آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي

آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي - آموزش "> گروههای آموزشی - آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي

	گروههای آموزشی
آموزش

آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي گرچه درس مستقلي به نام جمله سازي (انشا) در پايه ي اول نيست لكن زمينه هاي آموزش جمله سازي و انشا نويسي در كتاب فارسي (بنويسيم) اول ابتدايي وجود دارد. در واقع در پايه اول كلمه آموزي و جمله آموزي جز محتواي آموزش انشا محسوب مي شود. با وجود اين در پايه ي اول ابتدايي، انشا به عنوان يك درس مستقل، در ارزشيابي تحصيلي مطرح نمي باشد بلكه توانايي شاگردان در زمينه ي درك واژه ها و ساختن جملات به طور شفاهي در قالب درس فارسي مورد ارزشيابي قرار مي گيرد. در پايه دوم ابتدايي كلمه آموزي، جمله آموزي و متن آموزي جز اهداف آموزشي درس انشا است. در آموزش جمله نويسي ( انشاي پايه ي دوم) نكات زير قابل تأمل است: كلمه آموزي: براي كسب مهارت در زمينه ي كلمه آموزي، در پايه هاي اول و دوم، انجام فعاليت هاي زير توسط دانش آموزان پيشنهاد مي شود: - اشياي داخل كلاس، منزل، مسير راه و ..... را نام ببرند. - به سرعت به سوالاتي كه پاسخ يك كلمه اي دارند جواب بدهند. - حداقل پنج دسته كلمه را كه معمولا با هم به كار برده مي شود بيان كنند مانند: شب و روز، سگ و گربه، كت و شلوار، رفت و آمد - بعد از رفتن به پارك، موزه و يا جاهاي ديگري كه مشاهده كرده اند مطالبي بنويسند. - بعد از رفتن به پارك، موزه و يا جاهاي ديگري كه مشاهده كرده اند مطالبي بنويسند. جمله آموزي: جمله سازي دومين گام براي آموزش انشا است كه دانش آموزان را به گفتن (و در نوشتن) جملات به طور صحيح و كامل ترغيب مي كند كه شامل راهكارهايي به شرح ذيل مي باشد. - براي واژه ها و اصطلاحات جديد درس جملات جديد، غير تكراري و مناسب بنويسند. - جملات نيمه تمام را با كمك كلمات داده شده كامل كنند. - با استفاده از مخالف كلمات جديد درس، جملات جديدي بسازند. - با نوشتن كلمه ي هم معناي يكي از واژه هاي موجود در جمله، جمله ي جديدي بسازند. - جملات نيمه تمام را با كلمات دلخواه خود كامل كنند. - با اضافه كردن پيشوند يا پسوند به كلمات جمله ي جديدي بسازند. - با نوشتن كلمه ي هم معناي يكي از واژه هاي موجود در جمله، جمله ي جديدي بسازند. - با تغيير يكي از كلمات در جمله، جملات متعددي بسازند. - جملات در هم ريخته را مرتب كنند و به صورت يك جمله ي معنادار بنويسند. - درباره ي تصوير حداقل يك يا دو جمله بنويسند. - پس از مطالعه ي دقيق يك متن يا داستان، نتيجه ي آن را در يك يا دو جمله بنويسند. متن آموزي: موارد زير از اهداف تدريس مربوط به متن آموزي است كه در زير آمده است: - دانش آموزان با كنار هم قرار دادن چند جمله ي مرتبط، متني را تهيه كنند. - آنها با در اختيار داشتن يك تصوير، چند جمله در مورد آن بنويسند. - دانش آموزان دو جمله ي مخالف را در يك عبارت به كار ببرند. - با دو كلمه ي هم خانواده دو جمله ي معادل بنويسند. - چند جمله ي نامنظم را طوري كنار هم قرار دهند كه پيام مشخصي را برساند. راهكارهاي تقويت زبان گفتاري به شرح زير است: - دانش آموزان