تاریخچه سقز

تـاريـخ سـقـز

شـهـرسـتان سـقـز در اسـتان کـردسـتان ايـران واقـع شـده و بـرابـر تـقـسـيـمات کـشـوری اسـتان کـردسـتان تـنها شـامـل چـنـد شـهـر مـي باشـد در حالـي که شـهـرهايـي چـون سـلـمـاس ـ خـوی ـ ماکـو ـ حـوالـي ارومـيـه ـ اشـنـويـه ـ لاجان ـ نـقـده ـ پـيـرانـشـهـر ـ سـردشـت ـ مـهـاباد ـ بـوکان ـ کـرمانـشـاه ـ روانـسـر ـ پـاوه و نـوسـود ـ قـصـرشـيـريـن ـ کـرنـد ـ صحـنه ـ سـرپـل زهـاب ـ ماهــيـدشـت و غـيـره شـهـرهای کـردنـشـيـن مـي باشـنـد لاکـن از حـيـث تـقـسـيـمـات کـشـوری تابع اسـتانهای آذربايجان غـربـي و کـرمانـشـاه هـسـتـنـد امـروزه اسـتان کـردسـتان ايـران تـنها شـامـل شـهـرهای سـنـنـدج ـ سـقـز ـ مـريـوان ـ قـروه ـ ديـوانـدره ـ بـيـجار ـ کامـياران و بانـه مـي باشـد که سـقـز از حـيـث جـمعــيـتـي دومـيـن شـهـراسـتان پـس از سـنـنـدج مـي باشـد.

حـدود جـغـرافـيائـي شـهـر محـدود اسـت از شـرق به ديـوانـدره از جـنـوب به بـانـه و از غـرب با به بـوکـان و شـمال به حـدود تـکـاب و مـيـانـدوآب ، فاصـله سـقـز تا سـنـنـدج بـيـش از 190 کــيـلـومـتـر و مـسـافـت آن تا تـهـران 691 کــيـلـومـتـر مـي باشـد و از طـريـق جاده اسـفـالـتـه سـقـز و بـيـجـار و زنجان به تـهـران وصـل مـي شـود ايـن شـهـرسـتان 21 دقـيـقـه و 48 ثـانـيـه با تـهـران فاصـله سـاعـتي داشـتـه و ارتـفـاع آن از سـطـح دريا 1474 مـتـر مـي باشـد هــوای سـقـز مـتـغـيـر و غـالـبا زمـسـتانها بـسـيار سـرد و تابـسـتانها در روز گـرم و شـبـها خـنک اسـت زبان مـردم سـقـز کـردی سـورانـي بـوده و مـطـابـق سـرشـمـاری اخـيـر جـمـعـيـت آن با حـومـه 160 هـزار نـفـر مـي باشـد که از ايـن عـده درسـت 80600 نـفـر شـهـر و 79400 نـفـر روسـتائـي مـي باشـنـد ايـن نـمـودار نـشـان دهـنـده حـرکـت سـريع و مهاجـرت روسـتـائـيـان به شـهـر مـي باشـد که از انـهـدام کـشـاورزی و حـرکـت نـيـروی مـولـد آن بـســوی مـشـاغـل کـاذب شـهـری خـبـر مـي دهـد ايـن شـهـرسـتان دارای هـشـت بخـش اسـت که عـبارتـنـد از مـيـرده ـ تـرجـان ـ تـيـلکـوه ـ خـورهــوره ـ سـرشـيـو ـ مـرخـوز ـ زيـويـه و گـلـتـپـه .

