حرفه و فن – سال اول واحد 4 تا 8

واحد 4 – کار با فلز

يکي از اکتشافات مهم بشر در طول تاريخ کشف فلز بوده است. اين کشف بر نحوه ي زندگي او تأثير زيادي گذاشته و باعث اکتشافات و اختراعات ديگري شده است. فلزات انواع مختلفي دارند و هر فلز داراي خواص و ويژگيهايي است.



  فلزات چگونه قابل استفاده مي شوند؟

فلزات عموماً به صورت سنگ معدن و در ترکيب با عناصر ديگري وجود دارند، لذا پس از استخراج از معدن بلافاصله قابل استفاده نيستند و بايد کارهاي مختلفي روي آنها صورت گيرد.
آهن: آهن به صورت سنگ معدن استخراج مي شود. سنگ آهن را همراه سنگ آهک و کُک داخل کوره ي بلند در کارخانه ي ذوب آهن مي ريزند. در اثر حرارت حاصل از سوخت کک، سنگ آهن ذوب شده و آهن خام به دست مي آيد؛ اما چون آهن خام خالص به علت نرم بودن و نداشتن استحکام کافي در صنايع قابل استفاده نيست، آن را به همراه عناصر ديگري مثل کربن و ... به صورت آلياژي از آهن در مي آورند.
مس: مس فلزي نرم است و در 1100 درجه سانتي گراد ذوب مي شود و حرارت و الکتريسته را بسيار خوب هدايت مي کند. برنج و برنز از آلياژهاي مس هستند.
آلومينيوم: آلومينيوم با رنگ سفيد مايل به خاکستري، سبک و بسيار نرم و در 660 درجه ي سانتي گراد ذوب مي شود. آلومينيوم به صورت آلياژ به کار برده مي شود. اين فلز را از نوعي خاک رس، به نام بوليست به دست مي آورند و پس از ذوب و تصفيه در کارخانه هاي ذوب آلومينيوم آن را آماده ي مصرف مي نمايند.
روي: روي فلزي است به رنگ خاکستري روشن که در مقابل تغييرات آب و هوا بسيار مقاوم است. اين ويژگي باعث شده است كه از روي، به عنوان پوشش ورقهاي آهني، لوله هاي آب و ... براي جلوگيري از زنگ زدگي استفاده شود.  



  ابزار شناسي

1 – سوهان: سوهان، ابزاري است که براي بُراده بَرداري و ساييدن فلز مورد استفاده قرار مي گيرد. بدنه ي سوهان از جنس فولاد است و بر روي آن دندانه هايي به نام آج ايجاد شده است.
2 – اره آهن بُر: از اره ي آهن بُر براي ايجاد شيار و قطعات و يا بريدن استفاده مي شود.
3 – خط کش فلزي: خط کش فلزي مدرج براي اندازه گيري و خط کشي فلزات به کار مي رود.
4 – سوزن خط کش: براي ترسيم خطوط روي قطعات فلزي از سوزن خط کش استفاده مي شود.
5 – سمبه نشان: وسيله اي است براي نشان دادن مرکزي که بايد سوراخ شود. براي هدايت نوک مته و يا ايجاد جا براي استقرار پايه ي پرگار نيز از سمبه نشان استفاده مي شود.
6 – قيچي ورق بُر دستي: ابزاري است که براي بريدن ورقهاي فلزي نازک با ضخامت کمتر از يک ميلي متر به کار مي رود.
7 – گونيا: گونيا براي کنترل عمودي بودن دو سطح و خط کشي روي سطوح استفاده مي شود.  



  پرسش واحد 4 کار با فلز
1 – چند نوع فلز مي شناسيد؟

آهن، فولاد، چُدن، مس، آلومينيوم، روي، حلبي، قلع، برنز، برنج  



  2 – آيا از فلزات به همان شکلي که در معدن يافت مي شود مي توان استفاده کرد؟ چرا؟

خير، زيرا اولاً داراي ناخالصي هايي مي باشند و ثانياً براي استفاده به ابعاد و اشکال گوناگوني تغيير شکل مي دهند.  



  3 – آهن را همراه با چه عناصر ديگري به صورت آلياژ در مي آورند؟

کربن، گوگرد، فسفر، سيليسيم، کُرُم، نيکل  



  4 – مس چه نوع فلزي است و آلياژهاي آن را نام ببريد؟

مس فلزي است نرم در 1100 درجه سانتي گراد ذوب مي شود و حرارت الکتريسته را به خوبي هدايت مي کند. برنج و برنز از آلياژهاي مس هستند.  



  5 – چرا در ساختن سقف و ستون ساختمان از تيرآهن استفاده مي شود؟

به خاطر استحکام فلز آهن که بسيار زياد است (در مقايسه با ساير فلزات).  



  6- چرا درب و پنجره هاي آهني را رنگ مي زنند ولي درب و پنجره هاي آلومينيومي نيازي به رنگ کردن ندارد؟

درب و پنجره هاي آهني را به دليل بالا بودن مقاومت در برابر زنگ زدگي، رنگ و ضد زنگ مي زنند، در حاليکه آلومينيوم نسبت به زنگ زدگي مقاوم است و همچنين داراي رنگ نسبتاً زيبايي است.  



