درختچه کور یا کورک -یا مارگیر (اسم محلی کلهری)-کبر یا قبارس - کور - کورک -کورزه می گویند.

کور -کورک(مارگیر) شیفله-شپله

به فارسی در كتب طب سنتی « كبر » ، « كورك » ، « كورز » ، « كورزه » ، « كور » و به عربی « كبار » و به سریانی « قبار » نام بدره میشود . به فرانسوی Caprier و Caprier و به انگلیسی Caper bush گفته می شود . درختچه پرشاخه است از خانواده Capparidaceae نام علیم ان Capparis spinosa L می باشد .
غنچه های این درختچه ها را كه ترشی می اندازند و خورده می شود نی « كورز » - « كورك » - « كبر » و به فرانسه Capre می نامند . واریته ای از این گیاه با نام علمی Capparis spinosa var canescens cosson . كه مترادف ان C . herbacca Willd می باشد میوه ان به فارسی به نام « خیار كبر » و « خیار شنگ » معروف می باشد.
● مشخصات
كورك درختچه ای است با شاخه های پوشیده از كرك ، برگهای بزرگ متقابل با كناره صاف ، بیضی ، دراز ، نوك تیز ، به رنگ سبز روشن ، در بن برگ دو زایده كوچك خار ، گلهای ان سفید و دارای چهار قسمت است. گلها درشت و در حدود ۶۰ سانتی متر بلندی هر گل است.
این گیاه بومی مناطق گرمسیر اسیا می باشد. در هندوستان می روید و درایراان نیز در دامنه های كم ارتفاع البرز ، هرزویل و در شیراز و بلوچستان در اراضی مرطوب و لم یزرع می روید. نام محلی ان در فارس كورك می باشد. فلورا ایرانیكا گرونه هایی را كه در ایران می رویند واریته هایی از گونه C.spivosa می داند. تكثیر این درختچه از طریق قلمه است . طول متوسط قلمه در حدود ۲۵ سانتی متر كه درحدود ۳ – ۲ سانتی متر ان را قسمت چوبی تشكیل میدهد و پس از تولید ریشه ان را به محل اصلی منتقل می نماید.
یك درختچه كورك ممكن است تا سی سال عمر كند و اگر منظور استفاده از جوانه و غنچه های ان برای ترشی باشد همه ساله پس ازبرداشت انهامیتوان از برگ و سرشاخه های ان به عنوان علوفه گوسفند وبز استفاده كرد ولی در مواردی كهاستفاده گیاه از نظر طبی باشد از میوه و ریشه و پوست ان استفاده می شود.
واریته ای كهخیار شنگ است در شمال ایران در دامنه های البرز ، جاده فیروزكوه ، مازندران ، در اطراف تهران در كرج و اراضی ناكاشت ، در اذربایجان در مرند، خوی در غرب در تفرش ، نهاوند و، ارا ك ، گلپایگان ، كرمانشاه در كوه پرو و در قصرشیرین کرمانشاه ومهمترین خواستگاه و رویشگاه آن منطقه روستایی کرکهرک وچم امام حسن ونواحی اطراف می باشد.مناطق جنوبی ایران در اطراف ابادان و مناطق مرزی ایران و عراق و در گوتوند وشوش می روید.
خیار شنگ یا خیار كبر كمی از میوه بلوط بزرگتر و در ابعاد یك خیار كوچك است . ابتدا رنگ ان مانند خیار سبز روشن است ولی پس از رسیدن مغز ان سرخ رنگ و تخم ان زرد و با رطوبت و طعم ان كمی شیرین و كمی تلخ و گگس و هر قدر بیشتر رسیده باشد تلخی و گسی ان كمتر و شیرینی ان بیشتر اتس.
ریشه ان سفید ، بزرگ ، طولانی و پوست ان ضخیم و اغلب بعد از خشك شدن از مغز چوبی ان جدا شده طعم ان تلخ است . غنچه های نارس گل ان را در اب نمك انداخته و تلخی ان را می گیرند و بعدا در سركه ترشی می اندازند كه خیلی لذیذ است.
● تركیبات شیمیایی
از نطر تركیبات و مواد عامله غنچه های نارس گل ان شامل گلوكوزید روتین است و درحدود ۴ درصد نیز پنتوزان دارد ( بر مبنای وزن خشك ) و به علاوه دارای روتیك اسید و پكتیك اسید و یك ماده فرار قی اور و ساپوین است درتخم ان در حدود ۳۵ درصد روغن وجود دارد.
● خواص- كاربرد
كوك طبق نظر حكمای طب سنتی از نظر طبیعت گرم و خشك است وارقامی از ان كه در مناطق گرمسیر می روید خیلی خشك می باشد. بین تمام اعضای ان كه گرم و خشك می باشند فقط میوه ان گرم وتر است وریشه و پوست ریشه ان از سایر قسمتها بیشتر گرم و خشك و از نظر خواص قوی تر است. از نظر خواص معتقدند كه بازكننده گرفتگی های كبد و طحال است و لطیف كنندهو محلل گازهاو بادها بوده و اخلاط لزجه و سودا را قطع می كند.
