تاریخچه نخستین اتاق بازرگانی ایران ؛ تبریز

پایگاه خبری آذربایجان : تا اواخر دوره قاجاریه از تشکیلات رسمی اتاق بازرگانی در کشور ما خبری درج نشده بلکه یک عدّه از متمکنین و مشاهیر عالم تجارت و وارد به امور داد و ستد بصورت پیش کسوت و ریش سفید با داشتن عناوین ملک التجار – معتمدالتجار – امین التجار و بالاخره رئیس التجار مقررات بازرگانی را بوسیله خودشان وضع و اجرا میکردند در سال ۱۲۸۵ با تشکیل مجمع تجاری که بعدها اتاق تجارت نامیده شد و مشکلات و گرفتاریهای تجار را نیز خود بشکل کدخدامنشی حل و فصل مینمودند این وضع تا سال ۱۲۸۹ شمسی ادامه داشت تا در سال مذکور عده ای از تجار به فکر افتادند برای خود سازمانی بنام دارالتجاره داشته باشند که در آن به گرد هم نشسته و مشغول بررسیهای لازم روی مشکلات داد و ستاد و در نتیجه معاضد فکری هم باشند مقرراتی بین خود وضع و در همین سازمان به مرحله اجرا در آورند پس از آنکه روی این مسائل چند سال تفکر می نمایند و مطالعات لازم انجام می دهند بالاخره در سال ۱۳۰۳ شمسی برای اولین بار تجار معروف زمان روی ضرورت و تصمیمات متخذه دور هم گرد آمده و برای تشکیلات مورد نظر پی ریزیهای ممکنه صورت میدهند و برای اولین بار در تبریز بصورت غیر دوره ای و غیر منظم امور تجارت جاریه آن زمان تبریز را که با توجه به ارتباطات شاهراهی و اهمیت سوق الجیشی و وجود همسایگان همجوار که تبریز آن زمان بصورت قطب تجاری در آورده بود و هنوز هم جاده ابریشم معروف آن زمان با اهمیت بسزای خود زبانزد عام و خاص بوده و از نزدیک مورد توجه فوق العاده قرار گرفته و مشکلات مربوط به امور تجارت بشکل کدخدا منشی حل و فصل میگردد . متعاقباً یک عده از تجار معروف تبریز با وصول هزینه اتاق از تجار علاقمند عهده دار سازماندهی امور تجاری تجّار در اتاق میشوند و این نکته به وضوح روشن میسازد قبل از تاریخ تشکیل اتاق تهران که ۱۳۰۵ میباشد مسئله پیاده نمودن تأسیس اتاق تبریز قویاً در افکار تجّار متبلور بوده و کارهایی نیز وسیله تجار جسته گریخته روی حل و فصل امور تجاری اعمال میشده است . تا بالاخره در مهر ماه ۱۳۰۹ مراتب به مجلس شورای ملی برده میشود و به تصویب مجلس با تأسیس رسمی ۲۶ اتاق در شهرهای بزرگ کشور موافقت میگردد که تبریز با آنها با آن همه معروفیت تجاری نیز یکی از آن شهرهای عمده بشمار می آید و بدین ترتیب رسمیت اتاق تجارت در ۱۳۰۹ رسماً مسجل میشود و اعتبار مدت عضویت آن نیز بشکل دوره ای و سه سال تعیین میشود و اعضای آن از ۹ تا ۱۵ نفر نسبت به توسعه امور تعیین میگردد.

این وضع تا ۱۳۱۹ به همین شکل ادامه می یابد تا در ۱۳۲۰ متأسفانه با وقوع حادثه شوم سوم شهریور و تسری جنگ بین الملل دوم بصورت ناخواسته به کشور ما این وضع را نیز متوقف و بحالت فترت در می آورد که وضع تا ۱۳۲۱ ادامه می یابد و در همین سال مجدداً فعالیت آغاز و انتخابات این مسئله انجام میشود و مجدداً منتخبین به مدت دوره ای و هر دوره دو سال شروع به فعالیت تجاری می نمایند و تا ۱۳۲۲ ادامه می یابد .