  7 – از ابزارهاي زير چه استفاده هايي مي شود؟

سوزن خط کشي: براي ترسيم خطوط روي قطعات فلزي استفاده مي شود.
سمبه نشان: براي نشان زدن مرکزي که بايد سوراخ شود و براي هدايت نوک مته و ايجاد جا براي استقرار پايه ي پرگار استفاده مي شود.
گونيا: براي کنترل عمودي بودن دو سطح و خط کشي روي سطوح، استفاده مي شود.
اره ي آهن بُر: به منظور بريدن و ايجاد شيار در قطعات، به کار مي رود.  

    

واحد 5 – ساختمان سازي

rherfeh1_60-1.jpg  

وقتي انسان غارنشين، کشاورزي و دامپروري را بر اثر تجربه آموخت، به تدريج غارها را رها کرد و به ساختن خانه در جلگه هاي حاصلخيز پرداخت. او با استفاده از قدرت خلاقيت خود و بکار گيري موادي که محيط اطرافش وجود داشت، به ساختن بناهاي مورد نياز خود پرداخت. به اين ترتيب ابتدا روستاها و سپس شهر ساخته شدند و شهر نشيني آغاز شد. اين سرآغاز تمدن بشري بود.



  ساختمان سازي

انسان، مي کوشد براي جلوگيري از خرابيهاي عواملي چون سيل، زلزله، ريزش کوه و ... ساختمانهاي محکم و مقاوم را بسازد. به رعايت پيش بيني هايي که براي جلوگيري از آسيب ديدن و تخريب ساختمانها انجام مي گيرد، ايمني گفته مي شود. عوامل بسياري در نظم يافتن ساختمان در شهر و روستا اثر دارد که از آن جمله مي توان پيچ و خم يک رودخانه، رعايت حريم جاده ها و جهت جغرافيايي منطقه را نام برد.
نيازهاي متفاوت جمعيت شهري و روستايي به مسکن، دو عامل مهم ديگري در نظم بخشيدن به ساختمانها در شهرها و روستاها مي باشد.
 



  انواع ساختمانها

ساختمانها بر حسب نوع کاربرد، انواع مختلفي مانند مسکوني، اداري، تجاري، توليدي و صنعتي و ... دارند. هر ساختمان برحسب نوع کاربرد، داراي ويژگيهايي است که هنگام طراحي نقشه، انتخاب محل احداث، نوع مصالح، ساخت نما و ... مورد توجه سازندگان ساختمان قرار مي گيرد.

rherfeh1_60.gifrherfeh1_60-1.jpg
rherfeh1_60-2.jpgrherfeh1_60-3.jpg

 


  نقشه کشي ساختمان

rherfeh1_61.jpg  

نقشه ي يک ساختمان مسکوني عبارت است از وسيله اي براي نمايش دادن محل و اندازه ي اتاقها، راهروها، آشپزخانه، حمام و غيره براي ترسيم نقشه ي همکف يک ساختمان به ترتيب زير عمل مي کنيم:
1 – در ذهن خود سقف ساختمان را بر مي داريم.
2 – از بالا به ساختمان بدون سقف نگاه مي کنيم و آنچه را که مي بينيم روي کاغذ مي كشيم.
3 – عرض و طول فضاها و محل قرار گرفتن در و پنجره را بر روي نقشه مشخص مي کنيم.
 



  مواد و مصالح ساختماني

در هر منطقه، بر اساس نوع آب و هوا، مواد اوليه و معادن موجود، از مواد مختلفي در ساختمان سازي استفاده مي شود که به آن مصالح ساختماني مي گويند.
1 – تيرآهن: از آن براي پايه (ستون) و تيرهاي سقف يک ساختمان استفاده مي شود.
2 – آجر: از گِل خاک رس قالب گيري شده که در کوره و تحت حرارت بالا پخته مي شود، به دست مي آيد.
3 – سيمان: از پختن و آسياب کردن مواد مختلف (سنگ آهک، خاک رس و درصد کمي از مواد ديگر) به دست مي آيد. هرگاه اين ماده با آب ترکيب شود، جنسي قوي را به وجود مي آورد که مي تواند آجر، قطعه هاي سنگي و بعضي ديگر از مواد مصالح را به هم چسبانده و روي هم نگه دارد.
4 – شن و ماسه: شن به دانه هاي درشت از جنس سنگ و ماسه به دانه هاي ريز آن گفته مي شود.
5 – ملات ماسه سيمان: به مخلوط سيمان، ماسه و آب با نسبت معين گفته مي شود. از اين ماده براي چسباندن آجر در ديوارهاي آجري استفاده مي شود.
6 – گچ: اين ماده از پختن و آسياب کردن سنگ گچ به دست مي آيد. از اين ماده براي سفيد کاري و مواد مختلف ديگر استفاده مي شود. گچ در مدت کوتاهي پس از ترکيب با آب به شدت، سفت مي شود.
 



