تغییرات جسمی و مشکلات دختران در سن بلوغ چیست؟

تغییرات جسمی دوره بلوغ دختران چیست؟

تغییرات جسمی بلوغ در دختران به ترتیب شامل جوانه زدن نوک پستان ها و رشد آنها، سریع شدن رشد، پیدایش موهای ناحیه تناسلی و زیر بغل و عادت ماهیانه است.

رشد پستان ها: اولین نشانه بلوغ در دختران، جوانه زدن پستان ها است که معمولا در سنین بین 5/7 تا 5/12 سالگی روی می دهد. البته به طور متوسط در 5/9 سالگی پستان ها رشد می کنند. جوانه زدن پستان ها از نوک پستان شروع می شود. پستان ها دردناک و حساس می شوند. در پایان دوره بلوغ، رشد پستان ها کامل می شود. با جوانه زدن پستان ها باید برای دخترتان توضیح دهید که این درد با کامل شدن رشد پستان از بین می رود. گاهی رشد پستان ها موجب خجالت او و خم شدن به سمت جلو می شود که در این موارد نیز باید به او تذکر بدهید که این یک مرحله طبیعی از رشد است و لباس هایی برای او تهیه کنید که با پوشیدن آن، پستان ها کمتر مشخص باشند تا احساس راحتی بیشتری داشته باشد.

رشد قد: یکی از تغییرات مهم بلوغ افزایش سرعت رشد جسمی(جهش رشد) است. رشد سریع را به صورت قد کشیدن می توان دید. قد دخترها در زمان بلوغ، در طی یک سال، 6 تا 11 سانتی متر بیشتر می شود. این رشد سریع معمولا 2 سال بعد از جوانه زدن پستان ها و یک سال قبل از شروع عادت ماهیانه اتفاق می افتد. بعد از شروع عادت ماهیانه سرعت رشد قد کند شده و معمولا بیشتر از 6 سانتی متر افزایش نمی یابد. در مواردی که کوتاهی غیر طبیعی قد به دلیل کمبود هورمون رشد وجود دارد، مراجعه به متخصص غدد و اقدامات درمانی باید قبل از شروع عادت ماهیانه انجام شود.

رویش موهای زهار: در حدود 5/13 سالگی موهای زائد در ناحیه تناسلی(فرج) و زیر بغل رشد می کند. همچنین میزان عرق کردن نیز بیشتر می شود. در این زمان، رعایت بهداشت فردی شامل استحمام، از بین بردن موهای زائد و در صورت لزوم استفاده از اسپری ها و یا لوسیون های ضد عرق ضروری است.

عادت ماهیانه: آخرین مرحله بلوغ، عادت ماهیانه است که در سن 9 تا 16 سالگی و به طور متوسط در 13 سالگی اتفاق می افتد. عامل وراثت در زمان شروع عادت ماهیانه تاثیر دارد. معمولا عادت ماهیانه دختران در سنی که مادرشان، عادت ماهیانه شده است، شروع می شود اما باید در نظر داشت که عوامل دیگری مانند وضعیت تغذیه و سلامتی، شرایط جغرافیایی محل زندگی، تماس با نور و شرایط روانی نیز در سن شروع عادت ماهیانه اثر دارند. دخترانی که در مناطق گرم و یا نقاط شهری زندگی می کنند و یا چاق هستند، زودتر بالغ می شوند.

بسیار ضروری است که با پیداش نشانه هایی مانند رشد پستان ها و رویش موموهای زهار در مورد عادت ماهیانه با دخترتان صحبت کنید. مطالعات نشان داده است که دخترانی که بدون آگاهی قبلی با خونریزی عادت ماهیانه مواجه می شوند، علاوه بر ترس و نگرانی که در آن زمان پیدا می کنند در آینده نیز دیدگاه مثبتی نسبت به این مسئله ندارند. پس از قبل با او صحبت کنید و از او بخواهید که اولین خونریزی را به شما اطلاع بدهد.

هدیه ای از قبل آماده کنید و زمانی که اولین خونریزی اتفاق افتاد به دخترتان تبریک بگویید و هدیه را به او بدهید. نوع برخورد شما به خصوص در دخترانی که در سن پایین عادت ماهیانه آنها شروع می شود در پذیرش مشکلات این دوره بسیار موثر است.