برای اینکه ذکری از زحمات و فداکاریهای اعضاء محترم این ادوار و علاقمندیهای آنان به امور تجارت بعمل آید و لاجرم یادی از آنان که به رحمت ایزدی پیوسته و هم اکنون در میان نیستند مورد مغفرت و آمرزش روحی ما قرار گیرند و لااقل با قرائت حمد و سوره ای از آنان یاد شود و بشرح زیر:

اسامی آنان که عهد دار مسئولیت تجاری زمان خود بوده اند آورده میشود و در نظر چنین مطرح است که شماره به شخصیت های تلاشگر هر دوره بتدریج تا امروز اشاراتی بعمل آید . اینک ادوار سپری شده و تجّار محترمی که :

۱- در زمان نامنظم و غیر دوره ای : از ۱۳۰۷ الی ۱۳۰۹ بشرح زیر مشغول خدمت بوده اند :

آقای جعفر اصفهانی با سمت ریاست

آقای میرزا حسن خسروشاهی با سمت نیابت ریاست

آقای کاظم وهاب زاده با سمت تحویل داری

اقای میرزا جعفر اصفهانی با سمت منشی

مشغول عهده داری امور تجاری و حل مشکلات تجار این زمان بوده اند .
۲ – از ۱۳۱۰ تا اول ۱۳۱۳

مرحوم میرزا علی اکبر صدقیانی با سمت ریاست

آقای محمد علی بادامچی با سمتد نیابت ریاست

آقای میرزا حسن خسروشاهی با سمت منشی

به ایفای وظیفه در حدود مقررات مربوط به امور تجارت اشتغال داشته اند چون شرح مبسوط فعالیت های معموله این عده فعلاً مورد نظر ما نیست لذا به این اختصار کفایت میشود تا انشاءا… بقیه در شماره های متعاقب بتدریج مورد تذکر واقع شود .
و اما وضع ساختمانی اتاق باختصار تمام

طبق حکایت سوابق امر تا سال ۱۳۳۵ ساختمان اتاق بصورت استجیاری بوده و در این موقع عده ای از تجار به این فکر می افتند که ساختمانی بصورت تملیک در اختیار اتاق قرار گیرد که محل آن اتاق فعلی در خیابان ارتش شمالی ( شاپور سابق ) میباشد .

و در سال ۱۳۳۱ با خودیاری بازرگانان این محل خریداری و بعد از ۴ سال تلاش طبقه همکف آن ساخته میشود و اتاق در آن مستقر میگردد و به نسبت تشکل قبلی اتاق و توسعه آن از لحاظ ساختمان و ایجاد طبقه دوم فعالیت نیز بصورت گسترده تر ادامه می یابد و توجه عمده اتاق معطوف توسعه امور صادراتی و تشکیل کمیته های لازم و عنایت به هدایت صادرکنندگان و جلب توجهات آنان به مسئله بازاریابی صحیح و حمل و نقل مطمئن و بسته بندی مرغوب و مشتری پسند وکیفیت اجناس مورد صدور و بررسی مشکلات آنان و بالاخره ایجاد تسهیلات ممکنه برای صدور کالاها مخصوصاً فرش از لحاظ اعمال معافیتهای مالیاتی میگردد.

اعضاء محترم هیئت رئیسه وقت اتاق تجارت تبریز که بشکل دوره ۳ ساله از ۱۳۱۳ لغایت ۱۳۱۵ مشغول فعالیت در اتاق بوده اند :

۱- آقای میرزا حسن خسروشاهی با سمت رئیس

۲- آقای احد وهاب زاده با سمت نائب رئیس

۳- آقای فتح اله زاده با سمت خزانه دار

۴- آقای جعفراصفهانی با سمت منشی

۵- دوره بعد از ۱۳۱۶ الی ۱۳۱۹ بشکل ۴ سال

اعضاء محترم هیئت رئیسه آن زمان اتاق :

