پژوهش تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سئوالات زبان فارسي 1 پيش دانشگاهي

عنوان پژوهش : <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سئوالات هماهنگ كشوري درس زبان فارسي 1 رشته علوم تجربي و هنر

دانش آموزان و داوطلبان آزاد دوره ي پيش دانشگاهي در نيم سال اول سال تحصيلي 85-84

بيان مساله :

اجراي آزمونهاي پيشرفت تحصيلي بخش جدايي ناپذير حرفه معلمي است .چنانچه هر يك از معلمان بخواهند آزموني تهيه كنند و آن را در مورد گروهي از دانش آموزان به اجرا در آورند ضروري است به تحليل سوالات و بررسي اشكالات آنها بپردازند و در صورت وجود اشكال به رفع آنها اقدام نمايند..

اهميت مساله :

براي استاندارد كردن يك آزمون لازم است سطح دشواري و قدرت تفكيك هر يك از سوالات محاسبه و سوالهاي ضعيف حذف شوند . سوالهاي متوسط مورد تجديد نظر قرار گيرند و سپس شكل نهايي سوالهاي آزمون فراهم گردد .

اهداف مطالعه :

1- شناخت وضعيت عملكرد افراد پاسخ دهنده در هر سوال به منظور پي بردن به مشكلات سوالهاي آزمون و مشكلات تدريس زبان فارسي

2- انتخاب سوالهاي مناسب و تجديد نظر سوالهاي متوسط براي استفاده مجدد

محدوديت ها ي مطالعه :

1- از ميان پاسخنامه هاي آزمون زبان فارسي فقط يك كلاس انتخاب گرديده است .

2- از ميان مراكز پيش دانشگاهي دختران فقط يك مركز انتخاب گرديده است .

3- از ميان دروس مرتبط با ادبيات فارسي فقط درس زبان فارسي 1 انتخاب گرديده است .

تعريف اصطلاحات مهم :

1- سطح دشواري: نسبت يا درصد دانش آموزاني كه به سوال پاسخ صحيح داده اند .

2- قدرت تفكيك : ميزان قدرت سوال در تفكيك دانش آموزان داراي نمره بالا در آزمون از دانش آموزان داراي نمره پايين در آزمون

مقدمه :

تهيه و اجراي آزمونهاي پيشرفت تحصيلي با نامهاي مختلف . امتحانات آمادگي ميان ترم ، امتحانات مستمر ، امتحانات نهايي و پايان ترم از سالهاي نخست آموزش رسمي. گرفته تا پايان تحصيلات دانشگاهي ، از فعاليتهاي مهم آموزشي و پرورشي معلمان به حساب مي آيد . اين فعاليت بخش جدايي ناپذير حرفه معلمي است . همچنان كه اثر بخشي كار معلمان را با توجه به ميزان تسلط آنان بر روشها و فنون آموزشي مورد قضاوت قرار مي دهند آگاهي از روشها و فنون اندازه گيري و ارزشيابي بازده يادگيري دانش آموزان و نيز توانايي كاربرد اين روشها و فنون از ويژگي هاي معلمين موفق است .

پس از آنكه معلم براي درس خود آزموني تهيه كرد و آن را در مورد گروهي از دانش آموزان به اجرا در آورد . اگر خواست كه از آن آزمون يا تعدادي از سوالات آن آزمون بار ديگر استفاده كند . بهتر است به تحليل سوالات و بررسي اشكالات آنها بپردازد و در صورت وجود اشكال به رفع آنها اقدام كند .

تحليل پاسخهاي دانش آموزان به هرسوال ،اطلاعات تشخيصي لازم را براي بررسي كيفيت يادگيري دانش آموزان و مشكلات آموزشي در اختيار معلم قرار مي دهد و او را در رفع مشكلات يادگيري و آموزشي كمك مي رساند . آنچه در پيش روست تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سوالات هماهنگ كشوري درس زبان فارسي ويژه دوره ي پيش دانشگاهي رشته ي علوم تجربي و هنر در نيم سال اول تحصيلي 84-85 مي باشدكه اميد است مورد استفاده دبيران محترم قرار گيرد .

اهميت اندازه گيري و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي :

هر چند كه ارزشيابي پيشرفت تحصيلي يادگيرندگان آخرين فعاليت آموزشي معلم به نظر مي رسد و با آنكه بر طبق روشهاي سنتي آموزش و پرورش ، اندازه گيري و ارزشيابي بازده هاي يادگيري دانش آموزان . فعاليتي جدا از آموزش معلم به حساب آمده است . استفاده از آموزنها و ساير ابزارها و فنون ارزشيابي پيشرفت تحصيلي يكي از مهمترين فعاليتها ي آموزشي معلمان است .

