مقاله بازیافت

چکیده

امروزه یکی از عوامل مهم آلودگی محیط زیست دفع نادرست انواع مواد زائد می باشد. تجربه شهرهای بزرگ جهان نشان می دهد که تنها راه برخورد علمی ما مسئله طراحی یک سیستم علمی و صحیح در امر مدیریت مواد زا ئد است. 

آمایش زباله، به عنوان یکی از راه های بهینه سازی مدیریت مواد زائد معرفی شده است. اهداف آمایش زباله عبارتند از:

·   کاهش حجم و وزن موادی که با ید دفع شوند .

·   کاهش نشرها، از قبیل بو و شیرابه

·   بازیافت منابع همراه با کاهش احتمالی هزینه های دفع

تهیه کمپوست و بهره گیری از آن درکشاورزی به صورت سنتی از زمانه های بسیار قدیم در ایران رواج داشته است. کشاورزان با جمع آوری برگ درختان و اضافات کشاورزی و دفن انها در زیر زمین، تولید کود می کردند و آن را به مصرف می رساندند.

در سال 1348 اولین کارخانه کمپوست در اصفهان افتتاح گردید. هم اکنون در پنج کلان شهر ایران که شامل: تهران – کرج-تبریز-مشهد-اصفهان می باشد. کارخانه تولید کود آلی تاسیس شده است که همگی فعال می با شند.

در واقع بخشی از زباله های مواد زائد جامد شهری، قابلیت تبدیل شدن به کمپوست را دارند.

این زباله ها موادی هستند که از گیاهان، جانواران و میکروارگانیسمها مشتق شده اند. از یک تن زباله تولید شده، تنها 350 تا 500 کیلوگرم کمپوست قابل بازیابی است.

بازیافت کاغذ، صرفه های زیست محیطی و اقتصادی:

بازیافت در مفهوم رایج آن در مدیریت مواد زائد، به معنی استفاده مجدد از مواد دور ریختنی پس از اعمال پردازش های خاص بر روی آنها است. امروزه اقلام متعددی از زباله های شهری که حجم قابل توجهی را شامل می شوند، قابلیت بازیافت دارند. کاغذ به عنوان یکی از محصولات طبیعت سرسبز و جنگلهای طبیعی و انسان کاشت، امروزه سهم زیادی از کیسه های زباله خانگی و مراکز اداری و تجاری را به خود اختصاص می دهد. کاغذ یکی از اقلام با ارزش مواد زائد جامد است که «سلطان زائدات» لقب گرفته است. بازیافت این ماده ارزشمند و استفاده مجدد از آن در برخی مصارف که خاص نه تنها از قطع درختان، هزینه های تبدیل الیاف گیاهی به کاغذ و سایر هزینه های تولید آن می کاهد، بلکه از نظر اقتصادی نیز به دلیل سودآوری آن و تولید اشتغال از اهمیت خاص برخوردار است. اهمیت بازیافت کاغذ را می توان به طور کلی از دو نظر«ضرورت بازیابی کاغذهای باطله» و «کمک به حفظ محیط زیست و منافع اقتصادی حاصل از آن» مورد بررسی قرار داد.

از نظر زیست محیطی، بازیافت کاغذ موجب کاهش وابستگی و نیاز به کاغذهای بکر ودر نهایت کاهش قطع درختان و بالارفتن فرصت تجدید حیات عرصه های جنگلی عریان شده می شود. مصرف کاغذ از دیر باز معیارهای سنجش توسعه یافتگی جوامع بوده است. گسترش رسانه ها و فرصت های الکترونیکی نیز با وجود قابلیت های بالا هنوز نتوانسته است از ارزش کاغذ در توسعه دانش و سطح توسعه یافتگی جوامع بکاهد. نخستین استفاده از کاغذ که در مصر باستان ثبت شده برای نوشتن بوده است؛ ولی پس از آن مصارف دیگری برای کاغذ مطرح شد که میزان نیاز به این ماده را افزایش داده با وجود این کیفیت کاغذهای مصرفی باعث شد که از گذشته های دور به خصوص در قرن اخیر تلاشهای سنتی و مدرنی برای استفاده مجدد  از کاغذهای دور ریختی در مصارفی که نیاز به کاغذ مرغوب ندارد، انجام بگیرد. یکی از نتایج مصرف دوباره کاغذهای باطله کاستن از فشار وارده بر طبیعت است.