۱- آقای احد وهاب زاده با سمت رئیس

۲- آقای علی اکبر بافته ای با سمت نائب رئیس

۳- آقای محمد باقر کلکته چی با سمت خزانه دار

۴- آقای اسداله ممقانیان با سمت منشی

دوره بعد از ۱۳۲۰ الی ۱۳۲۳ بشکل ۴ ساله و مواجه با فترت ناشی از جنگ

۱-آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲-آقای محمد نخجوانی با سمت نائب رئیس

۳-آقای محمد باقر کلکته چی با سمت خزانه دار

۴-آقای حسن حریری با سمت منشی

اعضاء محترم هیئت رئیسه اتاق تجارت تبریز در دوره از ۱۳۲۳ الی ۱۳۲۵

۱- جناب آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- جناب آقای علی اکبر بافته ای با سمت نائب رئیس

۳- جناب آقای حسن حریری با سمت منشی

۴- جناب آقای محمد باقر کلکته چی با سمت خزانه دار
از دوره ۱۳۲۶ الی ۱۳۲۸

۱- جناب آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- جناب آقای علی اکبر بافته ای با سمت نائب رئیس

۳- جناب آقای حسن حریری با سمت منشی

۴- جناب آقای محمد باقر کلکته چی با سمت خزانه دار
از دوره ۱۳۲۹ الی ۱۳۳۱

۱- جناب اقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- جناب آقای محمد باقر کلکته چی با سمت نائب رئیس

۳- جناب آقای نخجوانی با سمت خزانه دار

۴- جناب آقای حسن حریری با سمت منشی
ازتاریخ ۱۳۳۲ لغایت ۱۳۳۵

۱- آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس اتاق
۲- آقای محمد نخجوانی با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای حریری با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای محمد باقر کاظمی با سمت خزانه دار

۵- آقای حسن زاده چایچیان با سمت منشی
از تاریخ ۱۳۳۶ لغایت ۱۳۳۹

۱- آقای محمد تقی بیت اله با سمت رئیس اتاق

۲- آقای علی اکبر صدقیانی با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای رحیم زاده خوئی با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای محمد باقر کاظمی با سمت خزانه دار

۵- آقای محمد نخجوانی با سمت منشی

در اتاق بازرگانی و در خدمت اقتصاد و تجارت و صنعت و معادن مشغول فعالیت بوده اند .
از تاریخ ۱۳۴۰ لغایت ۱۳۴۴

۱- آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- آقای عبداله زاده فهیمی با سمت نائب رئیس

۳- آقای بالا آقا اردبیلی با سمت خزانه دار

۴- آقای محمد رضا ممقانیان با سمت منشی
از تاریخ ۱۳۴۵ لغایت ۱۳۴۸

۱- آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- آقای حسن عبداله زاده فهیمی با سمت نائب رئیس

۳- آقای علی اصغر ملجاء بصیری با سمت خزانه دار

۴- آقای بالا آقا اردبیلی با سمت منشی
از تاریخ ۱۳۴۹ لغایت ۱۳۵۰

دوره فترت و فقط مسئولیت با دو نفر بوده است

۱- آقای علی اکبر صدقیانی با سمت رئیس

۲- آقای علی اصغر ملجاء بصیری با سمت خزانه دار
از تاریخ ۱۳۵۱ لغایت ۱۳۵۴

هیئت رئیسه اتاق که زحمات این دوره بدوش آنان بوده بشرح زیر میباشد یاد همه این عزیزان همیشه گرامیباد .