  پرسش واحد 5 – ساختمان سازي
1 – ايمني سازي در ساختمان چيست؟

به رعايت پيش بيني هايي که براي جلوگيري از آسيب ديدن و تخريب ساختمانها انجام مي گيرد، ايمني گفته مي شود.  



  2 – عواملي که در نظم يافتن ساختمانها در شهرها و روستاها اثر دارند، کدامند؟

پيچ و خم يک رودخانه، رعايت حريم جاده ها، جهت جغرافيايي منطقه و نياز جمعيت شهري و روستايي به مسکن.  



  3 – شهرسازي را تعريف کنيد؟

به علم و مجموعه ي قوانيني که وضعيت کوچه ها، خيابانها و محل ساختن ساختمان ها را مشخص مي کند، شهرسازي گفته مي شود.  



  4 – چه عواملي را در ساختن ساختمان برحسب کاربرد آن بايد در نظر گرفت؟

طراحي نقشه، انتخاب محل احداث، نوع مصالح، ساخت نما و...  



  5 – مصالح ساختماني چيست؟

در هر منطقه بر اساس نوع آب و هوا، مواد اوليه و معادن موجود از مواد مختلفي در ساختمان فلزي استفاده مي شود که به آن مصالح ساختماني مي گويند.  



  6 – هر يک از مصالح ساختماني زير چه استفاده اي در ساختمان دارد و چگونه تهيه مي شود؟

تيرآهن: براي پايه (ستون) و تيرهاي سقف يک ساختمان استفاده مي شود.
شن و ماسه: شن به دانه هاي درشت از جنس سنگ و ماسه به دانه هاي ريز آن گفته مي شود. اين مصالح در کارخانه هاي سنگ شکن و يا به طور طبيعي از رودخانه تهيه مي شود.
گچ: اين ماده از پختن و آسياب کردن سنگ گچ به دست مي آيد. از اين ماده براي سفيد کاري و موارد مختلف ديگر استفاده مي شود. اين ماده در مدت کوتاهي پس از ترکيب آب سفت

واحد 6 – بهداشت

داشتن فعاليت، تحرّک و نشاط از نشانه هاي انسان سالم است. فرد سالم به راحتي فکر مي کند و وظايف خود را به خوبي انجام مي دهد. با ديگران به خوبي ارتباط برقرار مي کند و در کارهاي گروهي به خوبي فعاليت مي کند.
همه ي ما از بيماري، خاطره اي رنج آور و ناراحت کننده در ذهن داريم و مي دانيم که اين وضعيت در کار طبيعي جسم، روان و فعاليتهاي اجتماعي، اختلال ايجاد مي کند. فرد بيمار معمولاً با اقدامات درماني، بهبود مي يابد اما گاه اثرات بيماري تا آخر عمر باقي مي ماند و گاهي منجر به مرگ او مي شود.

بهداشت و سلامتي
سلامتي به طور کلي يعني آسايش کامل جسمي، رواني و اجتماعي. براي دستيابي به سلامتي بايد اعضاي بدن وظايف خود را به خوبي انجام دهند، پس نياز به مراقبت دارند.
علم و هنر پيشگيري از اختلالات، بيماريها و افزايش طول عمر و سطح سلامتي را بهداشت مي گويند. براي تأمين بهداشت، تلاش و کوشش فردي و همگاني لازم است. بهداشت، علم پيشگيري است و هزينه هاي اندک آن قابل مقايسه با هزينه هاي گزاف درمان نيست. يکي از قوي ترين و ارزان ترين روشهاي علمي براي حفظ سلامتي، انجام واکسيناسيون به موقع و منظم است. بسياري از بيماريهاي خطرناک دوران کودکي با واکسن قابل پيشگيري است. واکسيناسيون علاوه بر کاهش مرگ و مير کودکان و نوزادان، مانع گسترش بيماريهاي واگيردار مي شود و خسارتهاي ناشي از اين گونه بيماريها را به حداقل کاهش مي دهد.



  محيط زيست و سلامتي

rherfeh1_75-2.gif  

هوايي که تنفس مي کنيم، آبي که مي آشاميم و براي آبياري و پرورش ماهي و شست و شو از آن استفاده مي کنيم، زميني که روي آن زندگي، زراعت و دامداري مي کنيم و به طور کلي آنچه پيرامون ماست و بر ما تأثير مي گذارد و از ما تأثير مي گيرد، محيط زيست ناميده مي شود. بسياري از بيماريهاي خطرناکي که بشر به آن دچار مي شود در اثر زندگي در محيط ناسالم به وجود مي آيد. زندگي و سلامت ما به محيط زيست ما وابسته است.

اهميت محيط زيست
کره ي زمين زيستگاه اصلي انسان و ديگر موجودات زنده است. عوامل طبيعي در ارتباط با هم و بطور هماهنگ، عمل مي کنند تا شرايط طبيعي براي همه ي موجودات زنده، فراهم شود. اگر هر کس در هر نقطه ي کره ي زمين به محيط زيست صدمه بزند، نتيجه ي آن بر تمام مردم کره ي زمين و ساير جانداران اثر مي گذارد.

