حاملگی های پر خطر

حاملگی های پر خطر

مفهوم رنگها

درچارتهای ارائه خدمت از سه رنگ قرمز،زرد وسبز استفاده شده است.

الف) رنگ قرمز : نشان دهنده شرایط خطرناکی است که جان مادر یا جنین/نوزاد راتهدید میکند و اقدام مناسب این رنگ ارجاع فوری(بلافاصله) به همراه اقدامات اولیه حین ارجاع به نزدیکترین مرکز مجهز درمانی.

ب) رنگ زرد: نشان دهنده نیاز مادرویا نوزاد به اقدام خاص است. مادر ویا جنین/نوزاد باید بر حسب نوع عارضه در 24 ساعت اول پس از مراجعه (ارجاع در اولین فرصت) ویا حداکثر طی یک هفته (ارجاع غیر فوری) توسط سطوح تخصصی بررسی شده ونتیجه کار مشخص گردد. در ارجاع در اولین فرصت اگر مورد ارجاع طی 48 ساعت به هر دلیل توسط سطوح بالاتر مورد بررسی قرار نگیرد حکم ارجاع فوری را پیدا میکند،درارجاع غیر فوری اگر مورد ارجاع طی یک هفته توسط سطوح بالاتر مورد بررسی قرار نگیرد حکم ارجاع فوری را پیدا میکند.

پ ) رنگ سبز : نشان دهنده امکان ارائه کامل خدمت بدون نیاز به ارجاع به سطوح بالاتر است.

مراقبت های ویژه بارداری

علائم خطر فوری :

ارزیابی علائم فوری : درهر مرحله از بارداری برحسب سن بارداری مادر باید مراقبت های مشخصی از وی به عمل آید ولی در هر بار ملاقات قبل از اقدام به مراقبت،ابتدا باید مادر را از نظر وجود علائم خطر فوری بررسی و ارزیابی کرد ؛بدین منظور انجام اقدامات زیر ضروری است :

*سؤال در مورد خونریزی /تشنج قبل از مراجعه /درد شدید یا حاد شکم

*بررس مادر درحال تشنج/اختلال هوشیاری/شوک

*سؤال درمورد پارگی کیسه آب

1- خونریزی : خروج هرمقدار خون روشن یا تیره ازمهبل (بیشتر از لکه بینی)

2- دردشدید یا حاد شکم : هرنوع درد خفیف یا شدید فمتناوب یا متوالی در هر ناحیه از شکم و پهلوها

3- تشنج : حرکات غیر ارادی سراسر یا قسمتی از بدن که اغلب با خشکی و سفتی عضلات همراه است.

4- اختلال هوشیاری : عدم پاسخویی مادر به تحریکات وارده (نیشگون ،ضربه ،نور و...) یا عدم دک زمان و مکان

5- شوک : اختلال در گرد خون بدن که با علائم حیاتی غیر طبیعی مشخص میشود.

علائم اصلی شامل نبض تند و ضعیف 110 بار در دقیقه یا بیشتر و فشار خن سیستولیک کمتر از 90 میلیمتر جیوه میباشد که ممکن ایت با رنگ پریدگی ،عرق سرد و سردی پوست،تنفس تند 30 باردر دقیقه یا بیشتر و بیقراری و یجی همراه باشد.

6- پارگی کیسه آب : خروج ناگهانی مایع آمنیوتیک از مهبل

اقدامات لازم در علائم خطر فوری:

1- حساس کردن مادر وهمراهان درمورد درمعرض خطر بودن جان مادر وارجاع فوری

2- اقدامات قبل از ارجاع : الف )شوک واختلال هوشیاری :عدم تجوبز مایعات و مواد خوراکی از راه دهان،گرم نگه داشتن مادر، خوابانیدن مادر به پهلوی چپ وبالا نگه داشتن پاها از سطح بدن