۱- آقای مرتضی رحیم زاده خوئی با سمت ریاست

۲- آقای غلامحسین صدقیانی با سمت نائب رئیس اول

۳- مرحوم بالا آقا اردبیلی با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای علی اصغر ملجاء بصیری با سمت خزانه دار

۵- آقای خامنه یان با سمت دبیر اتاق
از تاریخ ۱۳۵۵ لغایت ۱۳۵۷

هیئت رئیسه اتاق در این دوره مرکب از اعضاء زیر بودند :

۱- آقای مرتضی رحیم زاده خوئی با سمت رئیس اتاق

۲- اقای غلامحسین صدقیانی با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای حسن عبداله زاده فهیمی با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای محمد جعفر آذرنوا با سمت خزانه دار

۵- آقای مجید خامنه یان با سمت دبیر اتاق

از تاریخ ۱۳۵۹ لغایت ۱۳۶۲ ( دورة فتر ۱ )

۱- مرحوم مبرور زنده یاد سید احمد میلانی با سمت ریاست اتاق

۲- آقای خلیل خویلو با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای سید یحیی صدرالدینی با سمت نائب رئیس دوم – آقای پور فرشچی زاد در سال ۶۲

۴- آقای سید محسن اسکوئی با سمت خزانه دار – آقای محمود محمودی بختوری در سال ۶۰

۵- آقای علی اکبر صدرالدینی با سمت منشی

از سال ۱۳۶۳ لغایت ۱۳۶۶ ( دوره فترت ۲ )

منتخبین دوره قبل طبق سابقه موجود با قبول مسئولیت در این دوره نیز کماکان بشرح زیر اعلام آمادگی ارائه خدمات

۱- مرحوم آقای سید احمد میلانی با سمت ریاست اتاق

۲- آقای خلیل خویلو با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای علی اصغر پور فرشچی زاد با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای سید محمود محمودی بختوری با سمت خزانه دار

۵- آقای علی اکبر صدرالدینی با سمت منشی

از تاریخ ۱۳۶۷ لغایت ۱۳۶۹ ( دوره اول )

۱- مرحوم مسرور سید احمد میلانی با سمت ریاست اتاق

۲- آقای خلیل خویلو با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای علی اصغر پور فرشچی زاد نائب رئیس دوم

۴- آقای سید محمود محمودی بختوری با سمت خزانه دار

۵- آقای سید محسن اسکوئی با سمت منشی

از سال ۱۳۷۰ لغایت ۱۳۷۴ ( دورة دوم )

۱- مرحوم مسرور سید احمد میلانی با سمت ریاست اتاق

۲- آقای خلیل خویلو با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای علی اصغر پور فرشچی زاد نائب رئیس دوم

۴- آقای سید محمود محمودی بختوری با سمت خزانه دار

۵- آقای سید محسن اسکوئی با سمت منشی

از سال ۱۳۷۰ لغایت ۱۳۷۴ ( دوره دوم )

۱-آقای خلیل خویلو با سمت ریاست اتاق

۲-آقای رحیم صادقیان با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای محمد حسین علافی با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای حسن حسین نژاد عبدی با سمت خزانه دار

۵- آقای پرویز کلینی با سمت دبیر

اتاق بازرگانی وظیفه خود میداند از کلیه زحمتکشان اتاق به هر اسم و رسم و در هر رده و قشر که قبول مسئولیت فرموده و بشکل خشتگی ناپذیر اعمال مساعی نموده و مینماید ابراز سپاسگزاری مینماید و یاد آنهائیکه دیگر در صحنه اتاق نیستند همواره گرامی میدارد از تاریخ ۱۳۷۴ لغایت ۱۳۷۷ ( دوره سوم )

۱- آقای رحیم جامبر صادقیان با سمت ریاست اتاق

۲- آقای هوشنگ فاخر با سمت نائب رئیس اول

۳- آقای محمد عبد یزدانی با سمت نائب رئیس دوم

۴- آقای حسن حسین نژاد عبدی با سمت خزانه دار

۵- آقای پرویز کلینی با سمت دبیر

از سال ۱۳۷۸ لغایت ۱۳۷۹ (دوره چهرم )

آقای رحیم جامبر صادقیان با سمت ریاست

آقای هوشنگ فاخر با سمت نائب رئیس اول
آقای رسول خوئیلر با سمت نائب رئیس دوم

آقای علی اصغر پور فرشچی زاد با سمت خزانه دار

آقای فریدون جعفری تبریزی با سمت دبیر

میباشند که نامبردگان به اتفاق ده نفر بعنوان هیئت محترم نمایندگان اتاق بشرح زیر با تشکیل جلسات انجام امور اتاق را یاری می دهند .

