بروجرد 1

بسمه تعالی

موضوع : شهرستان بروجرد

استاد : آقای مهندس امیر حسین ذاکرزاده

گردآورنده : سارا حجتی

نام درس : جغرافیای جهانگردی

رشته: خدمات مسافرتی و جهانگردی

خوشا فصل بهاران بروجرد

خوشا احوال یاران بروجرد

کشد نور تجلی پرده بر رخ

ز شرم گل گذاران بروجرد

دوای درد انفاس مسیح است

دم پاسخ گذاران بروجرد

مرشد بروجردی

شاعر نامدار عصر صفوی

عنوان...............................................صفحه

1) موقعيت.........................................................1

2) جمعيت و وسعت...............................................2

3) وضعيت جغرافیایی.............................................2

4) فاصله تا تهران................................................3

5) نامگذاری بروجرد.............................................4

6) نژاد ساکنان بروجرد...........................................5

7) مذهب و اقلیت های دینی......................................8

8) زبان و گویش بروجرد........................................9

9) غذا های سنتی بروجرد.......................................12

10) بازی های سنتی بروجرد...................................15

11) صنایع دستی بروجرد.......................................18

12) گردشگاه های طبیعی و شهری............................23

13) خانه هایی قدیمی وتاریخی..................................26

عنوان...............................................صفحه

14) آثار باستانی و تاریخی......................................27

15) فهرست محوطه های باستانی و تاریخی.................29

16) مسجد سلطانی...............................................31

17) مسجد جامع..................................................33

18) سایر مساجد بروجرد........................................39

19) آرامگاه ها و گورستان های بروجرد.....................40

20) بنای امام زاده جعفر.........................................43

21) بزرگان بروجردی............................................47

22) سفر به بروجرد..............................................56

23) سفر بهشهرها ومناطق نزدیک............................60

24) تصاویر.......................................................62

موقعیت

بروجرد شهري است در شمال شرقي استان لرستان ميان شهرهاي

خرم اباد ، درود ، اراک، ملاير ، نهاوند.

داراي دو بخش مرکزي و اشترينان و هفت دهستان است که شامل

همت آباد ، والانجرد ، دره صيدي ، گودرزي ، شيروان ، برده سره و

اشترينان مي باشد. اين شهرستان شامل 198 روستاي داراي سکنه

است.

پيشه زندگي در اين شهر در سنجش با بخش هاي غربي و ميا ني

لرستان کمتر است ولي يادبود هايي از دوره کاسني ( قومي که قبل

از مادها و پاس ها در جنوب غربي ايران سکونت داشتند.) به دست

آمده است که همزمان با يافته هاي باستاني از غارگيان است.

جمعيت و وسعت

وسعت شهرستان بروجرد 1606 کيلومتر مربع است و جمعيت آن

در سال1383 حدود 400000 نفر تخمين زده شده است که بيش

از30% آن را ساکني نقاط روستايي تشکيل مي دهد . با ميانگين

250نفر در هر کيلومتر مربع اين شهر بالا ترين تراکم جمعيتي را

در استان دارد و جزء پر تراکم ترين نقاط کشور مي باشد . با آن که

مساحت شهر کمتر از 6% خاک لرستان است جمعيت آن بيش20%

جمعيت کل استان مي باشد.

وضعيت جغرافيايي اقليمي

بروجرد داراي اب و هواي سرد کوهستاني با زمستان هاي پر برف و

تابستان هاي معتدل است.

تعداد روزهاي يخبندان در برخي از نقاط اين ناحيه به بيش از 70 روز

مي رسد. بيشترين درجه حرارت درتابستان 38 درجه و کمترين درجه

در زمستان 18 درجه زير صفر بر آورد شده است.

اتفاع بروجرد از سطح در1540استبروجرد در روي دشت سيلاخور

قرار گرفته و رشته کوههاي زاگرس ديواره غربي آن وپيش کوههاي

داخلي زاگرس که بيشتر تپه مانند هستند محدوده شرقي آن را تشکيل

مي دهد. دامنه هاي کوه هاي زاگرس در محدوده بروجرد از تنوع

زيادي برخوردار است و بسياري از گياهان اين ناحيه ارزش خوراکي يا

دارويي دارند.در محدوده فعلي بروجرد جنگل وجود ندارد اما در ناحيه

سيلاخور و دامنه کوه هاي زاگرس که به طور سنتي جزء منطقه

بروجرد است جنگل هايي از درختان بلوط و ارس وجود دارد.

فاصله تا تهران

فاصله بروجرد تا تهران 394 کيلومتر و تا اهواز 500 کيلومتر

و تا اصفهان 300کيلومتر است.

نامگذاري بروجرد

شهر بروجرد از شهرهاي کهن ايران است که در دوره ساساني با

نام ( بروگرد ) شناخته مي شده است و بناي آن را به پيروز ساساني

نسبت مي دهند.

يزدگردسوم پادشاه ساساني پس از شکست از اعراب به منطقه بروجرد

گريخت و سپاهيانش در آن منطقه ( بر+ او+ گرد ) آمدند و به اين

ترتيب نام محل بروگرد شد. در کتاب هاي تاريخي از بروجرد با نام هاي

گوناگوني ياد شده است.

