ارایه های ادبی

گرد آورنده : اسماعیل نژاد

آرایه های ادبی

1- اصلی ترین عامل موسیقی «شعر» چیست؟

الف) تخیّل ب) وزن پ) عاطفه ت) زبان

2- کدام شاعر غزل عاشقانه را به اوج می رساند؟ سعدی

3- دو مورد از موضوعات رایج قالب «قطعه» را بنویسید. هجو – حکایت – شکایت – اجتماعی - تعلیمی

4- «صنایی» منظومه «صدیقه الحقیقه» را در کدام قالب شعری سروده است؟ عارفانه

5- قالب شعری«چهار پاره» از چه هنگام در ایران رواج یافت؟ پس از مشروطیت

6- با توجه به تشبیهات موجود در بیت زیر هر یک از واژه های مشخص شده؛ کدام یک از پایه های تشبیه هستند ؟

«گذشتِ روزگاران بین که دوران شباب ما در این سیلاب غم، دسته ی گلی شاداب را مانَد.»

مشبه مشبه به

7- تشبیه موجود در بیت زیر را، به صورت یک«تشبیه بلیغ غیراضافی» درآورید.

«در زلف چون کمندش ای دل مپیچ،کان جا سرها بُریده بینی، بی جرم و بی خیانت»

8- با توجه به بیت «ز تاب آتش دوری، شدم غرق عرق چون گل بیار ای باد شبگیری نسیمی زان عرق چینم»

الف) چند «تشبیه» در بیت وجود دارد؟

ب) کدام یک از تشبیهات به کار رفته در بیت«رساتر»، مؤثرتر و زیباتر است؟ این تشبیه را دقیقاً مشخص کنید؟

پ) ویژگی مشترک «طرفین تشبیه» را در این نوع تشبیه بیابید؟

9- با توجه به بیت «نَفَسی بیا و بنشین سخنی بگو و بشنو که به تشنگی بِمُردم بَرِ آب زندگانی»

الف) نوع «استعاره»های موجود در بیت را بنویسید.

ب) غرض شاعر از کاربرد این «استعاره»ها در بیت، چیست؟

10- با توجه به بیت «نور از کنگره ی عرش می زنند صفیر ندامنت که در این دامگه چه افتاده است»

الف) یک اضافه ی استعاری در بیت بیابید و نوع این استعاره را بنویسید؟

ب) مشبه به این استعاره را مشخص کنید؟

11- در بیت زیر «استعاره»ها را بیابید این«مشبه این استعارات» را تعیین کنید.

«کسی چو حافظ نگشود از رخ اندیشه نقاب تا سر زلف سخن را به قلم شانه زدند»

12- «مفهوم» و قرینه ی مجازهای مشخص شده را بنویسید؟

الف) به یاد روی شیرین بیت می گفت چو آتش تیشه می زد، کوه می سُفت

ب) چو آشامیدم این پیمانه را پاک در اُفتادم زمستی بر سرِ خاک

13- با توجه به بیت «برآشفت عابد که خاموش باش تو مرد زبان نیستی گوش باش»

الف) «سخن» مفهوم «مجازی» کدام واژه است؟

ب) نوع «علاقه ی مجاز» را با ذکر علت بنویسید؟

14- در عبارت زیر دو «کنایه» بیابید که مفهومی یکسان داشته باشند، مفهوم موردنظر را بنویسید.

الف) چو بشیند بیچاره بگریست زار که ای خواجه دستم ز دامن بدار

ب) شبی در بیابان مکه از بی خوابی پای رفتنم نماند، سر بنهادم و شتربان را گفتم: دست از من بدار.

15- با توجه به بیت «امروز نه آغاز و نه سرانجام جهان است ای بس غم و شادی که پس پرده نهان است»

الف) قافیه را مشخص کنید؟ حروفش هم مشخص کنید؟

ب) ردیف را مشخص کنید؟

16- کلمه «فرستاده» چند واج دارد؟ هجای آخر آن را با علامت خاص آن را بنویسید.

فِ / رِ / س / تا / دِه صامت + مصوت – u -

17- غزلهای هم وزن با قافیه های متفاوت که یک بیت یکسان مصرعی آنها را بهم پیوند می دهد ترجیح بند نام دارد.

18- تجدید مطلع چیست؟

19- مناسب ترین قالب برای داستانهای بلند چیست؟ مثنوی

20- رایج ترین قالب بین روستائیان چیست؟ دو بیتی

21- درون مایه مسمط چیست؟ بنیان گذارش کیست؟ تغزل – مدح اشعار سیاسی ملی و میهنی

22- هدف از قالب «چهار پاره» چیست؟ ایجاد یک قالب نو که درون مایه ای تازه داشته باشد.