۱- آقای رسول خوئیلر

۲- آقای فریدون جعفری

۳- آقای فیروز فیروزی

۴- آقای احد هریسچیان

۵- آقای علی اصغر پور فرشچی زاد

۶- آقای حسین عطری

۷- آقای محسن صدقی نسب

۸- آقای پرویز بیوک

۹- آقای عباس زارع

۱۰- آقای غلامرضا رهبری

هیئت رئیسه بر خود وظیفه میداند از زحمات هیئت محترم نمایندگان و کارکنان اتاق صمیمانه ابراز قدردانی نموده و توفیقات روز افزون نامبردگان را از خداوند متعال مسئلت نماید .

نهایتاً روی احساس ضرورت به اتاقهای مورد اشغال و سکونت سرایدار در جهت احداث و تخصیص دو سه باب اتاق برای میهمانان اتفاقی اتاق و پذیرائی از آنان پاره ای تعمیرات و نوسازی اساسی در آنها معمول و این مهم انجام و برای سرایدار و سکونت ایشان در محوطه اتاق یک باب ساختمان نو احداث کافی تدارک و این مهم نیز به این ترتیب انجام و نارسائیها از این لحاظ مرتفع شده و ضمناً یک باب اتاق مراقبت از ورود و خروج اشخاص متفرقه و وسایل نقلیه به محوله اتاق بصورت تلفنخانه و مراقبت احداث همچنین در همکف طبقه اول دو باب انباری کوچک بدو اتاق شیشه ای جهت:
۱-تمرکز امور کامپیوتری
۲- تمرکز دفتر صدور کارت بازرگانی و تمدید آن و تمرکز پرونده های بایگانی ساختمان و بالاخره آشپزخانه بسیار مناسبی در محوطه برای پذیرائی از میهمانان سمینارها و سایر مراسم تعبیه و دستشوئی های محوطه و همکف اول بکلی نوسازی گردید .
نمازخانه اتاق همواره مفروش و در خدمت نمازگزاران محترم و مؤمن میباشد
و نهایتاً یک باب کتابخانه با تعداد قابل توجهی کتب قدینی و جدید و خطی و مجلات قدیم و جدید در خدمت مطالعه کنندگان محترم موارد اقتصادی و تجاری و صنعتی دایر است .
لازم به توضیح است که در سالجاری از ۲ ماه قبل روی توجه به بقاء و مراقبت از ساختمان اتاق بصورت بیش از پیش و حفظ و حراست چنین ساختمان قابل توجه و نگهداری این اثر باقی ۸۹ ساله تصمیم قطعی براین شد نمای سیمانی اتاق تجدید و با آجر سه سانت و زیر سنگ سیاه نوسازی کلی روی آن معمول و بدین ترتیب برمقاومت و استواری ساختمان بیش از پیش توجه شایسته تر مبذول و در زیبائی و محکم کاری آن آنچنان اقدامات بنائی و اساسی صورت گیرد که ساختمان فزونتر از قبل بر تارک ساختمان های دولتی و خصوصی در تبریز بدرخشد به ترتیب که سزاوار عنوان اقتصادی و صنعتی و معدنی تبریز کهن بوده و قطب صنعتی کشور و استان بانتظار این تجلّی است .
ابراز یک واقعیت مسلم
با تقدیم تعداد ۲۶ فقره کپی از عسکهای مربوطه به دیدار مسئولین امور کشوری از اتاق بازرگانی و صنایع و معا دن تبریز بعنوان شواهد گویا میتواند نشانگر این واقعیت مسجّل باشد که شخصیت های داخلی و حتی خارجی که پا به تبریز نهاده شائقانه اولین دیدار خود را معطوف اتاق بازرگانی و صنایع و معادن امروز و خانه تجارت ۸۹ سال قبل نموده است این حقیق محرز و غیر قابل انکار قویا بیانگر جذبه مجد و عظمتدیرین این موسسه تجاری و اقتصادی و صنعتی و معدنی استان آذربایجانشرقی میباشد که برای هر ایرانی شریف و هر تبریزی اصیل مایه مباهات و افتخار است تا نظرات صائب صاحبنظران محترم در این راستا چه باشد .