درباره ي آزمايشي كه در كلاس انجام مي دهند، مرحله به مرحله توضيح دهند. - داستاني به انتخاب خود تعريف كرده و سپس نتيجه ي آن را بيان كنند. - اگر با واقعه اي در مسير مدرسه مواجه شدند براي هم كلاسي خود بيان كنند. - جزئيات يك حادثه ي مهم مثل مسابقه ي فوتبال و ..... را براي هم كلاسيهاي خود با دقت تعريف كنند. - فيلم يا پانتوميم،نمايش نامه،تئاتر يا .... را براي هم كلاسي هاي خود با دقت تعريف كنند. - پس از شنيدن يك داستان آنچه را كه به خاطر سپرده اند براي دوستانشان بازگو كنند. - يكي از موضوعات درسي مورد علاقه ي خود راانتخاب كرده و به طور شفاهي درباره ي آن توضيح دهند. - بعد از بازديد از مكان هاي عملي، صنعتي،تفريحي، فرهنگي و.... مشاهدات خود را براي دوستانشان تعريف كنند. - لطيفه يا داستان طنزي را براي دوستانشان مطرح كنند. - به روش نقالي موضوعي را در كلاس به نمايش بگذارند. - درباره ي يك موضوع علمي، هنري، اجتماعي،اقتصادي با دوستانشان مصاحبه كنند پس از جمع بندي نظرات آنان را در كلاس ارائه دهند. - عناوين تعدادي از كتاب هاي مورد علاقه خود را به كلاس بياورند و درباره ي مفاهيم و مطالب مطرح شده در كتاب ها توضيحاتي بدهند. انواع انشا 1) گاه انسان تحت تأثير عواطف و احساسات خود قرار مي گيرد و انگيزه ي نوشتن خود را در آن مي يابد كه به آن نوشته ي "عاطفي" مي گويند. 2) زماني تخيل و جريان جوشان ذهن انسان را به نوشتن وا مي دارد كه اين گونه نوشتن را مي توان "تخيلي" ناميد. 3) نوعي ديگر از نوشتن "توصيفي" است كه با استفاده از تشبيهات و استعارات مي توان به وصف طبيعت يا... پرداخت. 4) گونه ي ديگر نوشتن به صورت"گزارش" است كه دانش آموزان با ديدن و مشاهده كردن چيزي درباره ي آن، مطالبي تهيه مي كنند و آنها را كنار هم قرار مي دهند و انشا مي نويسند. 5) گاه دانش آموزان قادر به نوشتن داستان هستند و اگر درست پرورش يابند نويسندگان بزرگي خواهند شد. 6) براي نوشتن انشاي"اجتماعي" بايد به ميان مردم رفت ونيازهاي آنان را حس كرد و واقعيت را دريافت. 7) هنر نيز در وجود آدمي است. در ذات و فطرت اوست. هركس به نوبه ي خود هنري دارد كه مي تواند از آن استفاده كند و در تمام مراحل زندگي آن را به كار گيرد و نامي نكو و جاودان از خود باقي گذارد. اگر اين نياز انسان را وادار به نوشتن كند، مي توان نوشته اش را "هنري" ناميد. 8) تاريخ باور گذشته هاست و دانش آموزان بايد تاريخ و گذشته ي خود را بدانند "انشاي تاريخي" به مطالعه ي فراوان نياز دارد. 9) اگر نوشته سرشار از كلمات و تعبيرات ادبي باشد مي توان آن را "ادبي" ناميد. اين نوع نوشته اگر به شعر هم نزديك باشد "شعر گونه" ناميده مي شود. 10) معمول ترين نوع نوشته كه در بين دانش آموزان رايج است "نوشتن خاطره" است. اگر آنها درست ياد بگيرند كه خاطرات روزانه ي خود را بنويسند، هم در نوشتن بهتر به آنها كمك مي شود و هم راستگويي در آنها تقويت مي گردد. 11) اگر به دانش آموزان بگوييم در مورد مطلب يا موضوعي تحقيق كنند و سپس مطالب خود را با توجه به استدلال جمع آوري نمايند و به صورت انشا بنويسند مي توان آنها را "تحقيقي" يا "استدلالي" ناميد. 12) گونه اي ديگر از انشا "تشريحي" است كه به صورت عيني و تخيلي مي باشد. عيني يعني واقعي و تخيلي يعني خيال انگيز. 