تجارب معلمان

به طور کلی ریشه پیشرفت یک جامعه در توسعه فرهنگی و به کارگیری فنون صحیح تعلیم و تعلم نهفته است که بدون شک ، نیل به این اهداف مستلزم مدیریت صحیح کلاس معلمان و بهره برداری مفید توسط فراگیران و محصلین می باشد . باید کوشید تا با امکانات موجود دست کم بهترین راهکارها را برای رشد جامعه ارائه داد . یکی از این راهکارها بالا بردن سطح دانش فراگیران و متعاقباً حفظ دانسته های آنان است . کسب دانش مستلزم صرف وقت و انرژی فراوانی است و جامعه ای می تواند ترقّی کند که در آن دانش به طرزی صحیح منتقل شود و پس از انتقال نیز حفظ شود و حتی المقدور مرتب و به روز در آید . در امر آموزش راههایی برای جذب دانش آموزان وجود دارد که به اختصار به آنها اشاره می گردد .

ایجاد علاقه : درس را ساده و روان و قابل فهم برای دانش آموزان بیان کنیم

بنیه علمی معلم ، فن بیان ، طرز لباس پوشیدن ، رنگ لباس و لحن معلم ، نحوه حرکت دست و صورت ،

ریتم ایستادن و حرکت معلم در کلاس در جلب نظر و توجه دانش آموزان بی تاثیر نیست .

طرح سوالاتی قبل از تدریس و اینکه در همان ابتدا توجه آنها را به این امر جلب کنیم که در پایان تدریس پاسخ این سوالات پرسیده می شود این امر هم باعث می شود که فراگیران به درس توجه عمیقی داشته باشند .

تشویق به جا و متناسب با روحیات و توان دانش آموز و اشاره به نکات مثبت اخلاقی و درسی فراگیران ، استفاده از تشویق های کلاسی ، تشویق های گروهی و در نظر گرفتن پاداش و جوایز مناسب .

سکوت علمی : به این معنا که دانش آموزان با تمام توان خود درگیر موضوع درسی شوند که این درگیر شدن در نهایت منجر به فهم مطلب ارائه شده شود این فرآیند در جذب دانش آموزان بسیار موثر خواهد بود .

تنوع در تدریسی : یکی دیگر ازراههای مهم جذب دانش آموزان عدم یکنواختی در تدریس می باشد . به این معنا که معلم باید از روش های مختلفی در تدریس خود استفاده کند .

ایجاد تعامل برای جلب توجه در امر آموزش : با استفاده از کارگروهی و حل معما انجام نمایش می توانیم باعث بهبود یادآوری مطالب و جذب بیشتر دانش آ موزان در امر آموزش شویم .

بازبرخورد سریع : اگر مطالبی به غلو جا افتاده اند می توان آنها را سریع تصحیح کرد که مرحله بعدی بر پایه غلط بنا نگردد .

امکان ارتباط با سایر یادگیرنده ها و معلم : که این امر از طریق گفتگو مباحثه (بحث و تبادل نظر) – امکان موقعیت های مناسب برای نقد منطقی مطالب بین فراگیران امر آموزش را برای دانش آ موزان بسیار جذاب می کند .

داشتن برنامه برای تدریس و تمام ساعات و دقایق آموزشی : بی برنامگی معلم بچه ها را به سمت شلوغی و نوعی سردرگمی سوق می دهد .

جذاب کردن کلاس درس با استفاده از خود بچه ها ، نمایش کاردستی های آنها ، همراه تدریس با بازی و نمایش و قصه خوانی و ریتمیک کردن برخی مطالب مثل حفظ شعرها نیز در بهبود کیفیت آموزش بسیار موثر است .

توجه به آرامش و بهداشت روانی بچه ها : یادگیری در محیط شاد و آرام بهتر صورت می پذیرد و دانش آموزان با علاقه بیشتری سعی در یادگیری مطالب می نمایند .

استفاده از بازی و تفریح در صورت امکان در تدریس : با این روش بچه ها کمتر احساس خستگی کرده و با اشتیاق بیشتری یادگیری صورت می گیرد .

توجه معلم به روحیات و حالات دانش آموزان در حین تدریس : در صورت مشاهده خستگی و احساس یکنواختی می توان تغییری مثل تغییرفیزیکی فراگیران ، خواندن شعر و بیان خاطره کوتاه و .... د رکلاس ایجاد نمود .