بافـت شـهـر سـقـز در قـديـم در ناحـيـه مـرکـزی کـنـونـي شـهـر بـوده و بـتـدريـج در اطـراف و اکـنـاف و تـپـه ها و مـزارع مجاور شـهـر به آن ضـمـيـمه شـده انـد دورادور شـهـرسـتان سـقـز را کـوهـهـای نه چـنـدان بـلـنـد بـمانـنـد ديـوار گـرفـتـه انـد از جـنـوب کـوه روش دژگاه و از غـرب کـوه بـنـفـشـه و آلـمـه لـو و از شـمال کـوه قـهـرمانان ـ ملا محـمـد ـ تـاوخ قـرآن و از شـرق کـوه کـيـله تـو و حاجـي تاوه قـرار دارنـد لاکـن در ناحـيـه سـقـز چـنـد کـوه مـشـهـور و پـرخـيـر و بـرکـت هـسـتـنـد که از ديـر باز مـحـل چـرای احـشـام بـوده و روسـتائـيان در سـابـق تـمام فـصـل تابـسـتان آباديـهـای خـود را تـرک و با بـرپـا کـردن چادر و سـاخـتـن کـپـر در ايـن کـوهـسـتانها به پـرورش دام و بهـره بـرداری از احـشـام مـشـغـول بـوده انـد مـشـهـورتـريـن ايـن کـوهـها عـبارتـنـد از نکـروز ـ يادگار ـ اسـتاد مـصـطـفـي ـ قـره قـا ـ مـيـرگـه نخـشـيـنه و سـروه کـوهـسـتان در بخـش گه ورک ـ بخـتـيار ـ آ ژوان ـ تاقـه ره ش در سـرشـيـو ـ کـوه چهـل چـشـمه در خـورخـوره وعــبـدالـرزاق در تـيـلـه کـوه ، رودخـانه های اصـلـي سـقـز عـبارتـنـد از زريـنه رود ـ جـغــه تـو ـ خـورخـوره که زريـنه رود در جـوار سـقـز بـنام رودخـانه سـقـز نامـيـده مـي شـود و از کـوهـهای خـان و کـوهـهای گـورک سـرچـشـمه مـي گـيـرد در فاصله پـانـزده کـيـلـومـتـری سـقـز رودخـانه جـغـه تـو از کـنار آباد يـهـای قـلعـه جـوقـه و درگاه سـلـيـمان و آدنـيـان بـطـرف سـد شـهـيـد کاظـمـي مـي رود و پـس از آن از رودخـانه خـور خـوره سـرچـشـمه گـرفـتـه و از کـنار رسـتـمان و سـنـتـه بطـرف کـريـم آباد مـي رود ايـن رودخـانه ها در پـائـيـن تـر از آباديـهـای قـلعـه گاه و قـلـنـدر در جـنـوب سـقـز با هـم بـرخـورد کـرده و جـمـعـا به سـد شـهـيـد کاظـمـي مـي ريـزنـد .

در ايـن رودخـانها انـواع ماهـي سـفـيـد و قـزل آلا و اوزون بـرون بـوفـور يافـت مـي شـونـد که اخـيـرا در درياچـه سـد نـيـز تـخـم انـواع ماهـي را پـراکـنـده و ماهـيـهای پـرورشـي گـوناگـون تـولـيـد مـي شـود.

محـله های شـهـر سـقـز عـبارتـنـد از : سـريـچـه - ناوقـلعـه – شـهـربانـي ـ چـنارسـتان – کاظـم خـان – بـردبـران – شـريـف آباد – بهارسـتان – جـوتـيـاران – حاجـي آباد – سـيـلـو- شـافـعـي – کـريـم آباد – شـهـدا – صالح آباد – سـرقـبـران – مـسـجـد حـضـرت عـمـر- شـهـيـد شـلـتـوت – بـلـوار بانه - کاني گـرمکاو – سـپـورآباد- هـيازبـيـگ – قـصابخـانه – شـيـوی رجـب – قـه وخ .