استاد سعيد نفيسي در اين مورد مينويسد " کلمه بروجرد در اصل

بروگرد بوده است از اين گونه آبادي ها که در آخر نام آن ها گرد آمده

است بسيار است که اين کلمه به معني ساختن و بنا نهادن است کلمه

برو در اول نام بروجرد نيز از ريشه بر و بار به معني ميوه است .

پس بروگرد به معني آبادي است که در آن ميوه و برو بار بوده

است."

ظاهرا نخستين باري که نام بروجرد به صورت بروگرد آمده است

در حدود العالم من المشرق الي المغرب کهن ترين متن فارسي موجود

و پر مايه ترين کتاب جغرافياي جهان تا آخر عهد مغول و حتي پس از

آن به شمار مي آيد در اين کتاب که در سال 372 ه. ق تاليف شده

است در فصل ( سخن اندر ناحيت جبال و شهرهاي وي ) آمده است

" بروگرد شهرکي است خرم و با نعمت که از وي زعفران نيک خيزد."

نژاد ساکنان بروجرد

بروجردي ها همانند ديگر مردم منطقه غرب ايران از نژاد آريايي

هستند بنابر موقعيت جغرافيايي احتمالا بروجرد بايد سرزمين کاستي ها

که در لرستان بوده و از شرق تا بروجرد هم گسترده بوده باشد.

در زمان هخامنشيان که اقوام پارس و ماد در منطقه غرب ايران

مي زيسته اند پارسها در نواحي جنوبي تر بوده اند و ناحيه بروجرد

به احتما زياد در اين دوره منطقه مسکو ني بشمار مي آمده است .

ساکنان امروزي بروجرد را مي توان به گروههاي مختلفي تقسيم کرد

شايد در اين خصوص نحوه تعامل کاري ساکنان منطقه بي اثر نبود

باشد.

1.شهرنشينان بروجردي : بيشتر اينان پيشه ور تاجر صنعتگر و

يا اهل کارهاي خلاق بوده و هستند.

2. يهوديان : يهوديان نيز به عنوان يک نژاد جدا از ساکنان قديمي

بروجرد بوده اند اينان بيشتر تاجران و طبيباني موفق بوده اند.

.3روستائيان بروجرد : گفتگو در مورد ساکنان روستاهاي بروجرد

قدري دشوار است و اين مسئله ناشي از تفاوت هاي تاريخي است به

طور کلي روستاها تاريخي بسيار کن دارند و آثار بدست آمده سکونت

چند هزار ساله را نشان مي دهد اما گروههاي زيادي از روستاها نيز

داراي تاريخي نه چندان قديمي هستند و معمولا در200 سال گذشته

تشکيل شده اند.

4. طوايف لر: اينان در اصل ساکنان مناطق روستايي غرب مرکز و

جنوب لرستان بوده اند که در چند سده گذشته به دلايل مختلف تغيير

مکان داده و در روستاهاي جنوب و غرب بروجرد ساکن شده اند.

5. ترک زبان ها : در برخي از نقاط شرق و جنوب شرقي بروجرد

روستاهاي ترک - زبان ديده مي شود.

6. عشاير کوچرو : بروجرد به طور خاص منطقه اي عشاير نشين

به حساب نمي آيد و خانواده هاي محدودي از عشاير در مقايسه با

مناطق مجاور به ناحيه بروجرد مي آيند. علت اين مسئله مي تواند

ناشي از وجود دشت سيلاخور باشد که زمينه را براي اسکان و

کشاورزي مناسب کرده و بر عکس مراتع و نقاط جنگلي را در بروجرد

محدود کرده است.

7.غير از گروه هاي ياد شده به دليل مهاجرت پذيري بروجرد خانواده

هاي سادات، کردها ، بختياري ها ، لرستاني ها ، لک ها ، عرب ها را

نيز به خود جذب کرده است.

مذهب و اقليت هاي ديني

بروجرديها عمدتا مسلمان و شيعه هستند ولي در طول تاريخ گروه هاي

مذهبي مختلفي در بروجرد شکل گرفته اند که از آن ميان ميتوان به

بهايي ها و دراويش علي اللهي اشاره کرد.

يهوديان نيز اقليت مهم ديني بروجرد را تشکيل مي دهد که داراي

يادگارهاي تاريخي زيادي می باشند . در گذشته بروجرد از مراکز

صوفی گري بوده است وهنوز هم کوي صوفيان در بروجرد برجاست.

مسجد جامع بروجرد در زمان ساسانيان از آتشکده هاي بزرگ بوده

است و براين اساس بروجردي ها نيز همانند ساير ايرانيان در گذشته

پيرو آئين هاي باستاني ايران مانند زرتشتي بوده اند.

در سده هاي گذشته افراد مشهوري بر اثر فشار ناشي از مذهب و

مرام خود ترک ديار کرده و به بروجرد آمده اند و در آنجا ساکن

شده اند به هر حال شواهد تاريخي نشان مي دهد که اين منطقه

داراي زمينه هاي پذيرش فرهنگ ها و مذاهب گوناگون بوده است و

به گونه اي مي توان بروجرد را از نواحي چند فرهنگي ايران به

حساب آورد.