13) نوشتن نامه هم مي تواند گونه اي ديگر از انشا باشد. 14) زماني انسان مي خواهد با نوشته هاي خود نكات اخلاقي و پند آموز را بيان كند اين انشا را مي توان "اخلاقي" ناميد. 15) علم نيز پيوسته در جهان در حال پيشروي است. هر روز اختراعات جديد يا صنعت و گونه هاي ديگر پيشرفت به وقوع مي پيوندد. بايد دائم دراين مورد اطلاعات به دست آورد. نوشتن اين گونه اطلاعات را مي توان "انشاي علمي" ناميد. 16) مشكل ترين نوع نوشته انشاي "فلسفي" است كه به دليل وبرهان احتياج دارد و در آن بايد علت ها را اثبات كرد. 17) مقابل فلسفه، "عرفان" است كه بدون دليل بيان مي شود. در اين هر دو مبدأ خداوند است، فقط عرفان با رمز و راز علت ها بيگانه است و از اعماق و درون انسان برمي خيزد و معرفت انسان را در مورد آفرينش بيان مي كند. 18) نوع ديگر انشا به صورت "طنز" است. قبل از هر چيز معلم بايد به دانش آموزان توضيح دهد تا طنز با هزل و هجو اشتباه نشود. هفت گام اساسي تا انشا نويسي هميشه در كلاس با دو گروه دانش آموز روبه رو هستيم آنهايي كه با كتاب و قصه آشنايي دارند و آنهايي كه خيلي با كتاب يا قصه خواني ارتباط ندارند لذا بايد كار را با قصه خواني شروع كنيم. گام اول قصه خواني براي بچه ها: در اولين جلسه از بچه ها مي خواهيم به داستان گوش دهند سپس از آنها مي خواهيم براي جلسه ي بعد صحنه اي از آن داستان را نقاشي كنند و با خود بياورند بعد از بررسي نقاشي بچه ها قصه ي ديگري را مي خوانيم. به بچه ها توضيح مي دهيم كه هدفمان از نقاشي، درس نقاشي در زنگ هنر نيست، بلكه مي خواهيم بدانيم چقدر پايداري ذهني دارند و يك قصه چقدر درذهن آنها پايدار مي ماند. گام دوم نوشتن انشاهاي كوتاه: بعد از 4 يا 5 قصه كه گفته ايم و بچه ها راجع به آن نقاشي كردند از آنها مي خواهيم سه خط درباره ي آن قصه بنويسند. گام سوم تقويت حس بينايي بچه ها: براي خوب نوشتن ابتدا لازم است كه دنيا را خوب و درست ببينيم. براي تقويت حس بينايي مي توانيم از همين حوادث روزمره كه در اطراف ما رخ مي دهد استفاده كنيم در اين كار مي توانيم از پانتوميم و كولاژ استفاده كنيم. چون در نمايش پانتوميم صدا وجود ندارد بچه ها سعي مي كنند خوب نگاه كنند تا اطلاعات لازم را به دست آورند. گام چهارم تقويت حس شنوايي بچه ها: نواري از صداهاي گوناگون مثل صداي آب، باد، بوق خودرو، گريه ي نوزاد و..... كه قبلا ضبط كرده ايم در كلاس پخش مي كنيم تا بچه ها به اين صدا ها گوش دهند و با هم درباره ي هركدام صحبت كنند هدف اين است كه بدانند براي نوشتن لازم است به صداهاي اطرافشان نيز توجه كنند. گام پنجم نوشتن انشا از اين گام آغاز مي شود. اين بار ديگر انشا سه سطر نيست و بايد يك انشا مورد قبول در چند سطر بنويسد. كار نوشتن در منزل نيز از همين مرحله آغاز مي شود. براي بار اول هم خود معلم همراه دانش آموزان انشا بنويسد و با خواندن انشايش به طور غير مستقيم به بچه ها آموزش مي دهد. گام ششم نوشتن انشا به صورت گروهي: در اين گام موضوعي را مطرح مي كنيم و از دانش آموزان مي خواهيم جملاتي درباره ي آن بگويند تا روي تابلو بنويسيم. سپس از آنها مي خواهيم با استفاده از اين جمله ها انشا بنويسند در واقع اين انشاي گروهي به نوعي مرتب كردن همان جمله هايي است كه خودشان گفته اند. سپس جمله هاي تكراري را حذف يا اصلاح مي كنيم و با كمك دانش آموزان بازنويسي و ويرايش مي كنيم. گام هفتم اين مرحله سكوي پرش دانش آموزان به سوي دنياي نوشتن است. انواع روش هاي آموزش انشاء دردوره ي ابتدايي 1-تكميل قصه وخلاصه نويسي قصه :دراين روش معلّم قصه هايي را براي دانش آموزان مي خواند وفراگيران خلاصه آن رامي نويسند.