آموزش خوب گوش دادن – خوب دیدن – استفاده از همه حواس در درک و شناسایی هر موضوعی

شناسایی دانش آموزان از نظر موقعیت فرهنگی ، اقتصادی ، اجتماعی ، سیاسی ، خانواده ها ، سلامت اولیاء آنها و عدم ابتلاء هر یک از افراد خانواده به اعتیاد و یا بیمارهای غیرقابل علاج، کارکردن و در آمد زا بودن یا نبودن دانش آموز و ... در چگونگی برخورد با دانش آموزان بسیار موثر است که اگر این برخورد صحیح صورت بگیرد قطعاً در امر آموزش موثر است .

ایجاد فرصتهایی برای بالابردن اعتماد به نفس فراگیران مثلاً برگزاری نمایشگاهی از کارهای دانش آموزان ، یا گوشزد کردن استعدادهای فراگیران با استفاده از دانش آموزان برای تفهیم مطالب و توضیح در مورد مطلب ارائه شده به سایر دانش آموزان گاه توضیح برخی از دانش آموزان بهتر از ما می تواند مطلب را به دانش آموزان ضعیف تفهیم نماید .

ارائه تکالیف متنوع در جذب دانش آموزان بسیار موثر است .

برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان : که این امر نیاز به مقدماتی دارد که اگر فراهم نشود، ارتباط میان معلم و دانش آموزان ناقص می ماند و کلام آن طوری که باید بر ذهن و جان دانش آموز تاثیرگذارد ، نمی گذارد .

چیدمان کلاس و فضا سازی مناسب نیز بخشی از نیاز دانش آموزاست . فضای درس با چیدمان میزها و صندلی ها ، نیمکت ها ، تخته سیاه ، قفسه کتابها و تجهیزات کمک آموزشی است که فضا را برای آموزش فراهم می کند و دیگر ارتباط مناسب آموزگار با دانش آموزان را می توان نام برد که ارتباط صمیمی و دوستانه باعث می شود دانش آموزان با علاقه و سرعت بیشتری درس را بیاموزند . هرقدر آموزش از حالت خشک و رسمی خارج شود و تدریس به سمت دانش آموز محوری برود فرآیند آموزش خوشایندتر و دلپذیرتر می گردد و خود به خود دانش آموزان جذب محتوای کتابها می گردند ، میزان فعالیت آنها بیشتر شده و یادگیری عمیق تر و ماندگارتر می گردد .

استفاده از انتقال مثبت : به این معنا که اگر موضوعی ،آموختن موضوع دیگر را آسان می کند یا زمان یادگیری را کاهش می دهد ابتدا آن موضوع را مطرح می نمائیم .

رفتارهای آفریننده و خلاق را برای بچه ها سر مشق قرارداده و تشویق نمائیم .

به تفاوتهای فردی دانش آموزان توجه گردد .

تجارب دانش آموزان را به موقعیت های خاص محدود نکینم از آنها کارهای تازه بخواهیم .

معلومات و فنون جدید را با آموخته های قبلی پیوند دهیم .

فرصتهایی برای خودآموزی و استفاده از یادگیری اکتشافی برای دانش آموزان فراهم کنیم . به راه حلهایی تازه و اندیشه های غیرمعقول احترام بگذاریم .

همیشه با جدیت برخورد نکنیم ، اگر بچه ای عذری داشت برای اولین بار بپذیریم .

تکالیف کافی، متنوع ، پر محتوا به دانش آموزان بدهیم .

استفاده از کارتهای امتیازی درکلاس ، با این روش بین دانش آموزان رقابت مثبت و سازنده ایجادمی شود که این مسئله هم می تواند تاثیر به سزایی در جذب دانش آموزان داشته باشد. البته این مسئله

( کارتهای امتیازی ) باید ادامه دار و جدی باشد تا دانش آموزان با جدیت و پشتکار بیشتری تلاش نمایند.

گروه بندی دانش آموزان : این شیوه که هر هفته سرگروهها عوض شوند و حتی دانش آموزان متوسط و ضعیف هم امکان سرگروه شدن داشته باشند که این مسئله باعث جذب دانش آموزان ضعیف و ایجاد روحیه ی تلاش در آنها می گردد .

بعضی از دروس را در صورت امکان به صورت شعر بخوانند مثلاً جدول ضرب را می توان با این شیوه خیلی سریع به دانش آموزان آموزش داد .

