ماندگارترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران

فهرست ماندگارترین فیلمهای تاریخ ایران اسیر جو زدگی

شبکه من و تو به تازگی نظرسنجی انجام داد و در آن 100 فیلم ماندگار تاریخ سینمای ایران را به انتخاب مخاطبانش برگزید و در 5 برنامه آنها را معرفی کرد.

اصل این کار و پخش فیلمهای ماندگار تاریخ سینمای ایران از یک شبکه پرمخاطب کاری نیک بود و بدین ترتیب بسیاری از مردمان به ویژه جوانترها با فیلمها و کارگردانان و بازیگران بزرگ تاریخ سینمای ملی آشنا شدند.

در مجموع میتوان گفت که فهرست 100 تایی مناسب بود و طبعا بنابر سلیقه هرکدام از سینما دوستان، چند فیلم دیگر میتوانست در این فهرست جا داشته باشد و برخی فیلمها هم ارزش بودن در این فهرست را نداشت. ولی در کل به نظر میرسد این 100 فیلم از جمله ارزشمندترین فیلمهای سینمایی ایرانی هستند. عمده این فیلمها یا جوایز جشنواره ها را کسب کرده و نظر مثبت منتقدین را به همراه داشته اند و یا فروش خوبی داشته و با مخاطبان ارتباط برقرار کرده اند. همچنین بخش بزرگتر این مجموعه 100 تایی ساخته دست کارگردانان بنام تاریخ سینمای ایران هست که با حذف نام آنها سینما ما آنچه هست، نمیبود. نامهایی چون مهرجویی، کیمیایی، بیضایی، حاتمی کیا، علی حاتمی، فرهادی، تقوایی، بنی اعتماد، مجیدی، پوراحمد، تبریزی، مخملباف، کیارستمی، نادری، فرمان آرا و ...

خود من اصلا گمان نمیکردم که بخش قابل توجهی از فیلمهای خوب ایرانی اقتباس از کتابهای ایرانی و خارجی است. البته تردیدی نیست که ادبیات داستانی در سینمای ایران برخلاف سینمای هالیوود، کاملا حاشیه ای و فرعی است. ولی متوجه شدم که دستکم در میان فیلمهای موفق ایرانی (مثلا همین 100 فیلم) 10-20 درصد فیلمها اقتباس از آثار کسانی چون داستایوفسکی، همینگوی، صادق چوبک، صادق هدایت، غلامرضا ساعدی و ... است.

به امید اینکه هم ادبیات داستانی ایران پیشرفت کند و هم سینمای ایران بیشتر بر ادبیات داستانی تکیه کند.

اکنون 100 فیلم برتر انتخاب شده را معرفی میکنم:

100- آرامش در حضور دیگران (ناصر تقوایی)

99-دایره (جعفر پناهی)

98-صمد به مدرسه میرود (پرویز صیاد)

97-بوی کافور عطر یاس (بهمن فرمان آرا)

96-مرد عوضی (محمدرضا هنرمند)

95-بیتا (داریوش هژیر)

94-اتوبوس شب (کیومرث پوراحمد)

93-زمانی برای مستی اسبها (بهمن قبادی)

92-کافه ستاره (سامان مقدم)

91-به نام پدر (ابراهیم حاتمی کیا)

90-واکنش پنجم (تهمینه میلانی)

89-درخت گلابی (داریوش مهرجویی)

88-ماهی ها عاشق میشوند (علی رفیعی)

87-آفساید (جعفر پناهی)

86-مسافران (بهرام بیضایی)

85-بادکنک سفید (جعفر پناهی)

84-وقتی همه خوابیم (بهرام بیضایی)

83-پری (داریوش مهرجویی)

82-به همین سادگی (رضا میرکریمی)

81-بوی پیراهن یوسف (ابراهیم حاتمی کیا)

80-آواز قو (سعید اسدی)

79- بایسیکل ران (محسن مخملباف)

78- زندان زنان (منیژه حکمت)

77- روبان قرمز (ابراهیم حاتمی کیا)

76- خون بازی (رخشان بنی اعتماد)

75- دختری با کفشهای کتانی (رسول صدر عاملی)

74- ناخدا خورشید (ناصر تقوایی)

