کاشت ،داشت وبرداشت زرت

با نام انگلیسی corn)) وامریكایی (maize) و اسم علمی zea mays از خانواده غلات (poaceae) و یك از چهار غله عمده جهان بوده و بعد از گندم و برنج تولید آن در دنیا مقام سوم را داراست .

مشخصات گیاه شناسی :

الف : ریشه : ذرت دارای سه نوع ریشه است 1-ریشه‌های بذری و ریشه‌های اولیه تعداد این نوع ریشه‌ها 3 تا 5 عدد بوده و با جوانه زدن بذر طلا ظاهری می‌شوند كار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از اعماق خاك می‌باشد .

2-ریشه‌های تاجی یا ثانویه : از گروه‌های واقع در طوقه گیاه و در زیر سطح خاك بوجود آمده و گسترش پیدا می‌كند تعداد آنها 7 الی 8 عدد و گاهی به 15 الی 20 عدد نیز می‌رسد كار این ریشه‌ها جذب آب و مواد غذایی از خاك سطح است .

3-ریشه‌های هوایی یا نگه دارنده : این ریشه‌ها در واقع همان ریشه‌های تاجی هستند كه در بالای سطح خاك تولید می‌شوند نقش آنها بیشتر در قائم گله داشتن گیاه است زیرا طول گیاه زیاد بوده و لذا برای مقاومت در برابر خوابیدگی این ریشه‌ها مانند یك تیرك عمل می‌كنند نقش این ریشه‌ها در عمل جذب بسیار كم است .

ب : ساقه

ساقه ذرت مانند سایر غلات بند بند و گره‌دار ، تو خالی و استوانه‌ای بوده و طولش بسته به رقم ممكن است از cm 30 تا m 5/7 و خطرش از cm3/1 تا cm5 تغییر كند .

ساقه ذرت به عكس سایر غلات معمولاً بدون انشعاب است و پنجه‌ای تولید نمی‌كند . خوابیدگی یاورس در ذرت به ندرت رخ می‌دهد و ارقام هیرید ذرت مقاومت بسیار خوبی در برابر خوابیدگی از خود نشان می‌دهد . لازم به ذكر است كه طول معمول ذرت 5/1 تا 5/2 متر است .

ج : مانند سایر غلات كشیده بوده و از پهنك و غلافت تشكیل شود . طول برگها ذرت از 30 تا 80 cm و گاهی متغیر است و پهنای هر برگ حدود 8 تا 10 cm است .

د : ذرت گیاهی یك سایه پیایه است كه گلهای نر و ماده در طول ساقه در محل گره‌ها و در مجاورت برگها تشكیل می‌شوند و تعداد گلهای ماده را ارقام مختلف ذرت متفاوت است ، گل گل آذینی ذرت را به طور كلی سنبله می‌دانند و در واقع گل نر و خوشه و گل ماده سنبله است ، گلهای ماده در آینده بلال ذرت را ایجاد می‌كنند كه بلال ذرت كه دارای محوری قطوری به نام چوب بلال یا (cod)

دانه‌هایی كه در ردیفهای منظمی قرار گرفته‌اند و با دو پوشه ضخیم پوشیده شده‌اند و خامه‌های بلندی (sira) كه در انتهای شاخه می‌شوند و گاكل بلال ذرت را ایجاد می‌كنند . لازم به ذكر است : محور گل آذین نر همان امتداد ساقه است و دارای گلهای سه پرچمی است .

دوره‌های رشد ذرت : بطور كلی از كاشت داشت و برداشت ذرت چهار دوره متمایز می‌توان تشخیص داد . از دوره رشد خفیف : این دوره از زمان سبز شدن شروع شده و تا 150 الی 20 روز از ظهور گلهای نر ادامه دارد .

2-دوره رشد سریع : از ظهور گلهای نر تا حدود 10 روز قبل از شیری شدن دانه‌ها می‌باشد در این دوره وزن گیاه به حداكثر و حساسیت آن به كم آبی به حد اعلال خود می‌رسد .

3-دوره كاهش خفیف وزن : این دوره پس از اتمام دوره دوم شروع شود و تا حدود 10 روز بعد از شیری شدت دانه‌ها ادامه می‌یابد .

4-دوره كاهش شدید وزن : این دوره به دنبال دوره قبل شروع شود و تا رسیدن كامل دانه طول می‌كشد .

عوامل محیطی :

از میان عوامل محیطی به دو عامل درجه حرارت و طوبت اشاره خواهیم داشت .

الف : درجه حرارت : به طور كلی یك گیاه گرمسیری است به یخ بندان حساس است و در دوران زندگی به درجه حرارت بالا نیازمند است .