عوامل آلوده کننده ي محيط زيست و راههاي پيشگيري از آن
يکي از عوامل آلودگي و نابودي محيط زيست، ازدياد بي رويه ي جمعيت و استفاده ي نامناسب از ذخاير کره ي زمين است. سَمهاي موجود در فاضلاب کارخانه ها و منازل، زباله ها و گازهاي سمي حاصل از سوخت ماشينها، کارخانه ها و وسايل گرم کننده ي خانگي و قطع بي رويه ي درختها و استفاده بي رويه از منابع طبيعي، از جمله عواملي هستند که موجب آلودگي هوا و آب و کاهش منابع طبيعي مي گردند. زباله نيز يکي از عوامل آلوده کننده است.
 



  زباله چگونه موجب آلودگي محيط زيست مي شود؟

مي دانيد که زباله، پس مانده ي مواد غذايي، قوطي و شيشه هاي خالي، کاغذ، نايلون و ساير وسايل دور ريختني است. پخش شدن زباله در محيط زندگي، موجب جمع شدن حشرات و جانوران موزي مي شود و محل مناسبي براي رشد و تکثير ميکروبها مي گردد. گازهاي حاصل از انباشته شدن زباله ها موجب آلودگي هوا و شيرابه هاي ناشي از تخمير آنها موجب آلودگي آب و خاک مي گردد.
زباله ها بايد در کيسه هاي محکم و ظروف دردار باشند و در ساعت مقرّر به خارج از منزل و محيط کار منتقل شود. دفع بهداشتي زباله ممکن است به صورت دفن به طريقه ي صحيح، سوزاندن و يا بازيافت باشد. حشراتي مثل پشه، مگس و سوسک و جانوران موزي، عوامل انتقال انواع بيماريهاي خطرناک و کشنده هستند. براي از بين بردن حشرات و جوندگان بايد فقط در موارد بسيار ضروري از سموم شيميايي استفاده شود؛ زيرا حشره کشها و سموم شيميايي، هم براي سلامتي انسان و هم براي محيط زيست خطرناک اند.
 



  حوادث و ايمني

حوادث، به پيشامدهايي گفته مي شود که معمولاً ناگهاني اتفاق مي افتند و براي سلامتي انسان بسيار خطرناکند. حوادث، ممکن است طبيعي و غيرقابل پيشگيري باشند که اصطلاحاً به آن "بلا" مي گويند؛ مثل زلزله، سيل، طوفان، فعاليتهاي کوه آتش فشان. رعايت نکات ايمني از بسياري از حوادث جلوگيري مي کند.  



  پرسش واحد 6 – بهداشت
1 – سلامتي را تعريف کنيد و براي رسيدن به آن، چه کاري را بايد انجام داد؟

سلامتي، به طور کلي يعني «آسايش کامل جسمي، رواني و اجتماعي». بايد اعضاي بدن، وظايف خود را به خوبي انجام دهند، پس نياز به مراقبت دارند.  



  2 – چه عواملي ممکن است سلامتي انسان را به خطر اندازد؟

رعايت نکردن اصول بهداشتي، در معرض بيماريهاي واگيردار قرار گرفتن، مواظبت نکردن از اعضاي بدن و غيره.  



  3 – بهداشت را تعريف کنيد؟

علم و هنرِ پيشگيري از اختلالات، بيماريها، افزايش طول عمر و سطح سلامتي را بهداشت مي گويند.  



  4 – محيط زيست چه نقشي در تأمين احتياجات شما دارد؟

استفاده از درختان جنگلها براي صنايع چوبي، معادن، کوهها، هوايي که تنفس مي کنيم، آب براي خوردن، آبياري، پرورش ماهي و شست و شو، استفاده از زمين براي زندگي، زراعت و دامداري و ...  



  5 – محيط زيست را تعريف کنيد؟

آنچه پيرامون ماست و بر ما تأثير مي گذارد و از ما تأثير مي گيرد، محيط زيست ناميده مي شود.  



  6 – چه عواملي موجب آسيب ديدن محيط زيست مي شود؟

عوامل طبيعي مانند باد، آتشفشان، سيل، طوفان، عوامل مصنوعي مثل افزايش جمعيت، استفاده بي رويه از منابع طبيعي و ...  



  7 – چه عواملي در محيط زيست ممکن است بهداشت و سلامتي شما را به خطر اندازد؟

الف) زباله ها که بايد در داخل کيسه هاي سربسته جمع آوري کرد.
ب) دود کارخانه ها که بايد از داخل شهر به خارج شهر منتقل کرد.
ج) فاضلابها که بايد به صورت اصولي از طريق لوله هاي فاضلاب منتقل نمود.
د) قطع درختان و از بين بردن فضاهاي سبز که بايد مواظبت کامل از آنها به عمل آورد.
 



  8 – زباله چيست؟

زباله، پس مانده ي مواد غذايي، قوطي ها و شيشه هاي خالي، کاغذ، نايلون و ساير وسايل دور ريختني است.  



  9 – دفع بهداشتي زباله ها به چه صورتي ميسّر است؟

به صورت دفن به طريقه ي درست، سوزاندن و بازيافت. زباله هاي بيمارستاني بايد در محل و با دستگاه هاي ويژه سوزانده شود چون انتقال آن موجب آلودگي مي شود.  