تجربه نشان می دهد که برای تولید یک تن کاغذ بکر، به17 اصله درخت قطع شده نیاز است. علاوه بر این، در فرایند تولید کاغذ از الیاف گیاهی درختان 400 هزار لیتر آب و 4 هزار کیلووات برق، مصرف می شود. بنابراین تولید یک تن کاغذ بکر، هزینه های زیست محیطی اقتصادی زیادی دارد و مصرف درست و بهینه آن در گام نخست و استفاده مجدد از آن در گام بعد، ضرورت تام می یابد. چنانچه مدت زمان لازم برای رشد و تکامل مجدد پوششهای جنگلی استفاده شده برای تولید کاغذ را به همراه فرسایش خاک و محدود شدن قدرت باروری خاک، کاهش تولید اکسیژن و دفع دی اکسیدکربن را به علاوه چندین پیامد منفی دیگر در نظر بگیریم، تولید یک تن کاغذ خطرات متعددی را برای محیط زیست ایجاد می کند. در حالی که تولید یک تن کاغذ بازیافتی سبب 50% صرفه جویی در مصرف آب، 64% صرفه جویی در مصرف انرژی و 74% کاهش آلودگی هوا شود و همچنین ایجاد شغل یکی دیگر از مزایای اقتصادی بازیافت کاغذ است.

بازیافت کاغذ در ایران:

بازیافت کاغذ بر خلاف مفهوم کنونی که با فرآیندهای شیمیایی و پردازش کارخانه ای تعریف می شود، از دیر باز به صورت سنتی و استفاده محدود وجود داشته است. سهولت خمیر کردن کاغذهای باطله و شکل دهی مجدد به آنها همواره سبب می شده که مردم برای مصارف خود به این کار روی آورند. جلدهای زرکوب رایج در دوره های پیش و پس از اسلام از مقواهایی ساخته می شد که از خمیر کردن دوباره کاغذ باطله یا بکر به دست می آمد. فعالیت های سنتی بازیافت کاغذ در سطح محدودی صورت می گرفت. با گذشت زمان و همراه بالارفتن مصرف کاغذهای بکر که عمدتاً وارداتی بودند، میزان زائدات کاغذ نیز افزایش یافت. وجود تقاضا در بخش هایی از صنایع کشور که به کاغذهای خیلی مرغوب نیاز نداشت سبب شکل گرفتن فعالیت هایی در زمینه تولید، کاغذهای صنعتی مانند مقوا شد. آغاز فعالیت صنعتی بازیافت کاغذ در کشور به سال تاسیس نخستین کارخانه مقواسازی دیگر در سال 1333 باز می گردد و پس از آن نیز تا سال 1336 دو کارخانه مقواسازی دیگر در تهران راه اندازی شدند. پس از آن در کنار کارخانه ها، کارگاههای کوچک و بزرگ بازیافت کاغذ نیز دایر شدند که عمدتاً در زمینه تولید محصولات کاغذی با کیفیت پایین، مانند مقوا و شانه تخم مرغ فعالیت دارند. مهمترین ویژگی صنعت بازیافت کاغذ ایران را می توان پایین بودن کیفیت و سطح فناوری تجهیزات کارخانه ای آن دانست. سطح پایین فناوری مورد استفاده گرچه با سرمایه گذاری محدود سازگار اسصت ولی توان محصولات کاغذی مرغوب و با کیفیت را ندارد، علاوه بر این امنیت بهداشتی تولیدات چنین کارخانه هایی هنوز با تردید مواجه است.

فرآیند بازیافت کاغذ:

بازیافت کاغذ از طریق فرآیندی صورت می گیرد که کاغذهای دور ریختنی جمع آوری شده را برای تولید ورقه های کاغذی با ضخامت متفاوت به خمیر تبدل می کنند. به طور کلی در کارخانه های بازیافت کاغذ ابتدا کاغذهای باطله در انبار به سمت خردکن وارد می شود و پس از آن وارد دستگاه خمیرسازی می گردد. خمیر حاصل از این دستگاه توسط پمپ روی دستگاه تولید مقوا ریخته می شود. در این قسمت به کمک سیستم مکش، خمیر و آب از هم جدا می شوند ورقه های کاغذ را خشک می کند و در مرحله بعد این ورقه ها اطو شده و این چنین مقوا تولید می شود. مقواهای تولیدی بعد ازی برش به بازار عرضه می گردند. مراحل خردکردن، خمیر کردن، قالب ریزی، خشک کردن، اطو کنی و برش مهمترین مراحل فرآیند بازیافت کاغذ در کارخانه ها است.