استفاده از فلش کارتها : به طور مثال در درس فارسی می توان از بچه ها خواست که روی مقواهای رنگی لغت ها را بنویسند و در جای دیگر معنی ها و هم خانواده ها را.از دانش آموزان بخواهیم معنی ها و هم خانواده ها را پیدا کنند .

فن بیان و قدرت نفوذ کلام معلم: هم یکی دیگر از عوامل موثر در جذب دانش آموزان است .

1 .با آمادگي قبلي به كلاس برويد.

موادو وسايل، نوع پرسش‌ها و فعاليت‌ها را قبلاً آماده كنيد. اغلب دانش‌آموزانشنيده‌اند كه معلم گفته است: معذرت مي‌خواهم، مطالب درس امروز را آماده يامطالعه نكرده‌ام.

2در جلسه اول، خود و روش خود را معرفي كنيد .دانش‌آموزاناز همان ابتدا مايلند و حق دارند با روش كار شما، نوع امتحان كردن، نوعسؤال‌ها، مقدار تكليف شب، دفاتر و وسايلي كه از قبل بايد تهيه كنند و حتياستراحت چند دقيقه‌اي و مختصري كه ممكن است در وسط جلسه درس به آنانمي‌دهيد، آشنا شوند. حتي در ابتداي هر جلسه بايد خلاصه‌اي از درس گذشته وآن‌چه را كه مي‌خواهيد درس بدهيد، براي دانش‌آموزان بگوييد.

3.محيط كلاس را راحت نگه‌داريد. دراين‌جا هم منظور راحتي فيزيكي (آيا همه تابلوهاي كلاس را خوب مي‌بينند وحرف‌ها را خوب مي‌شنوند؟) و هم راحتي فكري ( اجازه پرسش‌ كردن و شركت دربحث) است.

4.هدف‌ها را بيان كنيد.تحقيقاتنشان داده‌اند كه در اين صورت، يادگيري تسهيل مي‌شود و دانش‌آموزان ازلحاظ ذهني آمادگي بيش‌تري براي فراگيري مي‌يابند . چنان كه در سخنراني‌هاهم شخص سخنران بايد به حاضران بگويد چه مي‌خواهد بگويد و چه را گفته است.

5.نظم داشته باشيد.درصحبت كردن، طبق نقشه قبلي پيش برويد و هر چه يادتان آمد بيان نكنيد. دانش‌آموزان، درس و مفاهيم سازمان دهي شده را بهتر دنبال مي‌كنند و يادمي‌گيرند.

6.از ابزارهاي ديداري- شنيداري استفاده كنيد .همةما زماني بهتر ياد مي‌گيريم كه بيش‌تر از يك حس ما به كار گرفته شده باشد. گذشته از آن، رعايت تنوع، جو كلاس را مطبوع‌تر مي‌كند.

. 7وسايل و ابزارهايي را كه به كار مي‌بريد، خوب بشناسيد.ايننكته، بسيار مهم است. هيچ عاملي بيش‌تر از اين دانش‌آموز را از معلمروگردان نمي‌كند كه دريابد معلم بر كارش مسلط نيست. البته، دانش‌آموزانانتظار ندارند معلم همه چيز را بداند، اما در صورتي كه اطلاعات ناقص يانادرست به آنان بدهد، از آن به بعد درباره هر چه مي‌گوييد ترديد خواهندكرد.

8.به پرسش‌ها پاسخ بدهيد.ايننكته، دو بخش دارد: اول اين كه پاسخ را در هنگام پرسيدن سؤال بدهيد. اگردانش‌آموزي مثلاً توضيح تئوري نسبيت را بخواهد، مي‌توانيد پاسخ را بهبعدها موكول كنيد، اما به خاطر داشته باشيد وقتي دانش‌آموز چيزي مربوط بهدرس را مي‌پرسد، معنايش اين است كه مفهوم خاصي را درك نكرده است و نياز بهكمك دارد و ممكن است در صورت پاسخ ندادن شما، بقيه درس را هم نفهمد. دومآن كه پس از پاسخ دادن به پرسش دانش‌آموز، از او بپرسد آيا به سؤالش جوابداده‌ايد يا نه. چه بسيار اتفاق مي‌افتد كه معلم نادانسته، به سؤال ديگريغير از آنچه دلخواه دانش‌آموز است پاسخ مي‌دهد، يا آن‌كه فقط قسمتي ازسؤال را جواب داده است.

