شاخص هاي خانواده مسجدي در سبک زندگي ديني
در
اولين برخورد با يک انسان مسجدي آنچه که به چشم مي‌آيد اخلاق اسلامي و ادب
در رفتار است.حضور در مسجد، تلاوت قرآن شرکت در مراسم عبادي،توجه به سخنان
و نصايح امام جماعت، انسان اهل مسجد را داراي اخلاقي حميده نموده و به
وضوح مي‌توان تفاوت‌هاي چنين فردي را با افرادي که ارتباطي با مسجد ندارند
مشاهده کرد. 
خانواده
محوري ترين بخش هر جامعه اي محسوب مي شود. انسان، اولين آموزش‌ها را در
خانواده مي‌بيند و پايه اخلاق فردي و اولين مراحل اجتماعي شدن او در
خانواده شکل مي‌گيرد. خانواده‌ها در نتيجه گرايش‌هاي مختلف، تربيت‌ها و
اخلاق و منش زندگي خاصي را به فرزندان منتقل مي‌کنند.
در
خانواده‌هاي مذهبي آنچه که در مورد تربيت و پرورش فرزندان در کانون توجه
قرار دارد مذهب و توجه به دستورات ديني در باره تربيت است. اين نوع
خانواده‌ها سعي مي‌کنند نحوه رفنار و گفتار آنها به گونه‌اي باشد که در اثر
اين تربيت در آينده، دين و اوامر و نواهي آن محور رفتار و نوع سلوک آنها
در زندگي‌شان باشد و در حقيقت ديد آنها به زندگي، اعمال و رفتار و فضاي
زندگي آنها که در مجموع سبک زندگي آنها را تشکيل مي دهد، متأثر از دين
باشد.
مسجد به عنوان مهم‌ترين پايگاه ديني در اسلام جايگاه ويژه‌اي
در زندگي خانواده هاي مذهبي دارد تا جايي که به سختي مي‌توان خانواده‌اي
مذهبي را برکنار از مسجد تصور کرد و خانواده مذهبي در واقع خانواده مسجدي
است. ارتباط با مسجد براي خانواده، ويژگي‌هايي به وجود مي‌آورد که شاخص و
تمايز اين خانواده‌ها و خانواده‌هاي غير مسجدي است.
نوع نگاه اين
خانواده‌ها به اخلاق اسلامي، عبادات، همکاري‌هاي اجتماعي، روحيه تعاون،
مشکلات و مسائل زندگي به دليل ارتباط با مسجد، خاص و متمايز از ديگر
خانواده‌هاست.در اين نوشتار تلاش شده است تا شاخصه‌هاي يک خانواده مسجدي
در سبک زندگي ديني بررسي شود.
در ابتدا کارکردهاي مسجد مورد بررسي
قرار مي‌گيرند و پس از آن تأثيرات خانواده مسجدي از اين کارکردها بررسي
مي‌شوند و نوع زندگي اين خانواده از نظر شکلي و محتوايي که همان سبک زندگي
آنهاست تحت تأثير رابطه با مسجد تحليل مي‌شود.
اولين و مهم‌ترين
پايگاه ديني در اسلام مسجد است. از صدر اسلام تا کنون مسجد همواره کانون
مهم‌ترين مسائل، برنامه‌ها و تصميم‌گيري‌ها در جامعه اسلامي بوده است.
هرچند به مرور زمان برخي کارکردهاي مسجد تغيير يافته يا نقش آن در جوامع
اسلامي به تدريج کمرنگ گشته، ولي هنوز براي بسياري از مسائل اجتماعي و حتي
فردي مسجد اصلي‌ترين پايگاه و جايگاه محسوب مي‌شود. مسجد در جامعه اسلامي
کارکردهاي مختلفي دارد: از مهم‌ترين کارکردهاي مسجد مي‌توان به موارد ذيل
اشاره کرد:
الف - پايگاه عبادي:
مسجد
همواره مهم‌ترين پايگاه عبادي جامعه است، علاوه بر عبادات اجتماعي که
عمدتاً در مساجد انجام مي‌گيرد، بسياري از اعمال عبادي فردي نيز به دليل
توصيه‌هاي فراوان پيشوايان ديني در مورد مسجد و اهتمام به آن در مسجد انجام
مي‌شود.