بر طبق نظريه هاي جديد آموزشي ، معلم نه تنها در پايان دوره ي آموزشي بلكه در سراسر جريان آموزش بايد ميزان يادگيري دانش آموزان خود را ارزشيابي كند . اين كار به معلم كمك خواهد كرد تا هم از چگونگي توفيق و شكست يادگيرندگان در يادگيري و هم از نقاط قوت و ضعف فعاليتهاي آموزشي خود آگاهي حاصل نمايد .

اندازه گيري زير بناي اكثر فعاليتهاي ارزشيابي را تشكيل مي دهد . اندازه گيري از قواعدي تشكيل مي يابد كه براي نسبت دادن اعداد به اشيا يا افراد به كار مي رود ، به گونه اي كه صفاتي از آن اشيا ( يا افراد ) را به صورت كميت يكسان نشان دهد . [1]

ارزشيابي پيشرفت تحصيلي عبارت است از فرايندي منظم براي تعيين و تشخيص ميزان پيشرقت يادگيرندگان در رسيدن به هدفهاي آموزشي ( گران لاند ، 1917 ) [2]

انسان براي فهم بهتر اشياء و پديده هاي پيرامون خود با استفاده از ابزارهايي كه در اختيار دارد آنها را اندازه مي گيرد . مثلاً يك پزشك فشار خون بيمار را اندازه مي گيرد تا وضعيت جسماني وي را بهتر درك كند . يك معلم پيش دانسته هاي دانش آموز ان كلاس را در آغاز سال تحصيلي اندازه گيري مي كند تا نقطه شروع درس و برنامه درس را با معلومات قبلي دانش آموز هماهنگ سازد . معلم با استفاده از نتايج حاصل از اندازه گيري تصميم مي گيرد كه آموزش را با مطالب درس جديد شروع كند ، اگر تمام دانش آموزان از عملكرد نسبتاً خوبي برخوردار باشند مطالب تدريس شده را مجدداً تدريس كند اگر عملكرد تمام دانش آموزان ضعيف باشد از روشهاي جبراني استفاده كند و مشكلات درس افراد ضعيف را جبران كند ، اگر عملكرد تعداد كمي از دانش آموزان رضايت بخش نباشد براي استاندارد كردن يك دانش آموز لازم است سطح دشواري و قدرت تميز هر يك از سوالها محاسبه و سوالهاي ضعيف حذف شوند . سوالهاي متوسط مورد تجديد نظر قرار گيرند و سپس شكل نهايي سوالهاي آزمون فراهم گردد.

تحليل سوالها :

براي بررسي موثر بودن عملكرد هر سوال ، الگوهاي پاسخگويي به سوال توسط پاسخ دهندگان مطالعه مي شود . بررسي الگوي پاسخ هاي داده شده به هر سوال زماني امكان پذير است كه يك بار اين سوالها مورد آزمايش قرار گيرد و پاسخهاي داده شده به هر سوال در اختيار باشد . اين بررسي با دو هدف صورت مي گيرد .:

1- شناخت و ضعيت عملكرد افراد پاسخ دهند ه در هر سوال به منظور پي بردن يه مشكلات سوالهاي آزمون و مشكلات آموزش

2- انتخاب سوالهاي مناسب و تجديد نظر در سوالهاي متوسط براي استفاده ي مجدد .

تحليل نتايج هر سوال اين امكان را فراهم مي آورد تا سوال يا سوالهايي كه به پايين آمدن نمره افراد ي كه در كل آزمون نمره بالا گرفته اند و يا به بالا رفتن نمره افرادي كه در كل آزمون نمره پايين گرفته اند ، مشخص گردد . از طريق تحليل سوالهاي آزمون مي توان يك تفسير بهتر و دقيق تر از نتايج آزمون فراهم آورد .

سطح دشواري و قدرت تفكيك :

سطح دشواري هر سوال عبارت است از نسبت يا درصد دانش آموزاني كه به سوال پاسخ صحيح داده اند . براي سهولت در امر محاسبه سطح دشواري سوالها اگر تعداد افراد پاسخ دهنده زياد باشد ، با توجه به نمره كسب شده در كل آزمون ، افراد از بالا به پايين رديف مي شوند . سپس 27 درصد كساني كه بالاترين نمره و 27 درصد كساني كه پايين ترين نمره را در آزمون كسب كرده اند به ترتيب به عنوان گروه قوي ، گروه ضعيف انتخاب مي شوند . در نتيجه 46 درصد اوراق وسط توزيع نمره ها كنار گذاشته مي شود. در چنين حالتي سطح دشواري هر سوال لز نوع آزمون تشريحي و انشايي به شرح زير است :

مجموع نمره هاي گروه قوي بعلاوه مجموع نمره هاي گروه ضعيف تقسيم بر تعداد دو گروه ضرب در بارم سوال

شاخص دشواري ، يك شاخص وارونه است ، هرچه مقدار اين شاخص كوچكتر باشد ( به صفر نزديك تر باشد ) سوال مشكل تر و هر چه مقدار آن بزرگتر باشد ( به 100 نزديكتر باشد ) سوال آسان تر است .

