عوام، پرورش عضلات و بدن با تمرین به وسیله وزنه در باشگاه بجای شرکت در انواع ورزشهای دیگر را نوعی نیرنگ و تقلب می‌دانست. در سالهایی که وزنه‌برداری تازه به عنوان یک رشته ورزشی مجزا مستقل شد، شخصی به نام جان گریمک ظهور کرد، وی قهرمان وزنه‌برداری المپیک شد، جان گریمک برای بسیاری از ورزشکاران رشته پرورش اندام مشتاق الگو بود.

جان گریمک

در سالهای ۱۹۵۰ تا ۱۹۶۰ م. جو و بن ویدر شاگردان جورج اِف. ژووِت انستیتو فرهنگی ورزشی تربیت بدنی ژووِت را در فیلادلفیا گسترش بسیاری دادند و به این ترتیب IFBB در حال شکل گیری بود، تا اینکه در سال ۱۹۴۶ م. در شهر مونترال سازمان IFBB با دو عضو (کانادا و ایالات متحده آمریکا) توسط بن و جو ویدر تاسیس شد. البته هنوز پرورش اندام ورزشی گمنام باقی‌مانده بود. هیچ قهرمانی برای عموم مردم شناخته شده نبود تا اینکه استیو ریوز به میدان آمد. ریوز فردِ مناسبی در زمانی مناسب و مکانی مناسب بود. او جذاب و با شخصیت بود و بدنی عالی داشت.

استیو ریوز

ورزشکاران رشته پرورش اندام شروع به یادگیری چیزهایی درباره پتانسیل فیزیکی بدن که حتی دانشمندان پزشکی پیش بینی نمی‌کردند، نمودند. هر ساله ورزشکاران رشته پرورش اندام، بیشتر و بیشتر پا به عرصه می‌گذاشتند. کسانی نظیر: بیل پرل، چاک سایپز، جک دلینجر، جرج ایفرمن و رگ پارک. تقریباً در سال ۱۹۶۶ م. جوانی به نام آرنولد شوارزنگر با شکست دادن دنیس تینرینو (آقای آمریکا در سال ۱۹۶۷ م.) در مسابقات آقای جهان NABBA در سال ۱۹۶۷ م. دوران طولانی قهرمانی بین‌المللی خود را آغاز کرد.

در این زمان لاری اسکات دو بارِ پیاپی قهرمان مسابقات نوبنیاد آقای المپیا شد.

شوارزنگر بین سالهای ۱۹۷۰ و ۱۹۷۵ م. شش عنوان المپیا را فتح کرد که البته نیاز به مقاومت، قدرت و توانایی قابل توجهی داشت.

سال ۱۹۷۶ م. شاهد یک رویداد واقعاً شوک دهنده در تاریخ پرورش اندام بود. فرانکو کلومبوی کوتاه قد عنوان آقای المپیا (مستر المپیا) ۱۹۷۶ م. را فتح کرد و او اولین مرد کوتاه قدی بود که توانست این افتخار را به نام خود به ثبت رساند.

با چنین تعدادی از حریفان رده بالا به نظر می‌رسید که واقعاً برای هر کسی مشکل بود که خود را در آینده کاملاً پیروز بداند.

یتس سبک جدیدی را بر پرورش اندام تحمیل نمود. سبک یتس بر حجم و تفکیک بالا تاکید می‌ورزید. یتس تا سال ۱۹۹۷ م. یکه تاز میدان بود پس از پیروزی در مستر المپیا ۱۹۹۷ م. یتس با پارگی مجدد عضله بازو روبرو شد و عرصه رقابتها را ترک کرد و عرصه مستر المپیا ۱۹۹۸ م. را برای رونی کلمن خالی گذاشت.

 رونی کلمن تا سال ۲۰۰۵ م. به قهرمانی ادامه داد و مولفهٔ حجم بسیار زیاد عضلانی را بر رقابتهای مستر المپیا تحمیل نمود.

 در سال ۲۰۰۶م. جی کاتلر با آمادگی، حجم و تفکیک بی نظیری به مستر المپیا آمده و رونی کلمن بزرگ مغلوب جی کاتلر شد.