73- ناصرالدین شاه آکتور سینما (محسن مخملباف)

72- طعم گیلاس (عباس کیارستمی)

71- بوتیک (حمید نعمت الله)

70- دونده (امیر نادری)

69- نفس عمیق (پرویز شهبازی)

68- بی پولی (حمید نعمت الله)

67- رگبار (بهرام بیضایی)

66- آواز گنجشکها (محید مجیدی)

65- حسن کچل (علی حاتمی)

64- پرده آخر (واروز کریم مسیحی)

63- شاید وقتی دیگر (بهرام بیضایی)

62- آتش بس (تهمینه میلانی)

61- فریاد زیر آب (سیروس الوند)

60- آقای هالو (داریوش مهرجویی)

59- خواهران غریب (کیومرث پوراحمد)

58- طوقی (علی حاتمی)

57- نیمه پنهان (تهمینه میلانی)

56- شوکران (بهروز افخمی)

55- تنگسیر (امیر نادری)

54- خانه دوست کجاست (عباس کیارستمی)

53- عروس آتش (خسرو سینایی)

52- اینجا بدون من (بهرام توکلی)

51-گیلانه (رخشان بنی اعتماد)

50- به رنگ ارغوان (ابراهیم حاتمی کیا)

49- کمال الملک (علی حاتمی)

48- شبهای روشن (فرزاد موتمن)

47- دلشدگان (علی حاتمی)

46- شهر زیبا (اصغر فرهادی)

45- من ترانه 15 سال دارم (رسول صدر عاملی)

44- کاغذ بی خط (ناصر تقوایی)

43- گنج قارون (سیامک یاسمی)

42- قرمز (فریدون جیرانی)

41- کسی از گربه های ایرانی خبر ندارد (بهمن قبادی)

40- روسری آبی (رخشان بنی اعتماد)

39 – خانه روی آب (بهمن فرمان آرا)

38- اعتراض (مسعود کیمیایی)

37- کندو (فریدون گله)

36- شهر موشها (مرضیه برومند)

35- خیلی دور خیلی نزدیک (رضا میرکریمی)

34- آدم برفی (داوود میرباقری)

33- رنگ خدا (مجید مجیدی)

32- همسفر (مسعود اسدالهی)

31- دایره زنگی (پریسا بخت آور)

30- رضا موتوری (مسعود کیمیایی)

29- داش آکل (مسعود کیمیایی)

28- زیرپوست شهر (رخشان بنی اعتماد)

27- شب یلدا (کیومرث پوراحمد)

26- دو زن (تهمینه میلانی)

25- باشو غریبه کوچک (بهرام بیضایی)

24- از کرخه تا راین (ابراهیم حاتمی کیا)

23- در امتداد شب (پرویز صیاد)

22- ارتفاع پست (ابراهیم حاتمی کیا)

21- لیلا (داریوش مهرجویی)

20- مهمان مامان (داریوش مهرجویی)

19- سلطان قلبها (محمد علی فردین)

18- چهارشنبه سوری (اصغر فرهادی)

17- اجاره نشین ها (داریوش مهرجویی)

16- کلاه قرمزی (ایرج طهماسب)

15- میم مثل مادر (رسول ملاقلی پور)

14- بچه های آسمان (مجید مجیدی)

13- سگ کشی (بهرام بیضایی)

12- هامون (داریوش مهرجویی)

11- گاو (داریوش مهرجویی)

10- لیلی با من است (کمال تبریزی)

9- گوزن ها (مسعود کیمیایی)

8- سنتوری (داریوش مهرجویی)

7- سوته دلان (علی حاتمی)

6- قیصر (مسعود کیمیایی)

5- آژانس شیشه ای (ابراهیم حاتمی کیا)

4- درباره الی (اصغر فرهادی)

3- مادر (علی حاتمی)

2- مارمولک (کمال تبریزی)

1- جدایی نادر از سیمین (اصغر فرهادی)

فیلمهای خوبی که گمان میکنم از قلم افتادند به ترتیب اهمیت عبارتند از :

1- هنرپیشه (محسن مخملباف)

2- سلام سینما (محسن مخملباف)

3- آب و آتش (فریدون جیرانی)

4- شازده احتجاب (بهمن فرمان آرا)