زبان و گويش بروجردي ها

بروجرد به عنوان ناحيه مرزي بين لرستان و نقاط مرکزي ايران محل

برخورد فرهنگ ها و مردمان مختلف است که به پيامد آن گويش هاي

مختلفي در ناحيه بروجرد قابل تشخيص است گويش مردمان شهر

بروجرد هم به همين گونه در گذر زمان دگرگوني هايي يافته است .

در گويش بروجردی رد پاي واژگان و زبان هاي باستاني ايران بخوبی

ديده می شود هنوز هم بسياري از فعل ها با « الف » شروع می شوند

مانند : اشکستن ، اشکفتن ، اشنفتن به معناي شکستن ، شکفتن ،

شنيدن و واژه هاي رايجي چون ايواره به معناي غروب از يادگارهاي

بسيار کهن است . برخي کتاب ها گويش بروجردي را زير شاخه اي

از لهجه يا زبان لري نام برده اند وبرخي نيز آن را گويشي مستقل

واز زير شاخه هاي فارسي دانسته اند . گويش بروجردي نزديکي و

شباهت بيشتري به فارسي دارد وبه گونه اي که بحث در مورد آن

کمي دشواراست در مجموع يا بايد گويش بروجردي را گويشی فارسي

دانست که تاثير خيلي زيادي از لري گرفته است يا بايد ان را گويشي

از لري دانست که کاملا به فارسي نزديک شده است چنين است که در

منطقه بروجرد ولرستان گويش مردم بروجرد را« بروجردي »مي نامند

و گويش ديگر نقاط استان را لري مي نامند . گويش لري که در بيشتر

نقاط مرکزي و جنوبي لرستان رواج دارد در بسياري از روستاهاي

جنوبي بروجرد نيز گسترش يافته است دليل اين مسئله اسکان خانواده

هاي فراواني از ايل بيرانوند در دشت سيلاخور و کوهستان هاي غربي

بروجرد است .

افزون بر آن، گويشهاي ديگري نيز در اين ناحيه وجود دارد:

بروجردي روستايي .در بيشتر روستاهاي دشت سيلاخور جنوبي

واشترينان ( سيلاخورشمالي ) و نيز در خاور بروجرد که همان گويش

بروجردي است با دست خوردگي کمتر نسبت به گويش شهر نشينان

اين گويش به گويش مردم ملاير خيلي نزديک است و با گويش

شهرنشينان بروجرد تفاوت هاي اندک اما قابل تشخيص دارد.

گويش لري. در شماري از روستاهاي باختر بروجرد ودشت سيلاخور

جنوبي که با گويش بروجردي تفاوت دارد و بيشتر به گويش مردمان

نواحي مرکزي لرستان نزديک است . اين گويش با اسکان طوايفي از

ايلات کوچنده لر در سده هاي گذشته در اين ناحيه گسترش يافته است.

گويش ترکي بومي. در پاره اي مناطق خاوري بين بروجرد و اراک

در استان مرکزي همانند روستاهاي تلخستان،آق بلاغ،مالمير وتواندشت

مردمان به زبان ترکي صحبت مي کنند که با ترکي آذربايجاني متفاوت

است و بومي شده است.

گويش لکي . در بين اندکي مردم کوچ کرده از شمال غرب لرستان

به شهر بروجرد ديده مي شود ولي اساسا جزو گويش هاي منطقه

بروجرد نيست.

گويش يهودي – بروجردي . يهوديان بروجرد گويشي مخصوص

به خود دارند که برخي خصوصيات گويش بروجردي را داراست.

گويش بختياري وگويش ازنايي . اين دو گويش نيز در گذشته جزء

گويش هاي بروجرد به حساب مي آمده که در بخش گاپله بروجرد

مشتمل بر ازنا و اليگودرز رواگ داشته اند.

گويش مردمان دورود نيز کم و بيش برگرفته از گويش هاي بروجردي

و لري است.

غذاهاي سنتي بروجرد

کباب بروجرد: کباب بروجرد به لحاظ کيفيت، يکي از بهترين کبابهاي

ايران است. علت اين امر استفاده از گوشت مرغوب و دقت کباب پزها

و مشتريان است که بويژه کباب کوبيده بروجرد بسيار خوشمزه است.

کباب بروجرد همراه با نان سنگک،دوغ محلي و سبزيجات ارائه ميشود

و چنانچه آن را از غذا خوري هاي معتبر تهيه کنيد خاطره آن براي

هميشه با شما مي ماند.

آش ترخينه: ترخينه مخلوطي از گندم و دوغ است که خشک شده و

در بازارهاي شهرهاي غربي ايران فروخته مي شود. ترخينه بروجرد

از کيفيت بالايي برخوردار است و آش ترخينه بروجرد نيز بسيار

گواراست.

گده ترخينه: شبيه آش ترخينه است به همراه شکمبه گوسفند و گاو

(سيرابي و شيردان).

آش ماسوا ، آش دوغ ،شام کباب ، دلمه برگ انگور ،حليم گندم ،

آش بادمجان،گوشتاب،خورش کنگر،ماست و کنگر،ماست و اسفناج،

شيربرنج،آش ورکواز،آش همه تره اي.