ب - کانون فعاليت‌هاي اجتماعي و اجتماعي شدن افراد:
بخشي
از فرآيند اجتماعي شدن افرادي که با مسجد ارتباط دارند درون مسجد و به
وسيله ايجاد روابط اجتماعي با مردم در اين مکان شکل مي‌گيرد.
ج - محل تربيت اخلاقي:
به
دليل فضاي ديني مسجد و اخلاق ديني که در آن حاکم است، افراد طي ارتباط
مستمر با مساجد، متخلق به اخلاق اسلامي مي شوند و از تربيت ديني برخوردار
گرديده، ارزش‌هاي اسلامي در آنها نهادينه مي‌شود.
د - کانون استفاده از خرد جمعي:
مساجد
همواره محل شور و مشورت و حل مسائل بوده‌اند چه در صدر اسلام که مهم‌ترين
مسائل جامعه اسلامي از جنگ و صلح و ديگر مسائل در آن بررسي و در مورد آنها
تصميم گيري مي‌شده، چه امروزه که مسائل و مشکلات محلات هر شهر و روستا در
مسجد محل حل و فصل مي‌شود.
در ادامه به اين مطلب مي‌پردازيم که يک
خانواده مسجدي تحت تأثير اين کارکردهاي مسجد چه شاخصه‌هايي مي‌يابد و سبک
زندگي او به چه شکلي در مي‌آيد.
1- اخلاق اسلامي:
در
اولين برخورد با يک انسان مسجدي آنچه که به چشم مي‌آيد اخلاق اسلامي و ادب
در رفتار است. حضور در مسجد، تلاوت قرآن، شرکت در مراسم عبادي، توجه به
سخنان و نصايح امام جماعت مسجد و ديگر خطبا، انسان اهل مسجد را داراي
اخلاقي حميده نموده و به وضوح مي‌توان تفاوت‌هاي چنين فردي را در گفتار و
رفتار و نحوه تعامل با ديگران با افرادي که ارتباطي با مسجد ندارند، مشاهده
کرد.
درون خانواده نيز رفتار اعضا با يکديگر در سايه اخلاق
اسلامي تعريف مي‌شود. نوع سخن گفتن متأثر از آموزه‌هاي ديني است. فرزندان
طبق آنچه که از قرآن آموخته‌اند با پدر و مادر سخن مي‌گويند چنان که
خداوند متعال در قرآن فرموده است: «وَصَاحِبْهُمَا فِي الدُّنْيَا
مَعْرُوفًا» (لقمان - 15) «و فَلَا تَقُل لَّهُمَا أُفٍّ وَلَا
تَنْهَرْهُمَا وَقُل لَّهُمَا قَوْلًا کَرِيمًا» (الإسراء - 23) و موارد
متعددي در قرآن که بعد از دستور به ايمان به پروردگار، فرمان به احسان به
والدين داده شده است.
رفتار پدر و مادر هم با فرزندان همان گونه
که از دستورات ديني آموخته اند، همراه با عطوفت و مهرباني است. در يک
خانواده مسجدي، پدر و مادر، فضايي گرم و صميمي به وجود مي آورند و در عين
حال با توجه به مسائل تربيتي فرزندان، آنها را افرادي داراي ويژگي‌هاي
مطلوب اسلامي، منظم و هدفمند و با اعتماد به نفس تربيت مي‌کنند.