5- زیر نور ماه (رضا میرکریمی)

6- هیچ (عبدالرضا کاهانی)

7- همسر (مهدی فخیم زاده)

ابهام

همچنانکه گفتم میپذیرم که 100 فیلم ارائه شده جزو فیلمهای خوب تاریخ سینمای ایران است. منتها با توجه به اینکه شبکه مذکور ادعا دارد این فهرست با رای مردم برگزیده شده چند پرسش پیش می آید:

1- اگر واقعا رای مردم عادی به عنوان مخاطبان شبکه لحاظ شده است، چگونه بسیاری فیلمهای پرفروش پیش و پس از انقلاب جا مانده و آنگاه فیلمهایی از جعفر پناهی مثلا آفساید یا دایره که اساسا در سینماهای ایران اکران نشده و توقیف ماندند، یا درخت گلابی یا طعم گیلاس یا بوی کافور و عطر یاس (که شخصا یادم هست در سه چهار تا سینما در تهران اکران شده و در سالن معدودی آنرا تماشا میکردند) به این فهرست راه یافته اند؟ به ویژه حضور جعفر پناهی با سه فیلم (یعنی عملا همه فیلمهایش) در این فهرست نشانگر انتخاب آگاهانه یک یا چند نفر است. و در شرایط طبیعی که جمعی از اقشار گوناگون جامعه که مخاطب یک شبکه غیرتخصصی و عام هستند، چنین اتفاقی نمیوفتد که فیلمهای تلخی چون سوته دلان، بچه های آسمان یا میم مثل مادر و یا فیلمهایی برای نسل امروز کاملا فراموش شده چون مسافران و شاید وقتی دیگر و آقای هالو و گاو جزو فیلمهای برتر تاریخ سینمای ایران شوند! مگر اینکه خوشبین بوده و گمان بریم مردم و مخاطبان یک شبکه این اندازه تخصصی به سینما نگاه میکنند!

2- حضور سه فیلم از فیلمهای گوگوش که در ارتباطش با شبکه مذکور تردیدی نیست، نیز بر ابهام می افزاید. واقعا مخاطبان عمدتا جوان شبکه یاد شده، فیلمهای بیتا و در امتداد شب را تا این اندازه یادشان هست؟ آنهم در شرایطی که همین شبکه بعد از نهایی شدن این فهرست اقدام به پخش فیلمهای یاد شده کرد، نه پیش از آن!

3- نگاه ویژه به کارگردانان مطرح در این فهرست کاملا نشان از مصنوعی بودن فهرست است. به گونه ای که باید گفت نخست کارگردانان بزرگ ایران چون مهرجویی و کیمیایی و علی حاتمی و حاتمی کیا و بیضایی و فرهادی و میلانی انتخاب شده و سپس عملا همه آثار آنها جزو لیست قرار گرفتند. تا آنجا که من میدانم عملا فیلمی از حاتمی کیا و بیضایی و علی حاتمی و فرهادی و تهمینه میلانی جا نماند و همه را در لیست گذاشتند تا به این بزرگان ادای دین کرده باشند. درباره مهرجویی و کیمیایی هم که خیلی زیاد پرکار بودند و هستند هم تا آنجا که توانستند گذاشتند. از مهرجویی دیگر بیش از 9 فیلم نمیشد انتخاب کرد! (9 درصد کل لیست از یک نفر!) و از کیمیایی هم به نظر من، از خودش هم بپرسند گمان نکنم از فیلمهای پس از انقلابش چندان راضی باشد. این وسط فقط مخملباف جا ماند. با اینکه از دستفروش و نون و گلدون و سفر قندهار میشود با سخت گیری گذر کرد ولی هرکار کنیم نمیتوانیم سلام سینما و هنرپیشه را نادیده بگیریم. روشن نیست چگونه شد که مخاطبان بسیار سینمافهم و فیلمباز شبکه یاد شده که مسافران و شاید وقتی دیگر و آقای هالو و گاو را در خاطره های خود دارند! سلام سینما و هنرپیشه را از یاد بردند؟ شگفتا که مخاطبان عادی یک شبکه حتا میدانستند که فیلمنامه دایره زنگی را اصغر فرهادی نوشته و آنرا هم جزو بهترین ها قرار دادند!