حداقل درجه حرارت در زمان جوانه زدن ذرت 10 درجه است ولی برخی از نژادهای آن در زیر 10 درجه هم به خوبی جوانه می‌زنند بعد از كشت ذرت آب و هوای گرم جوانه زدن و ریشه را تسریع می‌كند ولی گرمای شدید و كمبود رطوبت بویژه در زمان گلها و بویژه گلهای نر ، خسارت زا است .

ب : رطوبت : مقدار رطوبت هوا و میزان نزولات آسمانی و زمان آن نقش مهمی در عملكرد ذرت داشته و كمبود نزولات یكی از عوامل محدود كننده كشت این گیاهان در مناطق خشك و نیمه خشك به شمار می‌آید در واقع كشت دیم ذرت در نقاطی امكان‌پذیر است كه میزان بارندگی سالیانه از 600 میلی‌متر در دوره رشد كمتر نباشد لذا عملاً كشت در كشور ما كشتهای بهاره آبی است مقاومت به خشكی ذرت در مراحل اولیه زندگی از مراحل بعدی آن بیشتر است .

عملیات كاشت :

1-آماده كردن زمین : زمینی كه در آن كشت ذرت انجام می‌شود در پائیز سال قبل آن شخمی به عمق 15 الی 20 cm و گاهی بیشتر می‌زنند كه باعث می‌شود باعث خاك نرم و بقایای محصول قبلی و علفهای هرز به عمق خاك برده می‌شوند در ضمن پذیرش بارندگی زمین ذخیره رطوبت بالا می‌رود در بهار بعد از سبز شدن علفهای هرز با یك دیسك آنها را به عمق خاك برده و بعد از آن زمین را تسطیح كرده و بدین صورت زمین آماده كشت می‌شود ( 1-شخم در پائیز 2-شخم در بهار 3-دیسك 4-لودر

2-طرق مختلف كاشت :

بسته به عوامل مختلف چون 1-نوع تهیه بستر بذر 2-تأمین رطوبت 3-رقابت با علفهای هرز و پیشگیری از آسیب سرمای بهاره كاشت ذرت متفاوت است .1-از نظر نوع تهیه بستر بذر A – كشت ردیفی B – كرتی-كشت روی مرز و حاشیه زراعتهای دیگر .

كشت ردیفی : یك نوع آبیاری نشتی و مشكل سله شكنی ندارد . این روش در اراضی بزرگ و زراعتهای مكانیزه مطرح بوده و بذر در ردیفهای موازی با فاصله معینی توسط ردیف كار ذرت كشت می‌شود آبیاری در این روش به صورت جون و پسته انجام می‌شود .

كشت كرتی : بیشتر در كشاورزی سنتی و معمولاً برای كشت ذرت علوفه‌ای بكار می‌رود پس از آماده كردن و تسطیح زمین آنرا به كرتهایی كه طول و عرض آن متناسب با شیب زمین و میزان آب آبیاری می‌باشد تقسیم كرده و بذر را در كرتها به طریقه دست پاش می‌كارند و توسط دندانه‌ یا دیسك آنرا داخل خاك نموده و آبیاری می‌نمایند آبیاری در این روش به روش غرقابی است .

2-تأمین رطوبت :

A : خشكه كاری B : نم كاری

A : وقتی صورت می‌گیرد كه زمان كشت ذرت در حال سپری شدن می‌باشد زیرا آبیاری قبل از كشت و صبر برای گاو رو شدن زمین وقت لازم دارد لذا در چنین مواردی زمین را كشت كرده و متعاقبش آبیاری می‌كنند در این روش چون خطر سله بسنتی خاك و احیاناً شسته شدن خاك و انتقال بذر را نقاط بلند مزرعه به قسمتهای پشت‌تر وجود دارد و لازم است كه زمین قبل از كشت كاملاً تسطیح شود حتی المقدور كشت به صورت ردیفی انجام شود تا با مثال مذكور برخورد كمتری شود .

B : نم كاری یا هیرم كاری در بهار حدود 10 روز قبل از كشت مقدار زیادی آب به زمین می‌دهد كه تا عمق 2 متری زمین بستر نم شود و بعد از گاورو شدن زمین با عملیات دیسك سبكی علفهای هرز را زیر خاك كرده و سپس اقدام به كشت ذرت می‌كنند بذرهای كاشته شوند از رطوبت موجود در خاك استفاده كرده و یكنواخت سبز می‌شوند و چون بالا فاصله بعد از كشت آبیاری نمی‌شوند خطر سله بستن خاك رشته شودن بذر پیش نمی‌آید .