يا معلّم يك قصه رادر جايي متوقف مي كندودراوج قصه از دانش آموزان مي خواهدبقيه داستان را بنويسنديا بتوانند به طور شفاهي بقيه داستان رابيان كنند. 2-تهيّه تابلو انشاءدر كلاس : براي اين روش معلّم در كلاس يك كاغذبرقي بزرگ خط كشي شده به طوري كه فراگيران بتوانندروي آن بنويسندو روي ديوارنصب مي كنند.از شاگردان مي خواهد هرروز صبح يابعد ازظهر كه به مدرسه مي آيند جمله ي زيبايي را كه از كسي شنيده اند،يادرجايي خوانده انديا احياناً خودشان جمله ا ي زيبا به ذهنشان رسيده،بنويسند.معلّم مجالي فراهم مي كند تا هر كس كه اين جملات را نوشته آن هارابسط بدهدبه گونه اي كه درهيئت يك نوشته در آيد. 3-پانتوميم :پانتوميم نوعي لال بازي است كه مفهوم را بوسيله حركت القا مي كند.اين روش براي بچّه ها بسيارخوشايند وزيباست چون يك فضاي بازي هم درست مي كند.دراين روش معلّم ازكسي مي خواهد واردكلاس بشود،يك پانتوميم اجرابكند وبعد بچّه هاآن پانتوميم رابنويسند.يا توسط يكي ازشاگردان پانتوميم اجرا وبقيّه در باره ي آن بنويسند. 4- كتاب كلاس : معلّم دفتري تهيّه وآن را به عنوان كتاب كلاس يا كتاب همه ي دانش آموزان يا كتاب تازه ها نام گذاري مي كند.اين كار به دو روش صورت مي گيرد. روش اول :معلّم دفتررادراختياراولين دانش آموزمي گذارد تا آن را چندين روز به خانه ببردواجازه دارد تا 5صفحه درآن بنويسد.دراين پنج صفحه كه اوانتخاب مي كنداجازه دارد يك بخش راخودش بنويسد.قسمت هاي ديگررا پدرومادريا افرادديگر خانواده بنويسند.مي تواند يك صفحه را نقّاشي كند.بعد ازاتمام كار دانش آموز دفتر را به مدرسه مي آورد ودراختيار معلّم خودش مي گذارد.معلّم بعد از مشاهده كارش دراختياردانش آموز دومي قرار مي دهدتا ضمن مطالعه نوشته ها و فعّاليّت هاي همكلاسانش آن هم در مدّت چند روزي كه دراختيار دارد پنج صفحه ي مربوط به خود را بنويسيد.اين كار تا آخرين نفر كلاس ادامه مي يابد. روش دوم :درروش دوم خود معلّم چندفعّاليّت در چند صفحه ي دفتربراي فراگيران در نظر مي گيرد.به طوري كه آن چند فعّاليّت براي همه ي دانش آموزان مشترك مي باشدوروش ،دراختيارقرار گرفتن دفتر براي فراگيران مانند روش اول مي باشد.اين دفتر چند حسن دارد: الف) دانش آموزان دركلاس از اطلاعات هم ديگر استفاده مي كنند.ب) نوعي آگاهي در مورداحساسات فرزندان به اولياء مي دهد.ج) نوعي رقابت ايجاد مي كند وهر كس سعي مي كند زيبا ترين خط را به كار ببرد بهترين نقّاشي را آن جا عرضه كند وبهترين نوشته ها را بنويسد. 5- روزنامه در كلاس : گاهي معلّم روزنامه يا كتابي را به كلاس مي آورد.فراگيران مي خواهند بهترين مطلب آن را انتخاب ودليل انتخاب خودشان را مطرح كنندونقد اين نوشته در كلاس صورت مي گيرد وبعد دانش آموزان نقد را مي نويسند يا در رابطه با مطلب انتخابي انشاء مي نويسند. 