كمپوست:

·         كود كمپوست چيست؟ كود كمپوست از كمپوزيت مي آيد به معني تجزيه شده.

·         به چند روش مي توان كود كمپوست تويد كرد يا انواع كمپوست چيست؟كمپوست شاخ و برگ- كمپوست بقاياي گياهي- كمپوست زباله شهري- كمپوست كرمي(ورمي كمپوست)

·         كمپوست ورمي چيست؟ و چگونه ميتوان به كمك اين روش كود به دست آورد؟ ورم از كلمه ي ورم يه معني كرم مي آيد و فرايند بدين صورت است: در مكاني مثل گلخانه (مواد اوليه و ماده نيمه پوسيده) را در جايي مي ريزيم وكرم را در آنها قرار ميدهيم و به مرور زمان كرم ها مواد غذايي را مي خورند و پس از عبور از دستگاه گوارش موادي را كه به عنوان مواد زائد از بدن دفع مي كنند همان كود كمپوست است.

·         چه عواملي سبب مي شود كه كيفيت كود بهتر شود؟ نوع بستر – جمعيت كرم و لازم به ذكر است كه كودي براي ما ارزش دارد كه از دستگاه گوارش كرم عبور كرده و با مخاط دستگاه گوارش مخلوط شده باشد.

·         خريداران اين كود ها چه كساني هستند ؟ كشاورزان يا خانه دارها ؟ خانه دارها و كساني كه گل و گياه آپارتماني دارند به دليل قيمت گرانش براي كشاورزان مقرون به صرفه نيست.

·         آيا اين كرم ها به جز مواد پوسيده از چيز ديگري نيز تغذيه مي كنند؟ بله وجود مقدار كمي كاغذ در تغذيه ي آنهااشكالي ندارد اما از روزنامه و پلاستيك نمي توانند تغذيه كنند زرا روزنامه حاوي مقداري فلز مس و روي مي باشد.

·         آيا از بقاياي كرم ها نيز مي توان استفاده كرد؟ بله براي خوراك مرغ هاي تخم گذار البته جالب است بدانيد كه يك خانم ارمنستاني (دكتر ژانت- استاد دانشگاه)آنزيم ها و ويتامين هايي از بدن كرم خارج كرد كه مي توان از اين آنزيم ها براي ساخت لوازم آرايشي و كرم هاي آرايشي استفاده كرد.

كود كمپوست چيست؟

·         كود كمپوست در واقع بازيافت مواد از دست رفته گياهي است. در كشور هلند مردم مجاز نيستند تا مواد زائد سبزيجات و ميوه ها را دور بريزند بلكه بايد ان را كمپوست كنند ،به همين دليل هلند سرزمين گلهاست.

·         در كمپوست مواد به طور متعادل جذب مي شود.

·         ارزش مواد غذايي بالايي دارد.

·         با حالت اسفنجي شكل خود حفظ و ثعادل و كنترل رطوبت مي شود.

·         كود هايي مخلوط و كامل هستند و همين طور كه از اسم ان كه از واژه ي لاتين به معناي آميخته است مي توان فهميد، در واقع  يك يا دو منظوره نيستند بلكه همه نياز گياه حتي با همراه كردن بعضي مواد شيميايي با ريشه، نياز به ماده معمول در خاك در آن باقي مي ماند.

·         قابل دسترس همه است.

·         آلودگي ندارد زيرا همه انگلها و ميكروبهاي بيماري زا توسط  آنتي بيوتيك ها ي ترشح شده از بين مي رود و كود پاستوريزه و داراي خاصيت انتي بيو تيكي مي شود و در اخر ميكروبهاي معمول در خاك ان باقي مي ماند.

·         كمپوست مثل كود شيميايي مقاومت ندارد بلكه توسط اسيد فرميك ترشح شده از ريشه حل مي شود.

·         جلوگيري از فرسايش خاك مي كند با نگهداشتن اب در خود و از شسته شدن خاك جلو گيري ميكند ويا در مقابل باد از خاك محافظت مي كند.

·         باعث تعادل دماي خاك مي شود.

·         مانند يك كمپلس عمل مي كند يعني عناصر اضافي را در خود نگه مي دارد و با همراه كردن آنها با ديشه تا عمق هم گياه را تامين مي كند.