  10 – بازيافت را تعريف کنيد؟

برخي از زباله ها به ويژه کاغذ، فلزات، پلاستيک و شيشه را مجدداً تبديل نموده، مورد استفاده قرار مي دهند، به اين فرآيند، بازيافت مي گويند.  



  11- حوادث را تعريف کنيد؟

به پيشامدهايي گفته مي شود که معمولاً به طور ناگهاني اتفاق مي افتد و براي سلامتي، خطرناک است.

12 – به چه حوادثي بلا مي گويند؟
حوادث، ممکن است طبيعي و يا غيرقابل پيشگيري باشند که اصطلاحاً به آن بلا مي گويند؛ مثل سيل، زلزله، طوفان و ... 
 

rherfeh1_91.jpg



  واحد 7 – (1) خوراک، (2) پوشاک

غذا:
همه ي موجودات زنده، از جمله انسان، براي رشد و ادامه ي زندگي خود به غذا احتياج دارند. تمام اعمال حياتي بدن مثل نفس کشيدن و کليه ي فعاليتها مثل فکر کردن و يا ورزش به نيرو و انرژي نياز دارند. غذا پس از هضم در بدن، حرارت و انرژي توليد مي کند.

تغذيه و اقتصاد خانواده
توجه به نکات زير در تهيه مواد غذايي مي تواند از اتلاف هزينه ي خانواده و اسراف مواد غذايي جلوگيري نمايد.
1 – نياز بدن خود را به انواع و مقدار مواد غذايي مختلف بشناسيد.
2 – آن نوع مواد غذايي را بخوريد که داراي ارزش غذايي مناسب باشد.
3 – در مصرف مواد غذايي، تعادل و تناسب را رعايت کنيد (از پرخوري و کم خوري بپرهيزيد).
4 – دقت کنيد که در آماده سازي مواد غذايي ارزش غذايي آنها از بين نرود.

پخت صحيح مواد غذايي
1 – برنج: خيس کردن و شست و شوي زياد و آبکش کردن برنج مقدار زيادي از مواد نشاسته اي و ويتامينهاي برنج را هدر مي دهد.
2 – سبزيها: خيس کردن زياد سبزيها و شستن سبزيهاي خرد شده، ويتامينهاي آن را از بين مي برد. براي پختن سبزي ابتدا بايد آب را بجوشانيد سپس سبزي را در درون آب جوش بريزيد.
3 – گوشت: خيس کردن گوشت و قطعات کوچک گوشت، مقدار زيادي از مواد آن را هدر مي دهد. گوشت بهتر است در قطعات کوچک و با بخار يا آب کم پخته شود. گوشت کباب شده ارزش غذايي بيشتري دارد اما از نظر بهداشتي بايد خوب مغز پخت شود.
4 – حبوبات: حبوبات بهتر است چند ساعت قبل از پخت در آب سرد خيسانده شود. آب آن بايد چند بار عوض شده و پخته گردد.
5 – آب حبوبات، گوشت، سبزي و برنج پخته شده را دور نريزيد، مي توانيد در تهيه آش و سوپ از آن استفاده کنيد.

انتخاب مواد غذايي سالم
يکي از راههاي پيشگيري از مسموميتهاي غذايي، انتخاب و مصرف مواد غذايي سالم است. تشخيص قطعي مواد غذايي ناسالم در آزمايشگاههاي ويژه انجام مي گيرد. مواد غذايي در صورتي مفيدند که کاملاً سالم و بهداشتي باشند.
گوشت دام: رنگ گوشت سالم صورتي يا قرمز روشن است. بافتهاي آن سالم و قابل ارتجاع است و بوي مطبوعي دارد. بافتهاي چربي آن نيز سفيد يا زرد کم رنگ است. گوشت ناسالم داراي رنگ تيره و بوي نامطبوع است و حالت ارتجاعي خود را از دست داده است. به طور کلي لاشه بايد داراي مُهر نظارت بهداشتي باشد. دل و جگر و ساير محتويات شکمها بايد داراي رنگ يکنواخت، بدون کيست و غده باشد.
گوشت مرغ: مرغ تازه داراي چشمان روشن، درخشان و برجسته است و پاهاي آن انعطاف پذير است. اما مرغ مانده داراي چشمهاي تيره و فرورفته، پاهاي سفت و سخت و گوشت شل و سست است.
گوشت ماهي: گوشت ماهي به شدت فساد پذير است و بايد بعد از صيد در جاي سرد نگهداري شود. ماهي سالم داراي فلسهاي محکم و چشمهاي درخشان و شفاف است. ماهي فاسد داراي فلسهاي سست و چشمهاي تيره و فرورفته است و رنگ پره هاي آبشش آن تيره و کدر است. رنگ پره هاي ماهي سالم صورتي يا قرمز شفاف است و گوشت آن داراي حالت ارتجاعي است.
کنسرو: قوطي کنسرو بايد کاملاً سالم و بدون هيچ گونه سوراخ و لحيم شدگي باشد. سطح قوطي بايد صاف و بدون برجستگي باشد. کنسرو ماهي ممکن است حاوي سم خطرناکي به نام (بوتوليسم) باشد که استفاده از آن منجر به مرگ مي شود.
سوسيس و کالباس: داراي رنگ قرمز روشن و يکنواخت با طعم و بوي مطبوع است. تمام قسمتهاي آن بايد صاف، بدون برجستگي و يا فرورفتگي باشد.
شير و فرآورده هاي آن: شير ممکن است حاوي ميکروبهاي بيماري زا از قبيل تب مالت باشد که از نظر ظاهر قابل تشخيص نمي باشد. بهتر است از شير و فرآورده هاي آن که به روش استرليزه و پاستوريزه تهيه مي شود استفاده شود. شير فاسد حالت يکنواختي خود را از دست مي دهد و بوي آن نامطبوع مي شود. براي تشخيص فاسد بودن شير اگر آن را بجوشانيد، در مدت کمي مايع زرد رنگ و ساير مواد شير به صورت دَلََمه از هم جدا مي شوند.
پنير: نوع پاستوريزه پنير بهتر از ساير انواع آن است.
ميوه ها: داراي بويي مطبوع، پوستي شفاف و تازه و خوش رنگ هستند و اثري از لکه، زدگي، سوراخِ ورود حشرات و گنديدگي در آنها ديده نمي شود.
سبزيها: داراي رنگ طبيعي و شفاف و بوي مطبوعي هستيد. سبزيها به هنگام مصرف نبايد داراي له شدگي، پاره شدگي، خوردگي حشرات يا گنديدگي و برگهاي زرد يا سياه باشند.

