چگونه انشا بنویسیم

حتي چند جلسه آغاز سال با روند نگارش مخصوصاً با توجه به گروه سني دانش آموزان آموزش داده شوند ، براي اين کار بهتر است چندين مورد از انشاي دانش آموزان سال قبل براي بچه هاي کلاس سوم خوانده شود و در مورد آنها بحث و بررسي شود و نقاط ضعف و قوت آنها مورد تاکيد قرار گيرد .
اين آموزش ها با توجه به توانايي و ذوق و سليقه هـر معلـم و ديـدگاه وي مي تـواند گوناگون باشد اما به نظر من بهتر است اين آموزش بدين گونه باشد :
1- موضوعي که براي انشا انتخاب مي شود بايد کاملاً واضح و محدود باشد و توضيحات لازم در خصوص آن موضوع ارائه شود .
2- چگونگي ربط دادن جملات و گسترش حوزه واژگان و افزايش کميت جمله ها به طور خيلي ساده و خلاصه آموزش داده شود.
3- تصاويري در اختيار دانش آموزان قرار دهيم و از آنها بخواهيم در مورد تصاوير چند سطري براي ما بنويسند.
4- جملات درهم ريخته را با اندازه هاي متفاوت در اختيار آنها قرار دهيم تا آنها کامل نمايند.
5- پاکيزه نويسي , رعايت اصول نگارش در دوره ابتدايي ، چگونگي تنظيم ساختار انشا و پيش نويس و پاکنويس نيز مورد تاييد و پيگيري قرار گيرد.
6- با تعريف يک کارتون يا داستان مي توانند يک انشاي خوب بنويسند ، البته بهتر است اين کارتون نمايش داده شود يا داستان را خودشان بخوانند.
7- در مناطق دو زبانه بهتر است از ابتدا دانش آموزان علاوه بر زبان مادري از زبان فارسي که زبان نوشتاري و معيار و ملاک ارزيابي ما مي باشد، به خوبي استفاده کنند و از زبان مادري در کلاس استفاده نکنند تا گنجينه ي لغات آنها افزايش يابد.
انواع انشا در پايه سوم ابتدايي
1- انشاي توصيفي 2- خاطره نويسي 3- داستان نويسي 4- انشا شفاهي 5- نامه نگاري
روش ارزشيابي درس انشا
در مقطع ابتـدايـي بخصوص در پايه سوم چون اولين سالي است که انشا تدريس مي گردد ، معلم دلايل برتري انشاهاي دانش آموزان را براي آنان بيان کند و نقاط قوت آنها را در اين خصوص بيان مي نمايد تا از اين طريق دانش آموزان ديگر اين نقاط را در نوشته هاي هفته هاي بعدي خود مورد توجه قرار دهند .
برخي از معيارها و برتري انشاها را مي توان بدين عناوين بيان کرد:
1- جمله بندي صحيح
2- ربط داشتن جمله ها با توجه به موضوع
3- رعايت توالي زماني و مکاني و عدم تکراري بودن آن
4- رعايت جمله بندي و نوع جمله ها
5- طولاني نبودن داستان
چند روش پيشنهادي براي تقويت نگارش انشا در دوره ابتدايي
با توجه به بررسي ديدگاه هاي صاحب نظران و مطالعاتي که انجام شد چندين راه براي افزايش فعاليت و علاقه مندي دانش آموزان به درس انشا پيشنهاد مي شود :
- نوشتن انشا حتماً در کلاس صورت بگيرد حتي اگر 3 الي 4 سطر هم باشد.
- بعد از نوشتن انشا معلم کليه انشاها را با قيد تاريخ ، امضا نمايد تا تغيير متن انشا در زماني که دانش آموزان انشاي خود را قرائت مي کنند ، به حداقل برسد.
- بعد از نوشتن انشا ، يکي يکي از دانش آموزان بخواهيم تا انشاي خود را بخوانند.
- چون پرورش تخيل در کودکان خيلي قوي است و به داستان هاي خيالي و فضايي علاقه فراوان دارند بنابراين سعي شود موضوعات انشا به صورت داستاني انتخاب شود.
- معلم مي تواند چند کلمه اي از داستاني را روي تخته بنويسد و از دانش آموزان بخواهد دنباله داستان را به ميل خود ادامه دهند. که اين امر در پرورش تخيل کودکان موثر مي باشد. اين روش در مناسبت ها کاربرد بهتري دارد ، مثلاً در ماه رمضان مي توانيم روي تخته سياه مطلب را اين گونه آغاز کنيم : (( در يکي از روزهاي ماه رمضان علي در مدرسه مي خواست آب بخورد و يک دفعه يادش افتاد که ... .