جویدن پوست درختجه ان رطوبتهای دماغ را جذب می نماید و درد دندان را تسكین میدهد واگر پوست یا تخم ان را در سركه بجوشانند و ان سركه را مضمضه كنند درد دندان را تسكین میدهدد و گرفتگی های دماغی را باز میكند و پاك كننده دماغ استو اگر با داروها یخوشبو مانند سنبل الطیب و اسطو خودوس خورده شود بلغم سینه را تحلیل بده و خارج میسازد و مسكن دردهای سینه است. اگر در نمك پرورده شود برای سینه تنگی نافع است و اگر دم كرده ان غرغره شود بلغم را از جهاز تنفسی دفع می كند. خوردن دم كرده ان مقوی احشاو الات داخل شكم و باز كننده گرفتگی های كبد و طحال و مسهل خوبی برای اخلاط و مدر موثری برای تلخی سودا میباشد. درعین حال ضد كرم روده هاست.
ترشح ادرار و حیض را زیاد میكندو برای باز شدن قاعدگی در موارد قطع ان در زنان جوا ن موثر است. نیروی جنسی را افزایش میدهد و اگر نم ك سود ان قبل از طعام خورده شود ملین است. بهترین دارو برای طحال می باشد خصوصا اگر با عسل و سركه پرورده شده باشد . اغلب پس از خوردن ان مانند مسهلو مدر عمل كرده و مواد غلیظ و سوداوی از طحال خارج میشود و پس از ان ارامش ایجاد می شود اگر با فلفل و سداب خوردهشود برای باز كردن گرتفگی های كبد سرد خوب است و اگر برگ ان خورده شود اقسام كرم معده و روده را كشته و خارج می سارزد. ضماد ان با ارد جو و سركه ورم طحال را تحلیل می برد و ترشح ادرار و حیض را افزایش میدهد. ضماد پوست تازه و ریشه و همچنین ضماد برگ خشك كوبیده ان برای جراحتهای بد خیم و خشك كردن انها خوب است. دردهای مفاصل و سیاتیك و نقرس و درد لگن خاصره را تسكین می دهدو برای تحلیل تورم غده مفید است.
غنه ان قبل از شكفتن گرم و خشك استو در جمیع خواص مانند ریشه ان وكمی ضعیفتر است و ترشی سركه ان لذیذ و اشتها اور ومفید برای طحال و باز كننده گرفتگی های كبد و طحال است.
میوه یاخیار كبر گرم وتر است.و تخم ان خیلی گرم و خشك است وساق و برگ ان كمی گرم و خشك و ضعیفتر از غنچه ان است .مقدار خوراكان تا ۳۲ گرم كه با سركه عسل و شكر خوردهشود و مقدار خوراك از ریشه ان تا ۱۲ گرم و در دم كرده ها تا ۲۸ گرم است . برای گرم مزاجان مضر است از این نظر گرم مزاجان باید با سكنجبین بخورند برای مثانه مضر است و از این نظر باید با انیسون و اسطو خودوس خورده شود برای كبد مضر است و از این نظر باید با عسل خورده شود.
در طب سنتی هندوستان از پوست ریشه كبر به عنوان تونیك، مدر ، نرم كننده سینه ، ضد كرم ، قاعده اور و مسكن درداستفاده می شود و در موارد روماتیسم ، فلج و طحال بزرگ شده و غده های توبركولی تجویز میشود . از برگهای له شده ان ضمادی درست می كنند و برای تسكین درد نقرس به كار می برند.این درختچه در منطقه گرمسیری قصرشیرین ودر مناطق روستایی کرکهرک وچم امام حسن بصورت خودرو میروید ودر اصلاح محلی به آن مارگیر میگویند ونام میوه آن شیفله یا شپله ودر اصلاح عربی شفلح می گویند که دارای خواص دارویی فراونی می باشد. در سالهای اخیر از میوه آن ترشی درست میکنن که بسیار نافع میباشد .بعضی اوقات اسم این گیاه را اشتباها هندوانه یا خربزه ابوجهل می گویند که خربزه ابوجهل (کالکه ماران) چیز دیگری می باشد.به نظر شخصی نگارنده مطلب شاید اسم روستایی کرکهرک یا کورتیرک بخاطر فراوانی وخاستگاه رویش گیاه کور یا کورک یا همان مارگیر باشد.که بنام کور + تی رک یعنی (آوردن رویاندن) - یا جایگاه روییدن درختچه کور (کورک)البته عذر میخواهم نظر شخصی اینجانب محمد کریمی می باشد این بحث را باید به متخصصین زبانشناسی کرد ارجاع داد. اولین بار است که این بحث واژه در اینجاه مطرح میشود.

درختچه کور یا کورک -یا مارگیر (اسم محلی کلهری)-کبر یا قبارس - کور - کورک -کورزه می گویند.

مطالب مشابه :

تاریخچه ی شرکت های بزرگ

اشنایی با نرم افزار PDMS

معماری شیکاگو

مشخصات فرایند وطراحی درمبدل های حرارتی

اصول انتخاب پمپ

درختچه کور یا کورک -یا مارگیر (اسم محلی کلهری)-کبر یا قبارس - کور - کورک -کورزه می گویند.