2- روحيه تعاون و همکاري:
يک
خانواده مسجدي با داشتن روحيه تعاون درون خانواده، کارها را به صورت دسته
جمعي و با تقسيم وظايف انجام مي‌دهند تا هم به نحو احسن انجام گرفته و هم
کارها به دوش يک نفر نبوده و موجب آزردگي وي نگردد. علاوه بر اين چنين
خانواده‌اي در جامعه در انجام امور پسنديده و مطلوب چنان که قرآن کريم
مي‌فرمايد با ديگران همکاري و تعامل دارد؛ «وَتَعَاوَنُوا عَلَي الْبِرِّ
وَالتَّقْوَي وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَي الْإِثْمِ وَالْعُدْوَان»(مائدة - 2)
به طوري که امروزه در جامعه به وضوح مشاهده مي‌شود که خانواده‌هاي مذهبي
اولين پيشگامان و داوطلبان انجام امور خيريه و کارهاي گروهي خداپسندانه و
خيرخواهانه هستند.
3- نظم در امور:
در
آموزه‌هاي ديني ما سفارش زيادي به نظم در امور شده است که فراوان در سخنان
امير مومنان قابل مشاهده است؛ «اوصيکم بتقوي الله و نظم امرکم.» ارتباط با
مسجد از آنجا که بر اساس ساعات نماز شکل مي‌گيرد به مرور به خانواده مسجدي
نظم و انضباط خاصي مي‌دهد.
ساعات حضور در مسجد معمولاً ساعات
مشخصي براي هر فرد است که خانواده مسجدي به راحتي مي‌تواند با استفاده از
اين ساعات منظم، ديگر برنامه‌هاي روزانه خود را شکل داده و از زمان‌هاي
حضور در مسجد به عنوان ستون‌هاي زماني ايجاد نظم استفاده کند. در واقع هر
فرد در برنامه روزانه به يک سري اعمال نياز دارد تا آنها را به عنوان شاخص و
نقطه آغاز ايجاد نظم در زندگي قرار دهد. حضور در مسجد براي انجام فريضه
نماز که همواره رأس ساعت مشخصي است، يکي از بهترين مواقع براي ايجاد نظم در
زندگي است.
4- عدالت:
حضور
در مسجد و رفتار با مردم در چارچوب اخلاق اسلامي، ملکه عدالت و انصاف را
به مرور در يک خانواده مسجدي ايجاد مي‌کند. خانواده‌اي که در مسجد، در
رفتار و سکنات کساني که با مسجد در ارتباط هستند کمتر نشانه‌اي از ظلم و
اجحاف مي‌بيند، از آنها تأثير پذيرفته و در سطح جامعه اين صفات را از خود
بروز مي‌دهد، همچنين در تعاملات درون خانوادگي معمولاً از سوي پدر و مادر
تبعيضي ميان فرزندان مشاهده نمي‌شود. فرزندان هم در ارتباطات ميان خود جانب
عدالت را نگه مي‌دارند و اين عدالت ثبات و آرامش خانواده را در پي دارد.
5- مشورت:
بررسي
امور يک مسجد نشان مي‌دهد که تصميمات در مورد برگزاري مراسم ديني در مساجد
معمولاً در شورايي متشکل از هيئت امنا و اعضاي کانون فرهنگي مساجد و اتخاذ
مي‌شود. تزريق اين روحيه به خانواده‌ها از طريق ارتباط با مساجد باعث
مي‌شود که خرد جمعي در خانواده‌ها ايجاد شود و عدم تک صدايي و عدم استبداد
رأي سبب مي‌شود تا در مواجهه با مسائل و مشکلات از همه نظرات درون خانواده
استفاده شده و بهترين تصميم گرفته شود.
اين کار هم از لحاظ تربيتي
بر فرزندان تأثيرات مطلوب فراواني دارد که باعث اعتماد به نفس و عزت نفس
آنها مي‌گردد و هم اينکه تصميم اتخاذ شده از پشتيباني همه اعضاي خانواده
برخوردار است و در صورت بروز مشکل، همه خود را موظف به تلاش در حل آن
مي‌دانند. استبداد رأي همان گونه که امير مؤمنان مي‌فرمايند موجب هلاکت
است؛ «من استبد لرأيه هلک.» در مورد خانواده هم خودرأيي اعضا باعث بي
اعتمادي و عدم همگرايي مي‌شود که در نتيجه عدم ثبات و تزلزل خانواده را در
پي دارد.