- شيوه داستان گويي مي تواند به چند شکل صورت بگيرد : به صورت نوشتاري يعني کلماتي را در روي تخته سياه که همديگر را در حول محور موضوع مورد نظر ، تداعي نمايد و خود دانش آموزان ادامه دهند ، يا اين به صورت تصويري ( تصوير خواني ) باشد . تصويري که حاوي يک موضوع و مفهوم باشد و دانش آموزان بتوانند از روي اين تصوير مطالبي را بنويسند .
- براي دانش آموزان قصه اي بخوانيم يا بعد از آنها بخواهيم دوست دارند خود را به جاي کدام يک از شخصيت هاي قصه قرار دهد و براي ما قصه شنيده را خلاصه نويسي نمايد.
- تمامي موضوعات فصل ها را مي توانيم در قالب داستان و به زبان بسيار ساده و کودکانه شروع و ادامه دهيم.
- معلمان نيز بايد با روش داستان نويسي و ساخت داستان ، طولاني نبودن انشا آشنا شوند ، هدف داستان و توالي مطلب را بدانند.
چگونگي اجراي راه جديد
بعد از بيان چگونگي نگارش انشا و بيان نکات لازم نگارشي به شاگردان ، چند نمونه انشا براي آنها خواندم ، قرار شد که در جلسه بعد همه دانش آموزان دفتر انشاي خود را به کلاس آورده و در کلاس انشا بنويسند هـرچند در ابتدا بچه ها مخالفت مي کردند ( چون اعتماد به نفس لازم را براي نگارش انشا را در کلاس نداشتند ) ولي پس از مدتي بحث و بررسي متقاعد شدند ، که اين کار را خودشان انجام دهند تا در کلاس هاي بالاتر بتوانند از عهده اين کار بر آيند.
براي بار اول قرار بود در مورد يک داستان که در هفته گذشته برايشان خوانده بودم ، انشا بنويسم . روي تخته سياه يک جمله از آن را بدين مضمون نوشتم (( يک روز خرگوش کوچولو تصميم گرفت تنهايي به جنگل برود کمي که از خانه ي خودش دور شد يک دفعه صداي بلندي را ... . )) از دانش آموزان خواستم هر کس بنا به علاقه و سليقه خود ، ادامه اين جملات را بنويسند. بچه ها خيلي احساس نارضايتي مي کردند وقتي گفتم حتي اگر دو سطر هم بنويسند قبول است و براي من خيلي اهميت دارد ، آنها نيز پذيرفتند و کم کم شروع به نوشتن کردند . چون اولين جلسه نگارش طولاني شد ، قرار شد که تمامي انشاها پس از ذکر تاريخ و امضا ، در جلسه بعد در کلاس خوانده شود ، بعضي از انشاها خيلي خوب نوشته شده بود ، قدرت تخيل و خلاقيت بعضي از بچه ها خيلي خوب بود . برخي ديگر از نظر جمله نويسي و اصول نوشتاري مشکل داشتند.
پس از بررسي معلوم شد يکي از دلايل عمده نقص نوشتاري دو زبانه بودن دانش آموزان و عدم کاربرد دقيق کلمات و واژه ها در نگارش بود . بعضي ها انشاهاي خنده داري داشتند و با خواندن انشاها به کلاس شادابي مي بخشيدند . رضايت دانش آموزان را از اين روش احساس مي کردم.
براي بالا بردن ضريب دقت دانش آموزان و مطمئن بودن از توجه شاگردان مقرر شد که پس از خواندن هر متن انشاي وي مورد نقد و بررسي قرار گيرد و يک نفر از بچه ها به صورت اتفاقي خلاصه انشاي وي براي کلاس بازگو نمايد هر چند شروع اين کار سخت بود . چون که دانش آموزان ابتدا قادر به نوشتن نبودند . از جلسه هاي آينده رغبت و علاقه دانش آموزان کاملاً مشهود بود . براي بررسي و مقايسه تفاوت روند و پيشرفت نگارش نمونه هايي از انشاهاي جلسات اول تا ششم را جمع آوري نمودم. اما نکته مهمتر اينکه اعتماد به نفس آنها به سطحي رسيده بود که خودشان مي توانستند بدون کمک گرفتن و ديکته ديگران در مورد موضوع ارائه شده ، ولو چند سطر انشا بنويسند .