3-از نظر رقابت با علفهای هرز و عوامل نامساعد مثل هوای سرد :

برای جلوگیری از آسیب عوامل مذكور در بعضی از نقاط جهان مثل كره شمالی معمولاً ذرت را به صورت نشاكاری كشت می‌كنند بدین ترتیب كه ابتدا بذر در گلخانه كشت نموده ( زودتر از زمان كشت در مزرعه ) و به محقق حصول شرایط محیطی مناسب آنرا به زمین اصل منتقل می‌كنند در این روش اگر چه عملكرد بیشتر خواهد بود ولی هزینه‌ها افزایش می‌یابد

ج - زمان كاشت :

به عواملی چون درجه حرارت محیط و خاك بستگی داشته و در نواحی مختلف فرق می‌كند و در زمان صورت می‌گیرد كه دمای بهاره كاملاً از بین رفته باشد .

مناسب‌ترین درجه حرارت برای جوانه زدن بذر ذرت ْ3/18 C است و دمای زمان جوانه زنی نباید از 10 كمتر و از 35 بیشتر باشد .

مقدار بذر لازم در واحد سطح :

در ذرت كاری معمولاً وزن بذر در واحد سطح اهمیت چندانی ندارد و دانه را برحسب تعداد در مترمربع یا هكتار محاسبه و كشت می‌نمایند تراكم بوته در واحد سطح بستگی به حاصلخیزی خاك رقم و میزان آب آبیاری داشته و معمولاً از 20 هزار یا 60 هزار در بوته در هكتار متغیر است .

عملیات داشت :

الف : آبیاری : ذرت از گیاهان است كه در طول دوره زندگی خود به آب زیادی نیاز دارد دوره بحران نیاز آب این گیاهان از زمان ظهور گلهای نر تا پیدایش كاكل ذرت است در این دوره اگر رطوبت در حد كافی نباشد عمل گرده افشامی به خوبی انجام نگرفته و در نتیجه بلالها كم دانه می‌شوند .

ب : وجین و سله شكنی : حدود 30 الی 40 روز بعد از كشت زمانی كه ارتفاع گیاه به 15 الی 20 CM می‌رسد عملیات وجین و سله شكنی شروع می‌شود (عملیات وجین و سله شكنی می‌تواند همراه با كود پاش انجام گیرد )راه دیگر مبارزه با علفهای هرز در مزارع بزرگ معمولاً استفاده از علفكشهای شیمیایی مانند آنرا زین می‌باشد .

ج : احتیاجات غذایی ذرت : هم مانند سایر گیاهان در طول زندگی خود به مواد غذایی كافی نیاز دارد مواد غذایی ذرت معمولاً از انواع كودها از جمله كودهای حیوانی سبز و شیمیایی تأمین می‌شود كودهای حیوانی و سبز مقداری از مواد غذایی مورد نیاز ذرت را تأمین می‌كنند و برای تأمین كامل مواد غذایی استفاده از كودهای شیمیایی ضرورت می‌یابد . جذب ازت از خاك در تمام مراحل رشد گیاه صورت می‌گیرد ولی در مقدار آن در سنین اول مقدار جذب آن كمتر . در زمان ظهور گلهای نر و ماده جذب ازت حداكثر است و پس از گل دهی مجدداً جذب كاهش می‌یابد . مهمترین دوره نیاز ذرت به فسفر بعد از گل كردن و نزدیك رسیدن دانه می‌باشد در موقع رسیدن دانه نزدیك به سه چهارم فسفر موجود در گیاه در دانه جمع می‌شود .

حدود یك سوم پتاسیم مورد نیاز گیاه قبل از تشكیل گل و بقیه آن قبل از دانه بستن از خاك جذب می‌كرد و مقدار نسبتاً كمی پتاسیم در دانه مترمركز می‌شود .

عملیات برداشت :

الف : زمان برداشت اگر ذرت به منظور برداشت دانه كشت شود باید برداشت زمانی صورت گیرد كه گیاه از نظر فیزیولوژی و زراعت كاملاً رسیده باشد تعیین زمان برداشت از نظر زراعی –a نوع رقم : در مناطقی كه فصل رویش كوتاه بوده و در سرما و بارانهای زودرس پائیز عمل برداشت را با دشواری روبرو می‌كند باید از ارقام زودرس استفاده كرد تا برداشت زودتر انجام شود –b مقدار كود : در زمینهایی كه كود شیمیایی مخصوصاً كودهای ازته زیاد مصرف شوند رشد رویش گیاه افزایش یافته و دانه‌ها دیرتر می‌رسند لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

2-جنس خاك : در خاكهای رس یا سنگین به علت ذخیره رطوبت بیشتر دوره رویش گیاه طولانی‌تر از خاكهای سبك شن می‌شوند و لذا برداشتشان دیرتر انجام می‌گیرد .