6- صبر و شکيبايي:
ارتباط
با مسجد و بهره گيري از آموزه‌هاي ديني، ارتباط با فرهنگ عاشورا و بهره
گيري از معارف قرآني که بر روي صبر در برابر مشکلات تأکيد دارند براي هر
خانواده مسجدي اين پيام را دارد که صبر در برابر سختي‌ها و تلاش براي غلبه
بر آنها شيوه پسنديده و مورد نظر دين است.
از سوي ديگر ارتباط با
افراد مختلف در مسجد و اطلاع داشتن از وضعيت زندگي و مشکلاتي که همه به
نوعي با آنها دست به گريبانند به خانواده‌ها مي‌آموزد که همه مردم در زندگي
دچار مسائل و مشکلاتي مي‌گردند و اين مشکلات مختص آنان نيست. داشتن اين حس
مشترک، توانايي مقاومت و صبر را بالا برده و خانواده را در مسير حل مشکل
ياري مي‌رساند.
از سوي ديگر داشتن اين روحيه در خانواده بر تک تک
اعضا بويژه فرزندان تأثيرگذار است. برخورداري از صبر و متانت در برابر
مشکلات و مصائب آثار تربيتي بسياري بر فرزندان به جا مي‌گذارد. فرزندان
چنين خانواده‌هايي معمولاً نه زودرنج و کم طاقتند و نه مشکل عدم مسئوليت
پذيري دارند و در مواجهه با مشکلات با تکيه بر توانايي‌هاي خود و کمک از
ديگران در فکر حل مشکل هستند.
7- ميانه روي اقتصادي:
از دو جهت مي توان اين شاخصه را در يک خانواده مسجدي بررسي کرد:
الف
- ايجاد اين ويژگي در خانواده در اثر ارتباط با مسجد و آيات و روايات
مؤکد، اين خصيصه به نحوي که اين خانواده دستورات ديني و سيره زندگي پيامبر
(ص) و ائمه اطهار (ع) را در زندگي اقتصادي سرمشق و سرلوحه زندگي خود قرار
مي‌دهند.
ب - در يک مسجد معمولا افرادي از اقشار مختلف جامعه حضور
دارند، ولي قشر متوسط و ضعيف جامعه نمود و حضور بيشتري در مساجد دارند.
ارتباط با اين افراد و آگاهي از نحوه زندگي آنان باعث مي‌شود که يک خانواده
مسجدي در مسائل اقتصادي راه اعتدال را بپيمايد و از اينکه با زندگي همراه
با تجمل و اسراف از جامعه انسان‌هاي مسجدي فاصله بگيرد، پرهيز مي‌کند.
8- گذشت و فداکاري:
داشتن
رويکرد مذهبي در اثر تعامل با مسجد باعث تقويت روحيه گذشت و تساهل در ميان
مومنان مي‌شود به گونه‌اي که قرآن يکي از ويژگي‌هاي مومنان را گذشت و رحمت
در ميان خودشان بر مي‌شمارد. ارتباط مومنانه در مسجد باعث نزديکي قلوب و
ايجاد حس رأفت ميان مردم مي‌شود. اين احساس از اين طريق به درون خانواده‌ها
راه مي‌يابد. ارتباط اعضاي درون خانواده زير چتري از احساس عطوفت و گذشت
نسبت به يکديگر قرار مي‌گيرد.
رشد اين احساس به مرور باعث ايجاد
روحيه فداکاري مي‌گردد. يک خانواده مسجدي، خود را برکنار از مشکلات ديگران
تصور نمي‌کند و از لحاظ مادي و غير آن سعي در حل مشکلات کساني مي‌کند که در
ارتباط با آنان است. يک خانواده مسجدي، فداکاري براي ديگران را درون مسجد و
در اثر ارتباط مستمر با آموزه‌هاي ديني فرا مي‌گيرد. سيره ائمه هدي (ع)
سرشار از اين گونه آموزه‌هاست و تبيين و تفسير اين سيره و روش در مسجد و
توسط علماي دين صورت مي‌گيرد.