مـسـاجـد سـقـز

شـهـرسـتان سـقـز از ديـرباز شـهـری بـوده حاکـم نـشـيـن که يک اقـلـيـت قابـل تـوجـه يـهـودی را در خـود داشـتـه اسـت . اصـل شـهـر سـقـز در قـديـم محـدود بـود از شـرق به جـلـو حـسـيـنـيـه کـنـونـي سـقـز و از شـمال به مـرقـد پـيـرغـزائـي و از جـنـوب به طاقـه ره ش در کـنار مـسـجـد کـنـونـي شـيخ مـظـهـر و از غـرب به کاخ حاکـم که قـسـمـت جـنـوبـي آن يـهـودی نـشـيـن بـود و ايـن اقـلـيـت ديـني که از هـزاران سـال پـيـش در سـقـز بـودنـد بـرای خـودشـان محـله و گـرمابه مخـصـوص وعـبادتگاه و گـورسـتان داشـتـنـد لاکـن با تـشکـيـل دولـت اسـرائـيـل ايـن يـهـوديان نـيـز به بهانه ايـنکه از سـوی مـسـلـمـانان مـورد اذيـت و آزار قـرار مـي گـيـرنـد با فـروش امـوال و امـلاک و دکاکـيـن خـود سـقـز را تـرک و راهـي اسـرائـيـل شـدنـد و چـنـد خـانـواده هـم کـلا يا بعـضا به ديـن اسـلام گـرويـده و کـمـاکان در سـقـز مانـده و کـيـش باسـتان خـود را تـرک کـردنـد . در سـقـز با ايـن مـسـاحـتـي که گـفـتـه شـد مـسـاجـد قـديـمـي دو مـناره و ديـمـه کاران و جـامـع وجـود داشـتـه که قـدمـت مـسـجـد دومـنـاره به دوران افـشـاريـه و اوايـل زنـديـه بـر مـي گـردد و سـاخـتـمان مـسـجـد و مـنـاره ها و حـوض وضـوی آن بـصـورت قـديـمـي تاکـنـون پـابـرجاسـت لاکـن مـسـاجـد جامع و ديـمـه کاران تخـريـب و با هـمـت مـردم مـسـلمان سـقـز و مـنـطـقـه بازسـازی شـده انـد پـس از آن مـسـاجـد حاج شـيخ ابـراهـيـم که بعـدا به شـيخ مـظـهـر تـغـيـيـر نام داد و مـسـجـد مـلا ابـراهــيـم و خـانـقـاه مـرحـوم حاج شـيخ مـصـطـفـي و خـانـقاه شـيخ عـلاالـديـن و تکـيـه باباشـيخ از قـدمـت بـيـشـتـری بـرخـوردارنـد سـايـر مـسـاجـد سـقـز عـبارتـنـد از پـيـرغـزائـي – حاج حکـيـم – حاج صـفـری – حاج ارجـمـنـد – حاج جـلـيـل – مـسـجـد الـنـبـي – دارالـسـلام – شـافـعـي – حـضـرت عـمـر – حـضرت ابـوبکـر – حـضرت ابـراهـيـم – حـضـرت اسـماعــيـل – حـضـرت خـديـجـه – حـضـرت عـايـشـه – خـلـفـای راشـديـن – دارالصـفا – فاروقـيـه – کانـي گـرمکـاو – حاجـي کـمـالـي – نـبـي اکـرم و غـيـره .

مـسـجـد جامع سـقـز که تـوسـط مجـيـد خـان سـردار در عـهـد ناصـرالـديـن شـاه قاجار بـنا شـده بـود بعـلـت قـدمـت و کـمـبـود جا در سـال 1362 خـراب و در هـمان محـل با کـمک مـردم و ياری مـسـئـولـيـن مـسـجـد جامع با شکـوه کـنـونـي در زمان امامـت جـمـعـه حاجـي مـلا عـبـدالله محـمـدی بـنا گـرديـده اسـت .

زيـارتـگـاهـهـا

در داخـل و اطـراف شـهـرسـتان سـقـز چـنـد زيـارتگـاه وجـود دارنـد که مـردم مـسـلـمان هـر کـدام بـرای نـيـايـش و دعـا و حـتـي اسـتـدعـای شـفـا به آنجاها مـي رودنـد و به عـبادت و نـيـايـش مـي پـردازنـد در داخـل سـقـز زيـارتگـاهـهـا عـبارتـنـد از چـنـد قـبـر قـديـمـي که طـبـق روايات به اصحاب پـيامـبـر(ص) و مـجـاهـديـن صـدراسـلام تـعـلـق دارنـد و آنان در راه غـزا و جهاد شـهـيـد شـده انـد ايـن مـقـابـر عـبارتـنـد از پـيـرغـزائـي – پـيـرمـيـکائـيـل - پـيـرمحـمـد – پـيـر شـلالـي – شـخـص کـبـودسـوار و نـيـز قـبـور مـشـايـخ نـقـشـبـنـدی و قـادری که عـبارتـنـد از مـرقـد حاج شـيخ مـصـطـفـي و تکـيـه بابا شـيخ در اطـراف سـقـز و نـيـز آرامـگـاه يکـي از صـحابه بـنام پـيـريـونـس در روسـتائـي بهـمـيـن نام و در جـنـوب سـقـز زيارتگاه بـيـماران و حاجـتـمـنـدان اسـت هـمـچـنـيـن آرامـگـاه امام در کـوهـي بهـمـيـن نام در سـنـتـه و سـلـطـان در اطـراف آبادی چـاغـرلـو و مـرقـد حـضـرت شـيخ حـسـن مـولانا باوی در آبادی مـولانا آباد و شـيخ ابـراهـيـم بـسـتـي در روسـتای بـسـت و شـيـخ عـبـدالـقـادر دوزغـدره از اماکـن مـتـبـرکه و زيـارتـگـاهـهـای سـقـز مـي باشـنـد.