منابع آلوده کننده مواد غذايي
غذاي انسان از دو منبع گياهي و حيواني تأمين مي شود. مواد غذايي در صورتي مفيدند که سالم باشند. فساد مواد غذايي ممکن است مربوط به آفات و بيماريهاي گياهي و حيواني باشد و يا در مرحله ي مصرف يعني هنگام انبار کردن، انتقال، پخت و پز و حتي هنگام خوردن به ميکروب آلوده و فاسد شود. در انتقال و نگهداري آنها بايد به دو نکته توجه کرد:
1 – زمان انتقال و نگهداري مواد غذايي در حد امکان کوتاه باشد.
2 – وسايل حمل و نقل و نگهداري مواد غذايي بايد متناسب با نوع غذا و با استفاده از دانش و علوم جديد در نظر گرفته شود.

rherfeh1_90.jpg
شير ناسالم



  پوشاک

لباس پوشيدن پديده اي است که تقريباً به اندازه طول تاريخ بشر سابقه دارد. يکي از عوامل مهم استفاده از پوشاک براي انسانها محافظت بدن، در برابر عوامل طبيعي بوده است. عواملي از قبيل آب و هوا، کار و پيشه، اختراع و اکتشاف و ... باعث تغيير و تحول لباس در دوره هاي مختلف گرديده است.
پارچه، جزء مواد اوليه پوشاک محسوب مي شود. بنابراين ساده ترين نوع پارچه از به هم بافته شدن دو دسته نخ عمود بر هم تشکيل مي شود. نخهايي که در جهت طول پارچه قرار دارند «تار» و نخهايي که در جهت عرض پارچه قرار مي گيرند «پود» ناميده مي شوند.

دوختهاي ساده
وسايل مورد نياز: نخ، پارچه، سوزن، قيچي، انگشتانه، سنجاق، صابون خياطي
الف- کوک ساده (شلال ساده)
اين دوخت براي اتصال درزها و يا وصل دو تکه و يا تا نمودن لبه هاي پارچه به ار مي رود. طول هر شلال کوک در حدود يک سانتي متر و فاصله ي شلالهاي زير و روي پارچه با هم برابر است.
ب – زيگزاگ ساده
براي اتصال لبه ي لباس از اين دوخت استفاده مي شود. پس از تا زدن لبه ي پارچه با دقت و از چپ به راست روي آن را زيگزاگ بزنيد. هر بار سوزن را در ضخامت چند تار از پارچه فرو برده و خارج سازيد. دقت كنيد نخ كشيده نشود و زير دوخت زيگزاگ در سمت روي پارچه مطلقاً نبايد ديده شود. معمولاً اين دوخت روي پارچه هاي نسبتاً ضخيم انجام مي پذيرد.
ج) دندان موشي
از اين دوخت براي تزيين لبه ي دستمال و جانماز و موارد ديگر استفاده مي شود. شروع دوخت از چپ به راست است. لبه ي پارچه را تا زده و سپس سوزن را از ميان پارچه بيرون بياوريد به طوري که نخ به صورت حلقه اي زير آن قرار گرفته باشد، اين نخ حلقه شده را با انگشت شست دست چپ نگه داريد.
 



  پرسش واحد 7 – خوراک و پوشاک
1 – ميزان حجم غذا بهتر است يا انرژي موجود در آن؟

انرژي موجود؛ چون تمام اعمال حياتي بدن مثل نفس کشيدن و کليه ي فعاليتها مثل فکر کردن و يا ورزش به انرژي نياز دارند.  