حلواجات :حلوا ارده ،ارده شيره ، حلوامغزي، حلوا شکري ، ترحلوا.

شيره : شيره انگور ناحيه بروجرد و ملاير معروف است . شيره در

تهيه انواع شيريني ها کاربرد دارد . برف و شيره نوعي دسر زمستاني

است که به هنگام بارش برف و با آميختن شيره و برف تازه تهيه

می شود.

کلوچه بروجردي: کلوچه بروجردي معروف به کلوچه قندي نوعي

شيريني بسيار خوشمزه است که با آرد گندم، رنگهاي طبيعي، مغز بادام

و روغن حيواني تهيه مي شود. کلوچه قندي بروجرد کيفيت بالايي

دارد و يکي از بهترين سوغاتي هاي خوراکي بروجرد است . اگر

نوروز در بروجرد باشيد مي توانيد اين کلوچه خوشمزه را در خانه

بسياري از بروجردي ها پيدا کنيد.

سمنوي بروجرد : سمنو يک خوراکي شيرين ايراني است که از

جوانه گندم تهيه مي شود و يکي از عناصر اصلي سفره هفت سين

نوروز ايراني هاست . بروجردي ها در تهيه سمنو مهارت ويژه دارند

و سمنوي بروجرد از کيفيت بالا و طعم و رنگ مطبوعي برخوردار

است . معمولا با شروع اسفند بسياري خانواده ها اقدام به روياندن

جوانه هاي گندم مي کنند و سپس در يکي دو هفته آخر سال شروع

به پختن سمنو مي کنند . تهيه سمنو و فروش آن ، يکي از مشاغل

رايج در بروجرد در هفته هاي آخر سال است و تعدادي از خانواده ها

بطور سنتي اين حرفه موقت را هر ساله ادامه مي دهند.

کاک بروجردي ، نان برنجي ،نان شيرمال ،نان قندي ،نان بربري ، نان

گوشه اي ،نان کلوا .

بازيهاي سنتي بروجرد

تنور: اين بازي پر هيجان به امکانات خاصي نياز ندارد و معمولا در

سيزده بدر يا هر گاه که مردم به تفريحگاه هاي طبيعي مي روند اجرا

مي شود. شرکت کنندگان به دو گروه چهار يا پنج نفره تقسيم مي شوند

و به قيد قرعه يک گروه بايد تنور را درست کند. به اين شکل که همه

اعضاي اين گروه به غيراز يک نفر درحالت ايستاده باگرفتن شانه هاي

يکديگر و نزديک کردن سرها ، گنبد يا به اصطلاح تنوري را تشکيل

مي دهند . نفر آخر گروه که شاطر يا تنوردار ناميده مي شود مسئول

مراقبت از اين گروه است. گروه مقابل به صورت يک دايره فرضي در

اطراف اين تنور مي ايستند و مي پرسند : "تنور داغه؟". اگر شاطر

بله بگويد به معني آمادگي و شروع بازي است . هدف بازي کولي

گرفتن از گروهي است که تنور ساخته اند . به اين ترتيب که نفرات

گروه برنده سعي مي کنند از غفلت شاطر استفاده کنند و به روي شانه

يکي از اعضاي گروه بپرند. شاطر نيز با چرخيدن متناوب دور گروه

و يا عبور از فضاي زير نفرات سعي مي کند مانع کار گروه مقابل شود.

اگر شاطر در حالي که دستش به تنور چسبيده بتواند با لگد يا به هر

نحو ديگر با بدن يکي از مهاجمان تماس برقرار کند در اين حال يک

دور بازي تمام شده و جاي دو گروه عوض مي شود . همچنين چون

پريدن بر پشت تنور معمولا با عجله وترس همراه است شخص مهاجم

ممکن است جايگاه متزلزلي داشته باشد . در اينصورت شاطر در

کمين مي ايستد و منتظر افتادن فرد و زدن ضربه به وي مي شود. اگر

در اثر شانه خالي کردن و يا حرکت، اعضاي تشکيل دهنده تنور از هم

جدا شوند در اين حالت بازي متوقف مي شود و به اول باز مي گردد.

نجات: يک بازي گروهي با دوندگي بسيار است. اعضاي شرکت کننده

بهدو گروه تقسيم شده و يک گروه فرار کرده و گروه ديگر آنها را

دنبال مي کنند . بازي تا زمان به دام انداختن يکي از اعضاي گروه

فراري ادامه مي يابد و بعد از آن جاي دو گروه عوض مي شود.

اله چو: اين بازي تا حدودي شبيه به کريکت است که در هند،پاکستان،

استراليا و انگلستان رواج دارد. بازي با حضور دست کم دو نفر شروع

مي شود ولي سقفي براي تعداد شرکت کنندگان نيست. ابتدا افراد به دو

گروه تقسيم مي شوند و بر حسب قرعه يک گروه ميداندار مي شود

که بايد بازي کنند و يا به اصطلاح چوب بزنند . اعضاي گروه ديگر

گروه بازنده اند و بايد در صدد گرفتن چوب يا بُل در آيند. گروه برنده

در کنار دال يا محل چوب زدن مي ايستند و اعضاي گروه بازنده

در مقابل آنان در فاصله ده تا پنجاه متري مقابل آنان مستقر مي شوند.