 جی کاتلر که می‌رفت تا قدرتش را بر مستر المپیا فزونی بخشد دو عنوان قهرمانی مستر المپیای ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ م. را به دست آورد، اما قهرمانی مستر المپیای ۲۰۰۸ م. از آنِ دکستر جکسون شد و حکومت دو سالة جی کاتلر بر مستر المپیا به سر رسید.

 در سال ۲۰۰۹ میلادی جی کاتلر که تشنه انتقام بود به رقابتها بازگشت و توانست به سومین قهرمانی خویش در مقام اول مستر المپیا دست یابد.

علاوه بر سابقه کهن و تاریخی تمرینات با وزنه در ایران باستان پرورش اندام مدرن نیز در ایران از سابقه‌ای طولانی برخوردار است. تا پیش از سال ۱۳۰۰ ش. اصلاً نامی از ورزش پرورش اندام در ایران نبود و تنها ورزشکاران و پهلوانان باستانی‌کار بخاطر تمرینات داخل گود و بلندکردن وزنه‌های آن زمان در بیرون از گود، اندامهای در خور توجهی داشتند و اگر بدن‌های پهلوانان باستانی کار سالهای گذشته را مورد ملاحظه قرار داد، در اکثر آنها اندامی ورزیده با عضلاتی پیچیده جلب توجه می‌کند. تا سال ۱۳۲۴ ش. هیچ مسابقهٔ پرورش اندام و یا رقابتی که در آن اندام افراد مورد قضاوت قرار بگیرد، برگزار نشده بود ولی زنده یاد منوچهر مهران اهل مشهد در سال ۱۳۲۲ ش. باشگاه نیرو و راستی را در تهران تاسیس کرد و خود از بنیانگذاران پرورش اندام در ایران گردید وی با توجه به مسئولیتی که داشت رئیس ادارهٔ مسابقات ورزشی تربیت بدنی ایران در سال ۱۳۲۴ ش. اولین مسابقات پرورش اندام را در خیابان لاله زار در تماشاخانهٔ دهقان رسماً برگزار نمود. البته به مدت ۴ سال رقابتها به صورت جدی برگزار نمی‌شدند تا اینکه در سال ۱۳۲۸ ش. مسابقات پرورش اندام در سه رسته قدی و در تهران برگزار شد و نتایج ذیل به دست آمد: رسته اول: باقریان رسته دوم: سیرون هامازاسب رسته سوم: ایلونش بعدها مسابقاتی دیگر نیز در تهران و شهرستانها برگزار شد تا اینکه در مسابقات جهانی وزنه‌برداری سال ۱۹۴۸ که در لندن برگزار گردید، شادروان محمود نامجو در خاتمه مسابقات وزنه‌برداری از طرف اسکار استیت دبیرکل فدراسیون وزنه‌برداری آن زمان تشویق به شرکت در رقابت بهترین بدن در آن مسابقات گردید که شادروان نامجو در رسته کوتاه قدان به مقام اول جهان دست یافت و استیو ریوز قهرمان بلند قدان گردید. همچنین پس از رقابتهای وزنه‌برداری آسیا در سال ۱۹۵۱ م.، در رقابتی برای انتخاب بهترین بدن مرحوم نامجو به مدال نقره دست یافت. در سال ۱۳۳۶ش. (۱۹۵۷ م.) همراه با مسابقات جهانی وزنه‌برداری در تهران و مسابقات جهانی و آسیائی پرورش اندام نیز برگزار گردید که زنده یاد نامجو اول و سیرون هامازاسب دوم آسیا گردیدند، شادروان زینال بلانشی نیز در این زمان خوب درخشید و از این زمان به بعد برخی باشگاهها و سازمانهای خصوصی و دولتی گاهگاهی مسابقاتی در گوشه و کنار کشور و تهران مسابقات داخلی یا چندجانبهٔ پرورش اندام برگزار می‌کردند. در سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۰ ش به نامهایی نظیر شادروان زینال بلانشی (زیباترین سینهٔ ایران)، محمود نامجو، سهراب سرابی، سیرون هامازاسب، حیدر معارفی و غلام مالکی بر می‌خوریم. در مهرماه سال ۱۳۴۴ ش. (۱۹۶۵ م.) مسابقات انتخابی تیم ملی برای اعزام تیم به مسابقات آسیایی و جهانی برگزار گردید.