23- عمده ترین درون مایه شعر «نیمایی» چه چیزی است؟ عشق، سیاست، اجتماع

24- در بیت زیر ارکان تشبیه را مشخص کنید؟

«هم چو چنگم سر تسلیم و ارادت در پیش تو به هر ضرب که خواهی بزن و بنوازم»

25- و وجه شبه «سیاهی» یک تشبیه بسازید؟

26- در بیت زیر «مشبه به» را مشخص کنید.

«لبت در لطافت لاله ی سیراب ماند.»

27- با کلمه ی «تعلیم» یک «تشبیه بلیغ اضافی» و یک «تشبیه غیر اضافی» بسازید.

شب چراغ روشن تعلیم مانند شب چراغ همه جا را روشن می کند

28- «وزرا بر مثال اطبااند؟» ارکان تشبیه را مشخص کنید؟

29- با ادات تشبیه «گویی» یک تشبیه بسازید.

30- الف) گاه تنهایی صورتش را به پس پنجره می چسباند، «نوع استعاره»

ب) در بیت «باغ مرا چه حاجت سرو صنوبر است شمشاد خانه سرور من از که کمتر است» نوع استعاره، کلمه استعاره، مشبه و مشبه به را مشخص کنید.

31- در بیت زیر «کلمات قافیه» «حروف قافیه» و «ردیف» را مشخص کنید؟

«ای ساربان آهسته ران آرام جانم می رود و آن دل که خود داشتم با دل ستانم می رود.»

32- با ظهور کدام شاعر، غزل محتوایی نوعی یابد و غزل عاشقانه در هم می آمیزد؟ سنایی

33- بیت زیر در چه قالبی است؟

بزرگان نکردند در خود خدابینی از خویشتن بین مخواه

بزرگی به ناموس و رفتار نیست بلندی به دعوی و پندار نیست

34- در بیت زیر ارکان تشبیه کدام اند؟ مشخص کنید.

«روز چو شمعی، زود رو و سرافراز شب چو چراغی به روز کاسته و نیم تاب»

«دانا چو طلبه ی عطار است خاموش و هنرنمای.»

35- در بیت روبرو «طلای یوسف گل شد جهانگیر.»

الف) تشبیه بلیغ کدام است؟

ب) چه نوع تشبیه بلیغی است؟

ج) وجه شبه چیست؟

36- با توجه به بیت «عالم از شور و شر عشق خبر هیچ نداشت فتنه انگیز جهان نرگس جادوی تو بود.»

الف) کدام کلمه در مفهوم استعاری به کار رفته؟

ب) استعاره از چیست؟

ج) چه نوع استعاره ای؟

37- در کدام یک از ابیات زیر «استعاره مصرحه» و در کدام یک «شخصیت تشخیص» به کار رفته است؟

الف) باز امشب ای ستاره تابان نیامدی باز ای سپیده هجران نیامدی

ب) ای نسیم سحر آرامگه یار کجاست منزل آن مه عاشق کس عیار کجاست؟

38- در عبارت زیر کدام کلمه در مفهوم استعاری به کار رفته است؟ چه نوع استعاره ای؟

«به صحرا شدم عشق باریده بود.» مکینه تشخیص

39- در مصراع زیر چند استعاره به کار رفته است و از چه نوعی است؟

«شمس و قمرم آمد، سمع و بصرم آمد»

40- در بیت زیر کدام کلمات در مفهوم مجازی بکار رفته و مجاز از چه نوع هستند؟

«از تو به که نالم که دگر داور نیست از دست تو هیچ دست بالاتر نیست»

حقیقت مجاز از

41- با توجه به بیت «دل عالمی بسوزی چو عذرا برافروزی تو از این چه سود داری که نمی کنی مدارا»

الف) عالم مجاز از چیست؟ مردم که در جهان زندگی می کنند.

ب) قرینه آن کدام است؟

42- در بیت زیر کدام کلمه در مفهوم مجاز به کار رفته است؟ علاقه آن کدام است؟

«دهخدا قلم خوبی داشت.»

مجاز نوشته و نثر علاقه آلیّه

ادبیات فارسی

1- معنا و مفهوم ادبیات و عبارات زیر را به نثر فارسی روان برگردانید.

الف) شبی برنشست از فلک برگذشت به تمکین و جاه از مَلَک برگذشت

ب) القعرنِ مال است از وجه پسندیده و حین قیام در نگاه داشت و اتفاق در آنچه به صلاح معیشت و رضای اهل و توشه ی آخرت پیوندد.