-d آبیاری : زیاد طول دوره رویش گیاه را افزوده و رسیدن محصول و برداشت را به تأخیر می‌اندازد .

E- تراكم بوته : هر چه تراكم بوته در واحد سطح بیشتر شود استفاده از نور و غذا برای گیاه مشكلتر شود . و گیاهان برای رقابت با یكدیگر در جذب نور و غذا رشد رویش بیشتری داشته و در نتیجه رسیدن و برداشت دانه به عقب می‌افتد .

-F آب و هوا هر چه محیط سردتر و روزها آفتابی كمتر باشد رسیدن دانه و برداشت آن دیرتر می‌شود .

2-تعیین زمان برداشت از نظر فیزیولوژیكی

از نظر فیزیولوژی دانه‌های رسید حداكثر ماده خشك را دارا هستند و بایستی رطوبت آنها به حدود 15 الی 20 درصد برسد تا از نظر زراعی قابل برداشت باشد برای برداشت دانه رطوبت دانه باید در حدی باشد كه نه علت خشكی زیاد با ماشینهای برداشت خرد شوند و نه آن مقدار مرطوب كه در انبار كپك بزنند .

ب : طرق مختلف برداشت

برداشت ذرت چه برای دانه و چه برای علوفه به دو صورت انجام می‌شود .

1-برداشت با دست : در زراعتهای كوچك و كرتی و همچنین در مناطق مرطوب كه بارندگیهای فصل آن كار با ماشینهای برداشت را مشكلتر می‌سازد عمل برداشت با دست و داسهای مخصوص انجام می‌گیرد .

2-برداشت ماشینهای مخصوص در زراعتهای بزرگ و مكانیزه مانند استفاده از چاپر و كمبانی و غیره

نحوه كشت و كار گیاه ذرت دانه‌ای در شهرستان نی‌ریز :

شهرستان نی‌ریز در جنوب شرقی استان فارس قرار گرفته است . ذرت در این منطقه یك محصول بهاره است و كشت و كار آن در اواخر فصل بهار با مساعد شدن دمای هوا انجام می‌گیرد .

تاریخ كاشت :

طبق اصول كشاورزی باید با توجه به نوع محصول هوای محیطی انتخاب گردد ولی در این منطقه عموماً زمان كاشت را عوامل دیگری تعیین می‌كند كه تا حدودی نیز تاریخ‌های مناسبی است .

1-آماده بودن زمینی كه خود جای توضیح زیادی دارد الف : اغلب كشاورزان و البته نه اكثر آنها با توجه به زمانی كه كشاورزی اطراف اقدام به كشت می‌كنند آنها نیز اقدام می‌كنند .

ب : پس از برداشت محصول قبلی كه عمدتاً گندم و جو است .

ج : با توجه به دمای هوا كه تعداد این زارعان انگشت شمار است .

1-حدود یك سوم از زمینهایی كه از سوی زارعان برای كشت ذرت اختصاص می‌یابد در آنها كشت گندم و یا جو صورت گرفته و به محض برداشت با آتش زدن كاه و كلش باقی مانده در زمین به شخم زدن مبادرت می‌كنند و چون آبیاری كردن زمین باعث عقب افتادن كشت می‌شود از آبیاری آن خودداری می‌كنند و در نتیجه از مزایای شخم مرطوب بی‌نصیب می‌مانند .

نحوه آماده كردن زمین و كاشت :

پس از یك شخم نسبتاً عمیق عملیات دیسك زنی و لور انجام می‌شود كه با اصول زراعت هماهنگی دارد اما به دلیل آشنایی نداشتن كامل رانندگان تراكتورها با اصول اینكار زمینها به طور یكدست صاف نمی‌شوند و وقتی كه دستگاه فاروور ایجاد جوی و پشته می‌كند . جوی و پشته‌ها نیز درست از كار در نمی‌آیند و در نتیجه باید بوسیله مرزبند ایجاد كرت كرد كه این كار باعث اتلاف مقدار زیادی آب به صورت Run off شود كه این مشكل اصل‌ترین مشكل در كار آماده كردن زمین در شهرستان است .

بعد از كار دستگاه فاروور بذر كار وارد زمین شود و بذرها را بر روی ردیف كشت می‌كند و معمولاً در هر هكتار حدود kg30 بذر كشت می‌شود كه به خاطر پرتر كشت كردن این میزان متوسط بالاتر است .