بهداشت عادت ماهیانه(نکاتی که در زمان عادت ماهیانه باید رعایت شود): می دانیم که خون یک محیط مناسب برای رشد میکروب هاست وهمچنین بوی بدی نیز دارد. بنابراین موارد زیر در زمان عادت ماهیانه باید رعایت شود:

1- از نوارهای بهداشتی استفاده شود. نوار بهداشتی هر 3 تا 4 ساعت یک بار و یا به محض خیس شدن باید تعویض شود.

2- قبل و بعد از رفت به دسشتشویی و تعویض نوار، دست ها با آب و صابون شسته شود.

3- در صورتی که امکان استفاده از نوار بهداشتی وجود ندارد از پارچه تمیز نخی استفتده شود. پارچه های پس از هر بار استفاده باید با آب و صابون شسته شده و در آفتاب خشک شود و یا اتو کشیده شود.

4- لباس زیر نخی استفاده شود.

5- در هر بار دستشویی رفتن باید ناحیه تناسلی کاملا شسته شود. باور غلطی وجود دارد که برخی فکر می کنند اگر در زمان عادت ماهیانه طهارت بگیرند و یا به حمام بروند، دچار عفونت و یا نازایی می شوند. این تصور کاملا غلط است. خون، ادرار و مدفوع هر سه محیط مناسب برای رشد میکروب ها هستند و شستشوی ناحیه تناسلی در هر زمانی بخصوص در زمان عادت ماهیانه ضروری است و از رشد میکروب ها و بوی بد جلوگیری می کند. شستشوی ناحیه تناسلی همیشه باید از سمت جلو به عقب باشد تا آلودگی مدفوع به مهبل و یا مجرای ادرار وارد نشود.

6- استحمام روزانه با آب گرم توصیه می شود.

7- در برخی از دختران عادت ماهیانه با دردهایی در ناحیه شکم و یا کمر همراه است. این دردها معمولا با استراحت و گرم کردن کمر با استفاده از کیسه آب گرم بهبود می یابد. گاهی نیز درد شدید بوده و برای تسکین آن نیاز به استفاده از داروهای مسکن است. این دردها به علت انقباضات عضلانی رحم است. دخترانی که دچار درد های شدید عادت ماهیانه هستند بهتر است داروی مسکن قبل از شروع درد مصرف شود زیرا با شروع درد کنترل آن سخت است. در مواردی نیز درد در حد قابل تحمل نیست و باید به پزشک مراجعه شود.

جوش صورت: بر اثر ترشحات هورمونی، فعالیت غدد چربی و عرق در دوره بلوغ جوش هایی در صورت و یا سایر قسمت های بدن بوجود می آید. این جوش ها نباید فشار داده شوند تا جای آنها باقی نماند.

پیدایش هیکل زنانه: در پایان دوره بلوغ، چربی در ناحیه ران و باسن جمع شده، پستان ها کاملا رشد کرده و هیکل زنانه بوجود می آید. همزمان با این تغییرات رحم، مهبل و سایر قسمت های دستگاه تناسلی نیز رشد می کنند و این رشد معمولا در 18 سالگی کامل می شود .

• تغییرات جسمانى ناشى از بلوغ

بلوغ شامل یکسرى تغییرات متوالى است که در فاصله زمانى ۱۶ _ ۹ سالگى رخ مى دهند. چنانچه این تغییرات قبل از ۹ سالگى آغاز شوند، تحت عنوان «بلوغ زودرس» و اگر بعد از ۱۶ سالگى شروع شوند، «بلوغ دیررس» نامیده مى شوند.

اولین نشانه بلوغ در یک دختر، رشد جوانه سینه اى است که بین سنین ۱۳ _ ۹ سالگى (به طور متوسط ۱۱ سالگى) شروع مى شود و تقریباً به طور همزمان با رشد موهاى زیر بغل و ناحیه شرمگاهى ظاهر مى شود.

برخى از دخترها شروع به عرق کردن مى کنند و هرچه بزرگ تر مى شوند ، بوى عرق آنها نیز فرق مى کند. معمولاً آخرین تغییرى که در سیر تکاملى بلوغ رخ مى دهد، «قاعدگى» یا «عادت ماهیانه»(menstruation) است که نشان مى دهد دختر به حداکثر رشد نوجوانى و بلوغ خود رسیده است.

مجموعه این تغییرات ناشى از ترشح هورمون استروژن تخمدان ها است که منجر به تخمک گذارى و خونریزى هاى ماهیانه مى شود.