ماندگارترین یا محبوب ترین؟

گمان میکنم منظور تهیه کنندگان برنامه نه ماندگارترین که محبوب ترین بوده است. ماندگار افزون بر محبوب به زمان اشاره دارد. یعنی قطعا باید مدت زمانی از چیزی بگذرد که بتوانیم به آن لقب ماندگار را بدهیم. نمیشود بی درنگ پس از اکران یک فیلم یا یک اثر موسیقی بگوییم این اثر ماندگار است! مجبوریم صبر پیشه کنیم. اگر این فهرست واقعا ادعای ماندگارترین فیلمها را دارد، باید دستکم 10 یا 15 سال اخیر را نادیده میگرفت و فیلمهای قدیمی را مورد توجه قرار میداد. نتیجه چنین سهل انگاری این شد که جو موجود در جامعه به نفع اصغر فرهادی باعث شد تا هر چهار فیلم این فیلمساز موفق کنونی در فهرست ماندگارترین فیلمهای تاریخ ایران قرار گیرد. حال آنکه به روشنی میدانیم که همین امروز هم در خیابان راه بیوفتید و از مردم پرسجو کنید یا اصلا به یک مرکز فرهنگی بروید و از هنردوستان نظرسنجی کنید، بعید است کسی به عنوان فیلم ماندگار تاریخ سینمای ایران به شهرزیبا یا چهارشنبه سوری یا فیلمهای جعفر پناهی اشاره کند،

البته مارمولک یا سنتوری یا آژانس شیشه یا سگ کشی یا ارتفاع پست در همین یک دهه حقیقتا ماندگار شدند. بر روی ادبیات مردم تاثیر گذاشته اند، بر روی سینمای ایران پس از خود تاثیر گذاشتند، نقد شدند، تحسین شدند، تقلید شدند. ولی چطور میتوان چنین لقبی را به فیلمهای این قدر نزدیک و جدید چون "درباره الی" یا "جدایی نادر از سیمین" یا "دایره زنگی" یا "به همین سادگی" یا "خیلی دور خیلی نزدیک" یا "خانه روی آب" داد؟ کجای این فیلمها ماندگار است؟ دقیقا کدام صحنه اش مردم را تکان داد؟ کدام سکانس یا بازی در فیلمهای دیگر تقلید شد یا با پاسخ مواجه شد؟ کدام ترانه از این فیلمها را در کوچه و بازار پخش کردند؟ کدام دیالوگ از این فیلمها دهان به دهان چرخید و به ادبیات عوامانه افزوده شد؟

ماندگاری یعنی مادر با آن دیالوگهای محمد علی کشاورز و مادرش. ماندگاری یعنی دلشدگان با صدای شجریان. ماندگاری یعنی هامون با آن دیالوگ معروف شکیبایی (این زن حق منه عشق منه زندگی منه!) یا اجاره نشین ها با آن همه سکانس ماندگار که نمیدانم کدامش را بیاورم! ماندگاری یعنی گنج قارون با همان صحنه آبگوشت خوری اش! و سلطان قلبهای فردین با همه سبکی و سادگی اش. ماندگاری یعنی قیصر با همان دیالوگ بهمن مفید، با همان "قیصر کجایی که داش فرمونت رو کشتن" که حتا در سینمای دفاع مقدس هم تکرار میشد (حاجی! کجایی که سیدت رو کشتن!). با صحنه پشت کفش کشیدن بهروز وثوقی. و گوزن ها با آن همه سکانس به یاد ماندنی در حافظه تاریخ سینمای ایران. فریاد زیر آب و رضا موتوری با آوازهای معروف داریوش و فرهاد. هنرپیشه با آن صحنه ای که اکبر عبدی به تابلو پرده سینمایی که تصویر خودش را دارد پرخاش میکند (خودم بردمت اون بالا خودمم میارمت پایین) و سلام سینما با آن هم اشک و گریه و عشق بزای بازیگری.