يكي از معمول ترين دسته بندي ضرايب حاصله براي تفسير ضريب دشواري به شرح زير است .

30-0 سوال سخت

70/0– 31./0 سوال متوسط

1- 71/0 سوال آسان

قدرت تفكيك سوال عبارت است از ميزان قدرت سوال در تفكيك دانش آموزان داراي نمره بالا در آزمون از دانش آموزان داراي نمره پايين در آزمون . قدرت تفكيك سوال با استفاده از روش هم بستگي دو رشته اي نقطه اي محاسبه مي شود و دامنه آن بين 1- و 1+ مي باشد . ضريب همبستگي مثبت نشان مي دهد كه سوال همان چيزي را اندازه مي گيرد كه آزمون اندازه مي گيرد . هرچه شدت همبستگي به 1+ نزديكتر باشد يكساني عملكرد سوال و آزمون نيز بيشتر مي شود . به علت وقت گير بودن محاسبه ضريب همبستگي بين نمره تك تك سوالهاي آزمون با نمره در كل آزمون قدرت تفكيك سوال از طريق وضعيت پاسخ هاي دو گروه قوي و ضعيف در آزمون محاسبه مي شود . محاسبه قدرت تفكيك سوال تشريحي يا انشايي به شرح زير است :

مجموع نمره هاي گروه قوي منهاي مجموع نمره هاي گروه ضعيف تقسيم بر نصف تعداد گروه ضرب در بارم سوال

اندازه قدرت تفكيك يا ضريب تشخيص بين ( 1-0 ) است

يكي از دسته بندي هاي انجام شده براي تفسير ضريب تشخيص به شرح زير است

سوال ضعيف بايد حذف شود = كمتر از 20/0.

سوال متوسط كه معمولاً به اصلاح نياز دارد = 29/0. – 20 /0.

سوال خوب كه احتمالاً به اصلاح نياز دارد = 39/0 . – 30/0.

سوال خيلي خوب كه احتمالاً به اصلاح نياز دارد = بيشتر از 40 /0.

بين سطح دشواري و قدرت تفكيك يك سوال رابطه وجود دارد . انتخاب يا حذف يك سوال بايد با توجه به اين سه شاخص صورت گيرد .

1 – اگر شاخص دشواري حدود صفر باشد ، سوال فاقد قدرت تفكيك خواهد بود . در چنين حالتي يا مطلب در كلاس تدريس نشده است يا متن سوال مبهم و نارسا بوده است ، بايستي متن سوال و الگوي پاسخ داده شده بررسي شود .

2- اگر شاخص قدرت تفكيك منفي باشد ، سوال فاقد ارزش است و بايد حذف شود .

3- اگر شاخص قدرت تفكيك مثبت و پايين باشد ، به سطح دشواري سوال توجه مي شود . سوالهاي خيلي ساده يا خيلي مشكل قدرت تفكيك ضعيف دارند . اگر سطح دشواري سوال مطلوب باشد به الگوي پاسخها و متن سوال توجه مي شود .

روش تحقيق :

روش تحقيقتعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سئوالات هماهنگ كشوري درس زبان فارسي 1 توصيفي است كه گاهي به عنوان تحقيق غير تجربي ناميده مي شود . در اين پژوهش براي وقوع رويدادها شرايطي به وجود نمي آيد .

روشهاي جمع آوري اطلاعات :

برگزاي آزمون هماهنگ كشوري در تاريخ 12/10 / 84 ساعت 10.30 به مدت 90 دقيقه

محاسبه آماري و شيوه نمونه گيري :

از ميان مراكز پيش دانشگاهي ناحيه 2 مشهد مركز پيش دانشگاهي هفده شهريور انتخاب گرديد و از ميان كلاسهاي تجربي يك كلاس مورد بررسي قرار گرفت .

خلاصه و نتيجه گيري :

اجراي آزمونهاي پيشرفت تحصيلي بخش جدايي ناپذير حرفه معلي است . چنانچه هر يك از معلمان بخواهند آزموني تهيه كنند و آن را در مورد گروهي از دانش آموزان به اجرا در آورند ضروري است به تحليل سوالات و بررسي اشكالات آنها بپردازند و در صورت وجود اشكال به رفع آنها اقدام نمايند .

تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سوالات هماهنگ كشوري درس زبان فارسي رشته علوم تجربي و هنر ويژه دانش آموزان و داوطلبان آزاد دوره پيش دانشگاهي در نيم سال اول سال تحصيلي84-85 مورد بررسي قرار گرفته است .

در مجموع از سي پرسش طراحي شده در زمينه ضريب دشواري نتايج زير بدست آمده است.

سوالات آسان 36 پرسش

سوالات متوسط 3 پرسش

سوالات سخت و دشوار 1 پرسش

در زمينه قدرت تفكيك نتايج زير بدست آمد :

سوالات ضعيف 23 پرسش

سوالات خيلي خوب 4 پرسش

سوالات خوب 3 پرسش

سوالات متوسط 1 پرسش

پيشنهادات مبتني بر يافته هاي تحقيق :

با توجه به اينكه سوالات درس زبان فارسي 1 هماهنگ كشوري بوده و در استان براي همه دانش پژوهان پيش دانشگاهي طراحي گرديد ه است به نظر مي رسد مدل درصد سوالات آسان و درصد سوالات متوسط و درصد سوالات سخت در طراحي سوال مناسب باشد .

با توجه به قدرت تفكيك به نظر مي رسد نيازي به طرح سوالات با قدرت تفكيك خيلي خوب و خوب نباشد بدين جهت كه در ارزشيابي پيشرفت تحصيلي مزبور نيازي به تفكيك دانش آموزان داراي نمره بالا در آزمون از دانش آموزان داراي نمره پايين در آزمون نباشد . به هر حال درصد از سوالات داراي قدرت تفكيك ضعيف است .

پيشنهادات پژوهشگر :

پيشنهاد مي شود به منظور ارزشيابي پيشرفت تحصيلي در درس زبان فارسي 1 طرح سولات آسان از درصد به درصد كاهش يابد . و نيز طرح سولات متوسط از درصد به درصد افزايش يابد .

توصيه براي پژوهشهاي بعدي :

با توجه به محدوديت پژوهش و اينكه ارائه نتايج فقط به سطح مركز پيش دانشگاهي 17 شهريورتعميم داده مي شود پيشنهاد مي شود اين پژوهش در سطح شهر مشهد انجام گيرد . همچنين پيشنها د مي شود سوالات سخت مورد بررسي و تحقيق قرار گيرد تا دلايل لازم براي اينكه اين سوالات پاسخ داده نشده است روشن گردد .

فهرست منابع :

1- كيامنش ، عليرضا ، روشهاي ارزشيابي آموزشي ، انتشارات دانشگاه پيام نور ، 1374

2-لوول . شوئر . اندازه گيري و ارزشيابي در آموزش و پرورش ، ترجمه حمزه گنجي ، انتشارات بعثت ، 1377

3- سيف ، علي اكبر ، اندازه گيري و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ، انتشارات آگاه ، 1371

4- موسوي ، فرشته ، چهار گام اساسي در ارزشيابي پيشرفت تحصيلي ، سنجش و ارزشيابي تحصيلي ، انتشارات عابد ، 1384

تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك

سئوالات هماهنگ كشوري درس زبان فارسي 1

رشته علوم تجربي و هنر

دانش آموزان و داوطلبان آزاد دوره ي پيش دانشگاهي

در نيم سال اول سال تحصيلي 84-85

پژوهشگر:

نجمه اسدپور زاوه اي ( كارشناسي ارشد ادبيات فارسي )

مركز پيش دانشگاهي 17 شهريور – ناحيه دو مشهد

بهار 85

[1]- سيف ، علي اكبر ، اندازه گيري و ارزشيابي پيشرفت تحصيلي – ص 18

[2]- همان منبع ، ص 20

پژوهش تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سئوالات زبان فارسي 1 پيش دانشگاهي

مطالب مشابه :

50 سوال برای تعیین سطح زبان

نمونه سوال برای آمادگی آزمون تعیین سطح ماموران مالیاتی در سال 1391

بانک سوالات زبان انگلیسی مقطع دبيرستان

پژوهش تعيين سطح دشواري و قدرت تفكيك سئوالات زبان فارسي 1 پيش دانشگاهي

سوالات امتحانی درس به درس زبان فارسی ( 1 )

سوالات درس به درس زبان فارسی 1

نمونه سوالات تئوری آزمون ICDL1 سازمان فنی و حرفه ای

نمونه سوالات دانشگاه علوم حدیث