9.واكنش دانش‌آموزان ر ا جدی بگيريد.باوجود ابهام‌هاي زيادي كه درباره فرايند آموزش داريم، يك چيز را با اطمينانزيادي مي‌دانيم: اين كه بدون آگاهي از واكنش فراگير، آموزش اتفاقنمي‌افتد. معلم همواره بايد بداند كه دانش‌آموزان مفاهيم تدريس شده رادريافت كرده‌اند يا نه.

10. اشتياق نشان بدهيد.اشتياق شما بايد دو جهت داشته باشد: موضوع درس و آموزش شما. دانش‌آموزان، به معلم علاقه‌مند بيش‌تر توجه دارند.

11. كنترل كلاس را در اختيار داشته باشيد.درمورد مسائل انضباطي، بايد مسئوليت‌هاي آن‌ها را هم بپذيريد. شما بايددانش‌آموزان مسئله ساز و سلطه‌جو را زير كنترل داشته باشيد. جالب آن كهمسائل انضباطي، در كلاس‌هاي بزرگسالان هم وجود دارند!

. 12انعطاف‌پذير باشيد.معلميكه از قبل آمادگي لازم را براي خود فراهم آورده، راه معيني را در كلاسدنبال مي‌كند. اما معناي اين نكته آن نيست كه او در هيچ شرايطي نبايد ازخود انعطاف‌پذيري نشان بدهد. يادتان باشد كه وظيفه شما، كمك و خدمات رسانيبه دانش‌آموزان است.

13. مشوق شركت در بحث‌ها باشيد. فرايند يادگيري در كلاس‌هاي فعال كاملاً دنبال مي‌شود و در كلاس‌هاي غيرفعال،ممكن استدنبالنشود . دانش‌آموزان را در بحث‌ها شركت بدهيد. توجه داشته باشيد كه وقتيدانش‌آموزان خودشان به مفاهيم پي مي‌‌برند، يادگيري آنان پايدارتر وعميق‌تر است.

14. رفتار صميمانه داشته باشيد. رفتار دوستانه رانمي‌توان تعريفكرد، اما احساس كردن آن آسان است. دانش‌آموزان خود را "بچه" تصور نكنيد.

15.ميزان پيشرفت را ارزيابي كنيد.بديهياست كه وقتي چيزي ارزش درس دادن داشته باشد، ارزش‌يابي آن هم ضرورت خواهدداشت. ارزيابي‌ها را در فواصل كوتاه انجام بدهيد نه در پايان ماه و فصل،به ويژه كه هدف ارزشيابي، صرف نظر از تعيين ميزان يادگيري دانش‌آموزان، پيبردن به نقص‌هاي كار معلم هم هست.

16. خودتان باشيد. اغلبمعلمان تازه‌كار، سعي مي‌كنند روش معلم‌ها يا استادان موفق و موردعلاقهخود را الگو قرار بدهند و تقليد كنند. اين نوع نقطه نظر، فقط زماني كاراييدارد كه شخصيت دو نفر نيز مشابه باشد. مسائل و اتفاقاتي كه در حينآموزش روی مي‌دهند، همواره شبيه هم نيستند.

نبايدها

1.وقت را بيهوده نگيريد.درسرا به موقع شروع كنيد و بعد از خوردن زنگ آن را ادامه ندهيد. با اين كار،فقط دانش‌آموزان را عصباني مي‌كنيد و باعث مي‌‌شويد كه به درس شما گوشندهند.

2.وقت را تلف نكنيد.تعريفكردن خاطرات شيرين و لطيفه‌هاي بجا، در حد خود ، خوب است، اما يادتان باشدكه دانش‌آموزان براي چيز ياد گرفتن در كلاس شما نشسته‌اند!

3.متكلم وحده نباشيد.بيش‌ترما به اين علت معلم شده‌ايم كه چيزهايي براي ياد دادن مي‌دانيم. وظيفهمعلم نيز در كلاس همين است. اما بگذاريد دانش‌آموزان هم اظهار نظر كنند. طرح كردن پرسش‌هاي آموزنده در كلاس و به بحث كشاندن دانش‌آموزان يك هنراست.

. 4متكبر نباشيد.بديهياست كه ديگران صميمت و افتادگي را دوست دارند و از تكبر بيزارند. اگر ايناحساس را در دانش‌آموزان به وجود آوريد كه برايشان اهميت قائل نيستيد، بهسرعت از شما رو گردان مي‌شوند.