كود دهی :

زمینهای شهرستان از نظر فسفات به علت استفاده مكرر و نسبتاً زیاد در سالهای گذشته از این ماده غنی هستند و احتیاج چندانی به مصرف آن نیست از كودهای دیگری كه قبل از كشت استفاده می‌شود كودهای پتاسه است . عمده‌ترین مصرف كود برای ذرت كود اوره است كه میزان مصرف آن در بین كشاورزان بسیار متفاوت است و شاید به توان گفت كه دلیل این تفاوت كمبود این كود است كه در نتیجه برخی از كشاورزان كه توانسته‌اند این كود را دریافت كنند . در بعضی مواقع بیش از یك تن كود اوره به زمین خود داده‌اند و برخی به حدود kg 200 اكتفا كرده‌اند اگر نحوه توزیع كود مناسب بود برخی از كشاورزان دچار ولع در مورد مصرف این كود نمی‌شوند و بیش از نیاز مصرف نمی‌كردند كود اوره به صورت سرك و معمولاً در دو دوره آبیاری یك دور آن به صورت محلول به زمین داده می‌شود .

آبیاری :

گیاه ذرت از جمله گیاهانی است كه نیاز زیادی به آب دارد و اگر آب كافی در موقع مناسب برای آن تأمین نگردد كشت این گیاه جز ضررو زیان برای زارع ارمغانی ندارد و با توجه به منابع آب شهرستان به اعتقاد نگارنده ذرت قاتل بی‌رحم آب شهرستان است و در آینده با افسوس به این روزها نگاه خواهیم كرد . معمولاً دوره آبیاری در این منطقه با توجه به آنكه عمه منبع تأمین كننده آب چاه‌های كشاورزی هستند دوره آبیاری مطابق نیاز گیاه نبوده و با توجه به دور آب كشاورز تعیین می‌شود كه شاید در یك دور 7 به 7 تأمین گردد و در یك دور از 14 روز هم فراتر برود به اعتقاد كارشناسان اداره كشاورزی یكی دیگر از عوامل افت محصول در این منطقه دوره‌های آبیاری طولانی است .

داشت :

عملیات داشت چندانی صورت نمی‌گیرد و تنها به كنترل علف هرز و و اگر دچار آفت شود به كنترل آن آفت منتهی می‌گردد و عملیاتهای داشت مرسوم نظیر سله شكنی و غیره انجام می‌گیرد .

برداشت :

در قسمت برداشت تقریباً مشكل وجود ندارد و كشاورزان در موقع مناسب اقدام به برداشت محصول خود می‌كنند اما مشكل بعد از برداشت بوجود می‌آید به دلیل آنكه در سطح شهرستان واحد ذرت خشك كنی وجود ندارد و اغلب كشاورزان با پهن كردن ذرت بر روی زمین اقدام به خشك كردن آن می‌كنند . كه به دلیل مصادف شدن با بارانهای پائیز مقداری از محصول برداشت شود . دچار آسیب شود . و از میزان برداشت باز هم كاسته می‌شود به جا است كه اداره جهاد كشاورزی با اعطای تسهیلاتی امكان ایجاد یك واحد ذرت خشك كنی در سطح شهرستان را بوجود آورد .

اطلاعات مربوط به كشت ذرت در شهرستان نی‌ریز در سال زراعی جاری (83)

میزان بذر توزیع شده : 90 تن

میزان زیر كشت : 3315 هكتار

میزان زمین بیمه شده ذرت 317 هكتار

میزان زمینهایی كه پس از برداشت گندم یا جو زیركشت ذرت رفته‌اند : 1430 هكتار

متوسط برداشت در سال 82 : 5/7 تن

نوع سطح مشاهده سموم مورد استفاده

آفات :

1-زنجره 35 هكتار آندو سولفات و دارتون

2-برگ خوار 8 هكتار سوین

علف هرز:

علفهای پهن برگ و باریك برگ 2776 لاسو -آترازنی - آرادیكان – توفوردی

کاشت ،داشت وبرداشت زرت

مطالب مشابه :

ذرت(کاشت، داشت و برداشت)

کاشت ،داشت وبرداشت زرت

کاشت داشت وبرداشت ذرت بذری و گیاهپزشکی آن

دستور العمل کاشت داشت و برداشت درت

کاشت، داشت و برداشت ذرت دانه ای

کاشت ذرت

گزارش تحلیلی ذرت- از کاشت تا برداشت و بررسی مشکلات و موانع پیش روی آن

نحوه کاشت ؛ داشت و برداشت گندم و گیاهپزشکی آن