  2 – چرا بايد عادتهاي غذايي نامناسب را در خود خانواده اصلاح نماييم؟

تا سلولهاي بدن حداکثر استفاده را از غذاي موجود ببرند؛ براي مثال اگر بعد از غذا بلافاصله چاي بخوريم، چاي مانع جذب آهن غذا در بدن مي شود.  



  3 – راههاي تشخيص گوشت سالم را بنويسيد؟

1. رنگ گوشت بايد صورتي يا قرمز روشن باشد.
2. بافتهاي آن سالم و قابل ارتجاع باشد و بوي مطبوعي دهد.
3. بافتهاي چربي آن سفيد يا زرد کمرنگ باشد.
 



  4 – خصوصيات گوشت ماهي مانده چيست؟

ماهي فاسد داري فلسهاي سست و چشمهاي تيره فرو رفته است و رنگ پره هاي آبشش آن تيره و کدر است. گوشت ماهي فاسد را اگر فشار دهيم به سختي به حالت اوليه بر مي گردد.  



  5 – سوسيس و کالباس سالم بايد چه خصوصياتي داشته باشد؟

داراي رنگ قرمز روشن و يکنواخت با طعم و بوي مطبوع است. تمام قسمتهاي آن بايد صاف، بدون برجستگي و يا فرورفتگي باشد.  



  6 – خصوصيات تخم مرغ فاسد را بنويسيد؟

سطح پوست آهکي تخم مرغ سالم، برجستگي هايي دارد و در مقابل نور، شفاف است و اگر آن را بشکنند، زرده و سفيده ي آن کاملاً از هم جدا هستند، همچنين تخم مرغ سالم را اگر در آب بيندازيد، به زير آب مي رود.  



  7 – خصوصيات غلات سالم به چه صورتي است؟

داراي پوستي سالم اند و نبايد آثار نفوذ حشرات در آنها ديده شود، همچنين نبايد همراه با حشرات يا کرم باشند و نبايد بوي نامطبوع بدهند.  



  8 – منابع آلوده کننده مواد غذايي چيست؟

فساد مواد غذايي ممکن است مربوط به آفات و بيماريهاي گياهي و حيواني باشد و يا در مرحله ي مصرف معين هنگام انبار کردن، انتقال، پخت و پز و حتي هنگام خوردن به ميکروب آلوده و فاسد شود.  



  9 – پوشيدن لباس، علاوه بر محافظت بدن در برابر عوامل طبيعي چه فوايد ديگري دارد؟

محافظت در برابر خطرات شغلي – حفظ ارزشهاي انساني – زيبايي – آراستگي و ...  



  10 – چه نخهايي را تار و چه نخهايي را پود مي گويند؟

نخهايي که در جهت طول پارچه قرار دارند «تار» و نخهايي که در جهت عرض پارچه قرار دارند «پود» ناميده مي شود.

حرفه و فن – سال اول

rherfeh1_115.jpg



  واحد 8 – 1 – کشاورزي – 2 – دامپروري

کشاورزي:
کشاورزي يکي از عوامل مهم استقلال و رفاه هر کشوري است. استفاده از دانش و علوم جديد، روشها و فناوريهاي پيشرفته در کشاورزي، موجب توليد محصول بهتر و بيشتر مي شود و کشور را از وارد کردن محصولات کشاورزي بي نياز مي کند. در اکثر مناطق جهان، کشاورزي به دو روش صنعتي و سنتي انجام مي گيرد. در هر دو روش، کشاورز، محور و اساس کليه فعاليتهاست. کشاورز موفق کسي است که از آب، خاک و امکانات موجود حداکثر بهره برداري را به عمل آورد و محصول بهتر و بيشتري توليد نمايد. يکي از رشته هاي کشاورزي، باغباني است که به باغداري، پرورش گياهان زينتي و گل و سبزي کاري تقسيم مي شود. در همه ي موارد پرورش گياه داراي سه مرحله ي اساسي کاشت، داشت و برداشت مي باشد.

مراحل مختلف پرورش گياه
الف – مرحله ي کاشت:
1 – آماده سازي زمين: براي کاشت بذر يا گياه يا خاک، ابتدا بايد خاک را آماده کرد. به اين کار آماده سازي مي گويند. براي آماده سازي زمين ابتدا آن را شخم مي زنند.
شخم: عبارت است از برگرداندن خاک و نرم کردن کلوخها، به طوري که نفوذ پذيري خاک نسبت به آب و هوا بيشتر شود و فعاليت موجودات ذره بيني خاک افزايش يابد.
2 – اصلاح خاک و افزودن کود به آن: کود يکي از موادي است که نيازهاي غذايي گياه را تأمين مي کند و همراه با اصلاح خاک، حاصلخيزي آن را افزايش مي دهد. کود را به صورت مايع يا جامد به خاک اضافه مي کنند. کودها به دو دسته ي اصلي تقسيم مي شوند: کود شيميايي که در کارخانه هاي شيميايي ساخته مي شود و حاوي ازت، فسفر و پتاس است. کود طبيعي يا آلي که از پوشيده شدن کودهاي حيواني و بقاياي گياهان مانند برگ، شاخه و ريشه به دست مي آيد. گاهي براي اصلاح خاک از موادي چون ماسه، آهک و ... نيز استفاده مي کنند.
3 – بذر کاري: به قسمتي از گياه که داراي پوسته، مواد ذخيره اي و نطفه است، بذر يا دانه گويند. بذر يا دانه اگر در شرايط مساعدي از نظر حرارت، رطوبت و هوا قرار گيرد، جوانه مي زند و گياه جديدي به وجود مي آيد.
1 – بذر بايد خالص باشد.
2 – بذر بايد رسيده باشد تا بتواند جوانه بزند.
3 – بذر نبايد پوک يا ضعيف باشد.
4 – بذر بايد داراي قدرت رويش (قوّه ي ناميه) باشد.