ب)تشنج : باز کردن راه هوایی با گذاشتن ایروی،خوابانیدن مادر به پهلوی چپ ،عدم تجوبز مایعات خوراکی (از راه خوراکی)

خونریزی /لکه بینی:

گروه بندی :

الف ) نیمه اول بارداری : علائم همراه

1. خونریزی کم ودرد شکم،تندرنس وریباند شکم تشخیص احتمالی←حاملگی خارج رحمی پاره شده- شکم حاد

2. خونریزی د حد قاعگی یا بیشتر ودرد شکم مشابه به درد قاعدگی ← تشخیص احتمالی ← سقط

3. لکه بینی ،تهوع واستفراغ ،درد مبهم شکم تشخیص احتمالی ← تهدید به سقط،مول،حاملگی خارج رحمی پاره نشده

اقدامات در موارد فوق :حساس کردن مادر وهمراهان در مورد در معرض خطر بودن جان مادر وارجاع فوری

ب)نیمه دوم بارداری:

1)ترشح آبکی وبدبوی واژینال،تب ولرز درد رحم افزایش ضربان قلب جنین آبریزش یا پارگی کیسه آب←عفونت مایع آمینونیت ←ارجاع فوری

2)درد های نامنظم وبا فاصله زیاد کیسه آب سالم وبدون دیلاتاسیون (باز شدن دهانه رحم) ←انقباض زایمانی ←الف)توصیه به استراحت وعدمانجام مقاربت ب)آموزش علایم زایمانی (خونریزی ،آبریزش کاهش حرکت جنین درد های منظم ودر صورت بروز علایم زایمانی توصیه به مراجعه ودر صورت بروز دردهای زیر 37 هفته ارجاع در اولین فرصت به متخصص زنان وزایمان

3)ترشحات خونی وانقباضهای رحمی ← زایمان ←ارجاع به بیمارستان وتاکید به انجام زایمان در زایشگاه .

آبریزش وپارگی کیسه آب:

در صورتی که خانمی با آبریزش آب وپارگی کیسه آب مراجعه کند سوال کنید←میزان خونریزی درد شکم تعیین کنید←سن بارداری درجه حرارت معاینه کنید←وضعیت انقباضهای رحم

تشخیص احتمالی در پارگی کیسه آب در نیمه اول ودوم بارداری←1)آمینیونیت یا عفونت مایع آمنیونیت مه با تب همراه است 2)پرولاپس بندناف(لمس توده بندناف 3)سقط 4)زایمان زود رس (وجود انقیاضات رحم بین 22تا37هفته)5)شروع زایمان (وجود یا نبود انقباضات رحم از 37هفته کامل به بعد.اقدام←ارجاع فوری وحساس کردن مادر وهمراهان.

تب: ارزیابی سوال کنید ←آیا همراه تب لکه بینی پارگی کیسه آب درد شکمی ترشح بدبوی واژینال سوزش ادرار تهوع واستفراق سرفه درد قفسه سینه اسهال خونی گلودرد لرز سردرد خستگی یا بی اشتهایی سابقه بیماری های دریچه قلب آبریزش بینی تنگی نفس درد پهلو تعیین کنید←علایم حیاتی ووضعیت کیسه آب← اقدامات ارجاع فوری

تنگی نفس /تپش قلب

تعداد نبض وتنفس بیش از حد طبیعی(یعنی علایم حیاتی غیر طبیعی به همراه تنگی نفس وتپش قلب) در ارزیابی سوال کنید ←سرفه تنگی نفس ورم اندامها سابقه آلرژی تنفس یا آسم درد قفسه سینه تعیین کنید ←علایم حیاتی تعداد ضربان قلب جنین میزان هموگلوبین سیانوز وبی قراری←ارجاع فوری

در تنگی نفس به تنهایی با علایم حیاتی طبیعی تشخیص احتمالی ← تنگی نفس بارداری اقدام ←ارزیابی هموگلوبین واطمینان دادن به مادر وآموزش علایم خطر←ارجاع ندارد