6- حدس بزنيد : دراين فعّاليّت ،معلّم حالتي خاص به خود مي گيرد به طوري كه خيلي خوشحال يا با حالت ناراحتي وارد كلاس مي شود.از فراگيران مي خواهد دليل حالت خوشحالي يا ناراحتي اورا بنويسند.يا معلّم مي گويد :دانش آموزان ،همين حالا مرا براي يك كاري خواسته اند وبايدچند دقيقه اي از كلاس شمادور باشم.در اين چنددقيقه كه من در كلاس نيستم شما فكر كنيد كه ممكن است مرا براي چه كارمهمي خواسته اند .درباره ي آن بنويسيد. 7- همراه دانش آموزان : معلّم انتخاب موضوع را به خود بچّه ها واگذار مي كند.در اين روش معلّم به همراه بچّه ها در رابطه با موضوع مي نويسد وهنگام قرائت انشاء در كلاس ،معلّم در نوبت خودش، انشاي خود را مي خواند. 8- انشاء دسته جمعي : در اين فعّاليّت معلّم دانش آموزان را به چند گروه مساوي تقسيم مي كند(درصورتي اگر افراد گروه زياد باشند بهتر است) هر يك از افراد گروه در رابطه با موضوع يك يا چند جمله مي گويند ومي نويسندوپس ازپس وپيش كردن جملات موضوع جملات يك انشاي كامل مي شود.(تكنيك همياري) 9- روش سخنراني : در اين روش معلّم موضوع مورد علاقه ي دانش آموزان را روي تابلوآموزشي مي نويسد.از فراگيران مي خواهد چند دقيقه(زمان توسط معلّم تعيين مي شود)درباره ي موضوع فكر كنند.بعد از مدّت تعيين شده شاگردان يكي يكي وبه نوبت در پاي تابلو براي دانش آموزان ديگر كلاس صحبت كنند. 10- مقاله نويسي : معلّم دراين فعّاليّت با استفاده از مقاطع تاريخي وبخصوص مناسبت ها ازجمله هواي پاك،روزدرختكاري و...دانش آموزان را به نوشتن مقاله وادار مي كند. 11- طرح روزمطلوب : در اين روش معلّم از فراگيران مي خواهد در رابطه با آن چه در يك روزمطلوب يا بهترين روز برايشان اتّفاق افتاده است،بيانديشندوبا استفاده ازتفكر،تخيلات وتصورات خود بنويسند مانند رفتن شاگردان به گردش تفريحي يا هر اتّفاق خوشايندي كه براي آن ها پيش مي آيد. 12- دقّت در مشاهده : اين فعّاليّت آموزشي انشاء را از چارچوب كلاس ومدرسه خارج مي كند.مانند بردن شاگردان به دامن طبيعت وهمچنين طبيعت داخل روستا يا شهر ..دراين روش معلّم از شاگردان مي خواهد در رابطه با آنچه مشاهده مي كنند انشايي بنويسند. براي مثال معلّم از شاگردان بخواهد در راه برگشت از مدرسه به خانه يا برعكس هر چيزي كه به نظرشان جالب است در باره ي آن بنويسند. 13- گزارش نويسي : در اين روش مي توان از فعّاليّت هاي مربوط به دروس اجتماعي مانند نوشتن در رابطه با آداب ورسوم مردم روستا يا شهر محلّ زندگي دانش آموز همچنين فعّاليّت هاي مربوط به علوم تجربي مانند فوايد شخم زدن و... بهره جست. 14: خاطره نويسي : در اين فعّاليّت معلّم از فراگيران درخواست مي كند كه خاطرات خود را بنويسند. 15- نامه نويسي : در اين فعّاليّت نوشتن نامه هاي دوستانه واداري،نوشتن كارت هاي تبريك وتسليت و...با دانش آموزان كار مي شود.

آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي

مطالب مشابه :

آموزش انشا در پايه هاي اول و دوم ابتدايي

انشا :زنگ آفرینش اندیشه

انشا :زنگ آفرینش اندیشه

نمونه سوالات انشا و نگارش پایه اول راهنمایی

انشا

سوالات انشاو نگارش

چگونگي پرورش مهارت نوشتن انشا

روشهای یاد دهی ویاد گیری درس فارسی

نکاتی زیبا در خصوص انشا

روشهای یاددهی -یادگیری