9- روحيه رقابت و رشد:
انسان
به عنوان يک موجود اجتماعي در طول زندگي و در ارتباط با ديگر انسان‌ها
همواره در حال مشاهده شکست‌ها و پيروزي‌هاي ديگران در اجتماع است و تلاش
مي‌کند با درس گرفتن از شکست‌هاي خود و ديگران در راه کسب موفقيت‌ها با
ديگران به رقابت بپردازد. اگر اين رقابت در سايه اخلاق اسلامي و انساني
نباشد به انحراف کشيده مي‌شود.
اين انحراف يا در راه‌هاي رسيدن به
موفقيت است که فرد را وادار مي‌کند که دست به هر اقدامي هرچند ناپسند و مضر
به حال ديگران براي رسيدن به مقصود بزند يا در هدف است که تمام تلاش‌ها
براي رسيدن به هدفي ناپسند شکل بگيرد و يا اينکه انحراف در هر دو وسيله و
هدف مشاهده مي‌شود.
ولي براي يک خانواده مسجدي، ارتباط با مسجد،
اين ثمره را دارد که اولاً به وسيله تعامل با مردمي هم سنخ و بهره‌گيري از
دستورات اخلاقي دين، رقابت براي رسيدن به هدف، صبغه‌اي ديني و اخلاقي به
خود مي‌گيرد. يک خانواده و فرد مسجدي براي رسيدن به مطلوب دست به هرگونه
عمل ناشايست و نامطلوب نمي‌آلايد.
رشد و پيشرفت همگان را مي‌بيند و
روحيه رقابت در او زنده مي‌شود، ولي حاضر نيست به بهاي آسيب به ديگران به
آنچه که مي‌خواهد برسد. از سوي ديگر رقابت در ميان خانواده‌هاي مسجدي،
رقابت بر سر خوبي‌ها و ارزش‌هاي والاي اسلامي است. همان‌طور که خداوند از
آنها مي‌خواهد؛ «فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَات»(مائدة - 48)
10- پاکي و رعايت پاکيزگي:
يک خانواده مسجدي علاوه بر طهارت روح، از پاکيزگي محل زندگي هم برخوردار است. آموزه‌هاي ديني اولين شرط حضور در مسجد را پاکي و طهارت مي‌دانند و در کنار آن به استفاده از لباس پاکيزه و استفاده از بوي خوش در هنگام حضور در مسجد تأکيد مي‌کنند. چنين خانواده‌هايي مطمئناً اين شيوه و سبک را علاوه بر مسجد در خانه و خانواده هم تسري مي‌دهند و به عنوان يک شاخصه در خانواده‌اي مذهبي و مسجدي مي‌توان پاکيزگي را مشاهده کرد.محسن پورکاشاني - کارشناس علوم سياسي سطح يک حوزه/رسالت
مطالب مشابه :
خانواده متعادل
شیرین ادب - خانواده متعادل در خانواده ی متعادل زن و مرد از بینش تکاملی و تحولی برخوردارند.
خانواده و ادبیات چند صدایی
در كشور ما خانواده ي هسته اي با هايمان به خصوص در عرصه هاي انديشه و ادب خود جزوي از
نمونه سو الات املای فارسی پا یه دوم راهنمایی
ادب فارسی - نمونه سو حروف جا افتاده را با توجه به هم خانوادهی کلمات،در جای خالی قرار دهید
نمونه¬هاي احترام متقابل:
الف- ادب . نقش ادب در روابط ميان انسان‌ها در این وبلاگ به مباحث حدیثی در زمینه های خانواده
اهمیت خانواده در زمینه‌سازی براي ظهور چه میزان چرا حقوق مرد در خانواده بیشتر از زن است/ راه‌کار حل م
اهمیت ادب و احترام در خانواده را دشمنان ما خیلی زودتر درک کرده‌اند.
شاخص هاي خانواده مسجدي در سبک زندگي ديني
معراج حضور - شاخص هاي خانواده مسجدي در سبک زندگي ديني - در نمازم خم ابروي تو در ياد آمد
برچسب :
ادب در خانواده