تخمک گذارى معمولاً ۲ _ ۱ سال بعد از شروع قاعدگى ایجاد مى شود و دختر را براى ازدواج و حاملگى آماده مى کند. دستگاه تولیدمثل در دخترها شامل، رحم (محلى که جنین در آن رشد مى کند)، مهبل (مجرایى که از رحم به خارج کشیده مى شود)، دهانه رحم (مجراى اتصالى از رحم به مهبل)، تخمدان ها ( اندام هایى که همه تخمک ها در آن نگهدارى مى شوند) و لوله فالوپ که از تخمدان ها تا رحم امتداد یافته اند، است.

در هریک از تخمدان هاى بدن دختر تقریباً ۴۰۰۰۰۰ تخمک وجود دارد که از هنگام تولد دختر در تخمدان هاى کوچک او وجود دارند. هر تخمک به اندازه سر سوزن است و در زمان معینى از تخمدان و لوله هاى تخمدانى (فالوپ) حرکت مى کند و خود را به رحم مى رساند. با نزدیک شدن بلوغ، تخمدان ها با تاثیر گرفتن از هورمون هاى ترشح شده از مغز، شروع به فعالیت مى کنند.

نخستین نشانه فعالیت تخمدان ها این است که تقریباً هر ماه یکى از تخمک ها شروع به رشد، بلوغ و حرکت به سوى رحم مى کند و پریودهاى ماهیانه آغاز مى شود. هم زمان با حرکت تخمک از تخمدان، رحم شروع به ساختن آسترى از بافت خونى تازه مى کند تا فضاى رحم را براى بارورى تخمک آماده سازد.

چنانچه عمل بارورى در این هنگام رخ ندهد، تخمک در رحم نمى ماند و به همراه آستر رحم (بافت خونى) از طریق دهانه رحم وارد مهبل مى شود و از بدن خارج مى گردد. حدود دو هفته بعد تخمک دیگرى به همین ترتیب از تخمدان دیگر آزاد مى شود و پس از طى همین سیکل، مجدداً دفع مى شود. ریزش خون درون رحم حدود ۸ _ ۲ روز طول مى کشد که در خانم ها و دخترها متفاوت است.

مقدار آن به طور متوسط ۳۰ میلى متر (۶ _ ۴ قاشق غذاخورى) است. طول مدت پریود در دخترها (و البته در خانم ها) متغیر است و از ۲۲ روز تا ۳۵ روز طبیعى تلقى مى شود، ولى به طور متوسط این فاصله ۲۸ روز است.

• نخستین پریودهاى ماهانه

سن شروع پریودهاى ماهیانه به طور دقیق قابل پیش بینى نیست، اما در اغلب موارد تابع الگوى خانوادگى است، یعنى اگر پریود مادر زود شروع شده باشد، این احتمال وجود دارد که فرزند دختر هم زود پریود شود. در صد سال گذشته، سن شروع پریود در دخترها کم شده است. ممکن است این امر به دلیل تغذیه بهتر و سلامت جسمانى دخترها باشد.

امروزه سن میانگین شروع پریودهاى ماهیانه حدود ۱۲ _ ۱۱ سالگى است. هنگامى که اولین پریودها آغاز مى شوند، ترشحات آن رنگ قرمز و روشن نیست، بلکه متمایل به قهوه اى و به مقدار کم است و غالباً منظم هم نیست. براى بیشتر دخترها یک سال و یا حتى ۱۸ ماه طول مى کشد تا خون ریزى ماهیانه آنها مرتب شود.

بیشتر دخترها در حین روزهاى پریودشان دچار دردهاى جسمانى مثل دل درد، سرگیجه، سردرد، کمر درد و… مى شوند. بیمارى هاى عمده این دوره عبارتند از : قاعدگى دردناک (دیس منوره)، سندرم پیش از قاعدگى (پى.ام.اس) و عدم قاعدگى (آمنوره).

• قاعدگى دردناک

برخى از دخترها در طول روزهاى پریود خود دچار انقباض هاى دردناک عضلانى مى شوند که از حالات بسیار ضعیف تا شدیدترین حالت را دربر مى گیرد. علت این امر ترشح بیش از اندازه هورمون پروستاگلاندین است.

این هورمون با ایجاد انقباض هاى منظم و قوى در رحم موجب بیرون راندن جنین از رحم، هنگام زایمان مى شود. براى تسکین این گونه دردها مى توان با تجویز پزشک قرص هاى مسکن (مثل ایبوبروفن و یا مفنامیک اسید) استفاده نمود.