بين دو گروه يک سنگ به عنوان مرز قرار دارد.

زو بازي : تا حدودي شبيه اله چو است ولي طي آن شرکت کنندگان

بايد مصافتي را طي کنند و زو بکشند . اعضاي يک گروه به عنوان

چوب زن در کنار دال قرار مي گيرند و شروع به ضربه زدن به اله ها

مي کنند . بعد از هر ضربه ، چوب به صورت مورب به دال که تکيه

گاهي مانند تير چراغ برق است قرار داده مي شود و يکي از اعضاي

گروه مقابل اله را به سمت چوب پرتاب مي کند . هر چه فاصله بيشتر

باشد امکان تماس اله با چوب کمتر است . اگر اله به چوب برخورد

کند فرد چوب زن باخته است و گرنه اين اله به امتيازات گروه

اضافه مي شود. اين کار تا تمام شدن اله ها و نفرات انجام مي شود.

هفت سنگ ،گولو بازي ، سه پِر ،نيزدي زدي ، جوز و گوي

صنايع دستي بروجرد

صنايع دستي بروجرد از تنوع زيادي برخوردارند. عمده محصولات

سنتي و صنايع دستي بروجرد عبارتند از:

ورشو کاري وقلمزني ورشو .بروجرد مرکز اصلي توليد محصولات

هنري و وسايل خانه از جنس ورشو و برنج است . ورشو سازي در

بروجرد قدمتي ديرينه دارد و بروجردي ها اين صنعت را از روس ها

آموخته اند . سماورهاي بروجرد بسيار هنرمندانه اند و گسترش صنعت

ورشو در بروجرد بيشتر به خاطر ساخت همين سماورهاي نفيس بوده

است . قلمزني ورشو، هنري بسيار زيباست که طي آن هنرمندان نقوش

و نوشته هاي بسيار اصيل وهنرمندا نه اي را با زحمت بسيار بر روي

سيني هاي برنجي و ورشو حکاکي مي کنند.

به هرحال نام بروجرد با سماور، ورشوکاري و قلمزني ورشو عجين

شده و محصولات هنري بروجرد علاوه بر ايران در کشورهاي غربي

نيز مشتري فراوان دارند.

جاجيم بافي . جاجيم در بروجرد با نام ماشته شناخته مي شود.

کارگاه هاي ماشته بافي سنتي فراواني در سطح شهر، با استفاده از

پشم و رنگ هاي طبيعي اقدام به بافت جاجيم مي کنند. مشتريان اصلي

جاجيم رابيشترعشاير کوچرو لر و بختياري لرستان واستانهای همجوار

تشکيل مي دهند که در فصولي از سال براي خريدهاي کلي به شهر

بروجرد مي آيند.

ازجاجيم بعنوان زيرانداز يا رختخواب پيچ استفاده مي شود وعروسهاي

ايلات لر حتما آن را در جهيزيه خود می گنجانند. جاجيم بروجرد داراي

نقش های هندسی مربع و مستطيلی است و رنگ های قرمز، مشکي و

سفيد در آن بيشتر به چشم مي آيد.

فرش و گليم . فرش هاي بروجرد عمدتا يک تا دو ذرعي هستند

که بسيار مستحکم اند. طرحهای فرش بروجرد با فرش لري اندکي

متفاوت است وبيشتر به فرش های نهاوند، ملايروهمدان مي ماند فرش

بروجرد تماما با پشم محلي و رنگ طبيعي بافته مي شود و مرغوبيت

زيادي دارد.

شهر بروجرد مرکز تجارت محلي، کشوري وبين المللي فرش است.

گليمهای بروجرد نيزهمسان با فرشهای آن اززيبايي خاصی برخوردارند

و مي توانند زينت بخش اتاق يا محل کار شما باشند .در بروجرد گليم

رازيلوهم مي گويند اما زيلومنحصربه گليم نيست ومي تواندهر زيرانداز

ديگري راهم شامل شود. شايد اصل کلمه زيررو بوده بهمعني زيرانداز.

پارچه قلمكار .كاري پارچه يا چيت سازي از صنايع بسيار قديمي در

ايران است که در برخي شهرهاي ايران بويژه اصفهان وبروجرد قدمت

فراوان دارد . در واقع قلمکاري پارچه نوعي چاپ سنتي به شمار

مي رود. قلمکاري از قرن چهارم هجري در ايران رواج يافته است.

در اوايل قرن 7 هجري در اصفهان ، شيراز، بروجرد ، همدان ، رشت،

كاشان ، نخجوان ، يزد، سمنان ، گناباد ، نجف آباد و بسياري شهرهاي

ديگر، پارچه هاي قلمكار توليد مي شد و در اين ميان از نظر مرغوبيت

پارچه و زيبايي نقش ، قلمكارهاي بروجرد اهميت بسياري داشتند .

قلمكاري امروز را بازمانده هنري است که در قرن دوازدهم هجري ،

همزمان با حكومت صفويان برايران به تكامل رسيد وتا پايان قرن 13

و بعداز آن يكي از درخشان ترين هنرهاي تزئيني ايران بشمارمي رفت.