5. مسخره نكنيد.مسخرهكردن دانش‌آموزان در هر سن و سالي بسيار زشت است . البته، شوخي كردن مناسببا دانش‌آموزان به ويژه در مورد جواب‌هايي كه مي‌دهند، نشانه صميميت است،اما با مسخره گرفتن آنان، باعث ايجاد ترس از پاسخ يا واكنش نشان دادنخواهيد شد.

. 6بسيار تند يا كند صحبت نكنيد.تندحرف زدن، دانش‌آموزان ديرآموز ، و كند حرف‌زدن، دانش‌آموزان مستعد را خستهمي‌كند. بخش‌هايي از صحبت خود را ضبط كنيد و با گوش دادن، متوجه اشكالاتحرف زدن خود بشويد.

7.از روي چيزي نخوانيد.مننمي‌گويم اصلاً چيزي را در كلاس نخوانيد . گاهي، خواندن نوشته‌هاي كوتاهديگران، بسيار هم آموزنده و گيراست. اما نيم ساعت خواندن، طبعاً كلاس راخسته خواهد كرد. در اين موارد، بهتر است نسخه‌هايي از متن مورد نظر راتهيه كنيد و به دانش‌آموزان بدهيد. يادتان باشد كه بيشتر دانش‌آموزان، باخواندن و نگاه كردن، بهتر از شنيدن چيز ياد مي‌گيرند.

8.پاسخ‌ها را قطع نكنيد. بسيارياز معلم‌ها اين عادت بد را دارند كه پاسخ دانش‌آموز به پرسش‌ مطرح شده رادر نيمه‌هاي آن قطع مي‌كنند و سؤال خودشان را نيز نيمه تمام مي‌گذارند.

9.با دانش‌آموز "يكي به دو" نكنيد.هيچدليلي ندارد كه شما از همه دانش‌آموزان خوشتان بيايد، يا آن كه همه آنانبايد شما را دوست داشته باشند! در مقابله با دانش‌آموزان از قدرت و اختيارخود استفاده نكنيد. بهترين موقع براي تصفيه حساب، در زنگ تفريح يا بعد ازخاتمه كلاس‌هاي روزانه است.

. 10مشكلات خود را به كلاس نبريد. شمابايد مسائل و مشكلات معمولي و روزمره از قبيل اوقات تلخي خانوادگي، بگومگو با مدير يا كارمندان اداره و غيره را پشت در كلاس بگذاريد و سپس واردشويد. در كلاس بايد خوش‌ اخلاق باشيد. دانش‌آموزان اغلب تحث تأثير نوعروحيه معلم خود قرار مي‌گيرند .

11.پاسخ منطقی بدهید. اگرناچار به دروغگويي شديد، سعي كنيد دروغ شما فاش نشود. قبلاً گفتيم كه معلمبايد اعتماد دانش‌آموزان را جلب كند. گفتن جمله "نمي‌دانم، اما جستجومي‌كنم" كار‌ساز است. گاهي نيز مي‌توانيد پاسخ دادن به پرسشي را كه جوابشرا نمي‌دانيد، به كلاس واگذار كنيد و آن را به اصطلاح، به بحث بگذاريد. بااين سياست، مي‌توانيدفرصتي براي فكر كردن دارا شويد. 12.حواس دانش‌آموزان را پرت نكنيد.منظورما در اين‌جا، گفته‌ها و كارهايي است كه مي‌توانند فرايند ياددهي- يادگيريرا متوقف كنند، يا به بيراهه بكشانند. تكيه كلام‌هاي بي‌مورد و زياده ازحد، يا بازي كردن با كليد يا چيزي كه در دست داريد، عوامل حواس پرتي هستندو از تمركز دانش‌آموزانبه موضوع مورد بحث مي‌كاهند.

با آرزوي موفقيت براي همه ي دست اندر كاران عرصه ي تعليم و تربيت

محمدرضا آقاسی مدیر مدرسه ابتدایی پسرانه نورشهرضا

تجارب معلمان

مطالب مشابه :

فراخوان «جمع‌آوری تجارب موفق تربیتی معلمان» دانش‌آموزان استثنایی اعلام شد.

معلمان موفق

مدیریت کلاس ( قابل توجه معلمان محترم )

تجارب معلمان

معلم گنبدی رتبه اول كشوری را درجشنواره تجارب موفق آموزشی كسب كرد

چارچوب و محورهای مستند سازی تجربیات کارمندان برای ارتقاء به رتبه شغلی عالی

بررسی عملكرد گروههای آموزشی دوره ابتدایی