تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی؟

تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی

تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی که به طور مخفف OR نامیده می‌شود شاخه‌ای بین‌رشته‌ای از ریاضیات است که از گرایش‌هایی مانند برنامه‌ریزی ریاضی، آمار و طراحی الگوریتم‌ها استفاده می‌کند تا در مسائل بهینه سازی نقطه بهینه را پیدا کند. یافتن نقطه بهینه براساس نوع مسله مفاهیم مختلف دارد و در تصمیم سازیها استفاده می‌شود. مسائل تحقیق در عملیات بر بیشینه سازی (ماکزیمم سازی) -مانند سود، سرعت خط تولید، تولید زراعی بیشتر، پهنای باند بیشتر و غیره- یا کمینه سازی (می‌نیمم‌سازی) -مانند هزینه کمتر و کاهش ریسک و غیره) با استفاده از یک یا چند قید تمرکز دارند. ایده اصلی تحقیق در عملیات یافتن بهترین پاسخ برای مسائل پیچیده‌ای است که با زبان ریاضی مدل‌سازی شده‌اند که باعث بهبود یا بهینه‌سازی عملکرد یک سیستم می‌شوندعبارت تحقیق در عملیات (که گاهی علم مدیریت یا managementscience نیز نامیده می‌شود) معمولاً مخفف به صورت OR به کار می‌رود. معمولاً علم مدیریت ارتباط نزدیکی به مسائل مدیریت تجارت دارد. تحقیق در عملیات یکی از زیرشاخه‌های ریاضیات کاربردی است و جنبه‌های کاربردی آن در مهندسی صنایع نیز مورد توجه قرار می‌گیرد. ریاضیات کاربردی به متخصصان امکان می‌دهد تا جنبه‌های نظری تحقیق در عملیات را بررسی کرده و آن‌را گسترش دهند و توانایی ایجاد و توسعه تحقیق در عملیات را فراهم کنند. مهندسی صنایع با استفاده از جنبه‌های کاربردی تحقیق در عملیات سعی می‌کند تا آن‌را در صنعت و تجارت به کار گیرد. ابزارهای اصلی استفاده شده توسط تحقیق در عملیات مدل‌سازی ریاضی، بهینه‌سازی، آمار، نظریه گراف، نظریه بازی‌ها، نظریه صف، آنالیز تصمیم‌گیری و شبیه‌سازی است. به دلیل ماهیت محاسباتی این شاخه، OR با علوم کامپیوتر پیوند دارد و تحلیل‌گر تحقیق در عملیات معمولاً از نرم‌افزارها یا کدهای اختصاصی استفاده می‌کنند که توسط خودشان یا همکارانشان ایجاد شده‌اند. نرم‌افزارهای تجاری تحقیق در عملیات معمولاً با عنوان ابزارهای حل مساله شناخته می‌شوند و قابلیت استفاده در نرم‌افزارها و کد‌های خودنوشته را دارا هستند. ویژگی بارز تحقیق در عملیات نگاه کلی آن به سیستمها و بهبود آن است و به جای آنکه بر یک یا چند جزء سیستم تمرکز کند تمام سیستم را مد نظر قرار می‌دهد. تحلیل‌گران تحقیق در عملیات معمولاً با مسائل جدیدی مواجه می‌شوند و باید تشخیص دهند که کدام‌یک از روش‌ها بیشتر با ساختار سیستم، اهداف بهبود و قیدهای زمانی و توان محاسباتی منطبق است. به همین دلیل (و دلایل دیگر) نقش نیروی انسانی در تحقیق در عملیات حیاتی است. همانند ابزارهای دیگر، تکنیک‌های OR به تنهایی قادر به حل مسائل نیستند.

قلمرو تحقیق در عملیات

برخی از نمونه‌های کاربرد تحقیق در عملیات به شرح زیر است:

* مدیریت بهینه حمل و نقل کالا و مواد در شبکه‌های ارتباطی جاده‌ای، دریایی، هوایی و لوله‌های انتقال

* ارزیابی بهره‌وری، کارایی و اثربخشی

* برنامه‌ریزی زمانی جلسات مختلف در مدارس، دانشگاه‌ها و کنفرانس‌ها با هدف کاستن از زمان‌های تلف شده و افزایش اثربخشی آموزش

* تخصیص بهینه نیروهای کاری به مشاغل

* بودجه‌ریزی بهینه با هدف استفاده موثر از هزینه‌ها

* طراحی ساختار کارخانهها با هدف جریان بهینه مواد و کالاها

* ایجاد شبکه‌های ارتباطی با کمترین هزینه و اطمینان از کیفیت خدمات

* مدیریت ترافیک خیابانی و جاده‌ای

* طراحی ساختار چیپ‌های کامپیوتری با هدف کاهش زمان تولید (و بنابراین کاهش هزینه‌ی تولید)

* مدیریت جریان مواد و کالا در زنجیره تامین

* زمان‌بندی:

o کارکنان

o مراحل تولید

o مدیریت پروژه

o انتقال داده‌ها در شبکه‌ها

o رویدادهای ورزشی و پوشش تلویزیونی

تحقیق در عملیات به طور گسترده در سازمان‌ها و موسسات دولتی و خصوصی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به دلیل ماهیت آن، تحلیل‌گران تحقیق در عملیات می‌توانند با استفاده از دانش خود در حوزه‌های تخصصی دیگر وارد شوند

در حالی که ما ایرانی ها هنوز از روش سنتی آزمون و خطا استفاده می ;کنبمشور آمریکا سالها پیش از روش برنامه ریزی علمی با پژوهش عملیاتی بهره بردهاست که نمونه هایی از نتایج آن در ادامه آورده می شود :