در تاکی کاردی بدون هیچ علامتی ←اضطراب مادر هیپ تیروءیدی آنمی آریتمی قلب اقدام←ارجاع ندارد در صورتی وجود اضطراب ورفع علایم با استراحت:توصیه به حفظ آرامش ومراجعه در صورت تکرار علایم ودرخواست آزمایش های تیروئیدی وبررسی هموگلوبین)(ودر صورت وجود علایم مانند سرگیجه سابقه بیماری های قلبی ارجاع فوری ودر صورت وجود نبض نامرتب (آریتمی ) ارجاع فوری)

مشکلات ادراری تناسلی:

ارزیابی سوال کنید ←سوزش ادرار تکرر ادرار درد زیر دل تهوع واستفراغ درد پهلو ها احساس سریع دفع ادرار ترشحات بدبو واژن وشوزش خارش وسوزش درد ناحیه تناسلی ضایعات یا زخم ناحیه تناسلی لرز تعیین کنید←درجه حرارت

1)واژینت:ترشحات بدبو خارش وسوزش در ناحیه تناسلی اقدام←ارجاع غیرفوریارایه توصیه های بهداشتی که شامل تعویض روزانه لباس زیر شستن پریند با آب معمولی و خشک نگه داشتن ناحیه تناسلی را توصیه کنید

2) سیستیت:سوزش ادرار درد زیردل احساس سریع دفع ادرار تکررادرار اقدام← ارجاع غیر فوری به مرکز

3) هرپس ژنتیال: ضایعات ناحیه تناسلی به صورت وزیکول های گروهی همراه با درد اقدام ←ارجاع غیر فوری تهوع واستفراغ

تهوع واستفراغ:

ارزیابی : سوال کنید←درد شکم نوع ودفعات استفراغ سردرد اسهال ضعف وبی حالی وکاهش وزن

تهوع صبحگاهی لکه بینی وتعیین کنید←درجه حرارت فشار خون حال عمومی حساسیت شکم سفتی گردن(در عفونت های مغزی وجود دارد) تورگور پوستی وضعف وزن گیری ←اقدامات ←ارجاع فوری

در تهوع مکرر صبحگاهی یا در طول روز تشخیص احتمالی←استفراغ بارداری اقدامات 1)ارایه توصیه های بهداشتی شامل مصرف مواد جامد به ویژه درابتدای صبح کاهش مصرف مواد غذایی بودار تند وادویه دار داغ وچرب توصیه کنید دمای ملایم وسرد غذا تهوع بار داری را کاهش می دهدامروز استفاده از زنجبیل به صورت دم کرده یا بوییدن آن را توصیه می کنند.پرهیز از تغییرات ناگهانی مانند سریع برخواستن از رختخواب را در کاهش استفراغ توصیه کنید2)بررسی وضعیت وزن گیری مادر 3) تجویز قرص پرومتازین 25میلی گرم یا متوکلوپرامید10 میلی گرم هر 6ساعت4)در صورت وجود استفراغ بیشاز یک بار در روز در خواست آزمایش ادرار .درصورت وجود خون در ادرار ارجاع غیر فوری به متخصص زنان

اختلالات صدای قلب وحرکات جنین: درنیمه دوم بار داری

1)شنیده نشدن صدای قلب جنین : تشخیص احتمالی←گروه جنین

2)کاهش حرکات جنین بعداز هفته 28بارداری: هیکوپی (کاهش اکسیژن خون)

3)تعداد ضربان قلب جنین به میزان کمتر از 110بار در دقیقه درمدت 3دقیقه یابیشتر تشخیص احتمالی←دیستر جنینی(زجرجنینی) برادی کاردی

4)تعداد ضربان قلب جنین به میزان بیش از 160بار دقیقه در نوبت به فاصله 10دقیقه (بعداز هفته 25بارداری)تاکی کاردی جنینی