ماندگاری را باید در سکانسهای ماندگار یافت. دیالوگ های ماندگار، صحنه آرایی های ماندگار، دکور ماندگار، گریم ماندگار، موسیقی متن یا ترانه اورجینال ماندگار. در یک کلام جزئیات ماندگار. این جزئیات هستند که یک فیلم را ماندگار میکنند. نه کلیت یک فیلم. (اینکه پرفروش است، پرافتخار است، اثر فلان کارگردان بزرگ است، بر اساس فلان کتاب معروف ساخته شده یا فلانی در آن نقش داشته دلیل بر ماندگاری نیست!) ماندگاری یعنی حتا عکس های یک فیلم شما را تحت تاثیر قرار دهد. به عکسهای فیلم دونده امیر نادری نگاه کنید و از خود بپرسید که آیا هیچکس دیگری پس از او توانست چنین صحنه آرایی حیرت انگیزی در سینمای ایران آنهم با بودجه ای بسیار فقیرانه انجام دهد؟

ماندگار یعنی صحنه از روی کتاب مدرسه خواندن باشو (ایران سرزمین همه ماست)، دیالوگ "ما اینو میگیم مرغانه شما اینه چی گینی"در باشو. صحنه دویدن بچه ها در کنار آتش و یخ در فیلم دونده که پس زمینه ذهنی همه هم نسلان من در کودکی است، صحنه ای که حمید در هامون میخواهد همسرش را با اسلحه بکشد و پله های آپارتمان را میشمارد! صحنه ماهی خریدن کودک در بادکنک سفید با آن ناز و ادای شیرین (اونی که خوشگله مثل عروس میمونه سفیده اونو میخوام!). صحنه ای در سگ کشی که از آسمان پول میبارد. یا جمله "دفتر مشق محمد رضا جا مونده میخوام برم بهش بدم" در فیلم خانه دوست کجاست. دیالوگ کاغذ بی خط (تهرانی: اون کسی که گفته زن و شوهر بعد از یه مدت عین هم میشن یا شوخی کرده یا نفهم بوده! - شکیبایی: خدا نکنه من اگه مثل تو بشم/ دستش را مثل هفت تیر روی پیشانی اش میگذارد/ شترقققق.

دیالوگ های تقابل دو نفر از نظامهای ارزشی متضاد در فیلمهای حاتمی کیا مثلا آزانس شیشه ای (می‌دونی یه گردان بره خط گروهان برگرده بعنی چی؟ می‌دونی یه گروهان بره خط دسته برگرده یعنی چی؟ می‌دونی یه دسته بره خط نفر برگرده یعنی چی؟) یا از کرخه تا راین (خدا...! چرا اینجا...؟). دیالوگ "این قصه یک مرد بدبخته که با زن و بچه اش میخواد بره یه کوچ اجباری" از ارتفاع پست یا صحنه های تکان دهنده بوی پیراهن یوسف. صحنه های اغراق شده با بازی های برونگرایانه تیاتری فیلمهای بیضایی. ماندگار یعنی صحنه تولد فروتن در فیلم شب یلدا با آن مونولوگ خاطره انگیزش: چيه برادر؟جشن تولده. ممنوعه؟ زن بي حجاب نداريم. زن با حجاب نداريم. مرد بي غيرت نداريم. مرد با غيرتم نداريم. نوار مبتذل نداريم. ماهواره نداريم. صور قبيحه نداريم. حشيش،گرس،ترياک، ذغال خوب و رفيق ناباب نداريم. رقص، آواز، خوشي، خنده، بشکن و بالا بنداز نداريم. شرمندتونم. هيچ چيز ممنوعه کلا نداريم. مهمونيه ولي مهمون نداريم. جشن تولده يه بچه س. ولي بچه هم نداريم،

به اینها میگویند صحنه ها و دیالوگهای ماندگار و فیلمهای ماندگار. نه ربطی به جایزه و جشنواره و افتخارات دارد و نه لزوما ربطی به بزرگی کارگردان و بازیگر. که اساسا مردم یعنی صاحبان اصلی سینما، نه اخبار را دنبال میکنند و نه دقت میکنند ببینند کارگردان فیلمی که امشب میروند ببینند، کیست؟ (هنوز همه میگویند فیلمهای بهروز وثوقی، و کاری ندارند کیمیایی ساخته؟ حاتمی ساخته یا نادری یا ...؟) ولی دیالوگ یا صحنه ای در ذهنشان می ماند، نوستالژی میشود و پس از چند دهه میگویند یاد فلان فیلم بخیر.