مقدمه کوتاه برای ایضاح هدف در باره بحث روی تاریخچه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن امروز و خانه تجارت دیروز از ۱۲۸۹ تا حال در گذر زمان گر چه شواهد و مدارک متقن تأسیس اتاق تجارت تبریز را به سال ۱۲۸۹ شمسی تائید مینماید ولی با تعمّق در اصالت تجاری تبریز این نکته نیز بصورت مسلّم تثبیت و مطمع نظر قرار میگیرد که از سالها قبل از ۱۲۸۹ اشتغال بامر تجارت از مشاغل روز مره بازاریون و کسبه و نهایتاً تجّار تبریز از دیر باز بوده و لاجرم تبریز آن روزگاران در زمره مراکز عمده داد و ستاد و حساس ترین نقطه تجاری ایران و آسیا از لحاظ انجام مبادلات و معاملات بازرگانی قلمداد و راه ارتباطی ایران به اروپا و روسیه و عثمانی را در برداشته خاصّه مستقر شدن ولیعهد دوران قاجاریه و بالاخص عباس میرزا نائب السلطنه در تبریز یک رونق خاصی از لحاظ داد و ستد به این شهر داده است .
صادرات و واردات کالا به اروپا و بالعکس تبادل معاملاتی قابل توجهی به شهر تبریز ارزانی داشته ، و وی را به یک مرکز فعالیت روی اقتصاد و تجارت در آورده به حدی که نمایندگان تجاری کشورهای اروپائی در شهر تبریز دفتر تجارتی بنام قانطور آن زمان تأسیس نموده اند که مراتب در تاریخ شهر تبریز ضبط شده است .
به هر حال در پی این قبیل تفکرات تجاری این ضرورت لمس میشود که به ایجاد دفاتر تجاری بصورت مرتبی اقدام شده و تجار خوشنام و معروف آن زمان این فکر را تقویت و مسئله را برای تسجیل یک نظم و نسق تجاری پیگیری فکری مینمایند و این خود باعث میشود که متعاقباً شب و روز در اندیشه ایجاد یک مرکز قابل توجه اقتصادی و بازرگانی برای خود میشوند که خوشبختانه این مقدمه تأسیس اتاق بازرگانی امروز و خانه تجارت آن روز را فراهم میآورد و با همین پیرو ما بتدریج می رسیم به ۱۲۸۹ که در تاریخ اتاق تجارت به تاسیس رسمی ثبت میگردد و ما اینک از تاریخ مذکور به بعد را بصورت مسلم تاریخچه اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تبریز امروز و خانه تجارت آن روزها پذیرا و مراتب را به اختصار تمام و بتدریج مورد مطالعه قرار میدهیم و سیر تاریخی آن را به جامعه امروز به شکل تاریح مستند عرضه میداریم و زحمتکشان این مامن تجاری را به نسل حاضر معرفی مینمائیم .
یاد رفتگارن به خیر و نام ماندگان توأم با سعادت و شادکامیها باشد .

تاریخچه نخستین اتاق بازرگانی ایران ؛ تبریز

مطالب مشابه :

دانشگاه

ادامه لیست دانشجویان

قیمت انواع سیمکارت----رایتل چیست؟

افتتاح اتاق بازرگانی تبریز در مراغه

تاریخچه نخستین اتاق بازرگانی ایران ؛ تبریز

اطلاعات جامع در مورد کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی

دانلود سوال رشته کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی 93 دانشگاه آزاد

کارشناسی ارشد مدیریت بازرگانی