گردآوري اطلاعات شواهد2
با اين که استقبال و علاقه و رغبت دانش آموزان به وضوح نشانگر موفقيت اين روش بود براي بالا بردن ضريب اطمينان ، اطلاعات و شواهد ذيل را جمع آوري نمودم.
1- مقايسه انشاهاي جلسات اول با جلسات بعد , از نظر کميت و کيفيت .
2- نظر خواهي از اوليا در خصوص توانايي نوشتاري فرزندش .
3- سکوت و توجه دقيق به انشاهاي خوانده شده دانش آموزان در کلاس و خلاصه گويي آنها توسط شاگردان شنونده .
تجديدنظر در روش هاي انجام گرفته
پس از بحث و بررسي و نقد روش هاي انجام شده بدين نتيجه رسيديم که دانش آموزان موضوعات داستاني , داستان هايي را مي توانند بهتر بنويسند که خود قهرمان شوند مانند اين نمونه (( اگر من پادشاه تمام جهان بودم ... . )) با اين شيوه مي توان از منظر روان شناسي و روانکاوي نيز نگريست و به علايق و زمينه هاي رواني آنها پي برد ، در جهت تنوع بخشي ساعت انشا مقرر شد از کارت تصويري نيز استفاده گردد ، تصوير خواني و از تصاوير عنواني براي نوشته ها استفاده گردد . کيفيت ها بيشتر از کميت ها مورد توجه قرار گيرد و در خصوص موضوع فهرستي از واژه ها قبلاً تهيه کرده و در اختيار آنان قرار داده تا بر گنجينه ي لغات آنها افزوده شود . با اين روش ها با پيگيري و تدوين برنامه هاي جديد ، مهارت هاي گوش دادن و نوشتن تقويت خواهد شد.
نتايج حاصل از اجراي روش جديد
با توجه به موارد ذکر شده مي توان به نتايج زير اشاره کرد با اجراي اين روش ها :
1- دانش آموزان ( هر چند در حد چند سطر ) خود قادر به نوشتن انشا شدند .
2- اکثريت دانش آموزان به خاطر تخيلي بودن داستان ها به نوشتن انشا علاقه مند شدند.
3- دانش آموزان اعتماد به نفس لازم را در نوشتن پيدا کردند.
4- با اين روش ها بهتر مي توانيم از نيازهاي رواني و علايق دانش آموزان آگاهي پيدا کنيم.
5- دانش آموزان مستعد در نگارش شناسايي و هدايت شدند.
6- مهارت هاي گـوش دادن و صحبت کـردن آنها در کنار مهارت نوشتن تقويت شد.
7- با توجه به روند صعودي پيشرفت انشا ، باعث افزايش گنجينه لغات دانش آموزان شد.
8- دانش آموزان با قرار دادن خود به جاي قهرمان علاقه مند شدند و روحيه شادابي داشتند.
9- چون خود را قهرمان داستان مي دانستند در مواجه شدن با مشکلات خلاقانه تصميم مي گرفتند و از مواجه با شکست هراس نداشته و آثار مطلوبي در زندگي آينده آن ها خواهد داشت.
نتيجه گيري
نکته مهمي که معلمان در زنگ انشا بايد مدنظر قرار بدهند ، نوشتن انشا در کلاس و در حضور معلم است نه در منزل . اگر اين روند در مدارس پيگيري شود ، دانش آموزان در پايه هاي بالاتر نوشته هاي قوي خواهند داشت و اين قدرت نوشتاري باعث پيشرفت تحصيلي نيز خواهد شد.
شيوه داستان نويسي و داستان گويي مي تواند از بهترين روش هاي آموزش انشا در دوره ابتدايي باشد . در صورتي که روش داستان نويسي توام با علاقه و دقت دانش آموزان گردد ، مناسب ترين شيوه نگارش انشا بوده و قوه تخيل و گنجينه لغات آنها را بالا برده و در جهت پيشرفت تحصيلي نيز در بلند مدت موثر خواهد افتاد.

چگونه انشا بنویسیم

مطالب مشابه :

چگونه انشا بنويسيم ؟

چند شعر و مقدمه برای انشا

چگونه انشا بنویسیم؟

روش های تقويت انشاي دانش آموزان ابتدایی

انشاء یک درس مهم (چند نمونه تمرین کلاسی)

انشا

چگونه انشا بنويسيم ؟

انشا

چگونه انشا بنویسیم

انشا