این تعریف فیلم و سینمای ماندگار است. همین اشتباه و ندانم کاری باعث شد تا در بسیاری از فیلمهای برگزیده شده در این شبکه، صحنه ای نابجا به عنوان سکانس برگزیده پخش شود. که بدترین آن همین جدایی نادر از سیمین و ارتفاع پست بود. فیلم ارتفاع پست از نظر میزانسن های اکشن در یک فضای بسته (داخل هواپیما) یکی از سخت ترین و در عین حال بهترین فیلمها بود که گمان میکنم خود حاتمی کیا هرگز نتواند آنرا تکرار کند. (صحنه های درگیری بر سر اسلحه و آب جوش از دریچه چشم بچه) آنوقت تهیه کننده خوش سلیقه برنامه تلویزیون یاد شده، صحنه بزن و برقص و بکشن و بالا بنداز شفیعی جم را پخش کرد!

بسیار امیدوارم در برنامه هایی از این دست در آینده با رعایت نکات ذکر شده بتوانیم تاریخ نسبتا پرافتخار سینمای ملی ایران را بسازیم.

نگاهی به فهرست زیر بکنید تا برای شما هم تردیدی نماند که این انتخاب کاملا مصنوعی و توسط خود عوامل شبکه درست شده است و ملاک تنها و تنها بزرگان مد نظر آنها بوده و نه انتخاب مردم.

فهرست کارگردانان برتر ایران (شمار فیلمهایشان در این فهرست 100 تایی)

1. داریوش مهرجویی: 9

2. ابراهیم حاتمی کیا: 7

3. بهرام بیضایی: 6

4. علی حاتمی: 6

5. مسعود کیمیایی: 5

6. رخشان بنی اعتماد: 4

7. تهمینه میلانی: 4

8. اصغر فرهادی: 4

9. ناصر تقوایی: 3

10.کیومرث پوراحمد: 3

11.جعفر پناهی: 3

12.مجید مجیدی: 3

13.کمال تبریزی: 2

14.بهمن قبادی: 2

15.محسن مخملباف: 2

16.عباس کیارستمی: 2

17.رسول صدر عاملی: 2

18.امیر نادری: 2

19.حمید نعمت الله: 2

20.پرویز صیاد: 2

21.بهمن فرمان آرا: 2

22.رضا میرکریمی: 2

23.فریدون جیرانی: 1

24.بهروز افخمی: 1

25.خسرو سینایی: 1

26.پرویز شهبازی: 1

27.بهرام توکلی: 1

28.فرزاد موتمن: 1

29.واروژ کریم مسیحی: 1

30.سیروس الوند: 1

31.سعید اسدی: 1

32.منیژه حکمت: 1

33.علی رفیعی: 1

34.داریوش هژیر: 1

35.سیامک یاسمی: 1

36.سامان مقدم: 1

37.محمدرضا هنرمند: 1

38.مسعود اسدالهی: 1

39.داوود میرباقری: 1

40.فریدون گله: 1

41.مرضیه برومند: 1

42.پریسا بخت آور: 1

بازیگران برتر (تعداد فیلمها در این فهرست)

1- بهروز وثوقی: 9

2- پرویز پرستویی: 7

3- خسرو شکیبایی: 6

4- عزت الله انتظامی: 5

5- علی نصیریان: 5

6- اکبر عبدی: 5

7- رضا کیانیان: 5

8- حمید فرخ نژاد: 4

9- داریوش ارجمند: 4

10-محمد رضا فروتن: 4

11-گلشیفته فراهانی: 4

12-لیلا حاتمی: 4

13-نیکی کریمی: 4

14-هدیه تهرانی: 4

15-بهرام رادان: 4

16-پرویز فنی زاده: 3

17-سعید پور صمیمی: 3

18-سوسن تسلیمی: 3

19-گوگوش: 3

20-فاطمه معتمد آریا: 3

ماندگارترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران

مطالب مشابه :

چند مدل کفش اسپرت (عکس)

دانلود ترانه ی دلم خوشه از منصور

دانلود بازی Call of Duty Advanced Warfare برای PC

کمتر کسی

ماندگارترین فیلمهای تاریخ سینمای ایران

آشنایی با ۴۰۰ خط تولید

سارافون