·         باعث متخلخل شدن خاك و تهويه مناسب آن توسط شكل اسفنجي اش مي شود.

·         خاك سخت و كلوخه را با نحوه چيدن ساختمان خاك نرم مي كند.

·         گياه را در مقابل دگرگوني هاي جوي ، بويژه خشكي ، بوسيله گرمتر نگهداشتن خاك در زمستان وخنك نگهداشتن آن در تابستان محافظت مي كند جالب است بدانيد بعضي از گياهان خود كمپوست هستند و در آب و بدون خاك زندگي مي كنند غذايي را از مقدازي خزه يا لجن ، توسط كمپوست سازي تهيه مي كنند كه به اين عمل هيدروبونيك مي گويند.

·         كمپوست باعث تجزيه سموم خاك مي شود و اين كار را با تغيير فرمولاسيون ،شكل يا اندازه مواد انجام مي دهند.

موارد ديگر استفاده از كمپوست:

·         استفاده در تراشه هاي ساختماني به جاي مواد جانبي در كارخانه هاي آجرسازي وبلوكهاي توخالي ومتخلخل، عايق صدا (اكوستيك) در ساختمان وماده بوگي(بيوفيلتر) در كارخانه هاي كمپوست و بستر حيوانات در دامداري به كار مي رود.

كود شيميايي :

در مقايسه كمپوست (كود آلي) با كودهاي ديگر از جمله كود شيميايي و حيواني به برتري هاي آن پي برديم.

·                                             در كود شيميايي مواد خيلي جذب مي شوند

·       در كود شيميايي مواد جاذبه الرطوبه هستند يعني براي حل شدن ،  آب از ريشه گياه مي گيرند.

بهترين زمان استفاده ار كمپوست به عنوان كود:

با توجه به شرايط گياهان و اينكه در زندگي هستند اگر كمپوست را در فصل تايستان و هنگام فعاليت استفاده كنيم ، از آن فقط  به عنوان محافظ استفاده كرده ايم. بلكه درهنگام خواب كه گياهان مواد مغذي  را از زمين جذب مي كنند. بنابراين بهترين موقع استفاده در فصل پاييز و زمستان است البته بستگي به نوع گياه دارد اشاره به اين نكته هم جالب

است كه كمپوست توليد شده در مناطق سرد يا در فصل زمستان براي استفاده درتابستان يا مناطق گرم سودمند نيست زيرا كمپوست توسط ميكروارگانيسمها با توجه به دما ومحيط تنظيم شده و همچنين  بردباري گياه در فصل تابستان متفاوت با بردباري گياه در فصل زمستان است.

آبدهي  و رطوبت كود كمپوست :

سيستم آبدهي به تركيب مواد و دما بستگي دارد به عنوان مثال اگر مواد ، گياهان جنگلي باشند به آب بسيار زيادي براي تجزيه نياز دارند. آب كمتر از حد تعادل باعث كاهش روند فعاليت ميكروارگانيسمها مي شود و آب زياد سبب جلوگيري از حل شدن مواد توسط گياه كه به اصطلاح خفه شدن مي گويند و تجزيه  بي هوازي و فساد مي شود. همچنين آب زياد شسته مي شود و نيتروژن معدني كه غيرقابل استفاده براي گياه است باقي مي ماند. با توجه به شرايط جوي استان قم ، در تابستان به ازاي يك كيلوگرم ماده  300ccدرطول 15 روز لازم است و درزمستان 150ccدر طول 30 روز بايد استفاده شود.

ايمني كمپوست :

ايمني بهداشتي كمپوست خود توسط ميكزوارگانيسمها كنتزل مي شود. اما در مورد مواد ريخته شده بايد دقت كافي را داشت كه با توجه به اين امر كه در كمپوست دما تا 70 درجه بالا مي رود مواد محترقه را نبايد در كمپوستر قرارداد به عنوان مثال يك پنبه آغشته به الكل موجود در كمپوستر باعث خودسوزي  كمپوستر مي شود. پس بايد در انتخاب كردن مواد قابل كمپوست محتاط بود.بهتز  آن است  فقط از زباله هاي خرد شده حيات و علفهاي هرز ، برگهاي خشك ، مواد زايد و اضافي ميوه ها و سبزيجات ، تفاله هاي چاي و غلات استفاده شود