• سندرم پیش از قاعدگى

برخى از دخترها در روزهاى پریود خود کج خلق، افسرده، بى حال، عصبانى و بسیار حساس مى شوند. علت این امر بسیار پیچیده است؛ زیرا در روزهاى پریود چندین عضو بدن و هورمون هاى مختلف آن دچار تغییرات گوناگونى مى شوند. تقریباً نیمى از دخترهایى که احساس افسردگى مى کنند، دچار کمبود نسبى ویتامین B6 مى شوند که مى توان با مراجعه به پزشک علت دقیق و درمان آن را جویا شد.

• تاخیر در قاعدگى

عدم وقوع قاعدگى اگر به دلیل حاملگى نباشد، معمولاً ناشى از بیمارى هاى دستگاه سوخت و ساز بدن، ناهنجارى هاى کروموزومى، کم اشتهایى و یا بى اشتهایى مرضى است. پریود نشدن تا ۱۴ سالگى (و حتى تا ۱۷ سالگى) طبیعى است، اما در غیر این صورت باید به پزشک متخصص مراجعه نمود.

• راهنمایى هاى والدین

والدین و به ویژه مادران مى توانند با رفتارها و عکس العمل هاى معقول و درستى که در زمینه بلوغ دختران شان از خود نشان مى دهند، شروع پریودهاى ماهیانه را براى آنان یک فرآیند طبیعى و ارزشمند تلقى کنند و آن را نشانه سلامت جسمانى آنان بدانند.

دادن آگاهى هاى لازم درباره تحولات دوران بلوغ به دخترها موجب آرامش و امنیت خاطر آنان مى شود. بدیهى است شروع عادت ماهیانه براى هر دخترى تجربه اى منحصر به فرد است، ولى داشتن اطلاعات و پیش زمینه هاى ذهنى مى تواند از اضطرار، تشویش و نگرانى آنان بکاهد. آغاز پریود هاى ماهیانه نشانه بالغ شدن دخترها است، یعنى آنان به لحاظ جسمانى توانایى بارورى و صاحب فرزندشدن را پیدا مى کنند. پس باید شاد باشند و این رویداد را با ارزش بدانند.

تردیدى نیست که پریودهاى ماهیانه بخشى منظم از زندگى دخترها (و البته خانم ها) است و باید براى آن اهمیت قائل شد؛ زیرا که نشانه کارکرد صحیح اندام هاى درونى بدن است. این موضوع که برخى دخترها برداشت هاى متناقض و گاه منفى درباره پریودهاى ماهیانه خود دارند، ناشى از باورها و تفکرات قدیمى است؛ زیرا در گذشته زمانى که خانمى پریود مى شد، یک هفته او را از جمع خانواده و دوستان کنار مى گذاشتند.

براى دخترهاى نوبالغ صحبت کردن با مادر، خواهر و یا دوستى که چند سال بزرگ تر باشد، مى تواند مفید و با ارزش باشد؛ زیرا احساس خواهد کرد که در جهان فردى متمایز از دیگران نیست. آنها هرچه بیشتر با اینگونه تجربه ها آشنا شوند، بهتر مى فهمند که احساسات، افکار و عواطف آنها مى تواند تا چه حد شبیه به یکدیگر باشد.

در زیر چند توصیه براى کاهش مشکلات روزهاى پریود ماهیانه دخترها آورده شده است:

- یک کیسه آب گرم و یا پارچه اى پشمى و گرم مى تواند از دردهاى روزهاى پریود بکاهد.

- نوشیدن یک فنجان چاى و یا شکلات گرم ممکن است احساس بهترى در دخترها ایجاد کند.

- انجام یک پیاده روى آهسته مى تواند از انقباض هاى ماهیچه هاى شکم کم کند.

- خوردن غذا هاى سبک قبل از پریودهاى ماهیانه مى تواند از شدت دردهاى شکمى بکاهد.

- مثبت بیندیشید، هدیه اى کوچک براى خود تدارک ببینید و از این که مثل تمامى دخترهاى دنیا هستید، شاد باشید.

این مطلب فقط برای افزایش اطلاعات شماست

تغییرات جسمی و مشکلات دختران در سن بلوغ چیست؟

مطالب مشابه :

عوارض خودارضایی در دخترها

‌بلوغ زودرس چيست ؟

بلوغ زودرس چیست ؟

درمان انزال زود رس در مردان

راههای باردار شدن خانمهای متاهل

بهم خوردن سیکل قاعدگی ( پریود نامنظم)

چه راه کاری انتخاب کنیم تا حامله شویم

تغییرات جسمی و مشکلات دختران در سن بلوغ چیست؟

آندومتریوز چیست؟

بلوغ زودرس چیست؟