مردم از اين پارچه ها براي انواع پوشاك ، پرده ، سفره ، سجاده ،

رويه لحاف ، بقچه و ... استفاده مي كردند و اين موارد هنوز هم ادامه دارد.

كتيبه هاي سياه رنگ مزين به آيات قرآن ، اشعار فارسي و عربي در

مدح امام حسين بويژه ترجيع بند محتشم كاشاني نمونه اي از اين

هنراسترنگهای مورد استفاده توسط هنرمندان اين رشته گياهياست.

محصولات نمدي . نمد مالي از حرفه هاي سنتي بروجرد است و

محصولات توليدي بيشتر شامل انواع کلاه نمدي ، شولاي چوپاني و

زيرانداز نمدي مي شود. کلاهها وزيراندازهاي نمدين از زيبايي فراواني

برخور دارند و امروزه نيز توسط روستائيان و عشاير لر و بختياري

مورد استفاده قرار مي گيرند.

گيوه بافي . گيوه هاي مختلف از جمله گيوه آجيده ، گيوه خرم آبادي ،

گيوه کرمانشاهي ، گيوه ساده (جوراب) در بروجرد با کيفيت بالايي

تهيه مي شوند. بخشي از بازار بروجرد با عنوان بازار جوراب بافها به

همين کار اختصاص داشته و دارد.

منبت کاري. آثار زيباي منبت کاري در بروجرد توليد مي شود که از

فروشگاه هاي مختلف مي توان آنها را تهيه کرد. خراطي وتراش چوب

و بويژه قليان هاي چوبي بروجرد که با چوب گردو ساخته مي شوند

وبا زيرقليانهای شيشه اي با نقش شاهان قاجاروباآتشگاههاي سراميک

زيبا همراهند مي توانند سوغاتي خوب و ارزاني براي شما باشند.

ديگر محصولات و صنايع دستي بروجرد شامل : ديزيهاي گلي، جارو،

ظروف مسي ...مي باشد.

گردشگاه هاي طبيعي و شهري بروجرد

گردشگاه گلدشت: گلدشت يک دره و جلگه بسيار وسيع در دامنه

کوه های سر به فلک کشيده زاگرس است . محدوده گلدشت از غرب

تپه چغاي بروجرد آغاز شده و تا تنگه کپرگه ادامه مي يابد. گلدشت

مشتمل بر چندين ناحيه و روستا است که روستاهاي فيال، شيخ ميري،

قلعه و کپرگه بخشهاي مهم آن هستند. اين دره آبرفتي حاوي چشمه ها

و سراب هاي گوناگون است و آب ناشي از ذوب برفهاي قلل کوه گرين

باعث روان شدن رودخانه اي دائمي در اين ناحيه شده که به تبع آن

کشاورزي و باغداري در اين ناحيه سرسبز از رونق زيادي برخوردار

شده است. گلدشت ناحيه ييلاقي شهروندان بروجردي به حساب مي آيد

و ويلاهاي زيبايی در جای جای آن ديده مي شود . همچنين وجود

روستائيان خونگرم و امکانات تفريحي فراوان باعث شده تا اين ناحيه

بويژه در روزهاي تعطيل شاهد حضور جمعيت زيادي از مردم بروجرد

و يا گردشگران و ميهمانان باشد. دسترسي به گلدشت از طريق جاده

آسفالته به طول 12 کيلومتر از غرب شهر بروجرد ( انتهاي خيابان

دکتر فاطمي - ميدان کوهستان) امکانپذير است.

گردشگاه تاک درخت: اين گردشگاه هاي قديمي در کيلومتر 10 جاده

اشترينان قرار دارند و مشتمل بر بيشه ها و چشمه هاي متنوعي هستند

که ازميان آن به بيشه هاي تاک درخت،هفت چشمه وخشتيان مي توان

اشاره کرد.

گردشگاه چنارستان: در10کيلومتري جنوب غرب شهر بروجرد،

روستاي بزرگ وآباد چنارستان قرار دارد که بيشه زارها وچشمه های

اطراف آن از گردشگاههاي جالب توجه شهر بروجرد بحساب مي آيند.

همچنين تمامي مسيراين راه پوشيده ازباغها و زمينهاي کشاورزي پر

بازده است که داراي زيبايي فراواني هستند.

دهکده ييلاقي ونايي: روستاي ونايي يکي از معروفترين روستاهاي

استان لرستان است که مانند بهشت گمشده اي در تنگه اي در12

کيلومتري غرب بروجرد قرارگرفته است. اين روستا،پاتوق کوهنورداني

است که قصد صعود به قلل مرتفع زاگرس را دارند ونايي سرچشمه ،

سرابها و جويبارهاي بسياري است به نحوي که آب آشاميدني شهر

بروجرد از همين سرچشمه ها تهيه مي شود. غار ونايي داراي ارزش

تاريخي است و کوه ها و دامنه ها و بيشه زارهاي اطراف آن فضاي

بسيار زيبايي را براي تفريح فراهم آورده اند. محصولات لبني بسيار

مرغوب و خيار و خيارشور ونايی از شهرت برخوردارند.