تـاسـيـس خـانـقـاه نـقـشـبـنـدی در سـقـز و چگـونگـي آن

پـس از ايـنکـه مـولانا خـالـد نـقـشـبـنـدی از سـفـر هـنـدوسـتان بازگـشـت و از دسـت شـاه عـبـدالله دهـلـوی خـرقـه گـرفـت وارد سـلـيـمانـيـه کـردسـتان عـراق شـد و بـتـربـيـت مـريـدان پـرداخـت که از جـمـلـه مـريـدان و ياران او حـضـرت شـيخ عـثـمان سـراج الـديـن بـود که آنحـضـرت پـس از مـهـاجـرت مـولانا به دمـشـق مـکـتـب تـصـوف را در ناحـيـه اورامانات رواج داد و خـانـقـاه او در بـيـاره و تـويـلـه تـاسـيـس گـرديـد که از جـمـلـه مـريـدان و خـلـفـای آن سـالـک راه حـق مـرحـوم حاج شـيخ مـصـطـفـي جـوانـرودی بـود که ايـشـان از دسـت حـضـرت شـيـخ عـثـمـان خـرقـه گـرفـت و عازم سـقـز گـرديـد.

مـرحـوم حاج شـيخ مـصـطـفـي با مـجـوز وارد سـقـز شـد مـشـهـور اسـت که آنحـضـرت هـمـيـشـه مـجـذوب بـوده و بـدعـوت يکـي از رجال سـقـز در مـسـجـد ديـمـه کاران سـاکـن مـي شـونـد و صـيـحه زنان در کـوی و بـرزن سـماع مـي فـرمـوده اما عـده ای او را درک نکـرده و کـودکان وی را مـسـخـره کـرده انـد بـطـوريـکـه هـر بارعـده ای از نـوجـوان جـهـت سـرگـرمـي جـلـو ايـوان مـسـجـد جـمـع شـده و بـيـهـوده نام عـثـمان سـرداده انـد شـيخ نـيـز با شـنـيـدن نام مـرشـد سـمـاع را از سـرگـرفـتـه و صـيـحه زنان راهـي کـوه و بـيابان شـد و بـر اثـر ايـن اعـمال شخـصـي که او را به ديـمـه کاران بـرده بـود پـشـيـمان مـي شـود و از وی روگـردان شـده چـون لابـد او را ديـوانه پـنـداشـتـه مـرحـوم شـيخ قـدس سـره پـس از آن تحـت حـمايـت مـرحـوم حاج صالح بـزرگ خـانـدان صالحي کـنـونـي سـقـز قـرار گـرفـت حاج صـالـح از رجال خـوشـنام و مـردان خـيـر شـهـر ما بـوده و بکـار بازرگانـي اشـتـغـال داشـتـه و از تـمکـن مـالـي بـرخـوردار بـوده به دسـتـور حاج صالح قـطـعـه زمـيـنـي را که شـامـل خـانـقـاه کـنـونـي و حـمام و بازار شـيخ کـنـونـي اسـت به احـداث خـانـقـاه اخـتـصاص مـي دهـنـد و شـخـص حاج صـالـح و مـردم سـقـز و اطـراف آن خـانـقـاه حاج شـيخ مـصـطـفـي را احـداث و دايـر مـي کـنـنـد . که ماده تاريـخ غـفـور طـبـق حـسـاب ابجـد 1286 هـجـری قـمـری اسـت و اکـنـون که سـال 1411 اسـت 125 سـال از بـنای خـانـقـاه نـقـشـبـنـدی سـقـز مـي گـذرد اگـر چـه اصـل بـنای خـانـقـاه که از چـوب و گـل بـود در سـال 1363 از سـوی مـسـلـمـانان سـقـز بازسـازی شـده اسـت .