پ) تو نیز از توانی، سر خویش گیر.

ت) و لکن خلیفه را چند گونه صورت کردند تا نیک آنرا گرفت و از جای شد

ث) خواجه بوسهل زوزنی چند سال است تا گذشته شده است.

ج) این مرد از کرانه بجستی و فرصتی جُستی و تضریب کردی و آلَمی بزرگ بدنی چاکر رسانیدی.

چ) گاو دعا و ثنا گفت و کمر خدمت به طوع و رغبت بست.

ح) چون دمنه بدید که شیر در تقریب گاو چه ترحیب می نماید، خواب و قرار وی شد.

2- لغت های زیر را پاسخ دهید؟ لغت هایی که خط کشیده شدن زیر آنها.

الف) از او دور شد دانش و فرّهی

ب) گر چه شیر در تقریب گاو چه ترحیب می نماید؟

پ) پسری داشت صاحب فراست

ت) کسانی گواهی نبشتند و حاکم سجل کرد

ث) لابه ی رستم در اسفندیار کارگر نمی افتد

ج) نتواستند نزدیک آتش شدن از تپش

چ) خدایت ثنا گفت و تبحیل کرد

ح) بُروهای چهرش پر آژنگ شد

3- خود آزمایی:

الف) براعت استهلال چیست؟ توضیح دهید.

ب) بپیچم و بپیچاند در بیت زیر چه معنی دارد؟

«که چنین بپیچم که اسفندیار مگر سر بپیچاند از کارزار»

پ) منظور از عبارت: «من کاره شده ام مجاورت گاو را» چیست؟

ت) با توجه به داستان شیر و گاو «کلیله» نماد چه انسان هایی است؟

ث) جهان خوردم و کارها راندم یعنی چه؟

ج) چه رابطه ای میان عطارد، دوات و خامه وجود دارد؟

4- درک مطلب:

الف) مفهوم عبارت: « این مرد از کرانه بجستی و فرصتی جُستی و تضریب کردی» چیست؟

ب) در داستان شیر و گاو «گاو»، «شیر»، «کلیله» نمایندگان چه شخصیت هایی است؟

پ) مفهوم مصراع اول بیت زیر را بنویسید؟

خداوندی که در ذاتش علل نیست جهان داری که در ملکش خلل نیست.

ت) با توجه به متن زیر به پرسش ها پاسخ دهید؟

چون حسنک بیامد، خواجه بر پای خواست؛ چون او این مکرمت بکرد همه بر پای خاستند بوسهل زوزنی بر خشم خود طاقت نداشت؛ برخاست نه تمام و بر خویشتن می ژکید، خواجه احمد او را گفت:

«در همه ی کارها ناتمامی» وی نیک از جای بشد.

- علت عصبانیت بوسهل چه بود؟

- با توجه به عبارت بالا «بر خویشتن می ژکید» یعنی چه؟

- در کدام قسمت متن نشان دهنده ی محبوبیت حسنک است؟

5- دانش های ادبی:

الف) نثر منشیان و دبیران عهد غزنوی چه نامیده می شود؟

ب) موضوع اصلی کتاب «تاریخ بیهقی» چیست؟

پ) آثار زیر از چه کسانی است؟

- گل و نوروز:

- داستان دیوار:

- فرج بعد از شدت:

ت‌) نوع نثر کتاب «قابوس نامه عنصرالمعالی» را بنویسید؟

ث‌) کدام عنصر داستانی، فکر اصلی و مسلّط بر هر اثر است و نویسنده آن را در داستان اعمال کنید؟

ج‌) از دیدگاه حماسی، اسفندیار را می توان با ................... در حماسه ی یونان قیاس کرد.

ح‌) تحمدیه در اصطلاح ادبی چیست؟

خ‌) کلیله و دمنه به چه نثری نوشته شده است و زبان آن را هم بنویسید؟

د‌) دو ویژگی شعر«کمال الدین اصفهانی» را بنویسید؟

6- شعر حفظی:

الف) ................................... بلبل خویش را مسوز.

ب) ......... و جام می گه چه نه در خور همه اند این همه ..................... از جهت رضای تو

پ) تاب بنفشه می دهد طرّه ی مشک سای تو ............................................................

ت) ................................ تکیه گاه خیال توسن جای دعاست، شاه من ............................

ارایه های ادبی

مطالب مشابه :

تشبیه در ادبیات فارسی - فارسی ششم

آرایه های ادبی

تشبیه