تالاب بيشه دالان:اين تالاب بزرگ با مساحت 913 هکتار در30

کيلومتري جنوب شهر بروجرد و در زمين هاي دشت سيلاخور قرار

دارد و زيستگاه حيوانات بومي و پرندگان مهاجر است .

سراب ها و چشمه ها : تعداد زيادي سراب و چشمه در بروجرد

هست که مهمترين آنها عبارتند از: سراب کرتول ، زارم ، پنبه ،

سفيد ، دره خوني ، هفت چشمه ، اسل مساله بيک، زرشکه، جانيزه .

تنگه کپرگه: 10کيلومتري غرب بروجرد ودرمحدوده روستاي کپرگه .

تنگه بزهل: در دامنه هاي کوهستانهاي غربي بروجرد.

تنگه هشت بيد: در دامنه کوههاي جنوب غرب بروجرد.

ديگر گردشگاه ها عبارتند از :کوچه باغي ، گردشگاه تپه چغا ،

پارک سماور ،پارک بانوان ، پارک بهار و گردشگاه فدک.

خانه هاي قديمي و تاريخي بروجرد

خانه همايوني ( ثبت ملي 12538) : همراه با باغ همايوني و خانه

هجري از مجموعه بناهاي ديدني مربوط به دوران قاجاريه است که

در خيابان شهداي بروجرد قرار دارد .علاوه بر معماري دوره قاجار،

تزييناتي از آجر مربوط به دوران پهلوي اول نيز در آنها مشاهده

می ‌شود . خانه هجري و همايوني در دو طبقه مجزا داراي اتاق هاي

اندروني بيروني بوده و براي ورود به باغ همايوني بدون راهيابي به

معابر و خيابان اصلي ، به وسيله يك راهروي باريك به محوطه باغ

متصل شده‌اند.در ضلع جنوبي باغ نيز دو اتاق با تزيينات آجري ساخته

شده است كه در زمان خود با داشتن چشم اندازي زيبا به داخل باغ ،

براي گذراندن اوقات فراغت بويژه در فصل تابستان مورد استفاده بوده

است.

خانه طباطبايي:اين خانه متعلق به فردي روحاني به نام افتخارالاسلام

طباطبايی بوده که توسط سازمان ميراث فرهنگي خريداری شده است.

خانه طباطبايي از آثار دوره قاجار است.

اين خانه 1560 متر مربع مساحت دارد وي در دوطبقه ساخته شده

و داراي هفت در ، پلکان و حمام اندروني است و در ضلع جنوبي و

شرقي محوطه آن نيز اتاق هايي بنا شده است .

ديگر خانه هاي قديمي شهر : تکيه موثقي ، خانه سلطاني ، خانه

حاج سيد غفور برده پز ، خانه حاج آقا کمال نبوي ، خانه هجري

آثار باستاني و تاريخي بروجرد

دوره هاي باستان شناسي به کار رفته در اين نوشته :

1- پيش ازتاريخ: شامل طيف وسيعي از دوران هاي زندگي بشري

است که مشتمل بر پارينه سنگي ( حدود 100 هزار سال قبل )

پارينه سنگي ميانه ( تا 40 هزار سال قبل از ميلاد) ، پارينه سنگي

نوين ( تا 10 هزار سال پيش از ميلاد) ، نو سنگي ( تا حدود 4 هزار

قبل از ميلاد) ، دوران مس ( تا 3 هزار قبل از ميلاد) ، دوران مفرغ

( بين 2500 تا 600 قبل از ميلاد) ، دوران آهن (1200 تا 400 قبل

از ميلاد) و پس از آن است.

2- تاريخي : بطور خاص از 3500 قبل از ميلاد و همزمان با رشد

تمدن هاي اوليه در بين النهرين، مصر و جنوب ايران کنوني شروع

مي شود و تا پايان ساسانيان را شامل مي شود.

تمدن هاي باستاني ايران در اين گروه قرار مي گيرند.

3- اسلامي : مشتمل بر قرون اول تا سوم هجري ، سلجوقيان و

حکومت هاي بعد از آنان تا پايان دوره قاجار است ( 600 تا 1900

ميلادي).

4- معاصر: مشتمل بر دوره پهلوي و جمهوري اسلامي است که

قرن 14 شمسي و 20 و21 ميلادي را شامل مي شود.

فهرست محوطه هاي باستاني و تاريخي بروجرد

تپه و قلعه رومِان (رميان يا رومانيان)/ پيش از تاريخ (هزاره چهارم قبل از ميلاد) - تاريخي (سلوکيان) - اسلامي (تيموريان) تپه و قلعه يزدگرد / تاريخي
تپه و قلعه قرق/پيش از تاريخ - تاريخي (اشکانيان)
تپه شيرين چغا/ تاريخي - اسلامي
تپه هاي حاجي آباد/ تاريخي - اسلامي
تپه چغا ماندني/ تاريخي - اسلامي
تپه كيوان چغا كويري (کيوري)/ پيش از تاريخ-تاريخي- اسلامي
تپه كل خرابه/ تاريخي - اسلامي
تپه سين آباد/ تاريخي - اسلامي
تپه گنجينه/ تاريخي - اسلامي
تپه طنجور/ تاريخي - اسلامي