برنامه‌ريزي گشت نيروهاي پليس درسان‌فرانسيسكو

در سال 1989 با بكارگيري برنامه‌ريزي خطي ، برنامه‌ريزي آرماني وبرنامه‌ريزي عدد صحيح روشي براي برنامه‌ريزي نيروهاي گشت پليس ارائه شد كه بااستفاده از آن ، پليس موفق به 11 ميليون دلار صرفه‌جويي سالانه گرديد. همچنين ،زمان پاسخگويي تا 20% بهبود يافت. درآمد ناشي از بهبود ترافيك سالانه تا 3 ميليوندلار برآورد مي‌شود.
كاهش هزينه سوخت در نيروگاه‌هاي توليد برق

در سال 1989 استفاده از برنامه‌ريزي پوياي احتمالي و مدل‌هايشبيه‌سازي موجب 125 ميليون دلار كاهش هزينه در 79 نيروگاه شد.
طراحي روش برايسهولت قالب‌گيري شمش در كارخانه فولاد بسل‌هام

استفاده از برنامه‌ريزي عدد صحيح در كارخانه فولاد در قالب‌گيريشمش باعث 8 ميليون دلار صرفه‌جويي سالانه شد.

مخلوط كردن بنزين در تكزاكو

در سال 1989 با استفاده از مدل‌هاي مخلوط كردن مواد ، برنامه‌ريزيغيرخطي ابداع شد كه چگونگي مخلوط كردن نفت خام در تصفيه‌خانه شركت تكزاكو به منظورتوليد بنزين معمولي ، بدون سرب و بنزين سوپر را مشخص مي‌كرد. برآورد مي‌شود كه اينمدل ، هزينه‌هاي شركت را سالانه تا 30 ميليون دلار كاهش دهد.

برنامه‌ريزي كاميون‌ها در خطوط كاميون‌راني شمالآمريكا

مدلي كه با استفاده از مدل‌هاي شبكه و برنامه‌ريزي پويا برايتخصيص بار به كاميون‌ها طراحي شد صرفه‌جويي سالانه 2.5 ميليون دلاري بهمراهداشت.

مديريت انبار در كارخانه بلوبل
كارخانه بلوبلتوليد كننده شلوار كار ، پيراهن ورزشي و پيراهن گرم است. در سال 1985 ، ادوارد ،واگنر و وود با استفاده از برنامه‌ريزي خطي و مدل‌هاي انبارداري احتمالي موفق شدندميانگين سطح موجودي انبار كارخانه را تا 31% كاهش دهند.
كاربرد مسالهبرنامه‌ريزي خطي در معامله سهام
افراد زيادي برنامه‌ريزي خطي را براي تصميم‌گيريدر معامله سهام بكار گرفته‌اند. در سال 1986 چندي و كراپ اين روش را براي تعيينميانگين حداكثر سرمايه مشروط به محدوديت‌هاي روي سطح ، ريسك و تنوع سهام مورداستفاده قرار دادند.
استفاده از برنامه‌ريزي خطي در برنامه‌ريزي توليد لبنيات
در سال 1985 مساله برنامه‌ريزي خطي براي تعيين چگونگي فرآيند تبديل دوغ ،شيرخام ، آب پنير و سرشير به پنيرخامه‌اي ، پنير دلمه ، سرشيرترش و كشك بكار گرفتهشد.
تعويض تجهيزات در شركت نفت فيليپس
بعد از چند سال كار ، يك خودروي سوارييا كاميون بايد تعويض شود؟ شركت فيليپس از يك مدل تعويض تجهيزات براي پاسخ به اينپرسش بهره گرفت. بكارگيري اين مدل تقريبا صرفه جويي سالانه معادل 90 هزار دلار بههمراه داشت.

فرودگاه جديد شهر كجا بايد ساخته شود
درپاسخ به اين پرسش بايد پارامترهاي متفاوتي را در نظر گرفت. براي مثال
(الف) هزينه ساخت فرودگاه
(ب) ظرفيت فرودگاه
(پ) زمان دسترسي به فرودگاه
(ت) ايمني سيستم
(ث) مشكلات اجتماعي ناشي از ساخت فرودگاه جديد
(ج) ميزان آلودگيصداي ناشي از فعاليت فرودگاه
اگر با توجه به همه شرايط فوق نتوان محلي را براياين كار يافت ، پس فرودگاه جديد شهر كجا بايد ساخته شود ؟ با استفاده از نظريهتسهيلات چند منظوره در سال 1972 محل جديد فرودگاه شهر مكزيكوسيتي را تعيين كرد.

منبع:
تحقيق در عمليات برنامه‌ريزي خطي و حمل و نقل ،و.ل.وينستون ، مترجمان : سيد علي ميرحسيني و محمد رضا عليرضايي

تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی؟

مطالب مشابه :

تحقیق در عملیات چه کاربردی دارد ؟

تحقیق در عملیات یا پژوهش عملیاتی؟

تحقیق در عملیات چه کاربردی دارد ؟

برنامه‌ريزي استراتژيك پويا با رويكرد تكنولوژي

مقدمه‌اي بر مراحل اجرايي برنامه‌ريزي جامع فرهنگي

فرآيند برنامه ريزي آموزش كاركنان

ديدگاه پوياي برنامه راهبردي

تعاریف و مفاهیم آینده پژوهی، آینده پژوهی چست؟ آینده نگاری چیست؟ فلسفه آینده پژوهی؟ روشهای آینده پژوه

عنوان مقاله: ديدگاه پوياي برنامه راهبردي

مقاله استراتژی بازاریابی