درهمه موارد فوق اقدامات لازم :1)قرار دادن مادر به پهلو چپ2)دادن اکسیژن 3)ارجاع فوری

ورم: ارزیابی کنید :سوال کنید ←سابقه بیماری (قلبی –کلیوی – تیروئید)خشکی پوست یبوست تعیین کنید پروتین ادرار اوره کراتی فین فشار خون وضعیت وزن گیری

درنیمه اول ودوم بارداری

1)ادم به همراه فشار خون بالا پروتئنیوری←پره کلامپسی←ارجاع فوری

2)ادم وورم به همراه در د یک طرفه ساق وران سردی ورنگی اندام کاهش نبض اندام کبودی اندام←ترمبو ز ورید عمقی یا انسداد شریانی اقدام←قرار دادن اندام مبتلا بالاتر از سطح بدن وبی حرکت نگه داشتن بیمار وارجاع فوری

موارد ارجاع غیر فوری (3-4-5)

3) افزایش اوره وکراتینین بعلاوه ورم ←بیماری کلیه

4) سوفل قلبی ،ابتلا به بیماری های مادر زادی قلبی +ورم←بیماری قلبی

5)بزرگی تیروئید خشکی پوست یبوست احساس سرما +ورم←بیماری تیروئیدی

6)ورم اندام تحتانی که با استراحت کاهش میابد←ورم ساده بار داری ←اقدام 1) درخواست آزمایش ادرار از نظر وجود پروتئین 2)توصیه های بهداشتی شامل به مادر توصیه میشود طی روز از آویزان نگه داشتن پاها به مدت طولانی خودداری کنند در هنگام استراحت پاها را از سطح زمین بالاتر نگه دارند

3) بررسی وضعیت وزن گیری مادروارائه توصیه های تغذیه ای

رنگ پریدگی/زردی /آنمی

1)آنمی شدیدHb<7 +ملتحمه رنگ پریده←1) ارجاع در اولین فرصت به متخصص داخلی 2)ارائه توصیه های تغذیه ای

2) آنمی متوسط7-10 Hb= +ملتحمه رنگ پریده ←بررسی آنمی توسط پزشک وتجویز 4عدد قرص آهن در روز (200میلی گرم ) به مدت یک ماه 2) ارائه توصیه های تغذیه ای ←ارجاع غیرفوری

3) آنمی خفیف 11 10 ←1)بررسی علت آنمی2) تجویز 2عدد قرص آهنی در روز به مدت یک ماه 3)بررسی وضعیت وزن گیری مادر وتوصیه های تغذیه ای

زردی:

1)زردی پیشرونده –تهوع واستفراغ- ضعف وبی حالی – درد معده به همراه فشار خون بالا ←سندرم هلپ ← ارجاع فوری

2) زردی پیشرونده استفراغ ضعف بی حالی –درد معده فشار خون بالا←هپاتیت کبدچرب بارداری ←ارجاع فوری

3) بزرگی کبد وطحال –خستگی بی حالی بی اشتهایی سابقه بیماری انگلی←بیماری خونی یا عفونی←ارجاع در اولین فرصت

نکته :درسه ماهه دوم بار داری هموگلوبین کمتراز 5/10آنمی محسوب می شود

ارتفاع رحم نامناسب:

سن بارداری از تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی وارتفاع رحم تعیین می کنیم در صورتی که مثانه خالی باشد واندازه رحم بیش از 3هفته تا سن بارداری متفاوت باشد ←اقدام 1)درخواست سونوگرافی 2)ارجاع غیرفوری به متخصص 3)درصورت گزارش نمایش عرضی قبل از هفته 36 بارداری ادامه مراقبت ها بررسی مجدد نمایش جنین در هفته 36 بارداری

وزن گیری نامناسب:

تعیین کنید ←هموگلوبین –فشار خون وزن قد چند قلویی نمایه توده بدنی

1)افزایش وزن علایم←افزایش وزن بیش از یک کیلوگرم در هفته هفته وفشار خون بالا←پره کلامپسی←ارجاع فوری وهمراهی

2)کاهش وزن علائم← بی اشتهایی –استفراغ اعتیاد BMIکمتر از 8/19 علائم بیماری زمینه ای (پرخوری –پرنوشی –پرادراری –سوزش ادراری علائم غیر طبیعی در معاینه قلب وریه وشکم)پیکا ودیار حاملگی ،علایم افسردگی زود رنجی –اضطراب ،اختلال در خواب واشتها –خستگی وبی حوصلگی تمایل به گریه کردن ناتوانی در انجام کار های روز مره عصبانیت نارضایتی از بار داری مشکلات خانئادگی خلق افسرده مبی علاقگی و....) ←تشخیص احتمالی سوء اتغذیه اقدام←برحسب علل سوء تغذیه ارائه توصیه های تغذیه ای ودر صورت وجود علائم روانی←ارجاع غیر فوری به روان پزشک

حاملگی طول کشیده:

ارزیابی ←سئوال کنید تاریخ اولین روز آخرین قاعدگی تعیین کنید←سن بارداری صدای قلب جنین عدم انجام زایمان در هفته 41 وبالاتر←POST DATE ←ارجاع در اولین فرصت

1)درصورت التهاب لثه پوسیدگی وجرم دندان ←ارجاع غیرفوری به بهداشت کاردهان ودندان یا دندان پزشک

2)درصورت عفونت دندان وآبسه ودرد شدیددندان←ارجاع در اولین فرصت به بهداشت دهان ودندان یا دندان پزشک

3)در صورت وجود رفتار های پرخطر :ارجاع به کارشناس ایدز ویا مرکز مشاوره بیماریهای رفتاری

4)مشکلات پوستی :خارش پوستی←1)توصیه به مصرف کرمهای مرطوب کننده2)تجویز آنتی هیستامین 3)ارجاع غیرفوری ودر صورت بروز زردی یا عدم پاسخ به درمان ←ارجاع در این فرصت به متخصص زنان5)بیماری روانی خفیف (افسردگی اضطراب وسواس) ←1)به دقت به صحبت وشکایت های مادر گوش کنید وبه او بگوییدکه مشکل او را درک می کنید2)به مادر اطمینان دهید که مشکل او قابل درمان است واز افراد مورد اعتماد برای حل مشکلتش کمک بخواهید 3)مادر را به شرکت در برنامه هایومراسم لذت بخش تشویق کنید4)در صورت عدم بهبودی مادر در مراقبت بعدی ارجاع غیرفوری به روانپزشک دهید

6)همسر آزاری :درصورت وجود سابقه همسر آزاری :1)به دقت به صحبت وشکایت های مادر گوش کنید به او بگوییدکه مشکل اورا درک می کنید2)از سرزنش کردن ترحم وقضاوت کردن خودداری کنید به اواطمئنان دهید که اسرار اومحرمانه میباشد3)به مادر توصیه کنید که از افراد مورد اعتماد برای کنترل رفتارپرخاشگرانه کمک بخواهید.در صورت وقوع همسر آزاری :در صورت نبود علائم خطرفوری روانی در مادر یا همسر آنان را برای مراجعه به روان پزشک تشویق کنید درصورت وجود آسیب جسمی وباعلائم خطر فوری ارجاع فوری به بیمارستان.

تنظیم کننده : زهرا سیلاوی ) کاردان ماماییی(

منابع دستور العمل وزارت بهداشت و بوکلت مادران

حاملگی های پر خطر

مطالب مشابه :

كوریوآمنیونیت

كوريو آمنيونيت Corioamnionitis

پرستاري بهداشت مادران و نوزادان

پلي هيدر آمينوس

حاملگی های پر خطر

بررسی مزایا و معایب زایمان طبیعی و سزارین

نگهداری شترمرغ