تپه هاي خدابخش/ تاريخي
تپه كپوره/ تاريخي - اسلامي
تپه بلالوك/ تاريخي
تپه امامزاده ابراهيم/ تاريخي - اسلامي
تپه پا چغا/ پيش از تاريخ - تاريخي
تپه سليمان تره/ تاريخي
تپه دوراخ/ تاريخي
تپه گردله روستاي هميانه/ تاريخي
تپه علي اكبري/ تاريخيي
تپه چغا كافران/ تاريخي
تپه گردله روستاي كريم آباد/ تاريخي
تپه گردله روستاي هزار جريب/ تاريخي
تپه قبرستان/ اسلامي
تپه پا برج/ اسلامي
تپه قبرستان (روستاي محمد ضياء تپه رمضان/ تاريخي
تپه ملا عزيز/ تاريخي تپه آهنگران/ تاريخي
تپه قلعه روستاي محمد ضياء/ تاريخي

تپه آقا نصراله/ اسلامي
تپه كلنگانه/ اسلامي (قاجاريه)
تپه قلاع سر قلاع/ تاريخي - اسلامي
تپه باغ كشكه/ اسلامي
تپه زارم/ اسلامي
تپه حمام خرابه/ پيش از تاريخ - تاريخي - اسلامي
تپه اسد خاني/ اسلامي
تپه زنگنه/ پيش از تاريخ - تاريخي - اسلامي
تپه كوره/ تاريخي - اسلامي
تپه امامزاده واليان/ اسلامي
تپه امامزاده عبدالله/ اسلامي تپه ايمان آباد بالا/ پيش از تاريخ (آهن) – تاريخي (پارتيان) قلعه خرابه علي گردل زندان خرابه قشلاق / اسلامي

قلعه گبري قلعه آقبلاغ محوطه قبرستان روستاي ملک آبادمحوطه قبرستان روستاي قلعه ثمور خان (شمرخان) قبرستان اسلامي قبرستان عمار قبرستان پير دره قبرستان روستاي ملک آباد قلعه دهکرد قلعه بها الدين قلعه جغله قلعه کا محمد رضا / کاربرد نظامي کمر نوشته فخر آباد / سنگ نگاره پيش از تاريخ کمر نوشته چشمه ميان دره / سنگ نگاره پيش از تاريخ ده خرابه چشمه باغها / شهر تاريخيآبادي خرابه / شهر تاريخي

مسجد سلطاني بروجرد

مسجد حديث و عتيق در بروجرد ياد کرده است . به احتمال زياد يکي

از اين دو مسجد جامع و ديگري نيز مسجدي بوده که در دوره قاجار

تخريب و مسجد سلطاني بجاي آن بنا نهاده شده است . مسجد سلطاني

به دستورفتحعلي شاه قاجار بنا شده و نام وي در گچبريهاي مسجد ديده

ميشود . مسجد سلطاني شباهت بسيار زيادي به مسجد امام تهران

دارد و سبک و زمان ساخت اين دو يکي است هرچند به لحاظ ظرافت

هاي معماري، مسجد بروجرد داراي برتري هاي چشمگيري است. حياط

بزرگ مسجد داراي ابعاد 61 در 47متر است و حوض بزرگي ازبناهاي

زيبا و ديدني مرکز شهر بروجردمي توان به مسجد سلطاني اشاره کرد.

اين مسجد که در دوره پهلوي با نام مسجد شاه و اکنون نيزبانام مسجد

امام خميني شناخته مي شود در دوران قاجار بر روي خرابه هاي يک

مسجد تاريخي بنا شده است.حمدالله مستوفي از دودر وسط اين صحن

قرار دارد که به زيبايي مسجد افزوده است و تصوير ايوانهاي مسجد

در آن منعکس مي شود. مسجد داراي سه درب است که درب غربي به

خيابان صفا، درب شمالي به خيابان جعفري و درب شرقي به بازار

دواتگرها باز مي شود.

مسجد سلطاني داراي 4 ايوان بزرگ است که بويژه ايوان شمالي از

زيبايي فوق العاده اي برخوردار است. بر بالاي اين ايوان اتاقکي براي

اذان گويي وجود دارد که در حکم گلدسته هاي مساجد ديگر است .

برايوان غربي اين مسجد سنگ نوشته اي نصب شده که نشان مي دهد

که فتحعلي شاه براي رفاه شهروندان بروجردمالياتنانوايان را بخشيده

است. مسجد سلطاني فاقد گلدسته است و تنها داراي يک گنبد در ضلع

جنوبي است. ايوان جنوبي به گنبد خانه ختم مي شود که فضاي بسيار

بروجرد 1

مطالب مشابه :

سامانه رزواسیون مراکز اقامتی

نام، آدرس و تلفن زائرسراهای مشهد مقدس

هتل ها و مهمانسراهای شرکت سرمایه گذاری ایرانگردی و جهانگردی در کشور:

زندگی دانشجویی

زندگی دانشجویی

استاد علی اکبر صنعتی - مردی از تبار زیبای عشق - تندیس ساز زیبایی ها

شهرستان سلماس خود را برای پذیرایی از مسافران نوروزی آماده می کند

بروجرد 1