پـس از فـوت مـرحـوم حاج شـيخ مـصـطـفـي پـسـرش مـرحـوم حاج شـيخ محـمـد عـارف نـقـشـبـنـدی مـلـقـب به شـيخ الـمـشـايخ بـر جای پـدر نـشـسـت و مـدتـها شـهـر سـقـز و اطـراف و اکــنـاف از بـرکـت وجـود وی فـيـض بـردنـد و مـشـهـور اسـت که آن حـضـرت در مـنـطـقـه تـکـاب افـشـار تعـداد يکـصـد وبـيـسـت مـسـجـد در آباديـهـای آن ناحـيـه بـنا کـرده و به اسـلام درايـن گـوشـه ايـران درعـصـر بـي خـبـريـهـا رونـق تـازه ای داده انـد بعـد از فـوت حاج شـيخ عـارف پـسـرش مـولانا محـمـد صاحـب جـلال الـديـن وظـيـفـه ارشـاد را بعـهـده گـرفـتـنـد و در زمان حـيات او جـنگ دوم جهانـي و حـوادث شـهـريـور 1320 بـوقـوع پـيـوسـت که نـقـش شـيخ در مـنـطـقـه سـقـز جـهـت تـامـيـن اهـالـي از هـرحـيـث شـايـان تـوجـه اسـت مـشـهـور اسـت که بـدسـتـور سـپـهـبـد رزم آرا نخـسـت وزيـر وقـت ايـران در غـذای شـيخ که مـهـمان سـتاد ارتـش بـود سـم ريخـتـنـد و ايـشـان پـس از مـدتـي بـر اثـر بـيـماری ناشـي از خـوردن ايـن سـم بـرحـمـت ايـزدی پـيـوسـتـنـد و اکـنـون پـسـرش جـناب حاج شـيخ عـمـر نـقـشـبـنـدی بـر جای پـدران خـود نـشـسـتـه انـد و بهـرحال چـراغ ايـن خـانـدان هـنـوز روشـن اسـت و آرامـگـاه مـشـايخ کـبـار زيـارتـگـاه مـردم مـشـتاق و مـسـلـمان شـهـر ما مـي باشـد .

بـديـهـي اسـت با ايجاد نـوعـي اسـتـقـلال مـشـيخـت از سـوی جانـشـيـنان مـرحـوم حاج شـيخ مـصـطـفـي بـنام مـرحـوم شـيخ عـلاالـديـن نـقـشـبـنـدی قـطـب طـريـقـت و نـبـيـره شـيخ عـثـمان اول نـيـز خـانـقـاهـي ديگـر بـنام ايـشـان که جانـشـيـن شـيخ کـبـيـر نـقـشـبـنـدی ضـياالـديـن عـمـر(ق) بـود تـاسـيـس گـرديـد که ايـن خـانـقـاه امـروز در سـقـز مـحـل عـبادت مـسـلـمـيـن و امام و خـلـيـفه آن جـنـاب حاج مـلا احـمـد امـام دامـه عـمـره بـوده که وظـيـفـه ارشـاد و هـدايـت مـريـدان را بعـهـده دارنـد.

تاریخچه سقز

مطالب مشابه :

کارت ورود به جلسه امتحانات پیام نور در سیستم گلستان فعال شد.

تاریخچه سقز

2 خبر داغ در مورد دانشگاه پیام نور سقز!

مدارک و زمان ثبت نام ورودی های جدید دانشگاه پیام نور

تاریخچه سقز

برنامه کلاسی علوم تربیتی و روانشناسی را دانلود فرمایید.

کاربرد آب مغناطیسی در کشاورزی

ثبت نام و انتخاب واحد ترم تابستان دانشگاه پیام نور از ۲۶ تیرماه آغاز می شود

جدول شهریه و هزینه انتخاب واحد براساس دفترچه سازمان سنجش

خاک گلدان چگونه باید باشد؟