ب – مرحله ي برداشت:
به مراقبتهايي که از زمان کاشت بذر تا زمان برداشت محصول براي گياه به عمل آيد، عمليات "داشت" گفته مي شود. عمده ترين اين عمليات عبارت است از: آبياري، سله شکني، وجين کردن، تُنُک کردن، کود دادن، سمپاشي و خاک دادن پاي بوته ها.

ج – عمليات برداشت:
آخرين مرحله، برداشت به موقع محصول است. برداشت به موقع محصول موجب کاهش ضايعات و جلب مشتري مي گردد. پس از برداشت محصول عملياتي مانند دسته بندي، بسته بندي، نگهداري و عرضه به بازار انجام مي گيرد. هريک از اين عمليات داراي مراحل و کارهاي فني ويژه خود مي باشد.

سبزي کاري
سبزيها به دليل وجود مواد معدني و ويتامينهاي مختلف در آنها، از اهميت زيادي در زندگي ما برخوردارند. سبزيها را بر اساس ويژگيهاي مشترک آنها طبقه بندي مي کنند.
يکي از متداول ترين طبقه بنديها، بر اساس قسمتهاي قابل مصرف گياه است.
الف – سبزيهايي که برگ و ساقه ي آنها مورد استفاده قرار مي گيرد؛ مانند: کاهو و اسفناج.
ب- سبزيهايي که دانه و ميوه ي آنها مورد استفاده قرار مي گيرد؛ مانند لوبيا، نخود، گوجه فرنگي و هندوانه.
ح – سبزيهايي که ريشه يا غده يا پياز آنها مورد استفاده قرار مي گيرد؛ مانند تربچه، هويچ و پيازچه.
د – سبزيهايي که گل آنها مورد استفاده قرار مي گيرد؛ مانند گل کلم.

rherfeh1_115.jpgrherfeh1_118-2.jpg
rherfeh1_118-1.jpgrherfeh1_118.jpg
rherfeh1_118-3.jpgrherfeh1_118-4.jpg
rherfeh1_119.jpgrherfeh1_119-1.jpg



  دام پروري

سلامتي و شادابي مردم يک جامعه بستگي به تغذيه ي مناسب آنها دارد. در ميان مواد مختلف غذايي، پروتئين، به خصوص نوع حيواني آن از اهميت ويژه اي برخوردار است.
دام پروري در ايران
1 – پرورش دام: در ميان دامها، پرورش گاو، گوسفند و بز به دليل استفاده ي مردم از شير، گوشت، پشم و پوست آنها رونق بسيار دارد. پرورش ساير دامها مانند گاوميش، شتر و اسب و خرگوش نيز به صورت محدود و پراکنده در بعضي از نقاط کشور انجام مي گيرد.
2 – پرورش طيور: در بين طيور، مرغ به دليل نياز گسترده ي مردم به گوشت مرغ و تخم مرغ، جايگاه خاصي در صنعت پرورش طيور دارد. در ديگر مناطق کشور پرورش طيور ديگري مانند غاز، اردک، بوقلمون و بلدرچين به صورت پراکنده وجود دارد.
3 – پرورش حشرات: در بعضي از مناطق کشورمان، پرورش و نگهداري زنبور عسل و کرم ابريشم رونق فراوان دارد.
4 – پرورش آبزيان: آبزياني مثل ماهي و ميگو يکي از منابع مهم تأمين پروتئين مورد نياز بشر مي باشد.
عوامل مؤثر در پرورش دام
عوامل متعددي در پرورش حيوانات اصلي مؤثرند. اين عوامل را مي توان به سه دسته ي اصلي تقسيم نمود:
1 – بهداشت و درمان 2 – تغذيه 3 – اصلاح نژاد و توليد مثل
عوامل مؤثر در پرورش مرغ
1 – بهداشت و درمان: محل زندگي مرغ (جايگاه) بايد داراي شرايط بهداشتي مناسبي باشد تا جوجه از سرما و گر


مطالب مشابه :


راهنمای تدریس هنر دوره ابتدایی5

نقاشي كردن، تزيين‌مي‌كنند. - استفاده از دور ريختني‌ها : با استفاده از يا سروصداي وسايل




حرفه و فن – سال اول واحد 4 تا 8

با ديگران به خوبي کاغذ، نايلون و ساير وسايل دور ريختني تزيين لبه ي دستمال و




برچسب :